| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya |
6. සාළ්‌හසුත්‌තං
6. Sāḷhasuttaṃ
196. එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. අථ ඛො සාළ්‌හො ච ලිච්‌ඡවි අභයො ච ලිච්‌ඡවි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො සාළ්‌හො ලිච්‌ඡවි භගවන්‌තං එතදවොච –
196. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho sāḷho ca licchavi abhayo ca licchavi yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho sāḷho licchavi bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘සන්‌ති, භන්‌තෙ, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා ද්‌වයෙන ඔඝස්‌ස නිත්‌ථරණං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති – සීලවිසුද්‌ධිහෙතු ච තපොජිගුච්‌ඡාහෙතු ච. ඉධ, භන්‌තෙ, භගවා කිමාහා’’ති?
‘‘Santi, bhante, eke samaṇabrāhmaṇā dvayena oghassa nittharaṇaṃ paññapenti – sīlavisuddhihetu ca tapojigucchāhetu ca. Idha, bhante, bhagavā kimāhā’’ti?
‘‘සීලවිසුද්‌ධිං ඛො අහං, සාළ්‌හ, අඤ්‌ඤතරං සාමඤ්‌ඤඞ්‌ගන්‌ති වදාමි. යෙ තෙ, සාළ්‌හ, සමණබ්‍රාහ්‌මණා තපොජිගුච්‌ඡාවාදා තපොජිගුච්‌ඡාසාරා තපොජිගුච්‌ඡාඅල්‌ලීනා විහරන්‌ති, අභබ්‌බා තෙ ඔඝස්‌ස නිත්‌ථරණාය. යෙපි තෙ, සාළ්‌හ, සමණබ්‍රාහ්‌මණා අපරිසුද්‌ධකායසමාචාරා අපරිසුද්‌ධවචීසමාචාරා අපරිසුද්‌ධමනොසමාචාරා අපරිසුද්‌ධාජීවා, අභබ්‌බා තෙ ඤාණදස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය.
‘‘Sīlavisuddhiṃ kho ahaṃ, sāḷha, aññataraṃ sāmaññaṅganti vadāmi. Ye te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā tapojigucchāvādā tapojigucchāsārā tapojigucchāallīnā viharanti, abhabbā te oghassa nittharaṇāya. Yepi te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā aparisuddhakāyasamācārā aparisuddhavacīsamācārā aparisuddhamanosamācārā aparisuddhājīvā, abhabbā te ñāṇadassanāya anuttarāya sambodhāya.
‘‘සෙය්‍යථාපි, සාළ්‌හ, පුරිසො නදිං තරිතුකාමො තිණ්‌හං කුඨාරිං 1 ආදාය වනං පවිසෙය්‍ය. සො තත්‌ථ පස්‌සෙය්‍ය මහතිං සාලලට්‌ඨිං උජුං නවං අකුක්‌කුච්‌චකජාතං. තමෙනං මූලෙ ඡින්‌දෙය්‍ය; මූලෙ ඡෙත්‌වා අග්‌ගෙ ඡින්‌දෙය්‍ය; අග්‌ගෙ ඡෙත්‌වා සාඛාපලාසං සුවිසොධිතං විසොධෙය්‍ය; සාඛාපලාසං සුවිසොධිතං විසොධෙත්‌වා කුඨාරීහි තච්‌ඡෙය්‍ය; කුඨාරීහි තච්‌ඡෙත්‌වා වාසීහි තච්‌ඡෙය්‍ය; වාසීහි තච්‌ඡෙත්‌වා ලෙඛණියා ලිඛෙය්‍ය; ලෙඛණියා ලිඛිත්‌වා පාසාණගුළෙන ධොවෙය්‍ය 2; පාසාණගුළෙන ධොවෙත්‌වා නදිං පතාරෙය්‍ය.
‘‘Seyyathāpi, sāḷha, puriso nadiṃ taritukāmo tiṇhaṃ kuṭhāriṃ 3 ādāya vanaṃ paviseyya. So tattha passeyya mahatiṃ sālalaṭṭhiṃ ujuṃ navaṃ akukkuccakajātaṃ. Tamenaṃ mūle chindeyya; mūle chetvā agge chindeyya; agge chetvā sākhāpalāsaṃ suvisodhitaṃ visodheyya; sākhāpalāsaṃ suvisodhitaṃ visodhetvā kuṭhārīhi taccheyya; kuṭhārīhi tacchetvā vāsīhi taccheyya; vāsīhi tacchetvā lekhaṇiyā likheyya; lekhaṇiyā likhitvā pāsāṇaguḷena dhoveyya 4; pāsāṇaguḷena dhovetvā nadiṃ patāreyya.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, සාළ්‌හ, භබ්‌බො නු ඛො සො පුරිසො නදිං තරිතු’’න්‌ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අසු හි, භන්‌තෙ, සාලලට්‌ඨි බහිද්‌ධා සුපරිකම්‌මකතා අන්‌තො අවිසුද්‌ධා. තස්‌සෙතං පාටිකඞ්‌ඛං – සාලලට්‌ඨි සංසීදිස්‌සති, පුරිසො අනයබ්‍යසනං ආපජ්‌ජිස්‌සතී’’ති.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, sāḷha, bhabbo nu kho so puriso nadiṃ taritu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Asu hi, bhante, sālalaṭṭhi bahiddhā suparikammakatā anto avisuddhā. Tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – sālalaṭṭhi saṃsīdissati, puriso anayabyasanaṃ āpajjissatī’’ti.
‘‘එවමෙවං ඛො, සාළ්‌හ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා තපොජිගුච්‌ඡාවාදා තපොජිගුච්‌ඡාසාරා තපොජිගුච්‌ඡාඅල්‌ලීනා විහරන්‌ති, අභබ්‌බා තෙ ඔඝස්‌ස නිත්‌ථරණාය. යෙපි තෙ, සාළ්‌හ, සමණබ්‍රාහ්‌මණා අපරිසුද්‌ධකායසමාචාරා අපරිසුද්‌ධවචීසමාචාරා අපරිසුද්‌ධමනොසමාචාරා අපරිසුද්‌ධාජීවා, අභබ්‌බා තෙ ඤාණදස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය.
‘‘Evamevaṃ kho, sāḷha, ye te samaṇabrāhmaṇā tapojigucchāvādā tapojigucchāsārā tapojigucchāallīnā viharanti, abhabbā te oghassa nittharaṇāya. Yepi te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā aparisuddhakāyasamācārā aparisuddhavacīsamācārā aparisuddhamanosamācārā aparisuddhājīvā, abhabbā te ñāṇadassanāya anuttarāya sambodhāya.
‘‘යෙ ච ඛො තෙ, සාළ්‌හ, සමණබ්‍රාහ්‌මණා න තපොජිගුච්‌ඡාවාදා න තපොජිගුච්‌ඡාසාරා න තපොජිගුච්‌ඡාඅල්‌ලීනා විහරන්‌ති, භබ්‌බා තෙ ඔඝස්‌ස නිත්‌ථරණාය. යෙපි තෙ, සාළ්‌හ, සමණබ්‍රාහ්‌මණා පරිසුද්‌ධකායසමාචාරා පරිසුද්‌ධවචීසමාචාරා පරිසුද්‌ධමනොසමාචාරා පරිසුද්‌ධාජීවා, භබ්‌බා තෙ ඤාණදස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය.
‘‘Ye ca kho te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā na tapojigucchāvādā na tapojigucchāsārā na tapojigucchāallīnā viharanti, bhabbā te oghassa nittharaṇāya. Yepi te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā parisuddhakāyasamācārā parisuddhavacīsamācārā parisuddhamanosamācārā parisuddhājīvā, bhabbā te ñāṇadassanāya anuttarāya sambodhāya.
‘‘සෙය්‍යථාපි , සාළ්‌හ, පුරිසො නදිං තරිතුකාමො තිණ්‌හං කුඨාරිං ආදාය වනං පවිසෙය්‍ය. සො තත්‌ථ පස්‌සෙය්‍ය මහතිං සාලලට්‌ඨිං උජුං නවං අකුක්‌කුච්‌චකජාතං. තමෙනං මූලෙ ඡින්‌දෙය්‍ය; මූලෙ ඡින්‌දිත්‌වා අග්‌ගෙ ඡින්‌දෙය්‍ය; අග්‌ගෙ ඡින්‌දිත්‌වා සාඛාපලාසං සුවිසොධිතං විසොධෙය්‍ය; සාඛාපලාසං සුවිසොධිතං විසොධෙත්‌වා කුඨාරීහි තච්‌ඡෙය්‍ය; කුඨාරීහි තච්‌ඡෙත්‌වා වාසීහි තච්‌ඡෙය්‍ය; වාසීහි තච්‌ඡෙත්‌වා නිඛාදනං ආදාය අන්‌තො සුවිසොධිතං විසොධෙය්‍ය; අන්‌තො සුවිසොධිතං විසොධෙත්‌වා ලෙඛණියා ලිඛෙය්‍ය; ලෙඛණියා ලිඛිත්‌වා පාසාණගුළෙන ධොවෙය්‍ය; පාසාණගුළෙන ධොවෙත්‌වා නාවං කරෙය්‍ය; නාවං කත්‌වා ඵියාරිත්‌තං 5 බන්‌ධෙය්‍ය; ඵියාරිත්‌තං බන්‌ධිත්‌වා නදිං පතාරෙය්‍ය.
‘‘Seyyathāpi , sāḷha, puriso nadiṃ taritukāmo tiṇhaṃ kuṭhāriṃ ādāya vanaṃ paviseyya. So tattha passeyya mahatiṃ sālalaṭṭhiṃ ujuṃ navaṃ akukkuccakajātaṃ. Tamenaṃ mūle chindeyya; mūle chinditvā agge chindeyya; agge chinditvā sākhāpalāsaṃ suvisodhitaṃ visodheyya; sākhāpalāsaṃ suvisodhitaṃ visodhetvā kuṭhārīhi taccheyya; kuṭhārīhi tacchetvā vāsīhi taccheyya; vāsīhi tacchetvā nikhādanaṃ ādāya anto suvisodhitaṃ visodheyya; anto suvisodhitaṃ visodhetvā lekhaṇiyā likheyya; lekhaṇiyā likhitvā pāsāṇaguḷena dhoveyya; pāsāṇaguḷena dhovetvā nāvaṃ kareyya; nāvaṃ katvā phiyārittaṃ 6 bandheyya; phiyārittaṃ bandhitvā nadiṃ patāreyya.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, සාළ්‌හ, භබ්‌බො නු ඛො සො පුරිසො නදිං තරිතු’’න්‌ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අසු හි, භන්‌තෙ, සාලලට්‌ඨි බහිද්‌ධා සුපරිකම්‌මකතා, අන්‌තො සුවිසුද්‌ධා නාවාකතා 7 ඵියාරිත්‌තබද්‌ධා. තස්‌සෙතං පාටිකඞ්‌ඛං – ‘නාවා න සංසීදිස්‌සති, පුරිසො සොත්‌ථිනා පාරං ගමිස්‌සතී’’’ති.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, sāḷha, bhabbo nu kho so puriso nadiṃ taritu’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Asu hi, bhante, sālalaṭṭhi bahiddhā suparikammakatā, anto suvisuddhā nāvākatā 8 phiyārittabaddhā. Tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – ‘nāvā na saṃsīdissati, puriso sotthinā pāraṃ gamissatī’’’ti.
‘‘එවමෙවං ඛො , සාළ්‌හ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා න තපොජිගුච්‌ඡාවාදා න තපොජිගුච්‌ඡාසාරා න තපොජිගුච්‌ඡාඅල්‌ලීනා විහරන්‌ති, භබ්‌බා තෙ ඔඝස්‌ස නිත්‌ථරණාය. යෙපි තෙ, සාළ්‌හ, සමණබ්‍රාහ්‌මණා පරිසුද්‌ධකායසමාචාරා පරිසුද්‌ධවචීසමාචාරා පරිසුද්‌ධමනොසමාචාරා පරිසුද්‌ධාජීවා, භබ්‌බා තෙ ඤාණදස්‌සනාය අනුත්‌තරාය සම්‌බොධාය. සෙය්‍යථාපි, සාළ්‌හ, යොධාජීවො බහූනි චෙපි කණ්‌ඩචිත්‍රකානි ජානාති; අථ ඛො සො තීහි ඨානෙහි රාජාරහො හොති රාජභොග්‌ගො, රඤ්‌ඤො අඞ්‌ගන්‌තෙව සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡති. කතමෙහි තීහි? දූරෙපාතී ච, අක්‌ඛණවෙධී ච, මහතො ච කායස්‌ස පදාලෙතා.
‘‘Evamevaṃ kho , sāḷha, ye te samaṇabrāhmaṇā na tapojigucchāvādā na tapojigucchāsārā na tapojigucchāallīnā viharanti, bhabbā te oghassa nittharaṇāya. Yepi te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā parisuddhakāyasamācārā parisuddhavacīsamācārā parisuddhamanosamācārā parisuddhājīvā, bhabbā te ñāṇadassanāya anuttarāya sambodhāya. Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo bahūni cepi kaṇḍacitrakāni jānāti; atha kho so tīhi ṭhānehi rājāraho hoti rājabhoggo, rañño aṅganteva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi tīhi? Dūrepātī ca, akkhaṇavedhī ca, mahato ca kāyassa padāletā.
‘‘සෙය්‍යථාපි, සාළ්‌හ, යොධාජීවො දූරෙපාතී; එවමෙවං ඛො, සාළ්‌හ, අරියසාවකො සම්‌මාසමාධි හොති. සම්‌මාසමාධි, සාළ්‌හ, අරියසාවකො යං කිඤ්‌චි රූපං අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නං අජ්‌ඣත්‌තං වා බහිද්‌ධා වා ඔළාරිකං වා සුඛුමං වා හීනං වා පණීතං වා යං දූරෙ සන්‌තිකෙ වා සබ්‌බං රූපං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය පස්‌සති. යා කාචි වෙදනා…පෙ.… යා කාචි සඤ්‌ඤා… යෙ කෙචි සඞ්‌ඛාරා… යං කිඤ්‌චි විඤ්‌ඤාණං අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නං අජ්‌ඣත්‌තං වා බහිද්‌ධා වා ඔළාරිකං වා සුඛුමං වා හීනං වා පණීතං වා යං දූරෙ සන්‌තිකෙ වා, සබ්‌බං විඤ්‌ඤාණං ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය පස්‌සති.
‘‘Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo dūrepātī; evamevaṃ kho, sāḷha, ariyasāvako sammāsamādhi hoti. Sammāsamādhi, sāḷha, ariyasāvako yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati. Yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
‘‘සෙය්‍යථාපි, සාළ්‌හ, යොධාජීවො අක්‌ඛණවෙධී; එවමෙවං ඛො, සාළ්‌හ, අරියසාවකො සම්‌මාදිට්‌ඨි හොති. සම්‌මාදිට්‌ඨි , සාළ්‌හ, අරියසාවකො ‘ඉදං දුක්‌ඛ’න්‌ති යථාභූතං පජානාති…පෙ.… ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති.
‘‘Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo akkhaṇavedhī; evamevaṃ kho, sāḷha, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti. Sammādiṭṭhi , sāḷha, ariyasāvako ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘සෙය්‍යථාපි, සාළ්‌හ, යොධාජීවො මහතො කායස්‌ස පදාලෙතා; එවමෙවං ඛො, සාළ්‌හ, අරියසාවකො සම්‌මාවිමුත්‌ති හොති. සම්‌මාවිමුත්‌ති, සාළ්‌හ, අරියසාවකො මහන්‌තං අවිජ්‌ජාක්‌ඛන්‌ධං පදාලෙතී’’ති. ඡට්‌ඨං.
‘‘Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo mahato kāyassa padāletā; evamevaṃ kho, sāḷha, ariyasāvako sammāvimutti hoti. Sammāvimutti, sāḷha, ariyasāvako mahantaṃ avijjākkhandhaṃ padāletī’’ti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 6. සාළ්‌හසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Sāḷhasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 6. සාළ්‌හසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Sāḷhasuttavaṇṇanā
