| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
६. साळ्हसुत्तवण्णना
6. Sāḷhasuttavaṇṇanā
६७. छट्ठे मिगारनत्ताति मिगारसेट्ठिनो नत्ता। सेखुनियनत्ताति सेखुनियसेट्ठिनो नत्ता। उपसङ्कमिंसूति भुत्तपातरासा दासकम्मकरपरिवुता उपसङ्कमिंसु। तेसं किर पुरेभत्ते पुब्बण्हसमयेयेव गेहे एको पञ्हो समुट्ठितो, तं पन कथेतुं ओकासो नाहोसि। ते ‘‘तं पञ्हं सोस्सामा’’ति थेरस्स सन्तिकं गन्त्वा वन्दित्वा तुण्ही निसीदिंसु। थेरो ‘‘गामे तं समुट्ठितं पञ्हं सोतुं आगता भविस्सन्ती’’ति तेसं मनं ञत्वा तमेव पञ्हं आरभन्तो एथ तुम्हे साळ्हातिआदिमाह। तत्थ अत्थि लोभोति लुब्भनसभावो लोभो नाम अत्थीति पुच्छति। अभिज्झाति खो अहं साळ्हा एतमत्थं वदामीति एतं लोभसङ्खातं अत्थं अहं ‘‘अभिज्झा’’ति वदामि, ‘‘तण्हा’’ति वदामीति समुट्ठितपञ्हस्स अत्थं दीपेन्तो आह। एवं सब्बवारेसु नयो नेतब्बो।
67. Chaṭṭhe migāranattāti migāraseṭṭhino nattā. Sekhuniyanattāti sekhuniyaseṭṭhino nattā. Upasaṅkamiṃsūti bhuttapātarāsā dāsakammakaraparivutā upasaṅkamiṃsu. Tesaṃ kira purebhatte pubbaṇhasamayeyeva gehe eko pañho samuṭṭhito, taṃ pana kathetuṃ okāso nāhosi. Te ‘‘taṃ pañhaṃ sossāmā’’ti therassa santikaṃ gantvā vanditvā tuṇhī nisīdiṃsu. Thero ‘‘gāme taṃ samuṭṭhitaṃ pañhaṃ sotuṃ āgatā bhavissantī’’ti tesaṃ manaṃ ñatvā tameva pañhaṃ ārabhanto etha tumhe sāḷhātiādimāha. Tattha atthi lobhoti lubbhanasabhāvo lobho nāma atthīti pucchati. Abhijjhāti kho ahaṃ sāḷhā etamatthaṃ vadāmīti etaṃ lobhasaṅkhātaṃ atthaṃ ahaṃ ‘‘abhijjhā’’ti vadāmi, ‘‘taṇhā’’ti vadāmīti samuṭṭhitapañhassa atthaṃ dīpento āha. Evaṃ sabbavāresu nayo netabbo.
सो एवं पजानातीति सो चत्तारो ब्रह्मविहारे भावेत्वा ठितो अरियसावको समापत्तितो वुट्ठाय विपस्सनं आरभन्तो एवं पजानाति। अत्थि इदन्ति अत्थि दुक्खसच्चसङ्खातं खन्धपञ्चकं नामरूपवसेन परिच्छिन्दित्वा पजानन्तो एस ‘‘एवं पजानाति अत्थि इद’’न्ति वुत्तो। हीनन्ति समुदयसच्चं। पणीतन्ति मग्गसच्चं। इमस्स सञ्ञागतस्स उत्तरि निस्सरणन्ति इमस्स विपस्सनासञ्ञासङ्खातस्स सञ्ञागतस्स उत्तरि निस्सरणं नाम निब्बानं, तमत्थीति इमिना निरोधसच्चं दस्सेति। विमुत्तस्मिं विमुत्तमिति ञाणन्ति एकूनवीसतिविधं पच्चवेक्खणञाणं कथितं। अहु पुब्बे लोभोति पुब्बे मे लोभो अहोसि। तदहु अकुसलन्ति तं अकुसलं नाम अहोसि, तदा वा अकुसलं नाम अहोसि। इच्चेतं कुसलन्ति इति एतं कुसलं, तस्सेव अकुसलस्स नत्थिभावं कुसलं खेमन्ति सन्धाय वदति। निच्छातोति नित्तण्हो। निब्बुतोति अब्भन्तरे सन्तापकरानं किलेसानं अभावेन निब्बुतो। सीतिभूतोति सीतलीभूतो। सुखप्पटिसंवेदीति कायिकचेतसिकस्स सुखस्स पटिसंवेदिता। ब्रह्मभूतेनाति सेट्ठभूतेन। सेसं सब्बत्थ उत्तानत्थमेवाति।
Soevaṃ pajānātīti so cattāro brahmavihāre bhāvetvā ṭhito ariyasāvako samāpattito vuṭṭhāya vipassanaṃ ārabhanto evaṃ pajānāti. Atthi idanti atthi dukkhasaccasaṅkhātaṃ khandhapañcakaṃ nāmarūpavasena paricchinditvā pajānanto esa ‘‘evaṃ pajānāti atthi ida’’nti vutto. Hīnanti samudayasaccaṃ. Paṇītanti maggasaccaṃ. Imassa saññāgatassa uttari nissaraṇanti imassa vipassanāsaññāsaṅkhātassa saññāgatassa uttari nissaraṇaṃ nāma nibbānaṃ, tamatthīti iminā nirodhasaccaṃ dasseti. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇanti ekūnavīsatividhaṃ paccavekkhaṇañāṇaṃ kathitaṃ. Ahu pubbe lobhoti pubbe me lobho ahosi. Tadahu akusalanti taṃ akusalaṃ nāma ahosi, tadā vā akusalaṃ nāma ahosi. Iccetaṃ kusalanti iti etaṃ kusalaṃ, tasseva akusalassa natthibhāvaṃ kusalaṃ khemanti sandhāya vadati. Nicchātoti nittaṇho. Nibbutoti abbhantare santāpakarānaṃ kilesānaṃ abhāvena nibbuto. Sītibhūtoti sītalībhūto. Sukhappaṭisaṃvedīti kāyikacetasikassa sukhassa paṭisaṃveditā. Brahmabhūtenāti seṭṭhabhūtena. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ६. साळ्हसुत्तं • 6. Sāḷhasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ६. साळ्हसुत्तवण्णना • 6. Sāḷhasuttavaṇṇanā
