| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
६. साळ्हसुत्तवण्णना
6. Sāḷhasuttavaṇṇanā
१९६. छट्ठे द्वयेनाति द्वीहि कोट्ठासेहि। ओघस्स नित्थरणन्ति चतुरोघनित्थरणं। तपोजिगुच्छाहेतूति दुक्करकारिकसङ्खातेन तपेन पापजिगुच्छनहेतु । अञ्ञतरं सामञ्ञङ्गन्ति एकं समणधम्मकोट्ठासं। अपरिसुद्धकायसमाचारातिआदीसु पुरिमेहि तीहि पदेहि कायिकवाचसिकचेतसिकसीलानं अपरिसुद्धतं दस्सेत्वा पच्छिमेन पदेन अपरिसुद्धाजीवतं दस्सेति। ञाणदस्सनायाति मग्गञाणसङ्खाताय दस्सनाय। अनुत्तराय सम्बोधायाति अरहत्ताय, अरहत्तञाणफस्सेन फुसितुं अभब्बाति वुत्तं होति। साललट्ठिन्ति सालरुक्खं। नवन्ति तरुणं। अकुक्कुच्चकजातन्ति ‘‘भवेय्य नु खो, न भवेय्या’’ति अजनेतब्बकुक्कुच्चं। लेखणिया लिखेय्याति अवलेखनमत्तकेन अवलिखेय्य। धोवेय्याति घंसेय्य। अन्तो अविसुद्धाति अब्भन्तरे असुद्धा अपनीतसारा।
196. Chaṭṭhe dvayenāti dvīhi koṭṭhāsehi. Oghassanittharaṇanti caturoghanittharaṇaṃ. Tapojigucchāhetūti dukkarakārikasaṅkhātena tapena pāpajigucchanahetu . Aññataraṃ sāmaññaṅganti ekaṃ samaṇadhammakoṭṭhāsaṃ. Aparisuddhakāyasamācārātiādīsu purimehi tīhi padehi kāyikavācasikacetasikasīlānaṃ aparisuddhataṃ dassetvā pacchimena padena aparisuddhājīvataṃ dasseti. Ñāṇadassanāyāti maggañāṇasaṅkhātāya dassanāya. Anuttarāya sambodhāyāti arahattāya, arahattañāṇaphassena phusituṃ abhabbāti vuttaṃ hoti. Sālalaṭṭhinti sālarukkhaṃ. Navanti taruṇaṃ. Akukkuccakajātanti ‘‘bhaveyya nu kho, na bhaveyyā’’ti ajanetabbakukkuccaṃ. Lekhaṇiyā likheyyāti avalekhanamattakena avalikheyya. Dhoveyyāti ghaṃseyya. Anto avisuddhāti abbhantare asuddhā apanītasārā.
एवमेव खोति एत्थ इदं ओपम्मसंसन्दनं – साललट्ठि विय हि अत्तभावो दट्ठब्बो, नदीसोतं विय संसारसोतं, पारं गन्तुकामपुरिसो विय द्वासट्ठि दिट्ठियो गहेत्वा ठितपुरिसो, साललट्ठिया बहिद्धा सुपरिकम्मकतकालो विय बहिद्धा तपचरणं गाळ्हं कत्वा गहितकालो, अन्तो असुद्धकालो विय अब्भन्तरे सीलानं अपरिसुद्धकालो, साललट्ठिया संसीदित्वा अधोगमनं विय दिट्ठिगतिकस्स संसारसोते संसीदनं वेदितब्बं।
Evameva khoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – sālalaṭṭhi viya hi attabhāvo daṭṭhabbo, nadīsotaṃ viya saṃsārasotaṃ, pāraṃ gantukāmapuriso viya dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo gahetvā ṭhitapuriso, sālalaṭṭhiyā bahiddhā suparikammakatakālo viya bahiddhā tapacaraṇaṃ gāḷhaṃ katvā gahitakālo, anto asuddhakālo viya abbhantare sīlānaṃ aparisuddhakālo, sālalaṭṭhiyā saṃsīditvā adhogamanaṃ viya diṭṭhigatikassa saṃsārasote saṃsīdanaṃ veditabbaṃ.
फियारित्तं बन्धेय्याति फियञ्च अरित्तञ्च योजेय्य। एवमेवाति एत्थापि इदं ओपम्मसंसन्दनं – साललट्ठि विय अत्तभावो, नदीसोतं विय संसारसोतं, पारं गन्तुकामपुरिसो विय योगावचरो, बहिद्धा सुपरिकम्मकतकालो विय छसु द्वारेसु संवरस्स पच्चुपट्ठितकालो, अन्तो सुविसोधितभावो विय अब्भन्तरे परिसुद्धसीलभावो, फियारित्तबन्धनं विय कायिकचेतसिकवीरियकरणं, सोत्थिना पारिमतीरगमनं विय अनुपुब्बेन सीलं पूरेत्वा समाधिं पूरेत्वा पञ्ञं पूरेत्वा निब्बानगमनं दट्ठब्बं।
Phiyārittaṃ bandheyyāti phiyañca arittañca yojeyya. Evamevāti etthāpi idaṃ opammasaṃsandanaṃ – sālalaṭṭhi viya attabhāvo, nadīsotaṃ viya saṃsārasotaṃ, pāraṃ gantukāmapuriso viya yogāvacaro, bahiddhā suparikammakatakālo viya chasu dvāresu saṃvarassa paccupaṭṭhitakālo, anto suvisodhitabhāvo viya abbhantare parisuddhasīlabhāvo, phiyārittabandhanaṃ viya kāyikacetasikavīriyakaraṇaṃ, sotthinā pārimatīragamanaṃ viya anupubbena sīlaṃ pūretvā samādhiṃ pūretvā paññaṃ pūretvā nibbānagamanaṃ daṭṭhabbaṃ.
कण्डचित्रकानीति सरलट्ठिसररज्जुसरपासादसरसाणिसरपोक्खरणिसरपदुमानीति अनेकानि कण्डेहि कत्तब्बचित्रानि। अथ खो सो तीहि ठानेहीति सो एवं बहूनि कण्डचित्रकानि जानन्तोपि न राजारहो होति, तीहियेव पन ठानेहि होतीति अत्थो। सम्मासमाधि होतीति मग्गसमाधिना च फलसमाधिना च समाहितो होतीति अयमेत्थ अत्थो। सम्मादिट्ठीति मग्गसम्मादिट्ठिया समन्नागतो। इदं दुक्खन्तिआदीहि चतूहि सच्चेहि चत्तारो मग्गा तीणि च फलानि कथितानि। अयं पन मग्गेनेव अविराधितं विज्झति नामाति वेदितब्बो। सम्माविमुत्तीति अरहत्तफलविमुत्तिया समन्नागतो। अविज्जाक्खन्धं पदालेतीति अरहत्तमग्गेन पदालेति नामाति वुच्चति। इमिना हि हेट्ठा अरहत्तमग्गेन अविज्जाक्खन्धो पदालितो , इध पन पदालितं उपादाय पदालेतीति वत्तुं वट्टतीति।
Kaṇḍacitrakānīti saralaṭṭhisararajjusarapāsādasarasāṇisarapokkharaṇisarapadumānīti anekāni kaṇḍehi kattabbacitrāni. Atha kho so tīhi ṭhānehīti so evaṃ bahūni kaṇḍacitrakāni jānantopi na rājāraho hoti, tīhiyeva pana ṭhānehi hotīti attho. Sammāsamādhihotīti maggasamādhinā ca phalasamādhinā ca samāhito hotīti ayamettha attho. Sammādiṭṭhīti maggasammādiṭṭhiyā samannāgato. Idaṃ dukkhantiādīhi catūhi saccehi cattāro maggā tīṇi ca phalāni kathitāni. Ayaṃ pana maggeneva avirādhitaṃ vijjhati nāmāti veditabbo. Sammāvimuttīti arahattaphalavimuttiyā samannāgato. Avijjākkhandhaṃ padāletīti arahattamaggena padāleti nāmāti vuccati. Iminā hi heṭṭhā arahattamaggena avijjākkhandho padālito , idha pana padālitaṃ upādāya padāletīti vattuṃ vaṭṭatīti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ६. साळ्हसुत्तं • 6. Sāḷhasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ६. साळ्हसुत्तवण्णना • 6. Sāḷhasuttavaṇṇanā
