| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๖. สาฬฺหสุตฺตวณฺณนา
6. Sāḷhasuttavaṇṇanā
๑๙๖. ฉเฎฺฐ ทฺวเยนาติ ทฺวีหิ โกฎฺฐาเสหิฯ โอฆสฺส นิตฺถรณนฺติ จตุโรฆนิตฺถรณํฯ ตโปชิคุจฺฉาเหตูติ ทุกฺกรการิกสงฺขาเตน ตเปน ปาปชิคุจฺฉนเหตุ ฯ อญฺญตรํ สามญฺญงฺคนฺติ เอกํ สมณธมฺมโกฎฺฐาสํฯ อปริสุทฺธกายสมาจาราติอาทีสุ ปุริเมหิ ตีหิ ปเทหิ กายิกวาจสิกเจตสิกสีลานํ อปริสุทฺธตํ ทเสฺสตฺวา ปจฺฉิเมน ปเทน อปริสุทฺธาชีวตํ ทเสฺสติฯ ญาณทสฺสนายาติ มคฺคญาณสงฺขาตาย ทสฺสนายฯ อนุตฺตราย สโมฺพธายาติ อรหตฺตาย, อรหตฺตญาณผเสฺสน ผุสิตุํ อภพฺพาติ วุตฺตํ โหติฯ สาลลฎฺฐินฺติ สาลรุกฺขํฯ นวนฺติ ตรุณํฯ อกุกฺกุจฺจกชาตนฺติ ‘‘ภเวยฺย นุ โข, น ภเวยฺยา’’ติ อชเนตพฺพกุกฺกุจฺจํฯ เลขณิยา ลิเขยฺยาติ อวเลขนมตฺตเกน อวลิเขยฺยฯ โธเวยฺยาติ ฆํเสยฺยฯ อโนฺต อวิสุทฺธาติ อพฺภนฺตเร อสุทฺธา อปนีตสาราฯ
196. Chaṭṭhe dvayenāti dvīhi koṭṭhāsehi. Oghassanittharaṇanti caturoghanittharaṇaṃ. Tapojigucchāhetūti dukkarakārikasaṅkhātena tapena pāpajigucchanahetu . Aññataraṃ sāmaññaṅganti ekaṃ samaṇadhammakoṭṭhāsaṃ. Aparisuddhakāyasamācārātiādīsu purimehi tīhi padehi kāyikavācasikacetasikasīlānaṃ aparisuddhataṃ dassetvā pacchimena padena aparisuddhājīvataṃ dasseti. Ñāṇadassanāyāti maggañāṇasaṅkhātāya dassanāya. Anuttarāya sambodhāyāti arahattāya, arahattañāṇaphassena phusituṃ abhabbāti vuttaṃ hoti. Sālalaṭṭhinti sālarukkhaṃ. Navanti taruṇaṃ. Akukkuccakajātanti ‘‘bhaveyya nu kho, na bhaveyyā’’ti ajanetabbakukkuccaṃ. Lekhaṇiyā likheyyāti avalekhanamattakena avalikheyya. Dhoveyyāti ghaṃseyya. Anto avisuddhāti abbhantare asuddhā apanītasārā.
เอวเมว โขติ เอตฺถ อิทํ โอปมฺมสํสนฺทนํ – สาลลฎฺฐิ วิย หิ อตฺตภาโว ทฎฺฐโพฺพ, นทีโสตํ วิย สํสารโสตํ, ปารํ คนฺตุกามปุริโส วิย ทฺวาสฎฺฐิ ทิฎฺฐิโย คเหตฺวา ฐิตปุริโส, สาลลฎฺฐิยา พหิทฺธา สุปริกมฺมกตกาโล วิย พหิทฺธา ตปจรณํ คาฬฺหํ กตฺวา คหิตกาโล, อโนฺต อสุทฺธกาโล วิย อพฺภนฺตเร สีลานํ อปริสุทฺธกาโล, สาลลฎฺฐิยา สํสีทิตฺวา อโธคมนํ วิย ทิฎฺฐิคติกสฺส สํสารโสเต สํสีทนํ เวทิตพฺพํฯ
Evameva khoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – sālalaṭṭhi viya hi attabhāvo daṭṭhabbo, nadīsotaṃ viya saṃsārasotaṃ, pāraṃ gantukāmapuriso viya dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo gahetvā ṭhitapuriso, sālalaṭṭhiyā bahiddhā suparikammakatakālo viya bahiddhā tapacaraṇaṃ gāḷhaṃ katvā gahitakālo, anto asuddhakālo viya abbhantare sīlānaṃ aparisuddhakālo, sālalaṭṭhiyā saṃsīditvā adhogamanaṃ viya diṭṭhigatikassa saṃsārasote saṃsīdanaṃ veditabbaṃ.
ผิยาริตฺตํ พเนฺธยฺยาติ ผิยญฺจ อริตฺตญฺจ โยเชยฺยฯ เอวเมวาติ เอตฺถาปิ อิทํ โอปมฺมสํสนฺทนํ – สาลลฎฺฐิ วิย อตฺตภาโว, นทีโสตํ วิย สํสารโสตํ, ปารํ คนฺตุกามปุริโส วิย โยคาวจโร, พหิทฺธา สุปริกมฺมกตกาโล วิย ฉสุ ทฺวาเรสุ สํวรสฺส ปจฺจุปฎฺฐิตกาโล, อโนฺต สุวิโสธิตภาโว วิย อพฺภนฺตเร ปริสุทฺธสีลภาโว, ผิยาริตฺตพนฺธนํ วิย กายิกเจตสิกวีริยกรณํ, โสตฺถินา ปาริมตีรคมนํ วิย อนุปุเพฺพน สีลํ ปูเรตฺวา สมาธิํ ปูเรตฺวา ปญฺญํ ปูเรตฺวา นิพฺพานคมนํ ทฎฺฐพฺพํฯ
Phiyārittaṃ bandheyyāti phiyañca arittañca yojeyya. Evamevāti etthāpi idaṃ opammasaṃsandanaṃ – sālalaṭṭhi viya attabhāvo, nadīsotaṃ viya saṃsārasotaṃ, pāraṃ gantukāmapuriso viya yogāvacaro, bahiddhā suparikammakatakālo viya chasu dvāresu saṃvarassa paccupaṭṭhitakālo, anto suvisodhitabhāvo viya abbhantare parisuddhasīlabhāvo, phiyārittabandhanaṃ viya kāyikacetasikavīriyakaraṇaṃ, sotthinā pārimatīragamanaṃ viya anupubbena sīlaṃ pūretvā samādhiṃ pūretvā paññaṃ pūretvā nibbānagamanaṃ daṭṭhabbaṃ.
กณฺฑจิตฺรกานีติ สรลฎฺฐิสรรชฺชุสรปาสาทสรสาณิสรโปกฺขรณิสรปทุมานีติ อเนกานิ กเณฺฑหิ กตฺตพฺพจิตฺรานิฯ อถ โข โส ตีหิ ฐาเนหีติ โส เอวํ พหูนิ กณฺฑจิตฺรกานิ ชานโนฺตปิ น ราชารโห โหติ, ตีหิเยว ปน ฐาเนหิ โหตีติ อโตฺถฯ สมฺมาสมาธิ โหตีติ มคฺคสมาธินา จ ผลสมาธินา จ สมาหิโต โหตีติ อยเมตฺถ อโตฺถฯ สมฺมาทิฎฺฐีติ มคฺคสมฺมาทิฎฺฐิยา สมนฺนาคโตฯ อิทํ ทุกฺขนฺติอาทีหิ จตูหิ สเจฺจหิ จตฺตาโร มคฺคา ตีณิ จ ผลานิ กถิตานิฯ อยํ ปน มเคฺคเนว อวิราธิตํ วิชฺฌติ นามาติ เวทิตโพฺพฯ สมฺมาวิมุตฺตีติ อรหตฺตผลวิมุตฺติยา สมนฺนาคโตฯ อวิชฺชากฺขนฺธํ ปทาเลตีติ อรหตฺตมเคฺคน ปทาเลติ นามาติ วุจฺจติฯ อิมินา หิ เหฎฺฐา อรหตฺตมเคฺคน อวิชฺชากฺขโนฺธ ปทาลิโต , อิธ ปน ปทาลิตํ อุปาทาย ปทาเลตีติ วตฺตุํ วฎฺฎตีติฯ
Kaṇḍacitrakānīti saralaṭṭhisararajjusarapāsādasarasāṇisarapokkharaṇisarapadumānīti anekāni kaṇḍehi kattabbacitrāni. Atha kho so tīhi ṭhānehīti so evaṃ bahūni kaṇḍacitrakāni jānantopi na rājāraho hoti, tīhiyeva pana ṭhānehi hotīti attho. Sammāsamādhihotīti maggasamādhinā ca phalasamādhinā ca samāhito hotīti ayamettha attho. Sammādiṭṭhīti maggasammādiṭṭhiyā samannāgato. Idaṃ dukkhantiādīhi catūhi saccehi cattāro maggā tīṇi ca phalāni kathitāni. Ayaṃ pana maggeneva avirādhitaṃ vijjhati nāmāti veditabbo. Sammāvimuttīti arahattaphalavimuttiyā samannāgato. Avijjākkhandhaṃ padāletīti arahattamaggena padāleti nāmāti vuccati. Iminā hi heṭṭhā arahattamaggena avijjākkhandho padālito , idha pana padālitaṃ upādāya padāletīti vattuṃ vaṭṭatīti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๖. สาฬฺหสุตฺตํ • 6. Sāḷhasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๖. สาฬฺหสุตฺตวณฺณนา • 6. Sāḷhasuttavaṇṇanā
