Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya |
੬. ਸਲ੍ਲਸੁਤ੍ਤਂ
6. Sallasuttaṃ
੨੫੪. ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤવਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਸੁਖਮ੍ਪਿ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ 1, ਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਮ੍ਪਿ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ। ਸੁਤવਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਸੁਖਮ੍ਪਿ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ , ਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਮ੍ਪਿ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ। ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੋ વਿਸੇਸੋ ਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪਯਾਸੋ 2 ਕਿਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਸੁਤવਤੋ ਅਰਿਯਸਾવਕਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸੁਤવਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਨਾ’’ਤਿ? ਭਗવਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ॰… ਅਸ੍ਸੁਤવਾ। ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਸੋਚਤਿ ਕਿਲਮਤਿ ਪਰਿਦੇવਤਿ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋ ਦ੍વੇ વੇਦਨਾ વੇਦਯਤਿ – ਕਾਯਿਕਞ੍ਚ, ਚੇਤਸਿਕਞ੍ਚ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਰਿਸਂ ਸਲ੍ਲੇਨ વਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ 3। ਤਮੇਨਂ ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ ਅਨੁવੇਧਂ વਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ 4। ਏવਞ੍ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਦ੍વਿਸਲ੍ਲੇਨ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਸ੍ਸੁਤવਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਸੋਚਤਿ ਕਿਲਮਤਿ ਪਰਿਦੇવਤਿ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋ ਦ੍વੇ વੇਦਨਾ વੇਦਯਤਿ – ਕਾਯਿਕਞ੍ਚ, ਚੇਤਸਿਕਞ੍ਚ। ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਪਟਿਘવਾ ਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਪਟਿਘવਨ੍ਤਂ, ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਅਨੁਸੇਤਿ। ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਕਾਮਸੁਖਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨ ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਜਾਨਾਤਿ ਅਸ੍ਸੁਤવਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਕਾਮਸੁਖਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਕਾਮਸੁਖਞ੍ਚ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ, ਯੋ ਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਰਾਗਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਅਨੁਸੇਤਿ। ਸੋ ਤਾਸਂ વੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨવਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਾਸਂ વੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨવਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਪ੍ਪਜਾਨਤੋ, ਯੋ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਅવਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਅਨੁਸੇਤਿ। ਸੋ ਸੁਖਞ੍ਚੇ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ, ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ વੇਦਯਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚੇ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ, ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ વੇਦਯਤਿ। ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਞ੍ਚੇ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ, ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ વੇਦਯਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ‘ਅਸ੍ਸੁਤવਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇવੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ, ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾ’ਤਿ વਦਾਮਿ।
254. ‘‘Assutavā, bhikkhave, puthujjano sukhampi vedanaṃ vedayati 5, dukkhampi vedanaṃ vedayati, adukkhamasukhampi vedanaṃ vedayati. Sutavā, bhikkhave, ariyasāvako sukhampi vedanaṃ vedayati , dukkhampi vedanaṃ vedayati, adukkhamasukhampi vedanaṃ vedayati. Tatra, bhikkhave, ko viseso ko adhippayāso 6 kiṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenā’’ti? Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā…pe… assutavā. Bhikkhave, puthujjano dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. So dve vedanā vedayati – kāyikañca, cetasikañca. Seyyathāpi, bhikkhave, purisaṃ sallena vijjheyya 7. Tamenaṃ dutiyena sallena anuvedhaṃ vijjheyya 8. Evañhi so, bhikkhave, puriso dvisallena vedanaṃ vedayati. Evameva kho, bhikkhave, assutavā puthujjano dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. So dve vedanā vedayati – kāyikañca, cetasikañca. Tassāyeva kho pana dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno paṭighavā hoti. Tamenaṃ dukkhāya vedanāya paṭighavantaṃ, yo dukkhāya vedanāya paṭighānusayo, so anuseti. So dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno kāmasukhaṃ abhinandati. Taṃ kissa hetu? Na hi so, bhikkhave, pajānāti assutavā puthujjano aññatra kāmasukhā dukkhāya vedanāya nissaraṇaṃ, tassa kāmasukhañca abhinandato, yo sukhāya vedanāya rāgānusayo, so anuseti. So tāsaṃ vedanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti. Tassa tāsaṃ vedanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ appajānato, yo adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayo, so anuseti. So sukhañce vedanaṃ vedayati, saññutto naṃ vedayati. Dukkhañce vedanaṃ vedayati, saññutto naṃ vedayati. Adukkhamasukhañce vedanaṃ vedayati, saññutto naṃ vedayati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘assutavā puthujjano saññutto jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, saññutto dukkhasmā’ti vadāmi.
‘‘ਸੁਤવਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਨ ਸੋਚਤਿ, ਨ ਕਿਲਮਤਿ, ਨ ਪਰਿਦੇવਤਿ, ਨ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋ ਏਕਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ – ਕਾਯਿਕਂ, ਨ ਚੇਤਸਿਕਂ।
‘‘Sutavā ca kho, bhikkhave, ariyasāvako dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati, na kilamati, na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati. So ekaṃ vedanaṃ vedayati – kāyikaṃ, na cetasikaṃ.
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਰਿਸਂ ਸਲ੍ਲੇਨ વਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ। ਤਮੇਨਂ ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਲ੍ਲੇਨ ਅਨੁવੇਧਂ ਨ વਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ। ਏવਞ੍ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਏਕਸਲ੍ਲੇਨ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੁਤવਾ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਨ ਸੋਚਤਿ, ਨ ਕਿਲਮਤਿ, ਨ ਪਰਿਦੇવਤਿ, ਨ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋ ਏਕਂ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ – ਕਾਯਿਕਂ, ਨ ਚੇਤਸਿਕਂ। ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਖੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਪਟਿਘવਾ ਨ ਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਘવਨ੍ਤਂ, ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਨਾਨੁਸੇਤਿ। ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਕਾਮਸੁਖਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਪਜਾਨਾਤਿ ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੁਤવਾ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਕਾਮਸੁਖਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ। ਤਸ੍ਸ ਕਾਮਸੁਖਂ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ਯੋ ਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਰਾਗਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਨਾਨੁਸੇਤਿ। ਸੋ ਤਾਸਂ વੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨવਂ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਾਸਂ વੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨવਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਤੋ, ਯੋ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਅવਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ, ਸੋ ਨਾਨੁਸੇਤਿ। ਸੋ ਸੁਖਞ੍ਚੇ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ, વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ વੇਦਯਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚੇ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ , વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ વੇਦਯਤਿ। ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਞ੍ਚੇ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ, વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਨਂ વੇਦਯਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ‘ਸੁਤવਾ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇવੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ , વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾ’ਤਿ વਦਾਮਿ। ਅਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਸੇਸੋ, ਅਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਯਾਸੋ, ਇਦਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਸੁਤવਤੋ ਅਰਿਯਸਾવਕਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸੁਤવਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਨਾ’’ਤਿ।
‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, purisaṃ sallena vijjheyya. Tamenaṃ dutiyena sallena anuvedhaṃ na vijjheyya. Evañhi so, bhikkhave, puriso ekasallena vedanaṃ vedayati. Evameva kho, bhikkhave, sutavā ariyasāvako dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati, na kilamati, na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati. So ekaṃ vedanaṃ vedayati – kāyikaṃ, na cetasikaṃ. Tassāyeva kho pana dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno paṭighavā na hoti. Tamenaṃ dukkhāya vedanāya appaṭighavantaṃ, yo dukkhāya vedanāya paṭighānusayo, so nānuseti. So dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno kāmasukhaṃ nābhinandati. Taṃ kissa hetu? Pajānāti hi so, bhikkhave, sutavā ariyasāvako aññatra kāmasukhā dukkhāya vedanāya nissaraṇaṃ. Tassa kāmasukhaṃ nābhinandato yo sukhāya vedanāya rāgānusayo, so nānuseti. So tāsaṃ vedanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavaṃ ca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa tāsaṃ vedanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānato, yo adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayo, so nānuseti. So sukhañce vedanaṃ vedayati, visaññutto naṃ vedayati. Dukkhañce vedanaṃ vedayati , visaññutto naṃ vedayati. Adukkhamasukhañce vedanaṃ vedayati, visaññutto naṃ vedayati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘sutavā ariyasāvako visaññutto jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi , visaññutto dukkhasmā’ti vadāmi. Ayaṃ kho, bhikkhave, viseso, ayaṃ adhippayāso, idaṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenā’’ti.
‘‘ਨ વੇਦਨਂ વੇਦਯਤਿ ਸਪਞ੍ਞੋ,
‘‘Na vedanaṃ vedayati sapañño,
ਸੁਖਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋਪਿ।
Sukhampi dukkhampi bahussutopi;
ਅਯਞ੍ਚ ਧੀਰਸ੍ਸ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਨ,
Ayañca dhīrassa puthujjanena,
‘‘ਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ,
‘‘Saṅkhātadhammassa bahussutassa,
ਇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਮਥੇਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ,
Iṭṭhassa dhammā na mathenti cittaṃ,
ਅਨਿਟ੍ਠਤੋ ਨੋ ਪਟਿਘਾਤਮੇਤਿ॥
Aniṭṭhato no paṭighātameti.
‘‘ਤਸ੍ਸਾਨੁਰੋਧਾ ਅਥવਾ વਿਰੋਧਾ,
‘‘Tassānurodhā athavā virodhā,
વਿਧੂਪਿਤਾ ਅਤ੍ਥਗਤਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ।
Vidhūpitā atthagatā na santi;
ਪਦਞ੍ਚ ਞਤ੍વਾ વਿਰਜਂ ਅਸੋਕਂ,
Padañca ñatvā virajaṃ asokaṃ,
ਸਮ੍ਮਾ ਪਜਾਨਾਤਿ ਭવਸ੍ਸ ਪਾਰਗੂ’’ਤਿ॥ ਛਟ੍ਠਂ।
Sammā pajānāti bhavassa pāragū’’ti. chaṭṭhaṃ;
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੬. ਸਲ੍ਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Sallasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੬. ਸਲ੍ਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Sallasuttavaṇṇanā