| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
੮. ਸਲ੍ਲੇਖਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Sallekhasuttavaṇṇanā
੮੧. ‘‘ਚੁਨ੍ਦੋ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਥੇਰਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਪੂਜਾવਸੇਨ ਪਨ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ વਾ ਚੁਨ੍ਦਂ ਨਾਮ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯਤ੍ਥੇਰਂ ਉਪਾਦਾਯ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਭਾਤਾ ਅਯਂ ਮਹਾਥੇਰੋ ‘‘ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ ਯਥਾ ‘‘ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋ’’ਤਿ। ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਨ੍ਤਿ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਏਕਂ ਉਪਯੋਗવਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਾਯਨ੍ਹਕਾਲੇ’’ਤਿ। ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤ ਸਂਯੋਗੋ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ। ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਹੀਤਿ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਉਪਾਸਕਾਦਿਸਤ੍ਤੇਹਿ ਚੇવ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਚ। ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾਤਿ ਅਪਸਕ੍ਕਿਤ੍વਾ। ਨਿਲੀਯਨਨ੍ਤਿ વਿવੇਚਨਂ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਤਤੋ વਿવਿਤ੍ਤਤਾ। ਏਕੀਭਾવੋਤਿ ਹਿ ਕਾਯવਿવੇਕਮਾਹ, ਪવਿવੇਕੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤવਿવੇਕਂ। ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਤਤੋ ਦੁવਿਧવਿવੇਕਤੋ ਭવਙ੍ਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਸਮਾਗਮੇਨ ਚ ਅਪੇਤੋ। ਅਭਿવਾਦਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਭਿવਾਦਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ। ਏવਨ੍ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਅਭਿવਾਦવਸੇਨ। ਪਗ੍ਗਯ੍ਹਾਤਿ ਉਨ੍ਨਾਮੇਤ੍વਾ। ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭવਮੂਲਾਨਂ ਤਾવ ਏવਂ ਅਭਿવਾਦੋ ਹੋਤੁ, ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭવਮੂਲਾਨਂ ਕਿਮਤ੍ਥਿਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤਂ ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਤਥਾਗਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਨ ਤਥਾਗਤਾ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂਯੇવ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਮ੍ਪੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਕਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਤਥਾਗਤਾ ਅਭਿવਦਨ੍ਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਸੁਖਕਾਮਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਪੁਥੁਕਾਯਾਤਿ ਬਹੂ ਸਤ੍ਤਕਾਯਾ। ਯਕ੍ਖਾਤਿ ਦੇવਾ। ਤੇ ਹਿ ਪੂਜਨੀਯਤਾਯ ‘‘ਯਕ੍ਖਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਅਭਿવਦਨ੍ਤੀਤਿ ਆਸੀਸਿਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਞਾਣਕਰੁਣਾਹਿ ਅਭਿਮੁਖਂ ਕਤ੍વਾ વਦਨ੍ਤਿ।
81. ‘‘Cundo’’ti tassa mahātherassa nāmaṃ, pūjāvasena pana mahācundoti vuccati yathā ‘‘mahāmoggallāno’’ti. Attano vā cundaṃ nāma bhāgineyyattheraṃ upādāya āyasmato sāriputtattherassa bhātā ayaṃ mahāthero ‘‘mahācundo’’ti paññāyittha yathā ‘‘mahāpanthako’’ti. Sāyanhasamayanti bhummatthe ekaṃ upayogavacananti āha ‘‘sāyanhakāle’’ti. Na hettha accanta saṃyogo sambhavatīti. Sattasaṅkhārehīti saddhivihārikaantevāsikaupāsakādisattehi ceva rūpārammaṇādisaṅkhārehi ca. Paṭinivattitvāti apasakkitvā. Nilīyananti vivecanaṃ kāyacittehi tato vivittatā. Ekībhāvoti hi kāyavivekamāha, pavivekoti cittavivekaṃ. Tato vuṭṭhitoti tato duvidhavivekato bhavaṅguppattiyā, sabrahmacārīhi samāgamena ca apeto. Abhivādāpetvāti abhivādaṃ kāretvā. Evanti yathāvuttaabhivādavasena. Paggayhāti unnāmetvā. Anupacchinnabhavamūlānaṃ tāva evaṃ abhivādo hotu, ucchinnabhavamūlānaṃ kimatthiyoti āha ‘‘etaṃ āciṇṇaṃ tathāgatāna’’nti. Tena na tathāgatā samparāyikaṃyeva sattānaṃ sukhaṃ āsīsanti, atha kho diṭṭhadhammikampīti daṭṭhabbaṃ. Kasmā evaṃ tathāgatā abhivadantīti tattha kāraṇamāha ‘‘sukhakāmā hī’’tiādi. Puthukāyāti bahū sattakāyā. Yakkhāti devā. Te hi pūjanīyatāya ‘‘yakkhā’’ti vuccanti. Abhivadantīti āsīsitamevatthaṃ ñāṇakaruṇāhi abhimukhaṃ katvā vadanti.
ਯਾਤਿ ਅਨਿਯਮਤੋ ਗਹਿਤਾ ਨਿਯਮਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਇਮਾਤਿ ਚ ਆਸਨ੍ਨਪਚ੍ਚਕ੍ਖવਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਮੁਖਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਿਯਾ’’ਤਿ , ਤਂ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਂ ਚਿਤ੍ਤਗਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ વਿਯ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਤਿ ਪੁਰਿਮਪਦਲੋਪੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ, ਸਤ੍ਤੇਸੁ વਾ વਿਸਯਭੂਤੇਸੁ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ‘‘ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਪਾਤੁਭવਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਅਤ੍ਤવਾਦੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪવਤ੍ਤੇਨ વਚਨੇਨ। ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਾਹੇ ਗਾਹਣੇ ਚ વਿਸਯਭਾવੇਨ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ। ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਾਹਨ੍ਤੇਹਿ ਗਹਣੇ ਗਾਹਾਪਣੇ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿવਾਦਸ੍ਸ વਿਸਯੋਤਿ ਤੇਨ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਇਧ ਅਤ੍ਤવਾਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਤਸ੍ਸਾ વਿਸਯਭੂਤੋ ਅਤ੍ਤਾ। ਸਾ ਚ વਿਸਯਭਾવਤੋ ਤਥਾਪવਤ੍ਤੇਨ વਾਦੇਨ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ। ਲੋਕવਾਦਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। વੀਸਤਿ ਭવਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਤ੍ਤવਾਦવਤ੍ਥੁਨੋ ਅਭਾવਾ । ਪਞ੍ਚਪਿ ਹਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਤੇ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾવੇਨ ਗਣ੍ਹਤੋ ਏਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਸਮ੍ਭવੋ, ਤਬ੍ਬਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਨਾਯਂ વਿਸਯੋ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਾਕਾਰੋ ਚ ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ‘‘ਲੋਕੋ’’ਤਿ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਂ ਸਸ੍ਸਤੋ ਸਬ੍ਬਕਾਲਭਾવੀ ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁવੋਤਿ। ਯਥਾਹ ‘‘ਰੂਪੀ ਅਤ੍ਤਾ ਚੇવ ਲੋਕੋ ਚ ਸਸ੍ਸਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਸ੍ਸਤੋਤਿਆਦੀਸੁ ਪਠਮੋ ਸਸ੍ਸਤવਾਦવਸੇਨ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਉਚ੍ਛੇਦવਾਦવਸੇਨ, ਤਤਿਯੋ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤવਾਦવਸੇਨ, ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਤਕ੍ਕੀવਾਦવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤੋ, ਅਮਰਾવਿਕ੍ਖੇਪવਸੇਨ વਾ ਪવਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ। ਅਨ੍ਤવਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤਾવਸੇਨ। ਅਨਨ੍ਤવਾਤਿ ਅਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤਾવਸੇਨ। ਅਨ੍ਤવਾ ਚ ਅਨਨ੍ਤવਾ ਚਾਤਿ ਤਦੁਭਯવਸੇਨ, ਇਤਰੋ ਤਕ੍ਕੀવਾਦવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ। ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Yāti aniyamato gahitā niyamato dassento ‘‘imā’’ti āha. Imāti ca āsannapaccakkhavacananti āha ‘‘abhimukhaṃ karontoviyā’’ti , taṃ taṃ diṭṭhigatikaṃ cittagataṃ sammukhā viya karontoti attho. Diṭṭhiyoti purimapadalopena pāḷiyaṃ vuttanti dassento ‘‘micchādiṭṭhiyo’’ti āha. Sattesu diṭṭhigatacittuppādesu uppajjamānā, sattesu vā visayabhūtesu ārabbha uppajjamānā ‘‘sattesu pātubhavantī’’ti vuttā. Attavādenāti attānaṃ ārabbha pavattena vacanena. Paṭisaṃyuttāti ‘‘atthi attā’’ti gāhe gāhaṇe ca visayabhāvena paṭisaṃyuttā. Diṭṭhigatikena diṭṭhiṃ gāhantehi gahaṇe gāhāpaṇe ca diṭṭhi diṭṭhivādassa visayoti tena paṭisaṃyuttā nāma hoti. ‘‘Atthi attā’’ti evaṃ pavattā diṭṭhi idha attavādapaṭisaṃyuttā, na tassā visayabhūto attā. Sā ca visayabhāvato tathāpavattena vādena paṭisaṃyuttā. Lokavādappaṭisaṃyuttāti etthāpi eseva nayo. Vīsati bhavanti tato paraṃ attavādavatthuno abhāvā . Pañcapi hi upādānakkhandhe paccekaṃ ‘‘attā’’ti te ca attano nissayabhāvena gaṇhato etāsaṃ diṭṭhīnaṃ sambhavo, tabbinimutto panāyaṃ visayo attaggahaṇākāro ca natthīti. Sassato attā ca loko cāti rūpādīsu aññataraṃ ‘‘attā’’ti, ‘‘loko’’ti vā gahetvā taṃ sassato sabbakālabhāvī nicco dhuvoti. Yathāha ‘‘rūpī attā ceva loko ca sassato cāti attānañca lokañca paññapetī’’tiādi. Sassatotiādīsu paṭhamo sassatavādavasena attaggāho, dutiyo ucchedavādavasena, tatiyo ekaccasassatavādavasena, catuttho takkīvādavasena pavatto, amarāvikkhepavasena vā pavatto attaggāho. Antavāti attano paricchedatāvasena. Anantavāti aparicchedatāvasena. Antavā ca anantavā cāti tadubhayavasena, itaro takkīvādavasena pavatto attaggāho. Evaṃ pavattattā aṭṭha hontīti yojanā.
ਆਦਿਮੇવਾਤਿ ਆਦਿਮਨਸਿਕਾਰਮੇવ। ਤਂ ਪਨ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘વਿਪਸ੍ਸਨਾਮਿਸ੍ਸਕਪਠਮਮਨਸਿਕਾਰਮੇવਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਪ੍ਪਤ੍વਾਪਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅવਧਾਰਣੇਨ ਨਿવਤ੍ਤਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਪਭੁਤਿ ਯਾવ ਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨਂ, ਅਯਂ ਇਧ ਆਦਿਮਨਸਿਕਾਰੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਪਞ੍ਞਾਭਾવਨਾਯ ਆਰਮ੍ਭਭਾવਤੋ। ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਹਿਤਤਾਯ ਚਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਮਿਸ੍ਸਕਤਾ વਚਨਂ। ਏવਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥવਚਨਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇਨੇવ ਉਪਾਯੇਨਾ’’ਤਿ , ਯਥਾવੁਤ੍ਤਆਦਿਮਨਸਿਕਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤਾਸਨ੍ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤવਾਦਲੋਕવਾਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ। ਕਾਮਞ੍ਚ ਤਾਸਂ ਤੇਨ ਤਦਙ੍ਗવਸੇਨ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿਯੇવ, ਤਂ ਪਨ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਪਹਾਨਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸਂਯੋਜਨਤਾਯ ਅਨਧਿਮਾਨਿਕੋਪਿ ਸਮਾਨੋ। ‘‘ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੋ ਅਧਿਗਤੋ’’ਤਿ ਮਾਨੋ ਅਧਿਮਾਨੋ, ਸੋ ਯੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿ ਤੇ ਅਧਿਮਾਨਿਕਾ, ਤੇਸਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਾਧਿਗਮੇਨ ਅਧਿਮਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਤਦવਸਾਨੋ ਚ ਮਨਸਿਕਾਰੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਹਾਨਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਕਥਾਪਨਤ੍ਥਂ ਅਯਂ ਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਧਿਮਾਨਪ੍ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਆਦਿਮੇવ ਨੁ ਖੋ…ਪੇ॰… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਨਭਿਸਮੇਤਾવੀ વਿਯ વਦਨ੍ਤੋ ਅਧਿਮਾਨੇ ਠਿਤੋ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਧਿਮਾਨਿਕੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਸੋਤਿ ਥੇਰੋ। ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਨਂ ਭਗવਤਾ ਏਤਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਸ੍ਸ વਿવੇਚਨਤ੍ਥਾਯ। ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ વਿਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਹਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ।
Ādimevāti ādimanasikārameva. Taṃ pana sarūpato dassento ‘‘vipassanāmissakapaṭhamamanasikāramevā’’ti āha. Appatvāpi sotāpattimagganti iminā avadhāraṇena nivattitaṃ dasseti. Nāmarūpaparicchedato pabhuti yāva udayabbayadassanaṃ, ayaṃ idha ādimanasikāroti adhippeto paññābhāvanāya ārambhabhāvato. Udayabbayānupassanāsahitatāya cassa vipassanāmissakatā vacanaṃ. Evanti imassa atthavacanaṃ ‘‘ettakenevaupāyenā’’ti , yathāvuttaādimanasikārenāti attho. Etāsanti yathāvuttānaṃ attavādalokavādapaṭisaṃyuttānaṃ diṭṭhīnaṃ. Kāmañca tāsaṃ tena tadaṅgavasena pahānaṃ hotiyeva, taṃ pana nādhippetaṃ, tasmā samucchedavasena pahānaṃ paṭinissaggo ca hotīti pucchati. Sabbaso samucchinnasaṃyojanatāya anadhimānikopi samāno. ‘‘Ariyadhammo adhigato’’ti māno adhimāno, so yesaṃ atthi te adhimānikā, tesaṃ udayabbayañāṇādhigamena adhimānuppatti tadavasāno ca manasikāroti adhippeto. Tena diṭṭhīnaṃ pahānaṃ na hotīti kathāpanatthaṃ ayaṃ pucchāti āha ‘‘adhimānappahānatthaṃ pucchatī’’ti. ‘‘Ādimeva nu kho…pe… paṭinissaggo hotī’’ti anabhisametāvī viya vadanto adhimāne ṭhito viya hotīti āha ‘‘adhimāniko viya hutvā’’ti. Soti thero. Tesaṃ atthāyāti tesaṃ attano antevāsikānaṃ bhagavatā etassa micchāgāhassa vivecanatthāya. Thero kira dhammasenāpati viya saddhiṃ attano antevāsikehi bhagavantaṃ upasaṅkami.
੮੨. ਯਤ੍ਥਾਤਿ વਿਸਯੇ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਨਿਦਸ੍ਸਨਮੇਤਨ੍ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਅਨੁਸਯਨਭੂਮਿਪਿ ਸਮੁਦਾਚਰਣਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਖਨ੍ਧਾ ਏવ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਹ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਚੇਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ ਤਿਆਦਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਰੂਪਂ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਰੂਪਂ ਮਮ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿવੇਸવਸੇਨ ਅਭਿਨਿવਿਸਿਤ੍વਾ ਆਰਬ੍ਭ। ਅਭਿਨਿવਿਸਮਾਨਾ ਏવ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿ ਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ‘‘ਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਯਦਿਦਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿਸਙ੍ਗਹਂ ਰੂਪਂ, ਸਹਬੁਦ੍ਧਿਨਿਬਨ੍ਧਨਤਾਯ ਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ, ਸੁਖਾਸੁਖਂ ਏਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਤੀਤਿ ਸੋ ਲੋਕੋ। ‘‘ਸੋਏવਾਹਂ ਪੇਚ੍ਚ ਪਰਲੋਕੇ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤਥਾਭਾવੇਨ ਨਿਚ੍ਚੋ, ਥਿਰਭਾવੇਨ ਧੁવੋ, ਸਬ੍ਬਦਾਭਾવਿਤਾਯ ਸਸ੍ਸਤੋ, ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰਤਾਯ ਅવਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਦਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਥਮੇਕવਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣવਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਨਾਨਾ ਕਰੀਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਨਾਨਾਕਰਣਂ, વਿਸੇਸੋ। ਜਾਤਿવਸੇਨਾਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ। ਯੇ ਹਿ ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਾ ਸਮਾਨਾવਤ੍ਥਾ, ਤੇ ਉਪ੍ਪਾਦਸਙ੍ਖਾਤવਿਕਾਰਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮਞ੍ਞਂ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਜਾਤਿવਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਆਸੇવਿਤਾਤਿ ਅਨਾਦਿਮਤਿ ਸਂਸਾਰੇ ਅਪਰਾਪਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਦ੍ਧਾਸੇવਨਾ। ਏਤੇਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਭਾવਨਟ੍ਠੇਨ ਅਨੁਸਯਤ੍ਥਂ વਿਸੇਸੇਤਿ । ਥਾਮਗਤਾਤਿ ਥਾਮਭਾવਂ ਉਪਗਤਾ। ਏਤੇਨ ਅਨੁਸਯੇ ਸਭਾવਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਥਾਮਗਮਨਨ੍ਤਿ ਚ ਕਾਮਰਾਗਾਦੀਨਂ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੋ ਸਭਾવੋ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਥਾਮਗਤੋ ਅਨੁਸਯੇ ਪਜਹਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੩.੨੧)। ਅਪ੍ਪਟਿવਿਨੀਤਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਿਨਯવਸੇਨ ਨ ਪਟਿવਿਨੀਤਾ। ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ ਹਿ ਥਾਮਗਤਾ ਕਿਲੇਸਾ ਅਨੁਸੇਨ੍ਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਏਤੇਨ ਤੇਸਂ ਕਾਰਣਲਾਭੇ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅਭਿਭવਨ੍ਤਿ। ਏਤੇਨ ਤੇਸਂ વੀਤਿਕ੍ਕਮਪ੍ਪਤ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪਨ ਇਮਿਨਾવ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਾવਤ੍ਥਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ।
82.Yatthāti visaye bhummaṃ. Diṭṭhīnañhi ārammaṇanidassanametanti. Yasmā diṭṭhīnaṃ anusayanabhūmipi samudācaraṇaṭṭhānampi khandhā eva, tasmā āha ‘‘yattha cetā diṭṭhiyo uppajjantī tiādi pañcakkhandhe sandhāya vutta’’nti. Rūpaṃ abhinivissāti ‘‘idaṃ rūpaṃ mama attā’’ti diṭṭhābhinivesavasena abhinivisitvā ārabbha. Abhinivisamānā eva hi diṭṭhi naṃ ārammaṇaṃ katvā uppajjati. ‘‘So attā’’tiādīsu yadidaṃ cakkhādisaṅgahaṃ rūpaṃ, sahabuddhinibandhanatāya so me attā, sukhāsukhaṃ ettha lokiyatīti so loko. ‘‘Soevāhaṃ pecca paraloke bhavissāmīti tathābhāvena nicco, thirabhāvena dhuvo, sabbadābhāvitāya sassato, nibbikāratāya avipariṇāmadhammoti attho. Yadi pañcakkhandhe sandhāya vuttaṃ, kathamekavacananti āha ‘‘ārammaṇavasenā’’tiādi. Nānā karīyati etenāti nānākaraṇaṃ, viseso. Jātivasenāti uppattivasena. Ye hi anibbattapubbā samānāvatthā, te uppādasaṅkhātavikārasamaṅgitāya uppajjantīti samaññaṃ labhanti. Tenāha ‘‘jātivasenā’’tiādi. Punappunaṃ āsevitāti anādimati saṃsāre aparāparuppattiyā laddhāsevanā. Etena kilesānaṃ bhāvanaṭṭhena anusayatthaṃ viseseti . Thāmagatāti thāmabhāvaṃ upagatā. Etena anusaye sabhāvato dasseti. Thāmagamananti ca kāmarāgādīnaṃ anaññasādhāraṇo sabhāvo. Tathā hi vuttaṃ ‘‘thāmagato anusaye pajahatī’’ti (paṭi. ma. 3.21). Appaṭivinītāti samucchedavinayavasena na paṭivinītā. Appahīnā hi thāmagatā kilesā anusentīti vuccanti. Etena tesaṃ kāraṇalābhe sati uppajjanārahataṃ dasseti. Samudācarantīti abhibhavanti. Etena tesaṃ vītikkamappattataṃ dasseti. Uppajjantīti pana imināva pariyuṭṭhānāvatthā dassitā.
ਤਂ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਭੇਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਯਂ ਤਂ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਚੇਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਂ ਰੂਪੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਪਭੇਦਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ। ਏਤਂ ਮਯ੍ਹਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਮਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਨ ਹੋਤਿ ਮਮ ਕਿਞ੍ਚਨਪਲਿਬੋਧਭਾવੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਅਭਾવਤੋ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਤਣ੍ਹਾવਤ੍ਥੁਭਾવਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਤਾવਕਾਲਿਕਾਦਿਭਾવਤੋ। ਅਹਮ੍ਪਿ ਏਸੋ ਨ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਏਸੋ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਪਭੇਦੋ ਅਹਮ੍ਪਿ ਨ ਅਸ੍ਮਿ, ਅਹਨ੍ਤਿ ਸੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤੇਨਸ੍ਸ ਮਾਨવਤ੍ਥੁਭਾવਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਜੇਗੁਚ੍ਛਾਦਿਭਾવਤੋ। ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਨ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਤਸਭਾવਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਅਭਾવਤੋ ਮਮਞ੍ਚਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਨਪਲਿਬੋਧਭਾવੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਅਭਾવਤੋ।
Taṃ pañcakkhandhappabhedaṃ ārammaṇanti yaṃ taṃ ‘‘yattha cetā diṭṭhiyo uppajjantī’’tiādinā vuttaṃ rūpupādānakkhandhādipañcakkhandhapabhedaṃ diṭṭhīnaṃ ārammaṇaṃ. Etaṃ mayhaṃ na hotīti etaṃ khandhapañcakaṃ mayhaṃ santakaṃ na hoti mama kiñcanapalibodhabhāvena gahetabbatāya abhāvato. Tenassa paramatthato taṇhāvatthubhāvaṃ paṭikkhipati tāvakālikādibhāvato. Ahampi eso na asmīti eso pañcakkhandhapabhedo ahampi na asmi, ahanti so gahetabbo na hotīti attho. Etenassa mānavatthubhāvaṃ paṭikkhipati aniccadukkhajegucchādibhāvato. Eso me attāpi na hoti attasabhāvassa tattha abhāvato mamañcassa kiñcanapalibodhabhāvena gahetabbatāya abhāvato.
ਤਣ੍ਹਾવ ਮਮਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਗਾਹੋ। ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਤਿ ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਪਪਞ੍ਚਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ। ਪਪਞ੍ਚੇਤਿ ਸਨ੍ਤਾਨਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤੇ ਸਂਸਾਰੇ ਚਿਰਾਯਤੀਤਿ ਪਪਞ੍ਚੋ। ਯਥਾ વੁਤ੍ਤਪਭੇਦਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਸਤਤਣ੍ਹਾવਿਚਰਿਤਪਭੇਦਂ। ਤਣ੍ਹਾਪਪਞ੍ਚਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾવਤ੍ਥੁਕਾਭਾવવਿਭਾવਨੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਪਰਤੋ ਪਦਦ੍વਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਦਿਟ੍ਠੇਕਟ੍ਠਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਾ। ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਪਠਮਮਗ੍ਗવਜ੍ਝਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਹਜੇਕਟ੍ਠਾ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਤਣ੍ਹਾ ਏવ, ਨ ਮਾਨੋ, ਸਾ ਚ ਖੋ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਾ। ਯਥਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਯੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਸੁਭਾਨਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਥਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨਾਮ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਏਤੇਨੇવ ਆਕਾਰੇਨਾਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਆਕਾਰੇਨੇવ। ਗਯ੍ਹਮਾਨਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨવਿਪਲ੍ਲਾਸੇਹਿ। ਤੇਨਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ‘‘ਏਤਂ ਮਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਆਕਾਰੇਨ। ਨੇવਤ੍ਥਿ ਯਥਾਭੂਤਦਸ੍ਸਨવਿਪਲ੍ਲਾਸਾਨਂ ਤਦਭਾવਤੋ। ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾ ਪੁਨ ਤਥਾ ਨ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਏવਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਾਤਿਸਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ।
Taṇhāva mamanti gaṇhāti etenāti taṇhāgāho. Taṃ gaṇhantoti taṃ uppādento. Tenāha ‘‘taṇhāpapañcaṃ gaṇhātī’’ti. Papañceti santānaṃ vitthārento satte saṃsāre cirāyatīti papañco. Yathā vuttapabhedanti aṭṭhasatataṇhāvicaritapabhedaṃ. Taṇhāpapañcaṃ paṭikkhipati khandhapañcakassa taṇhāvatthukābhāvavibhāvanenāti adhippāyo. Parato padadvayepi eseva nayo. Diṭṭhekaṭṭhāti diṭṭhiyā pahānekaṭṭhā. Tena tesaṃ paṭhamamaggavajjhataṃ dasseti. Sahajekaṭṭhā pana diṭṭhiyā taṇhā eva, na māno, sā ca kho apāyagamanīyā. Yathā atthīti yena aniccadukkhāsubhānattākārena atthi, tathā passanto yathābhūtaṃ passati nāma. Tenāha ‘‘khandhapañcakañhī’’tiādi. Eteneva ākārenāti ruppanādianiccādiākāreneva. Gayhamānampi appahīnavipallāsehi. Tenākārenāti ‘‘etaṃ mama’’ntiādiākārena. Nevatthi yathābhūtadassanavipallāsānaṃ tadabhāvato. Suṭṭhu passantassāti yathā puna tathā na passitabbaṃ, evaṃ suṭṭhu sātisayaṃ passantassa.
ਨ ਆਦਿਮਨਸਿਕਾਰੇਨੇવ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਅਧਿਮਾਨਿਕਾਨਂ ਪਨ ਅਧਿਮਾਨਮਤ੍ਤਮੇਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ। ਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ વਿਭਾવੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਹਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ’’ਤਿ ਆਹ। વਿਭਜਨ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਮਾਨਿਕਾਨਂ ਝਾਨਾਨਿ ਅਸਲ੍ਲੇਖਭਾવੇਨ વਿਭਜਨ੍ਤੋ। ਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਨੇવ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਕਾਰਕਭਾવਤੋ। ਨ ਅਰਿਯਸਾવਕਾਨਂ ਪਹੀਨਾਧਿਮਾਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ। ਨ ਅਟ੍ਠਾਨਨਿਯੋਜਕੋ ਸਪ੍ਪਾਯਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਨਿਯੋਜਨਤੋ।
Na ādimanasikāreneva diṭṭhippahānaṃ hoti, adhimānikānaṃ pana adhimānamattametaṃ dassanaṃ. Maggeneva taṃ hotīti imamatthaṃ vibhāvento ‘‘sotāpattimaggena diṭṭhippahānaṃ dassetvā’’ti āha. Vibhajantoti adhimānikānaṃ jhānāni asallekhabhāvena vibhajanto. Bālaputhujjanānaṃ neva uppajjati akārakabhāvato. Na ariyasāvakānaṃ pahīnādhimānapaccayattā. Na aṭṭhānaniyojako sappāyakammaṭṭhāneyeva niyojanato.
ਥੇਰੋ ‘‘ਯਦਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਘੋ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਸੋ ਅਤ੍ਥੋ ਤਤ੍ਥ વਾਸੀਨਂ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਇਧ ਇਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਤਂ ਉਦਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਪਹਿਤੋਪਿ ਨ ਗਤੋ ਨ ਅਗਾਰવੇਨ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਿਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਮੇવ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ વੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਪਾਹੇਸਿ। ਕਿਮੇਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਣਾਯ ਅਕਰਣਂ ਨਾਮ ਕਿਮੇਤਨ੍ਤਿ ਕਰਣੇ ਆਦਰਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਸਟ੍ਠਿવਸ੍ਸਾਤੀਤੋਤਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਏવ ਸਟ੍ਠਿવਸ੍ਸਾਤੀਤੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪੇਸਲਾ ਪੇਸਲੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸਮਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਤਾਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰੋ ‘‘ਸਾਧਾવੁਸੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਿਮਾਪਨਾਦਿਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਕਾਸਿ।
Thero ‘‘yadatthaṃ saṅgho pakkosati, so attho tattha vāsīnaṃ āgatāgatānaṃ idha ijjhatī’’ti taṃ udikkhanto saṅghena yāvatatiyaṃ pahitopi na gato na agāravena. Tenāha ‘‘kimeta’’ntiādi. Paṇḍito hi tattha attano kiccameva karotīti aññataraṃ vuḍḍhapabbajitaṃ pāhesi. Kimetanti saṅghassa āṇāya akaraṇaṃ nāma kimetanti karaṇe ādaraṃ dīpento evamāha. Saṭṭhivassātītoti appatte pattasaññī eva saṭṭhivassātīto. Yasmā pesalā pesalehi saddhiṃ saṃsandanti samānādhimuttitāya, tasmā thero ‘‘sādhāvuso’’ti vatvā hatthimāpanādiṃ sabbaṃ akāsi.
ਤਾਦਿਸੋવਾਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸਦਿਸੋવ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਏવ ਸਟ੍ਠਿવਸ੍ਸਾਤੀਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਦੁਮਗੁਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕਮਲਸਣ੍ਡਂ। ਪਾਸਾਦਂ ਪਾવਿਸਿ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ ਓਲੋਕਨੇਨਸ੍ਸ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾવੋ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਪਞ੍ਞਾਯਿਸ੍ਸਤੀਤਿ। ਤਿਸ੍ਸਮਹਾવਿਹਾਰੇ ਕਿਰ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਦਾ ‘‘ਸਕਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸੀਦਤੀ’’ਤਿ વਚਨਂ ਪੂਜੇਨ੍ਤਾ ਕਾਲਸ੍ਸੇવ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਏਤ੍ਤਕਾਰਮ੍ਮਣਮੇવ ਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਪੀਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ’’ਤਿਆਦਿ। ‘‘ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨ, ਇਧ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਠਪੇਤੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਾਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰવਸੇਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਪਿ ਨਾਹੋਸਿ। ਗੁਣਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਨਿਮੁਜ੍ਜਨਾਦੀਸੁ વਿવਰਦਾਨਾਦਿਨਾ ਗੁਣਂ ਜਾਨਾਤਿ વਿਯ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ ਨ ਜਾਨਿਤ੍ਥ ਆਗਨ੍ਤੁਕવਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਅਕਰਣਤੋ। ਸਤ੍ਥੁਆਣਾવਿਲਙ੍ਘਿਨੀ ਕੀਦਿਸੀ ਸਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਤਿਕਾ? ਕਤਿਕਾ ਚ ਨਾਮ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾવਿਰੋਧੇਨ ਅਨੁવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ, ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੇਹਿ ਮੇ ਸਂવਾਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਕਾਸੇ ਅਬ੍ਭੁਕ੍ਕਮਿ।
Tādisovāti anantaraṃ vuttattherasadisova appatte pattasaññī eva saṭṭhivassātītoti attho. Padumagumbanti kamalasaṇḍaṃ. Pāsādaṃ pāvisi vissaṭṭhaṃ olokanenassa puthujjanabhāvo attanāva paññāyissatīti. Tissamahāvihāre kira therā bhikkhū tadā ‘‘sakacittaṃ pasīdatī’’ti vacanaṃ pūjentā kālasseva cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā ettakārammaṇameva buddhārammaṇapītiṃ uppādetvā divase divase tathā karonti. Tena vuttaṃ ‘‘tasmiñca samaye’’tiādi. ‘‘Dhammadinna, idha pattacīvaraṃ ṭhapetī’’ti vattāpi paṭisanthāravasena kiñci pucchitāpi nāhosi. Guṇaṃ jānātīti nimujjanādīsu vivaradānādinā guṇaṃ jānāti viya. Tumhe pana na jānittha āgantukavattassapi akaraṇato. Satthuāṇāvilaṅghinī kīdisī sā saṅghassa katikā? Katikā ca nāma sikkhāpadāvirodhena anuvattetabbā, ettakampi ajānantehi me saṃvāso natthīti ākāse abbhukkami.
ਯਂ ਤਸ੍ਸ ਏવਮਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲੇਖੇਨ વਿਹਰਾਮੀਤਿ ਯੋ ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਯਂ ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿવਿਧਾਨਂ ਕਿਲੇਸੇ ਸਲ੍ਲੇਖਤਿ, ਤੇਨ ਸਲ੍ਲੇਖੇਨ ਅਹਂ વਿਹਰਾਮੀ’’ਤਿ ਅਧਿਮਾਨવਸੇਨ ਏવਮਸ੍ਸ ਏવਂ ਭવੇਯ੍ਯ ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਂ ਅਧਿਮਾਨਿਕਸ੍ਸ ‘‘ਯਥਾવਿਭਙ੍ਗਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਸਲ੍ਲੇਖੋ’’ਤਿ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਿਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਚ ਕਿਲੇਸੇ ਲਿਖਤੀਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖੋ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ। ਤਦੁਪਾਯવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸਲ੍ਲੇਖਪਟਿਪਦਾ। ਯਂ ਪਨ ਝਾਨਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਝਾਨਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਮਗ੍ਗਪਾਦਕਂ ਹੋਤਿਯੇવ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅવਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ।
Yaṃtassa evamassa sallekhena viharāmīti yo ‘‘paṭhamajjhānaṃ upasampajja vihareyyā’’ti vutto, tassa bhikkhuno yaṃ ‘‘paṭhamajjhānasaṅkhātaṃ paṭipattividhānaṃ kilese sallekhati, tena sallekhena ahaṃ viharāmī’’ti adhimānavasena evamassa evaṃ bhaveyya ṭhānametaṃ vijjatīti evamettha sambandho veditabbo. Taṃ na yujjatīti taṃ adhimānikassa ‘‘yathāvibhaṅgaṃ paṭhamajjhānaṃ sallekho’’ti parivitakkitaṃ na yujjati yuttaṃ na hoti. Tenāha ‘‘na hī’’tiādi. Tattha sammā sabbaso ca kilese likhatīti sallekho, ariyamaggo. Tadupāyavipassanā sallekhapaṭipadā. Yaṃ pana jhānaṃ vipassanāpādakaṃ, tampi jhānaṃ pariyāyena maggapādakaṃ hotiyeva. Tenāha ‘‘avipassanāpādakattā’’tiādi.
ਝਾਨਧਮ੍ਮવਸੇਨਾਤਿ વਿਤਕ੍ਕਾਦਿਪਞ੍ਚਕਜ੍ਝਾਨਧਮ੍ਮવਸੇਨ। ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦવਸੇਨ ਅਨੇਕવਾਰਂ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਪਿ ਝਾਨਂ ਏਕਾવਜ੍ਜਨਤਾਯ ਏਕવੀਥਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਏਕਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਏવਾਤਿ ‘‘ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਸੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਯਥਾਸਕਂ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਭੇਦਾਭਾવਤੋ’’ਤਿ। ਪੁਰਿਮਕਾਰਣਦ੍વਯવਸੇਨੇવਾਤਿ ‘‘ਝਾਨਧਮ੍ਮવਸੇਨ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਸੇਨਾ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਕਾਰਣਦ੍વਯવਸੇਨੇવ।
Jhānadhammavasenāti vitakkādipañcakajjhānadhammavasena. Cittuppādavasena anekavāraṃ pavattamānampi jhānaṃ ekāvajjanatāya ekavīthipariyāpannattā ekā samāpatti evāti ‘‘punappunaṃ samāpattivasenā’’ti vuttaṃ. Cattāri arūpajjhānāni yathāsakaṃ ekekasmiṃyeva ārammaṇe pavattantīti āha ‘‘ārammaṇabhedābhāvato’’ti. Purimakāraṇadvayavasenevāti ‘‘jhānadhammavasena, punappunaṃ samāpattivasenā’’ti pubbe vuttappakārakāraṇadvayavaseneva.
ਤੇਸਂ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹਾਭਾવੇਨ ਨਿਬ੍ਬੁਤਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ, ਭਾવਨਾવਿਸੇਸવਸੇਨ ਸੁਖੁਮਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਨੀਤਿ ਤੇਸਂ વਸੇਨ ਤਾਨਿ ਝਾਨਾਨਿ ਸਨ੍ਤਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਨ੍ਤਾ ਏਤੇ વਿਹਾਰਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪੀਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਨਂ।
Tesaṃ arūpajjhānānaṃ kilesapariḷāhābhāvena nibbutāni aṅgāni, bhāvanāvisesavasena sukhumāni ārammaṇāni. Tasmā tānīti tesaṃ vasena tāni jhānāni santāni, tasmā ‘‘santā ete vihārā’’ti vuttaṃ. Tesaṃ catunnampīti catunnampi tesaṃ arūpajjhānānaṃ.
੮੩. ਸੋਤਿ ਅਧਿਮਾਨਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਞ੍ਞੋ વਾ ਇਤੋ ਬਾਹਿਰਕੋ ਤਾਪਸਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਦਿਕੋ ਨ ਹਿ ਸਮ੍ਮਸਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਮਾਨਿਕੋ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਸਤਿ, ਇਤਰੋ ਅવਿਸਯਤਾਯ। ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਲ੍ਲੇਖવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ, ਅવਿਹਿਂਸਕਤਾਦੀਹਿ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਆਕਾਰੇਹਿ।
83.Soti adhimāniko bhikkhu, añño vā ito bāhirako tāpasaparibbājakādiko na hi sammasati. Tattha adhimāniko appatte pattasaññitāya na sammasati, itaro avisayatāya. Yatthāti yasmiṃ sallekhavatthusmiṃ, avihiṃsakatādīhi catucattālīsāya ākārehi.
ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਾਮ ਕਿਲੇਸਾਨਂ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਿ ਸਨ੍ਤਪਣੀਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨ ਤਥਾ ਲੋਕਿਯਾ ਅવਿਹਿਂਸਾਦਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਕਥਂ ਅવਿਹਿਂਸਾਦਯੋ ਏવ ਸਲ੍ਲੇਖਭਾવੇਨ વੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਇਤਰਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ વਿਭਾવੇਨ੍ਤੋ ਚੋਦਕੋ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਇਤਰੋ ਕਾਮਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਨ੍ਤਪਣੀਤਸਭਾવਾ, વਟ੍ਟਪਾਦਕਤਾਯ ਪਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਲ੍ਲੇਖਪਟਿਪਦਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅવਿਹਿਂਸਾਦਯੋ ਪਨ વਿવਟ੍ਟਪਾਦਕਾ ਸਲ੍ਲੇਖਪਟਿਪਦਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ વਿਭਾવੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਾਦਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਇਮਿਨਾਯੇવ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅવਿਹਿਂਸਾਦੀਨਂ વਿਸੇਸਦੀਪਕੇਨ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਯਥਾ ਮਹਪ੍ਫਲਤਰਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਪਕਾਰਜਾਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਤਰਤਾਯ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਮਹਪ੍ਫਲਤਰਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਨਨੁ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਆਗਤਂ, ਨ ‘‘ਸਰਣਗਤੋ’’ਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸਰਣਗਮਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩.੩੭੯) ‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਤਿਸਰਣਂ ਗਤੋ ਉਪਾਸਕੋਪਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਯੋ ਹਿ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤੁਕਾਮੋ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਧਿਸੀਲਾਦੀਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਦਸ੍ਸਨਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ।
Aṭṭha samāpattiyo nāma kilesānaṃ vikkhambhanavasena pavattā uttaruttari santapaṇītā dhammā, na tathā lokiyā avihiṃsādayo. Tattha kathaṃ avihiṃsādayo eva sallekhabhāvena vuttā, na itarāti imamatthaṃ vibhāvento codako ‘‘kasmā panā’’tiādimāha. Itaro kāmaṃ samāpattiyo santapaṇītasabhāvā, vaṭṭapādakatāya pana kilesānaṃ sallekhapaṭipadā na honti, avihiṃsādayo pana vivaṭṭapādakā sallekhapaṭipadāti imamatthaṃ vibhāvento ‘‘lokuttarapādakattā’’tiādimāha. Imināyeva aṭṭhasamāpattīhi avihiṃsādīnaṃ visesadīpakena suttena yathā mahapphalataraṃ hoti, taṃ pakārajātaṃ veditabbaṃ. Idañhi dakkhiṇeyyataratāya dakkhiṇāya mahapphalatarataṃ sandhāya vuttanti sambandho. Nanu tattha ‘‘sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno’’ti āgataṃ, na ‘‘saraṇagato’’ti codanaṃ sandhāyāha ‘‘saraṇagamanato paṭṭhāyā’’tiādi. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 3.379) ‘‘heṭṭhimakoṭiyā tisaraṇaṃ gato upāsakopi sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno nāmā’’ti. Yo hi vaṭṭadukkhaṃ samatikkamitukāmo pasannacitto ratanattayaṃ saraṇaṃ gacchati, tassa taṃ adhisīlādīnaṃ upanissayo hutvā anukkamena dassanamaggādhigamāya saṃvatteyyāti.
વਿਹਿਂਸਾਦਿવਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਯਦੇਤਂ વਿਹਿਂਸਾਦੀਨਂ વਤ੍ਥੁਂ વਦਾਮ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਿਹਿਂਸਾਦਿવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ। ਅਨ੍ਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾਨਂ ਆਦਿਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚਾਤਿ ਇਦਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍વਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਭਾવਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍વਾ। ਤਥਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯਥਾ ਕਮ੍ਮਪਥਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤੇ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਚ વੁਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਏਕਜ੍ਝਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ।
Vihiṃsādivatthunti yadetaṃ vihiṃsādīnaṃ vatthuṃ vadāma, imasmiṃ vihiṃsādivatthusmiṃ. Antamicchādiṭṭhiñca micchattānaṃ ādimicchādiṭṭhiñcāti idaṃ desanākkamaṃ sandhāya vuttaṃ. Missetvāti micchādiṭṭhibhāvasāmaññena ekajjhaṃ katvā. Tathāti iminā yathā kammapathamicchattānaṃ ante ādimhi ca vuttamicchādiṭṭhiṃ missetvā ekajjhaṃ vuttaṃ, tathā tesaṃ ante vuttasammādiṭṭhīti imamatthaṃ upasaṃharati.
ਪਾਣਨ੍ਤਿ વੋਹਾਰਤੋ ਸਤ੍ਤਂ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਅਤਿਪਾਤੇਨ੍ਤਿ ਸਰਸੇਨੇવ ਪਤਨਸਭਾવਂ ਅਤਿਚ੍ਚ ਅਨ੍ਤਰਾ ਏવ ਪਾਤੇਨ੍ਤਿ, ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ વਾ ਸਤ੍ਥਾਦੀਹਿ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਪਾਤੇਨ੍ਤਿ। ਅਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ। ਆਦਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਸਲ੍ਲੇਖਤੀਤਿ ਸਮਂ ਲੇਖਤਿ, ਪਜਹਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾ ਏਸਾਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਭਞ੍ਜਨਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਿਯਸੁਞ੍ਞਕਰਣਤੋ ਪਿਸੁਣਾ, ਪਿਸਤਿ ਪਰੇ ਸਤ੍ਤੇ ਹਿਂਸਤੀਤਿ વਾ ਪਿਸੁਣਾ। ਫਰੁਸਾਤਿ ਲੂਖਾ, ਨਿਟ੍ਠੁਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਰਤ੍ਥਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਰਹਿਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਹਿਤવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ। ਮਿਚ੍ਛਾਤਿ વਿਪਰੀਤਾ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ। ਪਾਪਿਕਾਤਿ ਲਾਮਿਕਾ। ਏਕਨ੍ਤਾਕੁਸਲਤਾਯ વਿਞ੍ਞੂਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਗਰਹਿਤਾ। ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿવਤ੍ਥੁਕਾਯਾਤਿ ਦਸવਤ੍ਥੁਕਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਮਾਹ। ਨਤ੍ਥਿਕਭਾવਾਭਿਨਿવੇਸਨવਸੇਨ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇવਸ੍ਸਾ ਕਮ੍ਮਪਥਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾ। ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਾ’’’ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪવਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਰਾਯਕਰਤ੍ਤਾ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਤਾ ਏવ ਹਿਸ੍ਸਾ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾ। ਸਮ੍ਮਾਤਿ ਅવਿਪਰੀਤਾ, ਤਤੋ ਏવ ਸੋਭਨਾ ਸੁਨ੍ਦਰਾ, ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਪਸਤ੍ਥਤ੍ਤਾ વਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥਾ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Pāṇanti vohārato sattaṃ, paramatthato jīvitindriyaṃ. Atipātenti saraseneva patanasabhāvaṃ aticca antarā eva pātenti, atikkamma vā satthādīhi abhibhavitvā pātenti. Adinnanti parasantakaṃ. Ādiyantīti gaṇhanti. Sallekhatīti samaṃ lekhati, pajahatīti attho. Kammapathakathā esāti ‘‘atthabhañjanaka’’nti vuttaṃ. Piyasuññakaraṇato pisuṇā, pisati pare satte hiṃsatīti vā pisuṇā. Pharusāti lūkhā, niṭṭhurāti attho. Niratthakanti attharahitaṃ attano paresañca hitavinimuttaṃ. Micchāti viparītā niccādivasena pavattiyā. Pāpikāti lāmikā. Ekantākusalatāya viññūhi buddhādīhi garahitā. Natthi dinnanti ādivatthukāyāti dasavatthukamicchādiṭṭhimāha. Natthikabhāvābhinivesanavasena kammapathappattiyevassā kammapathapariyāpannatā. ‘‘Rūpaṃ attā’’’tiādinayappavattā attadiṭṭhi maggantarāyakarattā aniyyānikadiṭṭhi. Aniyyānikattā eva hissā micchattapariyāpannatā. Sammāti aviparītā, tato eva sobhanā sundarā, buddhādīhi pasatthattā viññuppasatthā. Sesamettha micchādiṭṭhiyaṃ vuttanayena veditabbaṃ.
ਅਸੁਭਾਦੀਸੁ ਸੁਭਾਦਿਆਕਾਰਗ੍ਗਹਣਤੋ ਅਯਾਥਾવਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ ਅਯੋਨਿਸੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਅਕੁਸਲਾਤਿ ਅਯਾਥਾવਾਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ। ਏਸ ਨਯੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਅਯਾਥਾવਾ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ ਅਕੁਸਲਾ વਾਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਯਾਥਾવਾਦਿਅਤ੍ਥਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ। વਾਚਾਤਿ ਚੇਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਥਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਜੀવਾਸਤਿ ਚ। ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਤੀਤਾਨੁਸ੍ਸਰਣવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਤੋ ‘‘ਅਤੀਤਂ ਚਿਨ੍ਤਯਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਥਾ ਹਿ ਲੋਕੇ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਂ ਮੇ ਪਹੂਤਂ ਧਨਂ ਅਹੋਸਿ, ਤਂ ਪਮਾਦવਸੇਨ ਪਨ ਬਹੁਂ ਖੀਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਤਿਪਤਿਰੂਪਕੇਨਾਤਿ ‘‘ਚਿਰਕਤਮ੍ਪਿ ਚਿਰਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਸਰਿਤਾ’’ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਸਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਤਿਰੂਪਕੇਨ। ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ। ਤਥਾਪવਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਹਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿ। ਸਾ ਪਨ ਕੋਧવਸੇਨ વਾ ‘‘ਅਕ੍ਕੋਚ੍ਛਿ ਮਂ ਅવਧਿ ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ॰ ਪ॰ ੩) ਉਪਨਯ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਰਾਗવਸੇਨ વਾ ‘‘ਯਾਨਿਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹਸਿਤਲਪਿਤਕੀਲ਼ਿਤਾਨਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੭.੫੦) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸੁਭਤੋ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ વਾ ‘‘ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਤ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁવੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਿਚ੍ਛਾਅਭਿਨਿવਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
Asubhādīsu subhādiākāraggahaṇato ayāthāvaaniyyānikā ayoniso uppattiyā. Akusalāti ayāthāvāaniyyānikā akusalā saṅkappā. Esa nayoti iminā ‘‘ayāthāvā aniyyānikā akusalā vācā’’tiādinā tattha tattha ayāthāvādiatthaṃ atidisati. Vācāti cetanā adhippetā, tathā kammantājīvāsati ca. Yebhuyyena atītānussaraṇavasena pavattito ‘‘atītaṃ cintayato’’ti vuttaṃ. Tathā hi loke evaṃ vadanti ‘‘yaṃ me pahūtaṃ dhanaṃ ahosi, taṃ pamādavasena pana bahuṃ khīṇa’’nti. Satipatirūpakenāti ‘‘cirakatampi cirabhāsitampi saritā’’ti evaṃ vuttasatuppattipatirūpakena. Uppattinti cittuppattiṃ. Tathāpavattacittuppādo hi micchāsati. Sā pana kodhavasena vā ‘‘akkocchi maṃ avadhi ma’’ntiādinā (dha. pa. 3) upanayhantassa, rāgavasena vā ‘‘yānissa tāni pubbe mātugāmena saddhiṃ hasitalapitakīḷitāni anussaratī’’ti (a. ni. 7.50) vuttanayena subhato anussarantassa, diṭṭhivasena vā ‘‘so kho pana me atto nicco dhuvo’’tiādinā micchāabhinivisantassāti evamādinā nayena pavattatīti veditabbā.
ਉਪਾਯਚਿਨ੍ਤਾવਸੇਨਾਤਿ ਖਿਪ੍ਪਜਾਲਕੁਮਿਨਾਦੁਹਲਾਦਿਉਪਕਰਣਸਂવਿਧਾਨਾਦੀਸੁ ਯੁਤ੍ਤਿਚਿਨ੍ਤਨਾਦਿવਸੇਨ ਪਾਪਂ ਕਤ੍વਾ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ‘‘ਸੁਕਤਂ ਮਯਾ’’ਤਿ ਪਾਮੋਜ੍ਜਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਕਾਰੇਨ ਮੋਹੋ ਅਞ੍ਞਾਣਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਅਸਿવੇ ਸਿવਾ’’ਤਿ વੋਹਾਰੋ વਿਯ ਞਾਣવੋਹਾਰੋ। ਮਿਚ੍ਛਾਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਪਨ ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਂਤ੍વੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏਕੂਨવੀਸਤਿਭੇਦਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪੇਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਇਤਰਂ ਪਨ ਝਾਨਾਦਿਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾવ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ। ਰੂਪਾਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਤਾਮਤ੍ਤੇਨ વਟ੍ਟਤੋ ਅવਿਮੁਤ੍ਤਾਯੇવ ਸਮਾਨਾ ‘‘વਿਮੁਤ੍ਤਾ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞਿਨੋ। ਪਕਤਿਪੁਰਿਸਨ੍ਤਰਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਾਯਂ, ਗੁਣવਿਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਕਤ੍ਤਨਿ ਅવਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤਾਯਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਸਲੋਕਤਾ ਤਸ੍ਸ ਸਮੀਪਤਾਸਂਯੁਜ੍ਜਨਸਙ੍ਖਾਤਾਯਂ વਾ ਅવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਸਞ੍ਞਿਨੋ। ਏਕਨ੍ਤਾਕੁਸਲਤਾਯ ਹੀਨਤ੍ਤਾ ਪਾਪਿਕਾ। ਅਯਾਥਾવਤਾਯ વਿਪਰੀਤਾ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਅવਿਮੁਤ੍ਤਾਯੇવ ਸਮਾਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ। ‘‘ਮਯਮੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਫਲਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਿਪਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਿਪਕ੍ਖਿਕਾਨੇવਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਫਲਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ…ਪੇ॰… વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਨ ਫਲਧਮ੍ਮੇ વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਤੋ ‘‘વਿਮੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਨ ਕੋਚਿ વਿਰੋਧੋ। ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇ ਸਲ੍ਲੇਖવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ।
Upāyacintāvasenāti khippajālakumināduhalādiupakaraṇasaṃvidhānādīsu yutticintanādivasena pāpaṃ katvā vippaṭisāranimittaṃ, ‘‘sukataṃ mayā’’ti pāmojjanimittaṃ katvā paccavekkhaṇākārena moho aññāṇaṃ. Tattha pana ‘‘asive sivā’’ti vohāro viya ñāṇavohāro. Micchāsabhāvattā pana micchāñāṇaṃtveva vuccati. Ekūnavīsatibhedaṃ paccavekkhaṇañāṇaṃ sammā pekkhitattā sammāñāṇaṃ vuccati, itaraṃ pana jhānādipaccavekkhaṇañāṇaṃ sammādiṭṭhiyāva saṅgayhati. Rūpārūpasamāpattilābhitāmattena vaṭṭato avimuttāyeva samānā ‘‘vimuttā maya’’nti evaṃsaññino. Pakatipurisantarañāṇasaṅkhātāyaṃ, guṇaviyuttassa attano sakattani avaṭṭhānasaṅkhātāyaṃ, attano mahābrahmunā salokatā tassa samīpatāsaṃyujjanasaṅkhātāyaṃ vā avimuttiyaṃ vimuttisaññino. Ekantākusalatāya hīnattā pāpikā. Ayāthāvatāya viparītā. Yathāvuttenāti ‘‘avimuttāyeva samānā’’ti vuttappakārena. ‘‘Mayamettha sammādiṭṭhi bhavissāmā’’tiādīsu phalasammādiṭṭhiādīnipi maggasammādiṭṭhiādipakkhikānevāti adhippāyena ‘‘phalasampayuttāni…pe… veditabbā’’ti vuttaṃ. Sabbepi pana phaladhamme vimuttikkhandhasaṅgahato ‘‘vimuttī’’ti vuccamāne na koci virodho. Ettha sammāvimuttisaṅkhāte sallekhavatthumhi.
ਯਦਿ ਨੀવਰਣવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੀਣੇવ વੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਾਲੂ’’ਤਿਆਦਿ। ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਾ। ਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਉਦ੍ਧਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਦ੍ਦਚ੍ਚੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਉਦ੍ਧਤਾ’’ਤਿ। વਿਚਿਨਨ੍ਤਾਤਿ ਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ ਆਦਿਨਾ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਭਾવਂ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਨ੍ਤਾ। ਉਪਨਾਹਨਸੀਲਾਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤੇ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨਸੀਲਾ। ਇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਉਸੂਯਨ੍ਤਿ। ਸਠਯਨ੍ਤੀਤਿ ਸਠਾ ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਥਾ ਪવੇਦਨਕਾ। ਤੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਯਥਾਭੂਤવਾਦਿਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਹ ‘‘ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਭਾਸਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। વੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਨੀਕਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਨ ਕੋਧਨਾ ਅਕ੍ਕੋਧਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨ।
Yadi nīvaraṇavasena vuttāni, tasmā tīṇeva vuttānīti āha ‘‘abhijjhālū’’tiādi. Pariyuṭṭhānappattā thinamiddhapariyuṭṭhitā. Yassa dhammassa atthitāya uddhatā nāma honti, so dhammo uddhaccanti āha ‘‘uddaccena samannāgatāti uddhatā’’ti. Vicinantāti dhammoti vā adhammoti vā ādinā yaṃ kiñci sabhāvaṃ vinicchinantā. Upanāhanasīlāti parassa attano citte anubandhanasīlā. Issantīti usūyanti. Saṭhayantīti saṭhā aññathā attānaṃ aññathā pavedanakā. Te pana yasmā na yathābhūtavādino, tasmā āha ‘‘na sammā bhāsantīti vuttaṃ hotī’’ti. Vuttapaccanīkanayenāti ‘‘na kodhanā akkodhanā’’tiādinā vuttaatthapaṭipakkhanayena.
ਦੁਕ੍ਖਂ વਚੋ ਏਤੇਸੁ વਿਪ੍ਪਟਿਕੂਲਗ੍ਗਾਹਿਤਾਯ વਿਪਚ੍ਚਨੀਕਗਾਹੇਸੂਤਿ ਦੁਬ੍ਬਚਾ। ਤੇ ਪਨ વਚਨਕ੍ਖਮਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘વਤ੍ਤੁਂ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਹੀਨਾਚਾਰਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ વਾ ਸਮ੍ਪਾਪਕਤਾਯ ਪਾਪਕਾ। ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮવਸੇਨਾਤਿ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮવਸੇਨ। ਅਤ੍ਤਨਾ વਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬવਸੇਨ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍વਾਰਾਦਿਭਾવੋ વਿਯ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾਦਿਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਮੇਨਅਸਤਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਤਾਨਿਯੇવ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾਦੀਨਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ, ਤੇਸਂ વਸੇਨਾਹ ‘‘ਸਦ੍ਧਾ ਏਤੇਸਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ‘‘ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ। ਸੁਤ੍ਤਗੇਯ੍ਯਾਦਿ ਅਪ੍ਪਂ ਸੁਤਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤਾ, ਸੁਤੇਨ ਅਨੁਪਪਨ੍ਨਾ। ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਭਾવਤ੍ਥੋ ਅਯਂ ਅਪ੍ਪ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਅਪ੍ਪਡਂਸਮਕਸવਾਤਾਤਪਸਰੀਸਪਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧੦.੧੧) વਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਾਰਮ੍ਭਨਤੋ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾ ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਸੀਦਨ੍ਤਿ ਓਸੀਦਨ੍ਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇਤਿ ਕੁਸੀਤਾ ਦ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਤ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ। ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਆਰਦ੍ਧਂ ਪਗ੍ਗਹਿਤਂ વੀਰਿਯਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾ। ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਮੁਟ੍ਠਾ ਨਟ੍ਠਾ ਸਤਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤੀ। ਦੁਟ੍ਠਾਤਿ ਦੂਸਿਤਾ। ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਦੂਸਿਤਭਾવੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ વਿਨਾਸਿਤਭਾવੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਹੇਟ੍ਠਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਪਞ੍ਞਾਯ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸੁਬ੍ਬਚਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਤਾਪਰਿવਾਰਾਹਿ ਇਧ ਸਦ੍ਧਾਦੀਹਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਭਾਰਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਟਤ੍ਤਾ ਚ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਧ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਭਾਰੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਯੁਤ੍ਤਿਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾਪਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪੋਰਾਣਾਨਂ ਆਣਾ’’ਤਿ।
Dukkhaṃ vaco etesu vippaṭikūlaggāhitāya vipaccanīkagāhesūti dubbacā. Te pana vacanakkhamā na hontīti āha ‘‘vattuṃ dukkhā’’tiādi. Hīnācāratāya dukkhassa vā sampāpakatāya pāpakā. Asaddhammavasenāti asappurisadhammavasena. Attanā visesitabbavasena kāyaviññattiādīnaṃ kāyakammadvārādibhāvo viya assaddhiyādiasaddhammasamannāgamenaasataṃ asappurisānaṃ dhammānanti tāniyeva assaddhiyādīni asaddhammā nāma, tesaṃ vasenāha ‘‘saddhā etesaṃ natthī’’ti yathā taṃ ‘‘duppaññā’’ti. Suttageyyādi appaṃ sutaṃ etesanti appassutā, sutena anupapannā. Natthīti gahetabbanti iminā abhāvattho ayaṃ appa-saddo ‘‘appaḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassāna’’ntiādīsu (a. ni. 10.11) viyāti dasseti. Sammāpaṭipattiyā anārambhanato kucchitā gārayhā sīdanti osīdanti saṃkilesapakkheti kusītā da-kārassa ta-kāraṃ katvā. Akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya āraddhaṃ paggahitaṃ vīriyaṃ etesanti āraddhavīriyā. Anuppādanena muṭṭhā naṭṭhā sati etesanti muṭṭhassatī. Duṭṭhāti dūsitā. Duppaññā nāma dūsitabhāvo paṭipakkhena vināsitabhāvoti āha ‘‘naṭṭhapaññāti vuttaṃ hotī’’ti. Heṭṭhā sammādiṭṭhiggahaṇena kammassakatāpaññāya maggasammādiṭṭhiyā ca gahitattā subbacakalyāṇamittatāparivārāhi idha saddhādīhi vipassanāsambhārassa uddhaṭattā ca vuttaṃ ‘‘idha vipassanāpaññā veditabbā’’ti. Tenāha ‘‘vipassanāsambhāro hī’’tiādi. Yuttiṃ anapekkhitvāpi ayamattho gahetabboti dassento āha ‘‘porāṇānaṃ āṇā’’ti.
ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਗੁਣਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਗੁਣਾਨਂ ਅਧਿਗਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਂ। ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਨ੍ਤਿ ਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਂ, ਯਂ વਾ ਤਂ વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਯਥਾਗਹਿਤਦਿਟ੍ਠਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਭਾવਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਰਤੋ ਆਮਸਨਤੋ ਪਰਾਮਾਸੀ। ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਾਹੀਤਿ ‘‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਥਿਰਗ੍ਗਾਹਗ੍ਗਾਹੀ। ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀਤਿ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕੋ। ਕੁਮ੍ਮੋવਾਤਿ ਯਥਾ ਕਚ੍ਛਪੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਦਾਦਿਕੇ ਅਙ੍ਗੇ ਕੇਨਚਿ ਘਟ੍ਟਿਤੋ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਪਾਲੇਯੇવ ਸਮੋਦਹਤਿ, ਨ ਬਹਿ ਨੀਹਰਤਿ, ਏવਮਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਨ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਤવ ਗਾਹੋ, ਛਡ੍ਡੇਹਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਤਂ ਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਯੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਦਯੇ ਏવ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਂ વਦਤਿ। ਕੁਮ੍ਭੀਲਗ੍ਗਾਹਨ੍ਤਿ ਸਂਸੁਮਾਰਗ੍ਗਾਹਂ। ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਯਥਾ ਸਂਸੁਮਾਰਾ ਗਹਿਤਂ ਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ।
Lokuttaraguṇānaṃ antarāyakaranti lokuttaraguṇānaṃ adhigamassa antarāyakaraṃ. Sandiṭṭhinti saṃ attano diṭṭhiṃ, yaṃ vā taṃ vā attanā yathāgahitadiṭṭhinti attho. Sabhāvaṃ atikkamitvā parato āmasanato parāmāsī. Daḷhaggāhīti ‘‘idameva sacca’’nti thiraggāhaggāhī. Paṭinissaggīti paṭinissajjanako. Kummovāti yathā kacchapo attano pādādike aṅge kenaci ghaṭṭito sabbāni aṅgāni attano kapāleyeva samodahati, na bahi nīharati, evamayampi ‘‘na sundaro tava gāho, chaḍḍehi na’’nti vutto taṃ na vissajjeti. Antoyeva attano hadaye eva ṭhapetvā taṃ vadati. Kumbhīlaggāhanti saṃsumāraggāhaṃ. Gaṇhantīti yathā saṃsumārā gahitaṃ na vissajjenti, evaṃ gaṇhanti.
੮੪. ਏવਂ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਆਕਾਰੇਹੀਤਿ ਅવਿਹਿਂਸਨਾਦੀਹਿ ਚਤੁਅਧਿਕਚਤ੍ਤਾਲੀਸਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅવਿਹਿਂਸਾ ਆਦਿਤੋ વੁਤ੍ਤਾ? ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ ਮੂਲਭਾવਤੋ। ਅવਿਹਿਂਸਾਤਿ ਹਿ ਕਰੁਣਾਯੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ, ਸਾ ਚ વਿਸੇਸਤੋ ਸੀਲਸ੍ਸ ਮੂਲਕਾਰਣਂ ਪਰੂਪਘਾਤਲਕ੍ਖਣਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਾ ਓਰਮਾਪਨਤੋ। ਯਥਾ ਹਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਪਰੂਪਘਾਤਲਕ੍ਖਣੋ, ਤਥਾ ਪਰੇਸਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਾવਹਰਣਂ, ਸਤ੍ਤਿਪ੍ਪਹਾਰਤੋਪਿ ਧਨਸ੍ਸਾવਹਾਰੋ ਗਰੁਤਰੋਤਿ। ਤਥਾ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਗਬ੍ਭਧਾਰਣਾਦਿਦੁਕ੍ਖਾવਹਨਤੋ, ਪਰਦਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਪਰੇਸਂ વਿਸਂવਾਦਨਭੇਦਨਮਮ੍ਮਘਟ੍ਟਨਾਨਂ ਪਰੂਪਘਾਤਭਾવੋ ਪਾਕਟੋ ਏવ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ ਅਤ੍ਥਗ੍ਗਾਹਾਪਨਤੋ ਅਨਤ੍ਥੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ, ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦਿਹੇਤੁਤੋ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਹੇਤੁਤੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਹੇਤੁਤੋ ਪਰੂਪਘਾਤਲਕ੍ਖਣਾ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਧਮ੍ਮਿਕਪਟਿਞ੍ਞੋਪਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਪਰੇ ਚ ਤਤ੍ਥ ਨਿਯੋਜੇਤਿ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਇਤਰੇ। વਿਹਿਂਸਲਕ੍ਖਣਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਾ ਓਰਮਾ ਅવਿਹਿਂਸਲਕ੍ਖਣਾ વਿਸੇਸਤੋ ਸੀਲਸ੍ਸ ਬਲવਕਾਰਣਂ। ਸੀਲਪਦਟ੍ਠਾਨੋ ਚ ਸਮਾਧਿ, ਸਮਾਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਚ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ ਮੂਲਭੂਤਾ ਅવਿਹਿਂਸਾ। ਅਪਿਚ ਉਲ਼ਾਰਜ੍ਝਾਸਯਾਨਂ ਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰੀਨਂ ਧੀਰਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਪੁਰਿਸਾਨਂ ਸੀਲਂ વਿਯ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਪਿ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤਸੁਖਾવਹਾવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਏવਮ੍ਪਿ ਕਰੁਣਾ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ ਮੂਲਨ੍ਤਿ ਸਾ ਆਦਿਤੋ વੁਤ੍ਤਾ।
84.Evaṃcatucattālīsāya ākārehīti avihiṃsanādīhi catuadhikacattālīsappakārehi. Kasmā panettha avihiṃsā ādito vuttā? Sabbaguṇānaṃ mūlabhāvato. Avihiṃsāti hi karuṇāyetaṃ adhivacanaṃ, sā ca visesato sīlassa mūlakāraṇaṃ parūpaghātalakkhaṇā dussīlyā oramāpanato. Yathā hi pāṇātipāto parūpaghātalakkhaṇo, tathā paresaṃ sāpateyyāvaharaṇaṃ, sattippahāratopi dhanassāvahāro garutaroti. Tathā abrahmacariyaṃ gabbhadhāraṇādidukkhāvahanato, paradārātikkame pana vattabbameva natthi. Paresaṃ visaṃvādanabhedanamammaghaṭṭanānaṃ parūpaghātabhāvo pākaṭo eva, samphappalāpo atthaggāhāpanato anatthuppādanato, abhijjhā adinnādānādihetuto, byāpādo pāṇātipātādihetuto, micchādiṭṭhi sabbānatthahetuto parūpaghātalakkhaṇā, micchādiṭṭhi dhammikapaṭiññopi pāṇātipātādīni karoti, pare ca tattha niyojeti, kimaṅgaṃ pana itare. Vihiṃsalakkhaṇā dussīlyā oramā avihiṃsalakkhaṇā visesato sīlassa balavakāraṇaṃ. Sīlapadaṭṭhāno ca samādhi, samādhipadaṭṭhānā ca paññāti sabbaguṇānaṃ mūlabhūtā avihiṃsā. Apica uḷārajjhāsayānaṃ nisammakārīnaṃ dhīrānaṃ uttamapurisānaṃ sīlaṃ viya samādhipaññāpi paresaṃ hitasukhāvahāva sampajjantīti evampi karuṇā sabbaguṇānaṃ mūlanti sā ādito vuttā.
ਤਤੋ ਪਰਂ વਿਸੇਸਤੋ ‘‘ਅવਿਹਿਂਸਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਧਮ੍ਮਾ ਗਹਿਤਾ। ਤਤੋ ਇਦਂ ਗੁਣਾਨਂ ਮੂਲਭੂਤਂ ਸੀਲਂ, ਏਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਟ੍ਠ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਗਹਿਤਾ। ਤੇਸਂ વਿਸੋਧਨਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋ ਏવਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਨੀવਰਣવਿવੇਕੋ ਗਹਿਤੋ, ਆਦਿਤੋ ਨੀવਰਣਦ੍વਯਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਣੇ ਗਹਿਤਾਗਹਿਤਕਾਰਣਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਕੋਧਸ੍ਸ ਪਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦਤੋ ਭੇਦੋ વਤ੍ਥਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੭੧) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕੋਧਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਲ੍ਲੇਖਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਤੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਗਹਿਤਾ। ਸਾ ਚ ਸੁਬ੍ਬਚਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਤਾਹਿ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਾ ਗਹਿਤਾ। ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸੋવਚਸ੍ਸਤਾਦਿਗੁਣਸ੍ਸ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹੇਤ੍વਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ ਗਹਿਤਾ। ਏવਂਭੂਤਸ੍ਸ ਅਯਂ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਗੁਣਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਦੂਰਤੋ વਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਏવਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਲ੍ਲੇਖਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏવਮੇਤੇਸਂ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਸਲ੍ਲੇਖਾਕਾਰਾਨਂ ਗਹਣਪਯੋਜਨਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੀ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਪਯੋਗਤੋ ਸਲ੍ਲੇਖਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋਪਿ ਬਹੂਪਕਾਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸਪਿ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
Tato paraṃ visesato ‘‘avihiṃsāsamuṭṭhānā ime dhammā’’ti dassanatthaṃ kusalakammapathadhammā gahitā. Tato idaṃ guṇānaṃ mūlabhūtaṃ sīlaṃ, ettha patiṭṭhitena ime dhammā uppādetabbāti dassanatthaṃ aṭṭha sammattā gahitā. Tesaṃ visodhanāya paṭipannassa ādito evaṃ hotīti dassanatthaṃ nīvaraṇaviveko gahito, ādito nīvaraṇadvayassa aggahaṇe gahitāgahitakāraṇaṃ aṭṭhakathāya vuttameva. Kodhassa pana byāpādato bhedo vatthasuttavaṇṇanāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 1.71) vuttanayeneva veditabbo. Kodhādippahānena cettha sallekhasiddhīti dassanatthaṃ tato upakkilesavisuddhi gahitā. Sā ca subbacakalyāṇamittaappamattatāhi sijjhatīti dassanatthaṃ pakiṇṇakā gahitā. Sampannasovacassatādiguṇassa ime dhammā pāripūriṃ gacchanti, vipassanaṃ paribrūhetvā ariyamaggādhigamāya saṃvattantīti dassanatthaṃ saddhammā gahitā. Evaṃbhūtassa ayaṃ micchāgāho lokuttaraguṇādhigamassa antarāyakaro, tasmā so dūrato vajjetabbo, evaṃ yathāvuttāya sammāpaṭipattiyā ariyamaggaṃ adhigacchanto sallekhaṃ matthakaṃ pāpetīti dassanatthaṃ ‘‘sandiṭṭhiparāmāsī’’tiādi vuttanti evametesaṃ catucattālīsāya sallekhākārānaṃ gahaṇapayojanaṃ anupubbī ca veditabbā. Payogato sallekhapaṭipadaṃ paṭipajjituṃ asakkontānaṃ cittuppādopi bahūpakāroti āha ‘‘cittuppādassapi bahūpakārataṃ dassetu’’nti.
ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਅવਿਹਿਂਸਾਦੀਸੁ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਅਨੁવਿਧਿਯਨਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਕਾਯવਾਚਾਹਿ ਅਨੁવਿਧਾਨਾ। ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅવਿਹਿਂਸਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਤੇਸਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ। ਇਦਾਨਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਂ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਸਰਣਗਮਨਂ વਾਚਾਯ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਾਯੇਨ વਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸੀਲਂ ਕਾਯੇਨ ਸਮਾਦਿਯਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਤਥਾ ਤਥਾ ਪવਤ੍ਤਸਲ੍ਲਹੁਕਕਾਮਾવਚਰਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ਤਥਾਰੂਪਕੁਸਲਕਾਯવਚੀਕਮ੍ਮਾਨਂ ਬਹੂਪਕਾਰਤਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਨ ਸਭਾવਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਞਾਯਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Kusalesudhammesūti avihiṃsādīsu yathāvuttaanavajjadhammesu. Anuvidhiyanāti cittuppādassa kāyavācāhi anuvidhānā. Tesaṃ dhammānanti avihiṃsādidhammānaṃ, tesaṃ vā cittuppādavasena pavattadhammānaṃ. Idāni yathāvuttadhammaṃ vitthārato dassetuṃ ‘‘kasmā panā’’tiādi āraddhaṃ. Saraṇagamanaṃ vācāya viññāpetuṃ asakkontassa vasena vuttaṃ ‘‘kāyena vā’’ti. ‘‘Sīlaṃ kāyena samādiyatī’’ti etthāpi eseva nayo. Ettha ca tathā tathā pavattasallahukakāmāvacarakusalacittuppattiṃ upādāya tathārūpakusalakāyavacīkammānaṃ bahūpakāratā vuttāti na sabhāvato cittuppādassa bahūpakārataṃ ñāyatīti daṭṭhabbaṃ.
੮੫. ਹਿਤਾਧਿਗਮਾਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਦਿਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਾਯ ਏવ વਾ। ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਤ੍ਤਾ ਹਿਤੋ ਨਾਮ। ਪਰਿવਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਕਮਨਂ ਪવਤ੍ਤਿ ਪਰਿਕ੍ਕਮਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਕ੍ਕਮਨਾਯ ਪਰਿવਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨੁਪਾਯਸਂવਿਧਾਨੇਨ ਅવਿਹਿਂਸਾ ਪਟਿਯਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ। ਸੁਖੇਨੇવਾਤਿ ਅਕਿਚ੍ਛੇਨੇવ। ਏਤੇਨੇવ ਉਪਾਯੇਨਾਤਿ ਏਤੇਨੇવ ਅવਿਹਿਂਸਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤੇਨ વਿਧਿਨਾ। ਸਬ੍ਬਪਦਾਨੀਤਿ ਸੇਸਾਨਿ ਤੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਪਦਾਨਿ।
85.Hitādhigamāyāti diṭṭhadhammikādihitasampattiyā, ariyamaggādhigamāya eva vā. Ariyamaggo hi ekantahitattā hito nāma. Parivajjanavasena kamanaṃ pavatti parikkamananti āha ‘‘parikkamanāya parivajjanatthāyā’’ti. Sammādassanupāyasaṃvidhānena avihiṃsā paṭiyattā sammāsambuddhena. Sukhenevāti akiccheneva. Eteneva upāyenāti eteneva avihiṃsāpade vuttena vidhinā. Sabbapadānīti sesāni tecattālīsa padāni.
੮੬. ਅਕੁਸਲਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਅਜਨਕਾ ਨਾਮ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਪવਤ੍ਤਿવਿਪਾਕਮਤ੍ਤਦਾਯਿਨੋ, ਦਿਨ੍ਨਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ વਿਪਾਕਜਨਕਾ, ਪਚ੍ਚਯવੇਕਲ੍ਲੇਨ વਿਪਚ੍ਚਿਤੁਂ ਅਲਦ੍ਧੋਕਾਸਾ ਅਹੋਸਿਕਮ੍ਮਾਦਯੋ વਾ ਅਜਨਕਾ। ਜਾਤਿવਸੇਨਾਤਿ ਅਕੁਸਲਜਾਤਿવਸੇਨ। ਅਧੋਭਾਗਙ੍ਗਮਨੀਯਾਤਿ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਾ। ਏવਂਨਾਮਾਤਿ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਭਾવਂ ਉਪਲਕ੍ਖੇਤਿ ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮવਾਯੇ ਤਂਸਭਾવਾਨਤਿવਤ੍ਤਨਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਿਪਾਕਕਾਲੇ ਅਨਿਟ੍ਠਾਕਨ੍ਤવਿਪਾਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ, ਇਧ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਅਜਨਕਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਹਗਤਧਮ੍ਮਾ, ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸਮੇવ। ਸਬ੍ਬੇ ਅਕੁਸਲਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਹਿਂਸਮੇਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਇਤਰੇ ਸਬ੍ਬੇ ਅਕੁਸਲਾ ਉਪਮਾਭੂਤਾ। વਿਹਿਂਸਾ ਹਿ ਉਪਮੇਯ੍ਯਂ। ਸਬ੍ਬੇ ਕੁਸਲਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏਤੇਨੇવ ਉਪਾਯੇਨਾਤਿ ਯਥਾ વਿਹਿਂਸਾਨਂ ਉਪਮੇਯ੍ਯਤਾ, ਤਦવਸੇਸਾਨਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਉਪਮਾਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਕੁਸਲਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਅਕੁਸਲੇਨ ਇਤਰੇਨ, ਕੁਸਲਞ੍ਚ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਪਟਿવਿਰਤਿਆਦਿਕੁਸਲੇਨ ਇਤਰੇਨ ਉਪਮੇਤਬ੍ਬਂ।
86.Akusalā paṭisandhiajanakā nāma uddhaccasahagatacittuppādadhammā aññepi pavattivipākamattadāyino, dinnāya paṭisandhiyā vipākajanakā, paccayavekallena vipaccituṃ aladdhokāsā ahosikammādayo vā ajanakā. Jātivasenāti akusalajātivasena. Adhobhāgaṅgamanīyāti apāyagamanīyā. Evaṃnāmāti nāmaggahaṇena sabhāvaṃ upalakkheti sati paccayasamavāye taṃsabhāvānativattanato. Tenāha ‘‘vipākakāle aniṭṭhākantavipākattā’’ti. Vuttanayeneva kusalapakkho veditabbo. Ayaṃ pana viseso, idha paṭisandhiajanakā abhiññāsahagatadhammā, sesaṃ vuttasadisameva. Sabbe akusalāti ettha vihiṃsamekaṃ ṭhapetvā itare sabbe akusalā upamābhūtā. Vihiṃsā hi upameyyaṃ. Sabbe kusalāti etthāpi eseva nayo. Eteneva upāyenāti yathā vihiṃsānaṃ upameyyatā, tadavasesānaṃ kusalākusalānaṃ upamābhāvo vutto, iminā nayena akusalaṃ pāṇātipātādiakusalena itarena, kusalañca pāṇātipātāpaṭiviratiādikusalena itarena upametabbaṃ.
੮੭. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਪਨੇਤਿ ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹવੂਪਸਮਨੇ। ਪਰਿਤੋ ਲਿਮ੍ਪਨਟ੍ਠੇਨ ਪਲਿਪਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਹਾਕਦ੍ਦਮਂ, ਤਂ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਗਮ੍ਭੀਰਮ੍ਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਕਦ੍ਦਮੇ ਨਿਮੁਗ੍ਗੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਲਿਪਂ વਿਯ ਪਲਿਪਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਇਦਾਨਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੇਨ ਉਪਮੋਪਮੇਯ੍ਯਸਂਸਨ੍ਦਨਨਯੇਨ ਏਤ੍ਥ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਨ ਹਿ ਤਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਨਾਮ ਹਤ੍ਥਸ੍ਸ વਾ ਪਾਦਸ੍ਸ વਾ ਅਪਲਿਪਨ੍ਨਭਾવੋ, ਸੋ ਪਨ ਨਤ੍ਥਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਉਪਮੇਯ੍ਯੇਪਿ।
87.Parinibbāpaneti kilesapariḷāhavūpasamane. Parito limpanaṭṭhena palipaṃ vuccati mahākaddamaṃ, taṃ pana ekantato gambhīrampi hotīti ‘‘gambhīrakaddamenimuggo’’ti vuttaṃ. Palipaṃ viya palipanti pañca kāmaguṇā vuccanti, tasmā evaṃ idāni vuccamānena upamopameyyasaṃsandananayena ettha imasmiṃ ṭhāne atthayojanā veditabbā. Na hi taṃ kāraṇanti ettha kāraṇaṃ nāma hatthassa vā pādassa vā apalipannabhāvo, so pana natthi. Esa nayo upameyyepi.
ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ‘‘ਭਗવਤੋ ਦੇਸਨਾਨੁਭਾવੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਆਦਯੋ ਕਥੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਭਗવਾਯੇવ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਉਦ੍ਧਰਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਉਪਮਾਯ ਤਦਤ੍ਥਂ વਿਭਾવੇਤੁਂ ‘‘ਰਞ੍ਞੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਤਾવਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ, ਸਾવਕਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤવਿਸੇਸਾਨਮ੍ਪਿ ਅਰਿਯਾਨਂ ਦੇਸਨਾ ਸਤ੍ਥੁਯੇવ ਦੇਸਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਥਾ ਹਿ ਤੇਹਿ ਦੇਸਿਤਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਮੇવ, ਤੇਸਂ ਦੇਸਨਾਯ ਲਦ੍ਧવਿਸੇਸਾਪਿ ਅਰਿਯਾ ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾਯੇવਾਤਿ।
Tattha siyā kassaci parivitakko ‘‘bhagavato desanānubhāvena bhikkhuādayo kathentī’’ti. ‘‘Bhagavāyeva hi tattha uddharatī’’ti vatvā upamāya tadatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘rañño’’tiādi vuttaṃ. Puthujjanā tāvatiṭṭhantu, sāvakasikhāppattavisesānampi ariyānaṃ desanā satthuyeva desanāti dassetuṃ ‘‘kiñcāpī’’tiādimāha. Tathā hi tehi desitasuttāni buddhavacanameva, tesaṃ desanāya laddhavisesāpi ariyā buddhaputtāyevāti.
ਅਨਿਬ੍ਬਿਸਤਾਯਾਤਿ ਅਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਤਾਯ। ਅਸਿਕ੍ਖਿਤવਿਨਯਤਾਯਾਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ વਿਨਯਾਨਂ ਸਾਦਰਂ ਅਸਿਕ੍ਖਿਤਭਾવੇਨ। ਤੇ ਪਨ વਿਨਯਾ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਨੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਕਿਂ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ? ‘‘ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਂ ਕਿਂ ਪਨ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪਲਿਪਪਲਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਸੋ વਤ ਚੁਨ੍ਦਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਭਾવੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਸੇਸਤ੍ਥੋ ਉਪਮੇਯ੍ਯਭਾવੇਨ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ‘‘ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਾਧਾਰਣਤੋ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਸਾਧਾਰਣਤੋ વਿવਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਪਰਸ੍ਸ વਿਹਿਂਸਾਚੇਤਨਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਦਂ ਯੋ ਅવਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਪਰੋ ਅવਿਹਿਂਸਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਾਦਿਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਦੇਸਨਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ વਚਨਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਯਂ ਯਾ ਏਸਾ વਿਹਿਂਸਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਪੁਬ੍ਬੇ વਿਹਿਂਸਕਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ। વਿਹਿਂਸਾਪਹਾਨਾਯ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવਯਤੋਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਏવ ਅવਿਹਿਂਸਾਯ વਿਹਿਂਸਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨਮਾਹ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ વਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੂਤਿ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਗਤੇਸੁ ਤੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਪਦੇਸੁ।
Anibbisatāyāti anibbisevanatāya. Asikkhitavinayatāyāti pañcannaṃ vinayānaṃ sādaraṃ asikkhitabhāvena. Te pana vinayā tissannaṃ sikkhānaṃ sikkhāpanena hotīti āha ‘‘tisso sikkhā sikkhāpessatī’’ti. Kiṃ pana tanti? ‘‘Ṭhānametaṃ vijjatī’’ti ettha vuttaṃ kiṃ pana ṭhānanti āha ‘‘apalipapalipannatta’’ntiādi. Yasmā pāḷiyaṃ ‘‘so vata cundā’’tiādinā sāmaññatthaṃ upamābhāvena gahetvā visesattho upameyyabhāvena vutto, tasmā tamatthaṃ ‘‘evamattho veditabbo’’tiādinā sādhāraṇato vatvā puna asādhāraṇato vivaranto ‘‘kiṃ vuttaṃ hotī’’tiādimāha. Parassa vihiṃsācetanaṃ nibbāpessatīti idaṃ yo avihiṃsāsaṅkhātaṃ sammāpaṭipattiṃ disvā diṭṭhānugatiṃ āpajjanto dhammadesanāya paro avihiṃsako hoti, tādisaṃ sandhāya vuttaṃ. Ādesanañhi tassa vacananti. Tenāha ‘‘ayaṃ yā esā vihiṃsakassā’’ti. Pubbe vihiṃsakassa micchāpaṭipajjantassa. Vihiṃsāpahānāya maggaṃ bhāvayatotiādinā attano eva avihiṃsāya vihiṃsāparinibbānāya saṃvattanamāha. Tenāha ‘‘parinibbuto viyā’’tiādi. Sabbapadesūti ‘‘pāṇātipātissā’’tiādinā āgatesu tecattālīsāya padesu.
੮੮. ਏવਨ੍ਤਿ ਦੇਸਿਤਾਕਾਰਪਰਾਮਸਨਂ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖਸ੍ਸ। ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖ੍વੇਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੧੧; ਪਾਰਾ॰ ੩-੧੦) વਿਯ ਪਰਿਯਾਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਲ੍ਲੇਖਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ વਸੇਨਾਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖਾਨਂ વਸੇਨ। ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਉਪਸਂਹਰਣવਸੇਨ ਹਿਤਂ ਏਸਨ੍ਤੇਨ। ਕਰੁਣਾਯ વਸੇਨ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੇਨ। ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਪਰਿਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ, ਪਰਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਰਿਤੋ ਇਤ੍વਾ, ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਫਰਿਤ੍વਾ ਇਚ੍ਚੇવ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਾ ਪਮਜ੍ਜਿਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਝਾਯਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ, ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਕੇਨਚਿ ਪਮਾਦਕਾਰਣੇਨ ਮਾ ਪਮਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍ਥ। ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਾਸਨੇ ਹਿ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਰਣਮ੍ਪਿ ਪਮਾਦੋਤਿ। વਿਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇਤਿ ਸਤ੍ਤਅਸਪ੍ਪਾਯਾਦਿવਿਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਕਾਲੇ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚ ਪਰਿਯਾਯਾ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਸਾਸਨਗੁਣਾ ਇਧੇવ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਝਾਯਥ, ਮਾ ਪਮਾਦਤ੍ਥਾਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਸਾਸਨੀ’’ਤਿ।
88.Evanti desitākāraparāmasanaṃ. Tassāti sallekhassa. ‘‘Atthi khvesa brāhmaṇa, pariyāyo’’tiādīsu (a. ni. 8.11; pārā. 3-10) viya pariyāya-saddo kāraṇatthoti āha ‘‘sallekhakāraṇa’’nti. Tesaṃ vasenāti sallekhānaṃ vasena. Mettāya upasaṃharaṇavasena hitaṃ esantena. Karuṇāya vasena anukampamānena. Pariggahetvāti parito gahetvā, paritvāti attho. Pariccāti parito itvā, samantato pharitvā icceva attho. Mā pamajjitthāti ‘‘jhāyathā’’ti vuttasamathavipassanānaṃ aññāṇena, aññena vā kenaci pamādakāraṇena mā pamādaṃ āpajjittha. Niyyānikasāsane hi akattabbakaraṇampi pamādoti. Vipattikāleti sattaasappāyādivipattiyuttakāle. Yathāvuttā pañca pariyāyā aññepi sabbe sāsanaguṇā idheva saṅgahaṃ gacchantīti āha ‘‘jhāyatha, mā pamādatthāti tumhākaṃ anusāsanī’’ti.
ਸਲ੍ਲੇਖਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Sallekhasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੮. ਸਲ੍ਲੇਖਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Sallekhasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੮. ਸਲ੍ਲੇਖਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Sallekhasuttavaṇṇanā
