Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    ౩౭. సల్లేఖట్ఠఞాణనిద్దేసవణ్ణనా

    37. Sallekhaṭṭhañāṇaniddesavaṇṇanā

    ౮౮. సల్లేఖట్ఠఞాణనిద్దేసే రాగో పుథూతి రాగో విసుం, లోకుత్తరేహి అసమ్మిస్సోతి అత్థో. ఏస నయో సేసేసు. రాగోతి రఞ్జనట్ఠేన. దోసోతి దుస్సనట్ఠేన. మోహోతి ముయ్హనట్ఠేన. రఞ్జనలక్ఖణో రాగో, దుస్సనలక్ఖణో దోసో, ముయ్హనలక్ఖణో మోహోతి ఇమే తయో సీసకిలేసే వత్వా ఇదాని పభేదతో దస్సేన్తో కోధోతిఆదిమాహ. తత్థ కుజ్ఝనలక్ఖణో కోధోతి ఇధ సత్తవత్థుకో అధిప్పేతో. ఉపనన్ధనలక్ఖణో ఉపనాహో, దళ్హభావప్పత్తో కోధోయేవ. పరగుణమక్ఖనలక్ఖణో మక్ఖో, పరగుణపుఞ్ఛనన్తి అత్థో. యుగగ్గాహలక్ఖణో పళాసో, యుగగ్గాహవసేన పరగుణదస్సనన్తి అత్థో. పరసమ్పత్తిఖీయనలక్ఖణా ఇస్సా, ఉసూయనాతి అత్థో . అత్తసమ్పత్తినిగూహనలక్ఖణం మచ్ఛరియం, ‘‘మయ్హం అచ్ఛరియం మా పరస్స హోతూ’’తి అత్థో. అత్తనా కతపాపపటిచ్ఛాదనలక్ఖణా మాయా, పటిచ్ఛాదనట్ఠేన మాయా వియాతి అత్థో. అత్తనో అవిజ్జమానగుణప్పకాసనలక్ఖణం సాఠేయ్యం, సఠభావోతి అత్థో. చిత్తస్స ఉద్ధుమాతభావలక్ఖణో థమ్భో, థద్ధభావోతి అత్థో. కరణుత్తరియలక్ఖణో సారమ్భో. ఉన్నతిలక్ఖణో మానో. అబ్భున్నతిలక్ఖణో అతిమానో. మత్తభావలక్ఖణో మదో. పఞ్చసు కామగుణేసు చిత్తవోసగ్గలక్ఖణో పమాదో.

    88. Sallekhaṭṭhañāṇaniddese rāgo puthūti rāgo visuṃ, lokuttarehi asammissoti attho. Esa nayo sesesu. Rāgoti rañjanaṭṭhena. Dosoti dussanaṭṭhena. Mohoti muyhanaṭṭhena. Rañjanalakkhaṇo rāgo, dussanalakkhaṇo doso, muyhanalakkhaṇo mohoti ime tayo sīsakilese vatvā idāni pabhedato dassento kodhotiādimāha. Tattha kujjhanalakkhaṇo kodhoti idha sattavatthuko adhippeto. Upanandhanalakkhaṇo upanāho, daḷhabhāvappatto kodhoyeva. Paraguṇamakkhanalakkhaṇo makkho, paraguṇapuñchananti attho. Yugaggāhalakkhaṇo paḷāso, yugaggāhavasena paraguṇadassananti attho. Parasampattikhīyanalakkhaṇā issā, usūyanāti attho . Attasampattinigūhanalakkhaṇaṃ macchariyaṃ, ‘‘mayhaṃ acchariyaṃ mā parassa hotū’’ti attho. Attanā katapāpapaṭicchādanalakkhaṇā māyā, paṭicchādanaṭṭhena māyā viyāti attho. Attano avijjamānaguṇappakāsanalakkhaṇaṃ sāṭheyyaṃ, saṭhabhāvoti attho. Cittassa uddhumātabhāvalakkhaṇo thambho, thaddhabhāvoti attho. Karaṇuttariyalakkhaṇo sārambho. Unnatilakkhaṇo māno. Abbhunnatilakkhaṇo atimāno. Mattabhāvalakkhaṇo mado. Pañcasu kāmaguṇesu cittavosaggalakkhaṇo pamādo.

    ఏవం విసుం విసుం కిలేసవసేన పుథూ దస్సేత్వా వుత్తకిలేసే చ అవుత్తే చ అఞ్ఞే సబ్బసఙ్గాహికవసేన దస్సేతుం సబ్బే కిలేసాతిఆదిమాహ. తత్థ దిట్ఠధమ్మసమ్పరాయేసు సత్తే కిలేసేన్తి ఉపతాపేన్తి విబాధేన్తీతి కిలేసా. అకుసలకమ్మపథసఙ్గహితా చ అసఙ్గహితా చ. దుట్ఠు చరితా, దుట్ఠా వా చరితాతి దుచ్చరితా. తే పన కాయదుచ్చరితం వచీదుచ్చరితం మనోదుచ్చరితన్తి తిప్పకారా. విపాకం అభిసఙ్ఖరోన్తీతి అభిసఙ్ఖారా. తేపి పుఞ్ఞాభిసఙ్ఖారో అపుఞ్ఞాభిసఙ్ఖారో ఆనేఞ్జాభిసఙ్ఖారోతి తిప్పకారా. విపాకవసేన భవం గచ్ఛన్తీతిభవగామినో , భవగామినో కమ్మా భవగామికమ్మా. ఇమినా అభిసఙ్ఖారభావేపి సతి అవేదనీయాని కమ్మాని పటిక్ఖిత్తాని హోన్తీతి అయం విసేసో. ‘‘దుచ్చరితా’’తి చ ‘‘కమ్మా’’తి చ లిఙ్గవిపల్లాసో కతో. నానత్తేకత్తన్తి ఏత్థ ఉద్దేసే ఏకత్తసద్దస్స అభావేపి నానత్తేకత్తానం అఞ్ఞమఞ్ఞాపేక్ఖత్తా ఏకత్తమ్పి నిద్దిసితుకామేన ‘‘నానత్తేకత్త’’న్తి ఉద్దేసో కతో. నానత్తసల్లేఖకే ఏకత్తే దస్సితే సల్లేఖఞాణం సుఖేన దస్సీయతీతి. నానత్తన్తి అనవట్ఠితత్తా సపరిప్ఫన్దత్తా చ నానాసభావో. ఏకత్తన్తి అవట్ఠితత్తా అపరిప్ఫన్దత్తా చ ఏకసభావో.

    Evaṃ visuṃ visuṃ kilesavasena puthū dassetvā vuttakilese ca avutte ca aññe sabbasaṅgāhikavasena dassetuṃ sabbe kilesātiādimāha. Tattha diṭṭhadhammasamparāyesu satte kilesenti upatāpenti vibādhentīti kilesā. Akusalakammapathasaṅgahitā ca asaṅgahitā ca. Duṭṭhu caritā, duṭṭhā vā caritāti duccaritā. Te pana kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritanti tippakārā. Vipākaṃ abhisaṅkharontīti abhisaṅkhārā. Tepi puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāroti tippakārā. Vipākavasena bhavaṃ gacchantītibhavagāmino , bhavagāmino kammā bhavagāmikammā. Iminā abhisaṅkhārabhāvepi sati avedanīyāni kammāni paṭikkhittāni hontīti ayaṃ viseso. ‘‘Duccaritā’’ti ca ‘‘kammā’’ti ca liṅgavipallāso kato. Nānattekattanti ettha uddese ekattasaddassa abhāvepi nānattekattānaṃ aññamaññāpekkhattā ekattampi niddisitukāmena ‘‘nānattekatta’’nti uddeso kato. Nānattasallekhake ekatte dassite sallekhañāṇaṃ sukhena dassīyatīti. Nānattanti anavaṭṭhitattā saparipphandattā ca nānāsabhāvo. Ekattanti avaṭṭhitattā aparipphandattā ca ekasabhāvo.

    చరణతేజోతి చరన్తి తేన అగతం దిసం నిబ్బానం గచ్ఛన్తీతి చరణం. కిం తం? సీలం. తదేవ పటిపక్ఖతాపనట్ఠేన తేజో. గుణతేజోతి సీలేన లద్ధపతిట్ఠో సమాధితేజో. పఞ్ఞాతేజోతి సమాధినా లద్ధపతిట్ఠో విపస్సనాతేజో. పుఞ్ఞతేజోతి విపస్సనాహి లద్ధపతిట్ఠో అరియమగ్గకుసలతేజో. ధమ్మతేజోతి చతున్నం తేజానం పతిట్ఠాభూతో బుద్ధవచనతేజో. చరణతేజేన తేజితత్తాతి సీలతేజేన తిఖిణీకతత్తా. దుస్సీల్యతేజన్తి దుస్సీలభావసఙ్ఖాతం తేజం. తమ్పి హి సన్తానం తాపనతో తేజో నామ. పరియాదియతీతి ఖేపేతి. అగుణతేజన్తి సమాధిస్స పటిపక్ఖం విక్ఖేపతేజం. దుప్పఞ్ఞతేజన్తి విపస్సనాఞాణపటిపక్ఖం మోహతేజం. అపుఞ్ఞతేజన్తి తంతంమగ్గవజ్ఝకిలేసప్పహానేన కిలేససహాయం అకుసలకమ్మతేజం. న కేవలఞ్హేతం అపుఞ్ఞమేవ ఖేపేతి, ‘‘అత్థి, భిక్ఖవే, కమ్మం అకణ్హం అసుక్కం అకణ్హఅసుక్కవిపాకం కమ్మం కమ్మక్ఖయాయ సంవత్తతీ’’తి (అ॰ ని॰ ౪.౨౩౩; దీ॰ ని॰ ౩.౩౧౨; మ॰ ని॰ ౨.౧౮) వచనతో కుసలకమ్మమ్పి ఖేపేతియేవ. పుఞ్ఞతేజపటిపక్ఖవసేన అపుఞ్ఞతేజమేవ వుత్తం. అధమ్మతేజన్తి నానాతిత్థియానం సమయవచనతేజం. ఇమస్స ఞాణస్స ఉద్దేసవణ్ణనాయం వుత్తే దుతియే అత్థవికప్పే రాగాదయో ఏకూనవీసతి పుథు దుస్సీల్యతేజా హోన్తి. ‘‘అభిసఙ్ఖారా, భవగామికమ్మా’’తి ఏత్థ అపుఞ్ఞాభిసఙ్ఖారా అకుసలకమ్మఞ్చ అపుఞ్ఞతేజా హోన్తి, ఆనేఞ్జాభిసఙ్ఖారాని లోకియకుసలకమ్మాని పుఞ్ఞతేజేనేవ ఖేపనీయతో అపుఞ్ఞతేజపక్ఖికావ హోన్తి. కామచ్ఛన్దాదయో పఞ్చదస నానత్తా అగుణతేజా హోన్తి, నిచ్చసఞ్ఞాదయో అట్ఠారస నానత్తా దుప్పఞ్ఞతేజా హోన్తి, చతుమగ్గవజ్ఝా చత్తారో నానత్తా అపుఞ్ఞతేజా హోన్తి. సోతాపత్తిమగ్గవజ్ఝనానత్తేన అధమ్మతేజో సఙ్గహేతబ్బో.

    Caraṇatejoti caranti tena agataṃ disaṃ nibbānaṃ gacchantīti caraṇaṃ. Kiṃ taṃ? Sīlaṃ. Tadeva paṭipakkhatāpanaṭṭhena tejo. Guṇatejoti sīlena laddhapatiṭṭho samādhitejo. Paññātejoti samādhinā laddhapatiṭṭho vipassanātejo. Puññatejoti vipassanāhi laddhapatiṭṭho ariyamaggakusalatejo. Dhammatejoti catunnaṃ tejānaṃ patiṭṭhābhūto buddhavacanatejo. Caraṇatejena tejitattāti sīlatejena tikhiṇīkatattā. Dussīlyatejanti dussīlabhāvasaṅkhātaṃ tejaṃ. Tampi hi santānaṃ tāpanato tejo nāma. Pariyādiyatīti khepeti. Aguṇatejanti samādhissa paṭipakkhaṃ vikkhepatejaṃ. Duppaññatejanti vipassanāñāṇapaṭipakkhaṃ mohatejaṃ. Apuññatejanti taṃtaṃmaggavajjhakilesappahānena kilesasahāyaṃ akusalakammatejaṃ. Na kevalañhetaṃ apuññameva khepeti, ‘‘atthi, bhikkhave, kammaṃ akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ kammaṃ kammakkhayāya saṃvattatī’’ti (a. ni. 4.233; dī. ni. 3.312; ma. ni. 2.18) vacanato kusalakammampi khepetiyeva. Puññatejapaṭipakkhavasena apuññatejameva vuttaṃ. Adhammatejanti nānātitthiyānaṃ samayavacanatejaṃ. Imassa ñāṇassa uddesavaṇṇanāyaṃ vutte dutiye atthavikappe rāgādayo ekūnavīsati puthu dussīlyatejā honti. ‘‘Abhisaṅkhārā, bhavagāmikammā’’ti ettha apuññābhisaṅkhārā akusalakammañca apuññatejā honti, āneñjābhisaṅkhārāni lokiyakusalakammāni puññatejeneva khepanīyato apuññatejapakkhikāva honti. Kāmacchandādayo pañcadasa nānattā aguṇatejā honti, niccasaññādayo aṭṭhārasa nānattā duppaññatejā honti, catumaggavajjhā cattāro nānattā apuññatejā honti. Sotāpattimaggavajjhanānattena adhammatejo saṅgahetabbo.

    నిద్దేసే సల్లేఖపటిపక్ఖేన అసల్లేఖేన సల్లేఖం దస్సేతుకామేన అసల్లేఖపుబ్బకో సల్లేఖో నిద్దిట్ఠో. నేక్ఖమ్మాదయో సత్తతింస ఏకత్తధమ్మావ పచ్చనీకానం సల్లిఖనతో ‘‘సల్లేఖో’’తి వుత్తా. తస్మిం నేక్ఖమ్మాదికే సత్తతింసపభేదే సల్లేఖే ఞాణం సల్లేఖట్ఠే ఞాణన్తి.

    Niddese sallekhapaṭipakkhena asallekhena sallekhaṃ dassetukāmena asallekhapubbako sallekho niddiṭṭho. Nekkhammādayo sattatiṃsa ekattadhammāva paccanīkānaṃ sallikhanato ‘‘sallekho’’ti vuttā. Tasmiṃ nekkhammādike sattatiṃsapabhede sallekhe ñāṇaṃ sallekhaṭṭhe ñāṇanti.

    సల్లేఖట్ఠఞాణనిద్దేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Sallekhaṭṭhañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ౩౭. సల్లేఖట్ఠఞాణనిద్దేసో • 37. Sallekhaṭṭhañāṇaniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact