| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
೪. ಸಮಚಿತ್ತವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ
4. Samacittavaggavaṇṇanā
೩೩. ಚತುತ್ಥಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಅಸಪ್ಪುರಿಸಭೂಮೀತಿ ಅಸಪ್ಪುರಿಸಾನಂ ಪತಿಟ್ಠಾನಟ್ಠಾನಂ। ಸಪ್ಪುರಿಸಭೂಮಿಯಮ್ಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಕತಞ್ಞೂತಿ ಕತಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಅಕತವೇದೀತಿ ಕತಂ ಪಾಕಟಂ ಕತ್ವಾ ನ ಜಾನಾತಿ। ಉಪಞ್ಞಾತನ್ತಿ ವಣ್ಣಿತಂ ಥೋಮಿತಂ ಪಸತ್ಥಂ। ಯದಿದನ್ತಿ ಯಾ ಅಯಂ। ಅಕತಞ್ಞುತಾ ಅಕತವೇದಿತಾತಿ ಪರೇನ ಕತಸ್ಸ ಉಪಕಾರಸ್ಸ ಅಜಾನನಞ್ಚೇವ ಪಾಕಟಂ ಕತ್ವಾ ಅಜಾನನಞ್ಚ। ಕೇವಲಾತಿ ಸಕಲಾ। ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೇಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
33. Catutthassa paṭhame asappurisabhūmīti asappurisānaṃ patiṭṭhānaṭṭhānaṃ. Sappurisabhūmiyampi eseva nayo. Akataññūti kataṃ na jānāti. Akatavedīti kataṃ pākaṭaṃ katvā na jānāti. Upaññātanti vaṇṇitaṃ thomitaṃ pasatthaṃ. Yadidanti yā ayaṃ. Akataññutā akataveditāti parena katassa upakārassa ajānanañceva pākaṭaṃ katvā ajānanañca. Kevalāti sakalā. Sukkapakkhepi vuttanayeneva attho veditabbo.
೩೪. ದುತಿಯೇ ಮಾತು ಚ ಪಿತು ಚಾತಿ ಜನಕಮಾತು ಚ ಜನಕಪಿತು ಚ। ಏಕೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಂಸೇನ ಮಾತರಂ ಪರಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅಂಸಕೂಟೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಮಾತರಂ ಪಟಿಜಗ್ಗೇಯ್ಯ। ಏಕೇನ ಅಂಸೇನ ಪಿತರಂ ಪರಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅಂಸಕೂಟೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಿತರಂ ಪಟಿಜಗ್ಗೇಯ್ಯ। ವಸ್ಸಸತಾಯುಕೋ ವಸ್ಸಸತಜೀವೀತಿ ವಸ್ಸಸತಾಯುಕಕಾಲೇ ಜಾತೋ ಸಕಲಂ ವಸ್ಸಸತಂ ಜೀವನ್ತೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಸಚೇ ಪುತ್ತೋ ನಾಮ ‘‘ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಪಟಿಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಟ್ಠಾಯ ಸಮುಟ್ಠಾಯ ದಕ್ಖಿಣೇ ಅಂಸಕೂಟೇ ಮಾತರಂ, ವಾಮೇ ಪಿತರಂ ಠಪೇತ್ವಾ ವಸ್ಸಸತಾಯುಕೋ ಸಕಲಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಸತಂ ಜೀವಮಾನೋ ಪರಿಹರೇಯ್ಯ। ಸೋ ಚ ನೇಸಂ ಉಚ್ಛಾದನಪರಿಮದ್ದನನ್ಹಾಪನಸಮ್ಬಾಹನೇನಾತಿ ಸೋ ಚ ಪುತ್ತೋ ನೇಸಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಅಂಸಕೂಟೇಸು ಠಿತಾನಂಯೇವ ದುಗ್ಗನ್ಧಪಟಿವಿನೋದನತ್ಥಂ ಸುಗನ್ಧಕರಣೇನ ಉಚ್ಛಾದನೇನ, ಪರಿಸ್ಸಮವಿನೋದನತ್ಥಂ ಹತ್ಥಪರಿಮದ್ದನೇನ, ಸೀತುಣ್ಹಕಾಲೇ ಚ ಉಣ್ಹೋದಕಸೀತೋದಕನ್ಹಾಪನೇನ, ಹತ್ಥಪಾದಾದೀನಂ ಆಕಡ್ಢನಪರಿಕಡ್ಢನಸಙ್ಖಾತೇನ ಸಮ್ಬಾಹನೇನ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಕರೇಯ್ಯ। ತೇ ಚ ತತ್ಥೇವಾತಿ ತೇ ಚ ಮಾತಾಪಿತರೋ ತತ್ಥೇವ ತಸ್ಸ ಅಂಸಕೂಟೇಸು ನಿಸಿನ್ನಾವ ಮುತ್ತಕರೀಸಂ ಚಜೇಯ್ಯುಂ। ನತ್ವೇವ , ಭಿಕ್ಖವೇತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಮ್ಪಿ ನತ್ವೇವ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಕತಂ ವಾ ಹೋತಿ ಪಟಿಕತಂ ವಾ।
34. Dutiye mātu ca pitu cāti janakamātu ca janakapitu ca. Ekena, bhikkhave, aṃsena mātaraṃ parihareyyāti ekasmiṃ aṃsakūṭe ṭhapetvā mātaraṃ paṭijaggeyya. Ekena aṃsena pitaraṃ parihareyyāti ekasmiṃ aṃsakūṭe ṭhapetvā pitaraṃ paṭijaggeyya. Vassasatāyuko vassasatajīvīti vassasatāyukakāle jāto sakalaṃ vassasataṃ jīvanto. Idaṃ vuttaṃ hoti – sace putto nāma ‘‘mātāpitūnaṃ paṭikarissāmī’’ti uṭṭhāya samuṭṭhāya dakkhiṇe aṃsakūṭe mātaraṃ, vāme pitaraṃ ṭhapetvā vassasatāyuko sakalampi vassasataṃ jīvamāno parihareyya. So ca nesaṃ ucchādanaparimaddananhāpanasambāhanenāti so ca putto nesaṃ mātāpitūnaṃ aṃsakūṭesu ṭhitānaṃyeva duggandhapaṭivinodanatthaṃ sugandhakaraṇena ucchādanena, parissamavinodanatthaṃ hatthaparimaddanena, sītuṇhakāle ca uṇhodakasītodakanhāpanena, hatthapādādīnaṃ ākaḍḍhanaparikaḍḍhanasaṅkhātena sambāhanena upaṭṭhānaṃ kareyya. Te ca tatthevāti te ca mātāpitaro tattheva tassa aṃsakūṭesu nisinnāva muttakarīsaṃ cajeyyuṃ. Natveva,bhikkhaveti, bhikkhave, evampi natveva mātāpitūnaṃ kataṃ vā hoti paṭikataṃ vā.
ಇಸ್ಸರಾಧಿಪಚ್ಚೇ ರಜ್ಜೇತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಜ್ಜಂ ಸನ್ಧಾಯೇವಮಾಹ। ಆಪಾದಕಾತಿ ವಡ್ಢಕಾ ಅನುಪಾಲಕಾ। ಪುತ್ತಾ ಹಿ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ವಡ್ಢಿತಾ ಚೇವ ಅನುಪಾಲಿತಾ ಚ। ಪೋಸಕಾತಿ ಹತ್ಥಪಾದೇ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಹದಯಲೋಹಿತಂ ಪಾಯೇತ್ವಾ ಪೋಸಕಾ। ಪುತ್ತಾ ಹಿ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಪುಟ್ಠಾ ಭತಾ ಅನ್ನಪಾನಾದೀಹಿ ಪಟಿಜಗ್ಗಿತಾ। ಇಮಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ದಸ್ಸೇತಾರೋತಿ ಸಚೇ ಹಿ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಜಾತದಿವಸೇಯೇವ ಪುತ್ತಂ ಪಾದೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಾ ನದಿಯಂ ವಾ ಪಪಾತೇ ವಾ ಖಿಪೇಯ್ಯುಂ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಂ ನ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ। ಏವಂ ಅಕತ್ವಾ ಆಪಾದಿತತ್ತಾ ಪೋಸಿತತ್ತಾ ಏಸ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಸ್ಸತೀತಿ ತ್ಯಾಸ್ಸ ಇಮಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ದಸ್ಸೇತಾರೋ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ಸಮಾದಪೇತೀತಿ ಗಣ್ಹಾಪೇತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಸದ್ಧಾಸೀಲಚಾಗಪಞ್ಞಾ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕಾ ಕಥಿತಾ। ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಸದಿಸೋವ ಭಿಕ್ಖು ತೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ ನಾಮಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Issarādhipacce rajjeti cakkavattirajjaṃ sandhāyevamāha. Āpādakāti vaḍḍhakā anupālakā. Puttā hi mātāpitūhi vaḍḍhitā ceva anupālitā ca. Posakāti hatthapāde vaḍḍhetvā hadayalohitaṃ pāyetvā posakā. Puttā hi mātāpitūhi puṭṭhā bhatā annapānādīhi paṭijaggitā. Imassa lokassa dassetāroti sace hi mātāpitaro jātadivaseyeva puttaṃ pāde gahetvā araññe vā nadiyaṃ vā papāte vā khipeyyuṃ, imasmiṃ loke iṭṭhāniṭṭhārammaṇaṃ na passeyya. Evaṃ akatvā āpāditattā positattā esa imasmiṃ loke iṭṭhāniṭṭhārammaṇaṃ mātāpitaro nissāya passatīti tyāssa imassa lokassa dassetāro nāma honti. Samādapetīti gaṇhāpeti. Imasmiṃ sutte saddhāsīlacāgapaññā lokiyalokuttaramissakā kathitā. Dhammasenāpatisāriputtattherasadisova bhikkhu tesu patiṭṭhāpeti nāmāti veditabbo.
೩೫. ತತಿಯೇ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಸೋ ಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ‘‘ಸಮಣೋ ಕಿರ ಗೋತಮೋ ಕಥಿತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಿ, ಪುಚ್ಛಾಯಸ್ಸ ವಿರಜ್ಝನಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಅಹಮಸ್ಸ ವಿರಜ್ಝನಪಞ್ಹಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಣೀತಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಗಬ್ಭದ್ವಾರಂ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಚಿನ್ತೇತುಂ ಆರಭಿ। ಅಥಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಮಹಾಸದ್ದೋ ವತ್ತತಿ, ಚಿತ್ತಂ ನ ಏಕಗ್ಗಂ ಹೋತಿ, ಭೂಮಿಘರಂ ಕಾರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಭೂಮಿಘರಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪವಿಸಿತ್ವಾ – ‘‘ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ ಏವಂ ಕಥೇಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ ಏವಂ ಕಥೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಏಕಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಏಕಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಸಕಲದಿವಸಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಸ್ಸಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ। ತಸ್ಸ ಇಮಿನಾವ ನೀಹಾರೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸಾ ವೀತಿವತ್ತಾ। ಸೋ ಚತುನ್ನಂ ಮಾಸಾನಂ ಅಚ್ಚಯೇನ ಉಭತೋಕೋಟಿಕಂ ಪಞ್ಹಂ ನಾಮ ಅದ್ದಸ। ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ – ‘‘ಅಹಂ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘ಕಿಂವಾದೀ ಭವ’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ। ಸಚೇ ‘ಕಿರಿಯವಾದಿಮ್ಹೀ’ತಿ ವಕ್ಖತಿ, ‘ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾನಂ ನಾಮ ತುಮ್ಹೇ ಕಿರಿಯಂ ವದೇಥಾ’ತಿ ನಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಿ। ಸಚೇ ‘ಅಕಿರಿಯವಾದಿಮ್ಹೀ’ತಿ ವಕ್ಖತಿ, ‘ಕುಸಲಧಮ್ಮಾನಂ ನಾಮ ತುಮ್ಹೇ ಅಕಿರಿಯಂ ವದೇಥಾ’ತಿ ನಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಿ। ಇದಞ್ಹಿ ಉಭತೋಕೋಟಿಕಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ನೇವ ಉಗ್ಗಿಲಿತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ ನ ನಿಗ್ಗಿಲಿತುಂ। ಏವಂ ಮಮ ಜಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಪರಾಜಯೋ’’ತಿ ಉಟ್ಠಾಯ ಅಪ್ಫೋಟೇತ್ವಾ ಭೂಮಿಘರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ‘‘ಏವರೂಪಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೇನ ನ ಏಕಕೇನ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ನಗರೇ ಘೋಸನಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಸಕಲನಾಗರೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಕಿಂವಾದೀತಿ ಕಿಂಲದ್ಧಿಕೋ। ಕಿಮಕ್ಖಾಯೀತಿ ಕಿಂ ನಾಮ ಸಾವಕಾನಂ ಪಟಿಪದಂ ಅಕ್ಖಾಯೀತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಚತೂಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಪಞ್ಹಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ‘‘ದಿಟ್ಠೋ ಮೇ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಪರಾಜಯಪಞ್ಹೋ’’ತಿ ಮಾನಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಆಗತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಏಕಪದೇನೇವ ತಂ ಪಞ್ಹಂ ಭಿನ್ದನ್ತೋ ಕಿರಿಯವಾದೀ ಚಾಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಅಥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಅತ್ತನೋ ಮಾನಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಆಯಾಚನ್ತೋ ಯಥಾಕಥಂ ಪನಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
35. Tatiye tenupasaṅkamīti so hi brāhmaṇo ‘‘samaṇo kira gotamo kathitaṃ vissajjeti, pucchāyassa virajjhanaṃ nāma natthi. Ahamassa virajjhanapañhaṃ abhisaṅkharissāmī’’ti paṇītabhojanaṃ bhuñjitvā gabbhadvāraṃ pidahitvā nisinno cintetuṃ ārabhi. Athassa etadahosi – ‘‘imasmiṃ ṭhāne uccāsaddamahāsaddo vattati, cittaṃ na ekaggaṃ hoti, bhūmigharaṃ kāressāmī’’ti bhūmigharaṃ kāretvā tattha pavisitvā – ‘‘evaṃ puṭṭho evaṃ kathessati, evaṃ puṭṭho evaṃ kathessatī’’ti ekaṃ gaṇhitvā ekaṃ vissajjento sakaladivasaṃ kiñci passituṃ nāsakkhi. Tassa imināva nīhārena cattāro māsā vītivattā. So catunnaṃ māsānaṃ accayena ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ nāma addasa. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘ahaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā ‘kiṃvādī bhava’nti pucchissāmi. Sace ‘kiriyavādimhī’ti vakkhati, ‘sabbākusalānaṃ nāma tumhe kiriyaṃ vadethā’ti naṃ niggaṇhissāmi. Sace ‘akiriyavādimhī’ti vakkhati, ‘kusaladhammānaṃ nāma tumhe akiriyaṃ vadethā’ti naṃ niggaṇhissāmi. Idañhi ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ puṭṭho neva uggilituṃ sakkhissati na niggilituṃ. Evaṃ mama jayo bhavissati, samaṇassa gotamassa parājayo’’ti uṭṭhāya apphoṭetvā bhūmigharā nikkhamma ‘‘evarūpaṃ pañhaṃ pucchantena na ekakena gantuṃ vaṭṭatī’’ti nagare ghosanaṃ kāretvā sakalanāgarehi parivuto yena bhagavā tenupasaṅkami. Kiṃvādīti kiṃladdhiko. Kimakkhāyīti kiṃ nāma sāvakānaṃ paṭipadaṃ akkhāyīti pucchi. Athassa bhagavā catūhi māsehi pañhaṃ abhisaṅkharitvā ‘‘diṭṭho me samaṇassa gotamassa parājayapañho’’ti mānaṃ paggayha āgatabhāvaṃ ñatvā ekapadeneva taṃ pañhaṃ bhindanto kiriyavādī cāhaṃ, brāhmaṇātiādimāha. Atha brāhmaṇo attano mānaṃ apanetvā bhagavantaṃ āyācanto yathākathaṃ panātiādimāha. Sesamettha uttānatthamevāti.
೩೬. ಚತುತ್ಥೇ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾತಿ ದಕ್ಖಿಣಾ ವುಚ್ಚತಿ ದಾನಂ, ತಸ್ಸ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಯುತ್ತಾ ಕತಿ ಪುಗ್ಗಲಾತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಸೇಖೋತಿ ಇಮಿನಾ ಸತ್ತ ಸೇಕ್ಖೇ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಸೀಲವನ್ತಪುಥುಜ್ಜನೋಪಿ ಸೋತಾಪನ್ನೇನೇವ ಸಙ್ಗಹಿತೋ। ಆಹುನೇಯ್ಯಾ ಯಜಮಾನಾನಂ ಹೋನ್ತೀತಿ ದಾನಂ ದದನ್ತಾನಂ ಆಹುನಸ್ಸ ಅರಹಾ ದಾನಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಖೇತ್ತನ್ತಿ ವತ್ಥು ಪತಿಟ್ಠಾ, ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ವಿರುಹನಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
36. Catutthe dakkhiṇeyyāti dakkhiṇā vuccati dānaṃ, tassa paṭiggahaṇayuttā kati puggalāti pucchati. Sekhoti iminā satta sekkhe dasseti. Ettha ca sīlavantaputhujjanopi sotāpanneneva saṅgahito. Āhuneyyā yajamānānaṃ hontīti dānaṃ dadantānaṃ āhunassa arahā dānapaṭiggāhakā nāma hontīti attho. Khettanti vatthu patiṭṭhā, puññassa viruhanaṭṭhānanti attho.
೩೭. ಪಞ್ಚಮೇ ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇತಿ ಸಾವತ್ಥಿತೋ ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸಾಭಾಗೇ ಆರಾಮೇ। ಮಿಗಾರಮಾತುಪಾಸಾದೇತಿ ವಿಸಾಖಾಯ ಉಪಾಸಿಕಾಯ ಪಾಸಾದೇ। ಸಾ ಹಿ ಮಿಗಾರಸೇಟ್ಠಿನಾ ಮಾತುಟ್ಠಾನೇ ಠಪಿತತ್ತಾಪಿ, ಸಬ್ಬಜೇಟ್ಠಕಸ್ಸ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಅಯ್ಯಕಸೇಟ್ಠಿನೋವ ಸಮಾನನಾಮಕತ್ತಾಪಿ ಮಿಗಾರಮಾತಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಾಯ ಕಾರಿತೋ ಸಹಸ್ಸಗಬ್ಭೋ ಪಾಸಾದೋ ಮಿಗಾರಮಾತುಪಾಸಾದೋ ನಾಮ। ಥೇರೋ ತಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತಿ। ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಪಾಸಾದೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋ।
37. Pañcame pubbārāmeti sāvatthito puratthimadisābhāge ārāme. Migāramātupāsādeti visākhāya upāsikāya pāsāde. Sā hi migāraseṭṭhinā mātuṭṭhāne ṭhapitattāpi, sabbajeṭṭhakassa puttassa ayyakaseṭṭhinova samānanāmakattāpi migāramātāti vuccati. Tāya kārito sahassagabbho pāsādo migāramātupāsādo nāma. Thero tasmiṃ viharati. Tatra kho āyasmā sāriputtoti tasmiṃ pāsāde viharanto dhammasenāpatisāriputtatthero.
ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ ಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಆಮನ್ತೇಸಿ? ಕಾನಿಚಿ ಹಿ ಸುತ್ತಾನಿ ಪುರೇಭತ್ತೇ ಭಾಸಿತಾನಿ ಅತ್ಥಿ, ಕಾನಿಚಿ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತೇ, ಕಾನಿಚಿ ಪುರಿಮಯಾಮೇ, ಕಾನಿಚಿ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೇ, ಕಾನಿಚಿ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮೇ। ಇದಂ ಪನ ಸಮಚಿತ್ತಪಟಿಪದಾಸುತ್ತಂ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತೇ ಭಾಸಿತಂ। ತಸ್ಮಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ಆಮನ್ತೇಸಿ।
Bhikkhū āmantesīti kasmiṃ kāle āmantesi? Kānici hi suttāni purebhatte bhāsitāni atthi, kānici pacchābhatte, kānici purimayāme, kānici majjhimayāme, kānici pacchimayāme. Idaṃ pana samacittapaṭipadāsuttaṃ pacchābhatte bhāsitaṃ. Tasmā sāyanhasamaye āmantesi.
ನ ಕೇವಲಂ ಚೇತಂ ಥೇರೇನೇವ ಭಾಸಿತಂ, ತಥಾಗತೇನಾಪಿ ಭಾಸಿತಂ। ಕತ್ಥ ನಿಸೀದಿತ್ವಾತಿ? ವಿಸಾಖಾಯ ರತನಪಾಸಾದೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ। ತಥಾಗತೋ ಹಿ ಪಠಮಬೋಧಿಯಂ ವೀಸತಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಅನಿಬದ್ಧವಾಸೋ ಹುತ್ವಾ ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಫಾಸುಕಂ ಹೋತಿ, ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ವಸಿ। ಪಠಮಂ ಅನ್ತೋವಸ್ಸಞ್ಹಿ ಇಸಿಪತನೇ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಕೋಟಿಯೋ ಅಮತಪಾನಂ ಪಾಯೇತ್ವಾ ಬಾರಾಣಸಿಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಇಸಿಪತನೇ ವಸಿ। ದುತಿಯಂ ಅನ್ತೋವಸ್ಸಂ ರಾಜಗಹಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವೇಳುವನೇ, ತತಿಯಚತುತ್ಥಾನಿಪಿ ತತ್ಥೇವ, ಪಞ್ಚಮಂ ಅನ್ತೋವಸ್ಸಂ ವೇಸಾಲಿಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಮಹಾವನೇ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾಯಂ, ಛಟ್ಠಂ ಅನ್ತೋವಸ್ಸಂ ಮಕುಲಪಬ್ಬತೇ, ಸತ್ತಮಂ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ, ಅಟ್ಠಮಂ ಭಗ್ಗೇ ಸುಸುಮಾರಗಿರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಭೇಸಕಳಾವನೇ, ನವಮಂ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ, ದಸಮಂ ಪಾಲಿಲೇಯ್ಯಕೇ ವನಸಣ್ಡೇ, ಏಕಾದಸಮಂ ನಾಲಾಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮೇ, ದ್ವಾದಸಮಂ ವೇರಞ್ಜಾಯಂ, ತೇರಸಮಂ ಚಾಲಿಯಪಬ್ಬತೇ, ಚುದ್ದಸಮಂ ಜೇತವನೇ, ಪಞ್ಚದಸಮಂ ಕಪಿಲವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ, ಸೋಳಸಮಂ ಆಳವಕಂ ದಮೇತ್ವಾ ಚತುರಾಸೀತಿಪಾಣಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಮತಪಾನಂ ಪಾಯೇತ್ವಾ ಆಳವಿಯಂ, ಸತ್ತರಸಮಂ ರಾಜಗಹೇಯೇವ, ಅಟ್ಠಾರಸಮಂ ಚಾಲಿಯಪಬ್ಬತೇಯೇವ, ತಥಾ ಏಕೂನವೀಸತಿಮಂ, ವೀಸತಿಮಂ ಪನ ಅನ್ತೋವಸ್ಸಂ ರಾಜಗಹಂಯೇವ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಸಿ। ಏವಂ ವೀಸತಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಅನಿಬದ್ಧವಾಸೋ ಹುತ್ವಾ ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಫಾಸುಕಂ ಹೋತಿ, ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ವಸಿ।
Na kevalaṃ cetaṃ thereneva bhāsitaṃ, tathāgatenāpi bhāsitaṃ. Kattha nisīditvāti? Visākhāya ratanapāsāde nisīditvā. Tathāgato hi paṭhamabodhiyaṃ vīsati vassāni anibaddhavāso hutvā yattha yattha phāsukaṃ hoti, tattha tattheva gantvā vasi. Paṭhamaṃ antovassañhi isipatane dhammacakkaṃ pavattetvā aṭṭhārasa mahābrahmakoṭiyo amatapānaṃ pāyetvā bārāṇasiṃ upanissāya isipatane vasi. Dutiyaṃ antovassaṃ rājagahaṃ upanissāya veḷuvane, tatiyacatutthānipi tattheva, pañcamaṃ antovassaṃ vesāliṃ upanissāya mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ, chaṭṭhaṃ antovassaṃ makulapabbate, sattamaṃ tāvatiṃsabhavane, aṭṭhamaṃ bhagge susumāragiraṃ nissāya bhesakaḷāvane, navamaṃ kosambiyaṃ, dasamaṃ pālileyyake vanasaṇḍe, ekādasamaṃ nālāyaṃ brāhmaṇagāme, dvādasamaṃ verañjāyaṃ, terasamaṃ cāliyapabbate, cuddasamaṃ jetavane, pañcadasamaṃ kapilavatthusmiṃ, soḷasamaṃ āḷavakaṃ dametvā caturāsītipāṇasahassāni amatapānaṃ pāyetvā āḷaviyaṃ, sattarasamaṃ rājagaheyeva, aṭṭhārasamaṃ cāliyapabbateyeva, tathā ekūnavīsatimaṃ, vīsatimaṃ pana antovassaṃ rājagahaṃyeva upanissāya vasi. Evaṃ vīsati vassāni anibaddhavāso hutvā yattha yattha phāsukaṃ hoti, tattha tattheva vasi.
ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪನ ದ್ವೇ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಧುವಪರಿಭೋಗಾನಿ ಅಕಾಸಿ। ಕತರಾನಿ ದ್ವೇ? ಜೇತವನಞ್ಚ ಪುಬ್ಬಾರಾಮಞ್ಚ। ಕಸ್ಮಾ? ದ್ವಿನ್ನಂ ಕುಲಾನಂ ಗುಣಮಹನ್ತತಾಯ। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಹಿ ವಿಸಾಖಾಯ ಚ ಗುಣಂ ಸನ್ಧಾಯ ಗುಣಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಸತ್ಥಾ ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಧುವಪರಿಭೋಗೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ। ಉತುವಸ್ಸಂ ಚಾರಿಕಂ ಚರಿತ್ವಾಪಿ ಹಿ ಅನ್ತೋವಸ್ಸೇ ದ್ವೀಸುಯೇವ ಸೇನಾಸನೇಸು ವಸತಿ। ಏವಂ ವಸನ್ತೋ ಪನ ಜೇತವನೇ ರತ್ತಿಂ ವಸಿತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ದಕ್ಖಿಣದ್ವಾರೇನ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪಾಚೀನದ್ವಾರೇನ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ಕರೋತಿ। ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ರತ್ತಿಂ ವಸಿತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ಪಾಚೀನದ್ವಾರೇನ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣದ್ವಾರೇನ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಜೇತವನೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ಕರೋತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ದಿವಸೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಜೇತವನೇಯೇವ ವಸಿ। ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ವಸನ್ತಸ್ಸ ಚಸ್ಸ ಪಞ್ಚವಿಧಕಿಚ್ಚಂ ಅವಿಜಹಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವಿತ್ಥಾರಿತಮೇವ। ತೇಸು ಕಿಚ್ಚೇಸು ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಕಿಚ್ಚಕಾಲೇ ಭಗವಾ ಲೋಕಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಸಾವತ್ಥಿವಾಸೀನಞ್ಚ ಸಮನ್ತಾ ಚ ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಗಾವುತಅಡ್ಢಯೋಜನಯೋಜನಪರಮೇ ಠಾನೇ ಅಪರಿಮಾಣಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅಭಿಸಮಯಭಾವಂ ಅದ್ದಸ।
Tato paṭṭhāya pana dve senāsanāni dhuvaparibhogāni akāsi. Katarāni dve? Jetavanañca pubbārāmañca. Kasmā? Dvinnaṃ kulānaṃ guṇamahantatāya. Anāthapiṇḍikassa hi visākhāya ca guṇaṃ sandhāya guṇaṃ paṭicca satthā tāni senāsanāni dhuvaparibhogena paribhuñji. Utuvassaṃ cārikaṃ caritvāpi hi antovasse dvīsuyeva senāsanesu vasati. Evaṃ vasanto pana jetavane rattiṃ vasitvā punadivase bhikkhusaṅghaparivuto dakkhiṇadvārena sāvatthiṃ piṇḍāya pavisitvā pācīnadvārena nikkhamitvā pubbārāme divāvihāraṃ karoti. Pubbārāme rattiṃ vasitvā punadivase pācīnadvārena sāvatthiṃ piṇḍāya pavisitvā dakkhiṇadvārena nikkhamitvā jetavane divāvihāraṃ karoti. Tasmiṃ pana divase sammāsambuddho jetavaneyeva vasi. Yattha katthaci vasantassa cassa pañcavidhakiccaṃ avijahitameva hoti. Taṃ heṭṭhā vitthāritameva. Tesu kiccesu pacchimayāmakiccakāle bhagavā lokaṃ olokento sāvatthivāsīnañca samantā ca sāvatthiyā gāvutaaḍḍhayojanayojanaparame ṭhāne aparimāṇānaṃ sattānaṃ abhisamayabhāvaṃ addasa.
ತತೋ ‘‘ಕಸ್ಮಿಂ ನು ಖೋ ಕಾಲೇ ಅಭಿಸಮಯೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ‘‘ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ’’ತಿ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಮಯಿ ನು ಖೋ ಕಥೇನ್ತೇ ಅಭಿಸಮಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸಾವಕೇ ಕಥೇನ್ತೇ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ‘‘ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೇ ಕಥೇನ್ತೇ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅದ್ದಸ। ತತೋ ‘‘ಕತ್ಥ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಕಥೇನ್ತೇ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ‘‘ವಿಸಾಖಾಯ ರತನಪಾಸಾದೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ’’ತಿ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಬುದ್ಧಾನಂ ನಾಮ ತಯೋ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅಗ್ಗಸಾವಕಾನಂ ಏಕೋ। ತೇಸು ಅಜ್ಜ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸಾವಕಸನ್ನಿಪಾತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅದ್ದಸ। ದಿಸ್ವಾ ಪಾತೋವ ಸರೀರಪಟಿಜಗ್ಗನಂ ಕತ್ವಾ ನಿವತ್ಥನಿವಾಸನೋ ಸುಗತಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಸೇಲಮಯಪತ್ತಂ ಆದಾಯ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ದಕ್ಖಿಣದ್ವಾರೇನ ನಗರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸುಲಭಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಕತ್ವಾ ವಾತಪ್ಪಹತಾ ವಿಯ ನಾವಾ ಪಟಿನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣದ್ವಾರೇನ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಬಹಿದ್ವಾರೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತತೋ ಅಸೀತಿ ಮಹಾಸಾವಕಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಪರಿಸಾ ಉಪಾಸಕಪರಿಸಾ ಉಪಾಸಿಕಾಪರಿಸಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಪರಿಸಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಪರಿವಾರಯಿಂಸು।
Tato ‘‘kasmiṃ nu kho kāle abhisamayo bhavissatī’’ti olokento ‘‘sāyanhasamaye’’ti disvā ‘‘mayi nu kho kathente abhisamayo bhavissati, sāvake kathente bhavissatī’’ti ‘‘sāriputtatthere kathente bhavissatī’’ti addasa. Tato ‘‘kattha nisīditvā kathente bhavissatī’’ti olokento ‘‘visākhāya ratanapāsāde nisīditvā’’ti disvā ‘‘buddhānaṃ nāma tayo sāvakasannipātā honti, aggasāvakānaṃ eko. Tesu ajja dhammasenāpatisāriputtattherassa sāvakasannipāto bhavissatī’’ti addasa. Disvā pātova sarīrapaṭijagganaṃ katvā nivatthanivāsano sugatacīvaraṃ pārupitvā selamayapattaṃ ādāya bhikkhusaṅghaparivuto dakkhiṇadvārena nagaraṃ pavisitvā piṇḍāya caranto bhikkhusaṅghassa sulabhapiṇḍapātaṃ katvā vātappahatā viya nāvā paṭinivattitvā dakkhiṇadvārena nikkhamitvā bahidvāre aṭṭhāsi. Tato asīti mahāsāvakā bhikkhuniparisā upāsakaparisā upāsikāparisāti catasso parisā satthāraṃ parivārayiṃsu.
ಸತ್ಥಾ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತಯಾ ಪುಬ್ಬಾರಾಮಂ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ತವ ಚ ಪರಿಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛಾಹೀ’’ತಿ। ‘‘ಸಾಧು, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಥೇರೋ ಅತ್ತನೋ ಪರಿವಾರೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಭಿಕ್ಖುಸತೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಪುಬ್ಬಾರಾಮಂ ಅಗಮಾಸಿ। ಏತೇನೇವ ನಿಯಾಮೇನ ಅಸೀತಿ ಮಹಾಸಾವಕೇ ಪುಬ್ಬಾರಾಮಮೇವ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಏಕೇನ ಆನನ್ದತ್ಥೇರೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಜೇತವನಂ ಅಗಮಾಸಿ। ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋಪಿ ವಿಹಾರೇ ಸತ್ಥು ವತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಪುಬ್ಬಾರಾಮಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಆಹ। ಏವಂ ಕರೋಹಿ ಆನನ್ದಾತಿ। ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಅಗಮಾಸಿ। ಸತ್ಥಾ ಏಕಕೋವ ಜೇತವನೇ ಓಹೀನೋ।
Satthā sāriputtattheraṃ āmantesi – ‘‘sāriputta, tayā pubbārāmaṃ gantuṃ vaṭṭati, tava ca parisaṃ gahetvā gacchāhī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante’’ti thero attano parivārehi pañcahi bhikkhusatehi parivuto pubbārāmaṃ agamāsi. Eteneva niyāmena asīti mahāsāvake pubbārāmameva pesetvā sayaṃ ekena ānandatthereneva saddhiṃ jetavanaṃ agamāsi. Ānandattheropi vihāre satthu vattaṃ katvā vanditvā ‘‘pubbārāmaṃ gacchāmi, bhante’’ti āha. Evaṃ karohi ānandāti. Satthāraṃ vanditvā tattheva agamāsi. Satthā ekakova jetavane ohīno.
ತಂ ದಿವಸಞ್ಹಿ ಚತಸ್ಸೋ ಪರಿಸಾ ಥೇರಸ್ಸೇವ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸೋತುಕಾಮಾ ಅಹೇಸುಂ। ಕೋಸಲಮಹಾರಾಜಾಪಿ ಬಲಕಾಯೇನ ಪರಿವುತೋ ಪುಬ್ಬಾರಾಮಮೇವ ಗತೋ। ತಥಾ ಪಞ್ಚಸತಉಪಾಸಕಪರಿವಾರೋ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ। ವಿಸಾಖಾ ಪನ ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಾ ದ್ವೀಹಿ ಜಙ್ಘಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಅಗಮಾಸಿ। ಸತ್ತಪಣ್ಣಾಸಾಯ ಕುಲಸತಸಹಸ್ಸಾನಂ ವಸನಟ್ಠಾನೇ ಸಾವತ್ಥಿನಗರೇ ಗೇಹಪಾಲಕದಾರಕೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಸೇಸಜನೋ ಗನ್ಧಚುಣ್ಣಮಾಲಾದೀನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಪುಬ್ಬಾರಾಮಮೇವ ಅಗಮಾಸಿ। ಚತೂಸು ದ್ವಾರಗಾಮೇಸು ಗಾವುತಅಡ್ಢಯೋಜನಯೋಜನಪರಮಟ್ಠಾನೇ ಸಬ್ಬೇಯೇವ ಮನುಸ್ಸಾ ಗನ್ಧಚುಣ್ಣಮಾಲಾದಿಹತ್ಥಾ ಪುಬ್ಬಾರಾಮಮೇವ ಅಗಮಂಸು। ಸಕಲವಿಹಾರೋ ಮಿಸ್ಸಕಪುಪ್ಫೇಹಿ ಅಭಿಕಿಣ್ಣೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ।
Taṃ divasañhi catasso parisā therasseva dhammakathaṃ sotukāmā ahesuṃ. Kosalamahārājāpi balakāyena parivuto pubbārāmameva gato. Tathā pañcasataupāsakaparivāro anāthapiṇḍiko. Visākhā pana mahāupāsikā dvīhi jaṅghasahassehi parivuto agamāsi. Sattapaṇṇāsāya kulasatasahassānaṃ vasanaṭṭhāne sāvatthinagare gehapālakadārake ṭhapetvā sesajano gandhacuṇṇamālādīni gahetvā pubbārāmameva agamāsi. Catūsu dvāragāmesu gāvutaaḍḍhayojanayojanaparamaṭṭhāne sabbeyeva manussā gandhacuṇṇamālādihatthā pubbārāmameva agamaṃsu. Sakalavihāro missakapupphehi abhikiṇṇo viya ahosi.
ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋಪಿ ಖೋ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿಹಾರಪರಿವೇಣೇ ಅಙ್ಗಣಟ್ಠಾನೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ಥೇರಸ್ಸ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞಾಪಯಿಂಸು। ಥೇರೋ ತತ್ಥ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾಕತ್ಥೇರೇನ ವತ್ತೇ ಕತೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಓವಾದಂ ಕತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಅಪ್ಪೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ। ಸೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಕಾಲವಸೇನ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಅಚಿರವತಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ರಜೋಜಲ್ಲಂ ಪವಾಹೇತ್ವಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧದರಥೋ ಓತಿಣ್ಣತಿತ್ಥೇನೇವ ಉತ್ತರಿತ್ವಾ ನಿವತ್ಥನಿವಾಸನೋ ಸಙ್ಘಾಟಿಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋಪಿ ಸಮ್ಮುಖಸಮ್ಮುಖಟ್ಠಾನೇನ ಓತರಿತ್ವಾ ಸರೀರೇ ರಜೋಜಲ್ಲಂ ಪವಾಹೇತ್ವಾ ಪಚ್ಚುತ್ತರಿತ್ವಾ ಥೇರಂ ಪರಿವಾರಯಿಂಸು। ಅನ್ತೋವಿಹಾರೇಪಿ ಥೇರಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾಸನಂ ಪಞ್ಞಾಪಯಿಂಸು। ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಪರಿಸಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಓಕಾಸಂ ಞತ್ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಠಪೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋಪಿ ಪಞ್ಚಭಿಕ್ಖುಸತಪರಿವಾರೋ ಧಮ್ಮಸಭಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸೀಹಮತ್ಥಕಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತೇ ಸಮುಸ್ಸಿತಸೇತಚ್ಛತ್ತೇ ರತನಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ಚಿತ್ತಬೀಜನಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪುರತ್ಥಾಭಿಮುಖೋ ನಿಸೀದಿ। ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಪರಿಸಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ – ‘‘ಮಹತೀ ವತಾಯಂ ಪರಿಸಾ, ಇಮಿಸ್ಸಾ ನ ಅಪ್ಪಮತ್ತಿಕಾ ಪರಿತ್ತಕಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಅನುಚ್ಛವಿಕಾ, ಕತರಧಮ್ಮದೇಸನಾ ನು ಖೋ ಅನುಚ್ಛವಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ತೀಣಿ ಪಿಟಕಾನಿ ಆವಜ್ಜಮಾನೋ ಇಮಂ ಸಂಯೋಜನಪರಿಯಾಯ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಅದ್ದಸ।
Dhammasenāpatisāriputtattheropi kho vihāraṃ gantvā vihārapariveṇe aṅgaṇaṭṭhāne aṭṭhāsi. Bhikkhū therassa āsanaṃ paññāpayiṃsu. Thero tattha nisīditvā upaṭṭhākattherena vatte kate bhikkhusaṅghassa ovādaṃ katvā gandhakuṭiṃ pavisitvā samāpattiṃ appetvā nisīdi. So paricchinnakālavasena samāpattito vuṭṭhāya aciravatiṃ gantvā rajojallaṃ pavāhetvā paṭippassaddhadaratho otiṇṇatittheneva uttaritvā nivatthanivāsano saṅghāṭiṃ pārupitvā aṭṭhāsi. Bhikkhusaṅghopi sammukhasammukhaṭṭhānena otaritvā sarīre rajojallaṃ pavāhetvā paccuttaritvā theraṃ parivārayiṃsu. Antovihārepi therassa dhammāsanaṃ paññāpayiṃsu. Catassopi parisā attano attano okāsaṃ ñatvā maggaṃ ṭhapetvā nisīdiṃsu. Sāriputtattheropi pañcabhikkhusataparivāro dhammasabhaṃ āgantvā sīhamatthakappatiṭṭhite samussitasetacchatte ratanapallaṅke cittabījaniṃ gahetvā puratthābhimukho nisīdi. Nisīditvā parisaṃ oloketvā – ‘‘mahatī vatāyaṃ parisā, imissā na appamattikā parittakadhammadesanā anucchavikā, kataradhammadesanā nu kho anucchavikā bhavissatī’’ti tīṇi piṭakāni āvajjamāno imaṃ saṃyojanapariyāya dhammadesanaṃ addasa.
ಏವಂ ದೇಸನಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ತಂ ದೇಸೇತುಕಾಮೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ। ಆವುಸೋತಿ ಹಿ ಅವತ್ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ವಚನಂ ಬುದ್ಧಾಲಾಪೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ‘‘ದಸಬಲೇನ ಸಮಾನಂ ಆಲಪನಂ ನ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸತ್ಥು ಗಾರವವಸೇನ ಸಾವಕಾಲಾಪಂ ಕರೋನ್ತೋ, ‘‘ಆವುಸೋ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿ ಆಹ। ಏತದವೋಚಾತಿ ಏತಂ ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಸಂಯೋಜನಞ್ಚ, ಆವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲಂ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ ಬಹಿದ್ಧಾಸಂಯೋಜನಞ್ಚಾ’’ತಿ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಪದಂ ಅವೋಚ।
Evaṃ desanaṃ sallakkhetvā taṃ desetukāmo bhikkhū āmantesi āvuso, bhikkhaveti. Āvusoti hi avatvā, bhikkhaveti vacanaṃ buddhālāpo nāma hoti, ayaṃ panāyasmā ‘‘dasabalena samānaṃ ālapanaṃ na karissāmī’’ti satthu gāravavasena sāvakālāpaṃ karonto, ‘‘āvuso bhikkhave’’ti āha. Etadavocāti etaṃ ‘‘ajjhattasaṃyojanañca, āvuso, puggalaṃ desessāmi bahiddhāsaṃyojanañcā’’ti dhammadesanāpadaṃ avoca.
ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ರತನಪಾಸಾದೇ ಅಧಿವತ್ಥೋ ಏಕೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಬುದ್ಧೇಹಿ ವಾ ಸಾವಕೇಹಿ ವಾ ದೇಸನಾಯ ಆರದ್ಧಮತ್ತಾಯಯೇವ ಜಾನಾತಿ – ‘‘ಅಯಂ ದೇಸನಾ ಉತ್ತಾನಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅಯಂ ಗಮ್ಭೀರಾ। ಅಯಂ ಝಾನನಿಸ್ಸಿತಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅಯಂ ವಿಪಸ್ಸನಾನಿಸ್ಸಿತಾ। ಅಯಂ ಮಗ್ಗನಿಸ್ಸಿತಾ ಅಯಂ ಫಲನಿಸ್ಸಿತಾ, ಅಯಂ ನಿಬ್ಬಾನನಿಸ್ಸಿತಾ’’ತಿ। ಸೋ ತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ದಿವಸೇ ಥೇರೇನ ದೇಸನಾಯ ಆರದ್ಧಮತ್ತಾಯ ಏವಂ ಅಞ್ಞಾಸಿ – ‘‘ಯೇನ ನೀಹಾರೇನ ಮಯ್ಹಂ ಅಯ್ಯೇನ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿನಾ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೇನ ದೇಸನಾ ಆರದ್ಧಾ, ಅಯಂ ದೇಸನಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಗಾಳ್ಹಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಛಹಿ ಮುಖೇಹಿ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಕಥೇಸ್ಸತಿ। ದೇಸನಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸದೇವತಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸೋತಾಪನ್ನಾದೀನಂ ಪನ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ದೇಸನಾಯ ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಅಯ್ಯಸ್ಸ ಸಾಧುಕಾರಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ದೇವಾನುಭಾವೇನ ಮಹನ್ತಂ ಸದ್ದಂ ಕತ್ವಾ – ‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ ಆಹ।
Tasmiṃ pana ratanapāsāde adhivattho eko sotāpanno devaputto atthi, so buddhehi vā sāvakehi vā desanāya āraddhamattāyayeva jānāti – ‘‘ayaṃ desanā uttānikā bhavissati, ayaṃ gambhīrā. Ayaṃ jhānanissitā bhavissati, ayaṃ vipassanānissitā. Ayaṃ magganissitā ayaṃ phalanissitā, ayaṃ nibbānanissitā’’ti. So tasmimpi divase therena desanāya āraddhamattāya evaṃ aññāsi – ‘‘yena nīhārena mayhaṃ ayyena dhammasenāpatinā sāriputtattherena desanā āraddhā, ayaṃ desanā vipassanāgāḷhā bhavissati, chahi mukhehi vipassanaṃ kathessati. Desanāpariyosāne koṭisatasahassadevatā arahattaṃ pāpuṇissanti, sotāpannādīnaṃ pana devamanussānaṃ paricchedo na bhavissati. Desanāya anucchavikaṃ katvā mayhaṃ ayyassa sādhukāraṃ dassāmī’’ti devānubhāvena mahantaṃ saddaṃ katvā – ‘‘sādhu sādhu ayyā’’ti āha.
ದೇವರಾಜೇನ ಸಾಧುಕಾರೇ ದಿನ್ನೇ ಪರಿವಾರಕಪಾಸಾದಸಹಸ್ಸೇ ಅಧಿವತ್ಥಾ ದೇವತಾ ಸಬ್ಬಾವ ಸಾಧುಕಾರಂ ಅದಂಸು। ತಾಸಂ ಸಾಧುಕಾರಸದ್ದೇನ ಸಬ್ಬಾ ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ವಸನದೇವತಾ, ತಾಸಂ ಸದ್ದೇನ ಗಾವುತಮತ್ತೇ ದೇವತಾ, ತತೋ ಅಡ್ಢಯೋಜನೇ ಯೋಜನೇತಿ ಏತೇನುಪಾಯೇನ ಏಕಚಕ್ಕವಾಳೇ, ದ್ವೀಸು ಚಕ್ಕವಾಳೇಸು, ತೀಸು ಚಕ್ಕವಾಳೇಸೂತಿ ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳೇಸು ದೇವತಾ ಸಾಧುಕಾರಮದಂಸು। ತಾಸಂ ಸಾಧುಕಾರಸದ್ದೇನ ಪಥವಿಟ್ಠಕನಾಗಾ ಚ ಆಕಾಸಟ್ಠಕದೇವತಾ ಚ। ತತೋ ಅಬ್ಭವಲಾಹಕಾ, ಉಣ್ಹವಲಾಹಕಾ, ಸೀತವಲಾಹಕಾ, ವಸ್ಸವಲಾಹಕಾ, ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾರಾಜಾನೋ, ತಾವತಿಂಸಾ ದೇವತಾ, ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ, ಯಾಮಾ ದೇವತಾ, ಸುಯಾಮೋ ದೇವರಾಜಾ , ತುಸಿತಾ ದೇವತಾ, ಸನ್ತುಸಿತೋ ದೇವರಾಜಾ, ನಿಮ್ಮಾನರತೀ ದೇವತಾ, ಸುನಿಮ್ಮಿತೋ ದೇವರಾಜಾ, ವಸವತ್ತೀ ದೇವತಾ, ವಸವತ್ತೀ ದೇವರಾಜಾ, ಬ್ರಹ್ಮಪಾರಿಸಜ್ಜಾ, ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತಾ, ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನೋ, ಪರಿತ್ತಾಭಾ, ಅಪ್ಪಮಾಣಾಭಾ, ಆಭಸ್ಸರಾ, ಪರಿತ್ತಸುಭಾ, ಅಪ್ಪಮಾಣಸುಭಾ, ಸುಭಕಿಣ್ಹಾ, ವೇಹಪ್ಫಲಾ, ಅವಿಹಾ, ಅತಪ್ಪಾ, ಸುದಸ್ಸಾ, ಸುದಸ್ಸೀ, ಅಕನಿಟ್ಠಾ ದೇವತಾತಿ ಅಸಞ್ಞೇ ಚ ಅರೂಪಾವಚರಸತ್ತೇ ಚ ಠಪೇತ್ವಾ ಸೋತಾಯತನಪವತ್ತಿಟ್ಠಾನೇ ಸಬ್ಬಾ ದೇವತಾ ಸಾಧುಕಾರಮದಂಸು।
Devarājena sādhukāre dinne parivārakapāsādasahasse adhivatthā devatā sabbāva sādhukāraṃ adaṃsu. Tāsaṃ sādhukārasaddena sabbā pubbārāme vasanadevatā, tāsaṃ saddena gāvutamatte devatā, tato aḍḍhayojane yojaneti etenupāyena ekacakkavāḷe, dvīsu cakkavāḷesu, tīsu cakkavāḷesūti dasasahassacakkavāḷesu devatā sādhukāramadaṃsu. Tāsaṃ sādhukārasaddena pathaviṭṭhakanāgā ca ākāsaṭṭhakadevatā ca. Tato abbhavalāhakā, uṇhavalāhakā, sītavalāhakā, vassavalāhakā, cātumahārājikā cattāro mahārājāno, tāvatiṃsā devatā, sakko devarājā, yāmā devatā, suyāmo devarājā , tusitā devatā, santusito devarājā, nimmānaratī devatā, sunimmito devarājā, vasavattī devatā, vasavattī devarājā, brahmapārisajjā, brahmapurohitā, mahābrahmāno, parittābhā, appamāṇābhā, ābhassarā, parittasubhā, appamāṇasubhā, subhakiṇhā, vehapphalā, avihā, atappā, sudassā, sudassī, akaniṭṭhā devatāti asaññe ca arūpāvacarasatte ca ṭhapetvā sotāyatanapavattiṭṭhāne sabbā devatā sādhukāramadaṃsu.
ತತೋ ಖೀಣಾಸವಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನೋ – ‘‘ಮಹಾ ವತಾಯಂ ಸಾಧುಕಾರಸದ್ದೋ, ಪಥವಿತಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಅಕನಿಟ್ಠಲೋಕಂ ಆಗತೋ, ಕಿಮತ್ಥಂ ನು ಖೋ ಏಸೋ’’ತಿ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ‘‘ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋ ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ವಿಸಾಖಾಯ ರತನಪಾಸಾದೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಸಂಯೋಜನಪರಿಯಾಯಧಮ್ಮದೇಸನಮಾರಭಿ, ಅಮ್ಹೇಹಿಪಿ ತತ್ಥ ಕಾಯಸಕ್ಖೀಹಿ ಭವಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅಗಮಂಸು। ಪುಬ್ಬಾರಾಮೋ ದೇವತಾಹಿ ಪರಿಪುಣ್ಣೋ, ಸಮನ್ತಾ ಪುಬ್ಬಾರಾಮಸ್ಸ ಗಾವುತಂ ಅಡ್ಢಯೋಜನಂ, ಯೋಜನನ್ತಿ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಂ ಹೇಟ್ಠಾ ಪಥವಿತಲೇನ ತಿರಿಯಂ ಚಕ್ಕವಾಳಪರಿಯನ್ತೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಂ ದಸಹಿ ಚಕ್ಕವಾಳಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಸನ್ನಿಪತಿತಾಹಿ ದೇವತಾಹಿ ನಿರನ್ತರಮಹೋಸಿ, ಆರಗ್ಗನಿತುದನಮತ್ತೇ ಠಾನೇ ಉಪರಿಮಕೋಟಿಯಾ ಸಟ್ಠಿ ದೇವತಾ ಸುಖುಮತ್ತಭಾವೇ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಂಸು।
Tato khīṇāsavamahābrahmāno – ‘‘mahā vatāyaṃ sādhukārasaddo, pathavitalato paṭṭhāya yāva akaniṭṭhalokaṃ āgato, kimatthaṃ nu kho eso’’ti āvajjento ‘‘dhammasenāpatisāriputtatthero pubbārāme visākhāya ratanapāsāde nisīditvā saṃyojanapariyāyadhammadesanamārabhi, amhehipi tattha kāyasakkhīhi bhavituṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā tattha agamaṃsu. Pubbārāmo devatāhi paripuṇṇo, samantā pubbārāmassa gāvutaṃ aḍḍhayojanaṃ, yojananti sakalacakkavāḷaṃ heṭṭhā pathavitalena tiriyaṃ cakkavāḷapariyantena paricchinnaṃ dasahi cakkavāḷasahassehi sannipatitāhi devatāhi nirantaramahosi, āragganitudanamatte ṭhāne uparimakoṭiyā saṭṭhi devatā sukhumattabhāve māpetvā aṭṭhaṃsu.
ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ‘‘ಮಹನ್ತಂ ವತಿದಂ ಹಲಾಹಲಂ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಏತ’’ನ್ತಿ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳೇ ಠಿತಾನಂ ದೇವತಾನಂ ಏಕಚಕ್ಕವಾಳೇ ಸನ್ನಿಪತಿತಭಾವಂ ಅದ್ದಸ। ಅಥ ಯಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ, ಪರಿಸಪರಿಮಾಣೇನೇವ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಚೇವ ಸದ್ದಞ್ಚ ಸಾವೇನ್ತಿ। ಸಾವಕಾನಂ ಪನ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ವಟ್ಟತಿ। ತಸ್ಮಾ ಥೇರೋ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಮಹಗ್ಗತಚಿತ್ತೇನ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ – ‘‘ಚಕ್ಕವಾಳಪರಿಯನ್ತಾ ಪರಿಸಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಮಂ ಪಸ್ಸತು, ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಮೇ ದೇಸೇನ್ತಸ್ಸ ಸದ್ದಂ ಸುಣಾತೂ’’ತಿ। ಅಧಿಟ್ಠಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದಕ್ಖಿಣಜಾಣುಪಸ್ಸೇ ಚ ಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಞ್ಚ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋ ನಾಮ ಕೀದಿಸೋ ದೀಘೋ ರಸ್ಸೋ ಸಾಮೋ ಓದಾತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಕಾರಣಂ ನಾಹೋಸಿ, ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬದಿಸಾಸು ನಿಸಿನ್ನಾನಂ ಅಭಿಮುಖೇಯೇವ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ, ನಭಮಜ್ಝೇ ಠಿತಚನ್ದೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ। ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಸ್ಸಾಪಿಸ್ಸ ದಕ್ಖಿಣಜಾಣುಪಸ್ಸೇ ಚ ಚಕ್ಕವಾಳಮುಖವಟ್ಟಿಯಞ್ಚ ನಿಸಿನ್ನಾ ಸಬ್ಬೇ ಏಕಕಂಸೇನೇವ ಸದ್ದಂ ಸುಣಿಂಸು।
Athāyasmā sāriputto ‘‘mahantaṃ vatidaṃ halāhalaṃ, kiṃ nu kho eta’’nti āvajjento dasasahassacakkavāḷe ṭhitānaṃ devatānaṃ ekacakkavāḷe sannipatitabhāvaṃ addasa. Atha yasmā buddhānaṃ adhiṭṭhānakiccaṃ natthi, parisaparimāṇeneva passanti ceva saddañca sāventi. Sāvakānaṃ pana adhiṭṭhānaṃ vaṭṭati. Tasmā thero samāpattiṃ samāpajjitvā samāpattito vuṭṭhāya mahaggatacittena adhiṭṭhāsi – ‘‘cakkavāḷapariyantā parisā sabbāpi maṃ passatu, dhammañca me desentassa saddaṃ suṇātū’’ti. Adhiṭṭhitakālato paṭṭhāya dakkhiṇajāṇupasse ca cakkavāḷamukhavaṭṭiyañca nisīditvā ‘‘dhammasenāpatisāriputtatthero nāma kīdiso dīgho rasso sāmo odāto’’ti vattabbakāraṇaṃ nāhosi, sabbesampi sabbadisāsu nisinnānaṃ abhimukheyeva paññāyittha, nabhamajjhe ṭhitacando viya ahosi. Dhammaṃ desentassāpissa dakkhiṇajāṇupasse ca cakkavāḷamukhavaṭṭiyañca nisinnā sabbe ekakaṃseneva saddaṃ suṇiṃsu.
ಏವಂ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಥೇರೋ ಅಜ್ಝತ್ತಸಂಯೋಜನಞ್ಚ, ಆವುಸೋತಿ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ತತ್ಥ ಅಜ್ಝತ್ತನ್ತಿ ಕಾಮಭವೋ। ಬಹಿದ್ಧಾತಿ ರೂಪಾರೂಪಭವೋ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಹಿ ಸತ್ತಾ ಕಾಮಭವೇ ಅಪ್ಪಂ ಕಾಲಂ ವಸನ್ತಿ ಕಪ್ಪಸ್ಸ ಚತುತ್ಥಮೇವ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ, ಇತರೇಸು ತೀಸು ಕೋಟ್ಠಾಸೇಸು ಕಾಮಭವೋ ಸುಞ್ಞೋ ಹೋತಿ ತುಚ್ಛೋ, ರೂಪಭವೇ ಬಹುಂ ಕಾಲಂ ವಸನ್ತಿ, ತಥಾಪಿ ತೇಸಂ ಯಸ್ಮಾ ಕಾಮಭವೇ ಚುತಿಪಟಿಸನ್ಧಿಯೋ ಬಹುಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅಪ್ಪಕಾ ರೂಪಾರೂಪಭವೇಸು। ಯತ್ಥ ಚ ಚುತಿಪಟಿಸನ್ಧಿಯೋ ಬಹುಕಾ, ತತ್ಥ ಆಲಯೋಪಿ ಪತ್ಥನಾಪಿ ಅಭಿಲಾಸೋಪಿ ಬಹು ಹೋತಿ। ಯತ್ಥ ಅಪ್ಪಾ, ತತ್ಥ ಅಪ್ಪೋ। ತಸ್ಮಾ ಕಾಮಭವೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ನಾಮ ಜಾತಂ, ರೂಪಾರೂಪಭವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ನಾಮ। ಇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಸಙ್ಖಾತೇ ಕಾಮಭವೇ ಛನ್ದರಾಗೋ ಅಜ್ಝತ್ತಸಂಯೋಜನಂ ನಾಮ, ಬಹಿದ್ಧಾಸಙ್ಖಾತೇಸು ರೂಪಾರೂಪಭವೇಸು ಛನ್ದರಾಗೋ ಬಹಿದ್ಧಾಸಂಯೋಜನಂ ನಾಮ। ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಿ ವಾ ಪಞ್ಚ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಅಜ್ಝತ್ತಸಂಯೋಜನಂ ನಾಮ, ಉದ್ಧಮ್ಭಾಗಿಯಾನಿ ಪಞ್ಚ ಬಹಿದ್ಧಾಸಂಯೋಜನಂ ನಾಮ। ತತ್ರಾಯಂ ವಚನತ್ಥೋ – ಓರಂ ವುಚ್ಚತಿ ಕಾಮಧಾತು, ತತ್ಥ ಉಪಪತ್ತಿನಿಪ್ಫಾದನತೋ ತಂ ಓರಂ ಭಜನ್ತೀತಿ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಿ । ಉದ್ಧಂ ವುಚ್ಚತಿ ರೂಪಾರೂಪಧಾತು, ತತ್ಥ ಉಪಪತ್ತಿನಿಪ್ಫಾದನತೋ ತಂ ಉದ್ಧಂ ಭಜನ್ತೀತಿ ಉದ್ಧಮ್ಭಾಗಿಯಾನಿ।
Evaṃ adhiṭṭhahitvā thero ajjhattasaṃyojanañca, āvusoti imaṃ dhammadesanaṃ ārabhi. Tattha ajjhattanti kāmabhavo. Bahiddhāti rūpārūpabhavo. Kiñcāpi hi sattā kāmabhave appaṃ kālaṃ vasanti kappassa catutthameva koṭṭhāsaṃ, itaresu tīsu koṭṭhāsesu kāmabhavo suñño hoti tuccho, rūpabhave bahuṃ kālaṃ vasanti, tathāpi tesaṃ yasmā kāmabhave cutipaṭisandhiyo bahukā honti, appakā rūpārūpabhavesu. Yattha ca cutipaṭisandhiyo bahukā, tattha ālayopi patthanāpi abhilāsopi bahu hoti. Yattha appā, tattha appo. Tasmā kāmabhavo ajjhattaṃ nāma jātaṃ, rūpārūpabhavā bahiddhā nāma. Iti ajjhattasaṅkhāte kāmabhave chandarāgo ajjhattasaṃyojanaṃ nāma, bahiddhāsaṅkhātesu rūpārūpabhavesu chandarāgo bahiddhāsaṃyojanaṃ nāma. Orambhāgiyāni vā pañca saṃyojanāni ajjhattasaṃyojanaṃ nāma, uddhambhāgiyāni pañca bahiddhāsaṃyojanaṃ nāma. Tatrāyaṃ vacanattho – oraṃ vuccati kāmadhātu, tattha upapattinipphādanato taṃ oraṃ bhajantīti orambhāgiyāni . Uddhaṃ vuccati rūpārūpadhātu, tattha upapattinipphādanato taṃ uddhaṃ bhajantīti uddhambhāgiyāni.
ಏವಂ ವುತ್ತಪ್ಪಭೇದೇನ ಅಜ್ಝತ್ತಸಂಯೋಜನೇನ ಸಂಯುತ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಜ್ಝತ್ತಸಂಯೋಜನೋ, ಬಹಿದ್ಧಾಸಂಯೋಜನೇನ ಸಂಯುತ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಬಹಿದ್ಧಾಸಂಯೋಜನೋ। ಉಭಯಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ನ ಲೋಕಿಯಸ್ಸ ವಟ್ಟನಿಸ್ಸಿತಮಹಾಜನಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಯೇಸಂ ಪನ ಭವೋ ದ್ವೇಧಾ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೋ, ತೇಸಂ ಸೋತಾಪನ್ನಸಕದಾಗಾಮಿಅನಾಗಾಮೀನಂ ಅರಿಯಸಾವಕಾನಂ ಏತಂ ನಾಮಂ। ಯಥಾ ಹಿ ಮಹಾಅರಞ್ಞೇ ಖದಿರವನಸಾಲವನಾದೀನಿ ಥಮ್ಭೋ ತುಲಾಸಙ್ಘಾಟೋತಿ ನಾಮಂ ನ ಲಭನ್ತಿ, ಖದಿರವನಂ ಸಾಲವನನ್ತಿ ನಾಮಮೇವ ಲಭನ್ತಿ। ಯದಾ ಪನ ತತೋ ರುಕ್ಖಾ ತಿಣ್ಹಾಯ ಕುಠಾರಿಯಾ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಥಮ್ಭಾದಿಸಣ್ಠಾನೇನ ತಚ್ಛಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ತದಾ ಥಮ್ಭೋ ತುಲಾಸಙ್ಘಾಟೋತಿ ನಾಮಂ ಲಭನ್ತಿ। ಏವಮೇವಂ ಅಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಭವೋ ಬಹಲಕಿಲೇಸೋ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಏತಂ ನಾಮಂ ನ ಲಭತಿ, ಭವಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕಿಲೇಸೇ ತನುಕೇ ಕತ್ವಾ ಠಿತಾ ಸೋತಾಪನ್ನಾದಯೋವ ಲಭನ್ತಿ।
Evaṃ vuttappabhedena ajjhattasaṃyojanena saṃyutto puggalo ajjhattasaṃyojano, bahiddhāsaṃyojanena saṃyutto puggalo bahiddhāsaṃyojano. Ubhayampi cetaṃ na lokiyassa vaṭṭanissitamahājanassa nāmaṃ. Yesaṃ pana bhavo dvedhā paricchinno, tesaṃ sotāpannasakadāgāmianāgāmīnaṃ ariyasāvakānaṃ etaṃ nāmaṃ. Yathā hi mahāaraññe khadiravanasālavanādīni thambho tulāsaṅghāṭoti nāmaṃ na labhanti, khadiravanaṃ sālavananti nāmameva labhanti. Yadā pana tato rukkhā tiṇhāya kuṭhāriyā chinditvā thambhādisaṇṭhānena tacchitā honti, tadā thambho tulāsaṅghāṭoti nāmaṃ labhanti. Evamevaṃ aparicchinnabhavo bahalakileso puthujjano etaṃ nāmaṃ na labhati, bhavaṃ paricchinditvā kilese tanuke katvā ṭhitā sotāpannādayova labhanti.
ಇಮಸ್ಸ ಚ ಪನತ್ಥಸ್ಸ ವಿಭಾವನತ್ಥಂ ಇದಂ ವಚ್ಛಕಸಾಲೋಪಮಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವಚ್ಛಕಸಾಲಂ ಹಿ ಕತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ಖಾಣುಕೇ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ವಚ್ಛಕೇ ಯೋತ್ತೇಹಿ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ತೇಸು ಉಪನಿಬನ್ಧನ್ತಿ, ಯೋತ್ತೇಸು ಅಪ್ಪಹೋನ್ತೇಸು ಕಣ್ಣೇಸುಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ವಚ್ಛಕೇ ಪವೇಸೇನ್ತಿ, ಅನ್ತೋಸಾಲಾಯ ಓಕಾಸೇ ಅಪ್ಪಹೋನ್ತೇ ಬಹಿ ಖಾಣುಕೇ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾಪಿ ಏವಮೇವ ಕರೋನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಕೋಚಿ ಅನ್ತೋಬದ್ಧೋ ವಚ್ಛಕೋ ಬಹಿನಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಕೋಚಿ ಬಹಿಬದ್ಧೋ ಅನ್ತೋನಿಪನ್ನೋ, ಕೋಚಿ ಅನ್ತೋಬದ್ಧೋ ಅನ್ತೋವ ನಿಪನ್ನೋ, ಕೋಚಿ ಬಹಿಬದ್ಧೋ ಬಹಿಯೇವ ನಿಪನ್ನೋ। ಕೋಚಿ ಅನ್ತೋಪಿ ಅಬದ್ಧೋವ ಚರತಿ, ಬಹಿಪಿ ಅಬದ್ಧೋವ। ತತ್ಥ ಅನ್ತೋಬದ್ಧಸ್ಸ ಬಹಿನಿಪನ್ನಸ್ಸ ಬನ್ಧನಂ ದೀಘಂ ಹೋತಿ। ಸೋ ಹಿ ಉಣ್ಹಾದಿಪೀಳಿತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಬಹಿ ವಚ್ಛಕಾನಂ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ನಿಪಜ್ಜತಿ। ಬಹಿಬದ್ಧೇ ಅನ್ತೋನಿಪನ್ನೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯೋ ಪನ ಅನ್ತೋಬದ್ಧೋ ಅನ್ತೋನಿಪನ್ನೋ, ತಸ್ಸ ಬನ್ಧನಂ ರಸ್ಸಂ ಹೋತಿ। ಬಹಿಬದ್ಧೇ ಬಹಿನಿಪನ್ನೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಉಭೋಪಿ ಹಿ ತೇ ದಿವಸಮ್ಪಿ ಖಾಣುಕಂ ಅನುಪರಿಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಸಯನ್ತಿ। ಯೋ ಪನ ಅನ್ತೋ ಅಬದ್ಧೋ ತತ್ಥೇವ ವಚ್ಛಕಾನಂ ಅನ್ತರೇ ವಿಚರತಿ। ಅಯಂ ಸೀಲವಾ ವಚ್ಛಕೋ ಕಣ್ಣೇ ಗಹೇತ್ವಾ ವಚ್ಛಕಾನಂ ಅನ್ತರೇ ವಿಸ್ಸಟ್ಠೋ ದಿವಸಮ್ಪಿ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಅಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಚರತಿ। ಬಹಿ ಅಬದ್ಧೇ ತತ್ಥೇವ ವಿಚರನ್ತೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Imassa ca panatthassa vibhāvanatthaṃ idaṃ vacchakasālopamaṃ veditabbaṃ. Vacchakasālaṃ hi katvā anto khāṇuke koṭṭetvā vacchake yottehi bandhitvā tesu upanibandhanti, yottesu appahontesu kaṇṇesupi gahetvā tattha vacchake pavesenti, antosālāya okāse appahonte bahi khāṇuke koṭṭetvāpi evameva karonti. Tattha koci antobaddho vacchako bahinipanno hoti, koci bahibaddho antonipanno, koci antobaddho antova nipanno, koci bahibaddho bahiyeva nipanno. Koci antopi abaddhova carati, bahipi abaddhova. Tattha antobaddhassa bahinipannassa bandhanaṃ dīghaṃ hoti. So hi uṇhādipīḷito nikkhamitvā bahi vacchakānaṃ abbhantare nipajjati. Bahibaddhe antonipannepi eseva nayo. Yo pana antobaddho antonipanno, tassa bandhanaṃ rassaṃ hoti. Bahibaddhe bahinipannepi eseva nayo. Ubhopi hi te divasampi khāṇukaṃ anuparigantvā tattheva sayanti. Yo pana anto abaddho tattheva vacchakānaṃ antare vicarati. Ayaṃ sīlavā vacchako kaṇṇe gahetvā vacchakānaṃ antare vissaṭṭho divasampi aññattha agantvā tattheva carati. Bahi abaddhe tattheva vicarantepi eseva nayo.
ತತ್ಥ ವಚ್ಛಕಸಾಲಾ ವಿಯ ತಯೋ ಭವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ವಚ್ಛಕಸಾಲಾಯಂ ಖಾಣುಕಾ ವಿಯ ಅವಿಜ್ಜಾಖಾಣುಕೋ। ವಚ್ಛಕಬನ್ಧನಯೋತ್ತಂ ವಿಯ ದಸ ಸಂಯೋಜನಾನಿ। ವಚ್ಛಕಾ ವಿಯ ತೀಸು ಭವೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಸತ್ತಾ । ಅನ್ತೋಬದ್ಧೋ ಬಹಿಸಯಿತವಚ್ಛಕೋ ವಿಯ ರೂಪಾರೂಪಭವೇಸು ಸೋತಾಪನ್ನಸಕದಾಗಾಮಿನೋ। ತೇ ಹಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತತ್ಥೇವ ವಸನ್ತಿ, ಸಂಯೋಜನಂ ಪನ ತೇಸಂ ಕಾಮಾವಚರೂಪನಿಬದ್ಧಮೇವ। ಕೇನಟ್ಠೇನ? ಅಪ್ಪಹೀನಟ್ಠೇನ। ರೂಪಾರೂಪಭವೇಸು ಪುಥುಜ್ಜನೋಪಿ ಏತೇಹೇವ ಸಙ್ಗಹಿತೋ। ಸೋಪಿ ಹಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತತ್ಥ ವಸತಿ, ಸಂಯೋಜನಂ ಪನಸ್ಸ ಕಾಮಾವಚರೂಪನಿಬದ್ಧಮೇವ। ಬಹಿಬದ್ಧೋ ಅನ್ತೋಸಯಿತವಚ್ಛಕೋ ವಿಯ ಕಾಮಾವಚರೇ ಅನಾಗಾಮೀ। ಸೋ ಹಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಕಾಮಾವಚರೇ ವಸತಿ, ಸಂಯೋಜನಂ ಪನಸ್ಸ ರೂಪಾರೂಪಭವೂಪನಿಬದ್ಧಮೇವ। ಅನ್ತೋಬದ್ಧೋ ಅನ್ತೋನಿಪನ್ನೋ ವಿಯ ಕಾಮಾವಚರೇ ಸೋತಾಪನ್ನಸಕದಾಗಾಮಿನೋ। ತೇ ಹಿ ಸಯಮ್ಪಿ ಕಾಮಾವಚರೇ ವಸನ್ತಿ, ಸಂಯೋಜನಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಕಾಮಾವಚರೂಪನಿಬದ್ಧಮೇವ। ಬಹಿಬದ್ಧೋ ಬಹಿನಿಪನ್ನೋ ವಿಯ ರೂಪಾರೂಪಭವೇಸು ಅನಾಗಾಮೀ। ಸೋ ಹಿ ಸಯಮ್ಪಿ ತತ್ಥ ವಸತಿ, ಸಂಯೋಜನಮ್ಪಿಸ್ಸ ರೂಪಾರೂಪಭವೂಪನಿಬದ್ಧಮೇವ। ಅನ್ತೋಅಬದ್ಧೋ ಅನ್ತೋವಿಚರಣವಚ್ಛಕೋ ವಿಯ ಕಾಮಾವಚರೇ ಖೀಣಾಸವೋ। ಬಹಿಅಬದ್ಧೋ ಬಹಿವಿಚರಣವಚ್ಛಕೋ ವಿಯ ರೂಪಾರೂಪಭವೇ ಖೀಣಾಸವೋ। ಸಂಯೋಜನೇಸು ಪನ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋತಿ ಇಮಾನಿ ತೀಣಿ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ನಿವಾರೇನ್ತಿ, ಗತಂ ಪಟಿಆನೇನ್ತಿ। ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋತಿ ಇಮಾನಿ ಪನ ದ್ವೇ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ಅವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾ ಮಗ್ಗೇನ ವಾ ಅಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ರೂಪಾರೂಪಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ।
Tattha vacchakasālā viya tayo bhavā veditabbā. Vacchakasālāyaṃ khāṇukā viya avijjākhāṇuko. Vacchakabandhanayottaṃ viya dasa saṃyojanāni. Vacchakā viya tīsu bhavesu nibbattasattā . Antobaddho bahisayitavacchako viya rūpārūpabhavesu sotāpannasakadāgāmino. Te hi kiñcāpi tattheva vasanti, saṃyojanaṃ pana tesaṃ kāmāvacarūpanibaddhameva. Kenaṭṭhena? Appahīnaṭṭhena. Rūpārūpabhavesu puthujjanopi eteheva saṅgahito. Sopi hi kiñcāpi tattha vasati, saṃyojanaṃ panassa kāmāvacarūpanibaddhameva. Bahibaddho antosayitavacchako viya kāmāvacare anāgāmī. So hi kiñcāpi kāmāvacare vasati, saṃyojanaṃ panassa rūpārūpabhavūpanibaddhameva. Antobaddho antonipanno viya kāmāvacare sotāpannasakadāgāmino. Te hi sayampi kāmāvacare vasanti, saṃyojanampi tesaṃ kāmāvacarūpanibaddhameva. Bahibaddho bahinipanno viya rūpārūpabhavesu anāgāmī. So hi sayampi tattha vasati, saṃyojanampissa rūpārūpabhavūpanibaddhameva. Antoabaddho antovicaraṇavacchako viya kāmāvacare khīṇāsavo. Bahiabaddho bahivicaraṇavacchako viya rūpārūpabhave khīṇāsavo. Saṃyojanesu pana sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāsoti imāni tīṇi gacchantaṃ nivārenti, gataṃ paṭiānenti. Kāmacchando byāpādoti imāni pana dve saṃyojanāni samāpattiyā vā avikkhambhetvā maggena vā asamucchinditvā rūpārūpabhave nibbattituṃ na sakkoti.
ಕತಮೋ ಚಾವುಸೋತಿ ಇದಂ ಥೇರೋ ಯಥಾ ನಾಮ ಪುರಿಸೋ ದ್ವೇ ರತನಪೇಳಾ ಪಸ್ಸೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಪರಿಸಾಯ ದ್ವೇ ಹತ್ಥೇ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸತ್ತವಿಧಂ ರತನಂ ಭಾಜೇತ್ವಾ ದದೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಪಠಮಂ ರತನಪೇಳಂ ದತ್ವಾ ದುತಿಯಮ್ಪಿ ತಥೇವ ದದೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವಂ ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಸಂಯೋಜನಞ್ಚ, ಆವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲಂ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ ಬಹಿದ್ಧಾಸಂಯೋಜನಞ್ಚಾ’’ತಿ ಇಮಾನಿ ದ್ವೇ ಪದಾನಿ ಮಾತಿಕಾವಸೇನ ಠಪೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅಟ್ಠವಿಧಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಭಾಜೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ವಿತ್ಥಾರಕಥಂ ಆರಭಿ।
Katamo cāvusoti idaṃ thero yathā nāma puriso dve ratanapeḷā passe ṭhapetvā sampattaparisāya dve hatthe pūretvā sattavidhaṃ ratanaṃ bhājetvā dadeyya, evaṃ paṭhamaṃ ratanapeḷaṃ datvā dutiyampi tatheva dadeyya. Evamevaṃ ‘‘ajjhattasaṃyojanañca, āvuso, puggalaṃ desessāmi bahiddhāsaṃyojanañcā’’ti imāni dve padāni mātikāvasena ṭhapetvā idāni aṭṭhavidhāya parisāya bhājetvā dassetuṃ vitthārakathaṃ ārabhi.
ತತ್ಥ ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ। ಸೀಲವಾ ಹೋತೀತಿ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲೇಹಿ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಥೇರೋ ಏತ್ತಾವತಾ ಚ ಕಿರ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ‘‘ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ತತ್ಥ ಜೇಟ್ಠಕಸೀಲಂ ವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸೀತಿ ದೀಪವಿಹಾರವಾಸೀ ಸುಮ್ಮತ್ಥೇರೋ ಆಹ। ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಪನಸ್ಸ ತಿಪಿಟಕಚೂಳನಾಗತ್ಥೇರೋ ಆಹ – ‘‘ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೋವ ವುತ್ತೋ। ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೋಯೇವ ಹಿ ಸೀಲಂ, ಇತರಾನಿ ಪನ ತೀಣಿ ಸೀಲನ್ತಿ ವುತ್ತಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಅನನುಜಾನನ್ತೋ ಉತ್ತರಿ ಆಹ – ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೋ ನಾಮ ಛದ್ವಾರರಕ್ಖಾಮತ್ತಕಮೇವ, ಆಜೀವಪಾರಿಸುದ್ಧಿ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮೇನ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪತ್ತಿಮತ್ತಕಂ, ಪಚ್ಚಯಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ಪಟಿಲದ್ಧಪಚ್ಚಯೇ ‘‘ಇದಮತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನಮತ್ತಕಂ, ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯೇನ ಪನ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೋವ ಸೀಲಂ । ಯಸ್ಸ ಸೋ ಭಿನ್ನೋ, ಅಯಂ ಛಿನ್ನಸೀಸೋ ವಿಯ ಪುರಿಸೋ ಹತ್ಥಪಾದೇ ಸೇಸಾನಿ ರಕ್ಖಿಸ್ಸತೀತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಸೋ ಅರೋಗೋ, ಅಯಂ ಅಚ್ಛಿನ್ನಸೀಸೋ ವಿಯ ಪುರಿಸೋ ಜೀವಿತಂ ಸೇಸಾನಿ ಪುನ ಪಾಕತಿಕಾನಿ ಕತ್ವಾ ರಕ್ಖಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸೀಲವಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ತಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತೋ ‘‘ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹಾತಿ।
Tattha idhāti imasmiṃ sāsane. Sīlavāhotīti catupārisuddhisīlehi sīlasampanno hoti. Iti thero ettāvatā ca kira catupārisuddhisīlaṃ uddisitvā ‘‘pātimokkhasaṃvarasaṃvuto’’ti iminā tattha jeṭṭhakasīlaṃ vitthāretvā dassesīti dīpavihāravāsī summatthero āha. Antevāsiko panassa tipiṭakacūḷanāgatthero āha – ‘‘ubhayatthāpi pātimokkhasaṃvarova vutto. Pātimokkhasaṃvaroyeva hi sīlaṃ, itarāni pana tīṇi sīlanti vuttaṭṭhānaṃ nāma atthī’’ti ananujānanto uttari āha – indriyasaṃvaro nāma chadvārarakkhāmattakameva, ājīvapārisuddhi dhammena samena paccayuppattimattakaṃ, paccayasannissitaṃ paṭiladdhapaccaye ‘‘idamattha’’nti paccavekkhitvā paribhuñjanamattakaṃ, nippariyāyena pana pātimokkhasaṃvarova sīlaṃ . Yassa so bhinno, ayaṃ chinnasīso viya puriso hatthapāde sesāni rakkhissatīti na vattabbo. Yassa pana so arogo, ayaṃ acchinnasīso viya puriso jīvitaṃ sesāni puna pākatikāni katvā rakkhituṃ sakkoti. Tasmā sīlavāti iminā pātimokkhasaṃvaraṃ uddisitvā taṃ vitthārento ‘‘pātimokkhasaṃvarasaṃvuto’’tiādimāhāti.
ತತ್ಥ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋತಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಆಚಾರೇನ ಚ ಗೋಚರೇನ ಚ ಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಅಣುಮತ್ತೇಸೂತಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೇಸು। ವಜ್ಜೇಸೂತಿ ಅಕುಸಲಧಮ್ಮೇಸು। ಭಯದಸ್ಸಾವೀತಿ ಭಯದಸ್ಸೀ। ಸಮಾದಾಯಾತಿ ಸಮ್ಮಾ ಆದಿಯಿತ್ವಾ। ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸೂತಿ ತಂ ತಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖತಿ। ಅಪಿಚ ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸೂತಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ಸಿಕ್ಖಾಕೋಟ್ಠಾಸೇಸು ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ಕಾಯಿಕಂ ವಾ ವಾಚಸಿಕಂ ವಾ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಸಮ್ಮಾ ಆದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ಸಬ್ಬಾನೇತಾನಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಾದೀನಿ ಪದಾನಿ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೧೪ ಆದಯೋ) ವುತ್ತಾನಿ, ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಞ್ಚ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸಿತಂ। ಅಞ್ಞತರಂ ದೇವನಿಕಾಯನ್ತಿ ಛಸು ಕಾಮಾವಚರದೇವಘಟಾಸು ಅಞ್ಞತರಂ ದೇವಘಟಂ। ಆಗಾಮೀ ಹೋತೀತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಆಗಾಮೀ ಹೋತಿ। ಆಗನ್ತಾ ಇತ್ಥತ್ತನ್ತಿ ಇತ್ಥತ್ತಂ ಮಾನುಸಕಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಭಾವಮೇವ ಆಗನ್ತಾ ಹೋತಿ। ತತ್ರೂಪಪತ್ತಿಕೋ ವಾ ಉಪರೂಪಪತ್ತಿಕೋ ವಾ ನ ಹೋತಿ, ಪುನ ಹೇಟ್ಠಾಗಾಮೀಯೇವ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಇಮಿನಾ ಅಙ್ಗೇನ ಸುಕ್ಖವಿಪಸ್ಸಕಸ್ಸ ಧಾತುಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಿಕಭಿಕ್ಖುನೋ ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ಮಗ್ಗದ್ವಯಞ್ಚೇವ ಫಲದ್ವಯಞ್ಚ ಕಥಿತಂ।
Tattha pātimokkhasaṃvarasaṃvutoti pātimokkhasaṃvarena samannāgato. Ācāragocarasampannoti ācārena ca gocarena ca sampanno. Aṇumattesūti appamattakesu. Vajjesūti akusaladhammesu. Bhayadassāvīti bhayadassī. Samādāyāti sammā ādiyitvā. Sikkhati sikkhāpadesūti taṃ taṃ sikkhāpadaṃ samādiyitvā sikkhati. Apica samādāya sikkhati sikkhāpadesūti yaṃkiñci sikkhāpadesu sikkhākoṭṭhāsesu sikkhitabbaṃ kāyikaṃ vā vācasikaṃ vā, taṃ sabbaṃ sammā ādāya sikkhati. Ayamettha saṅkhepo, vitthārato pana sabbānetāni pātimokkhasaṃvarādīni padāni visuddhimagge (visuddhi. 1.14 ādayo) vuttāni, catupārisuddhisīlañca sabbākārena vibhajitvā dassitaṃ. Aññataraṃ devanikāyanti chasu kāmāvacaradevaghaṭāsu aññataraṃ devaghaṭaṃ. Āgāmī hotīti heṭṭhā āgāmī hoti. Āgantā itthattanti itthattaṃ mānusakapañcakkhandhabhāvameva āgantā hoti. Tatrūpapattiko vā uparūpapattiko vā na hoti, puna heṭṭhāgāmīyeva hotīti dasseti. Iminā aṅgena sukkhavipassakassa dhātukammaṭṭhānikabhikkhuno heṭṭhimaṃ maggadvayañceva phaladvayañca kathitaṃ.
ಅಞ್ಞತರಂ ಸನ್ತಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿನ್ತಿ ಅಟ್ಠಸು ಸಮಾಪತ್ತೀಸು ಅಞ್ಞತರಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿಂ। ಸಾ ಹಿ ಪಚ್ಚನೀಕಕಿಲೇಸಾನಂ ಸನ್ತತ್ತಾ ಸನ್ತಾ, ತೇಹೇವ ಚ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಚೇತಸೋ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಞ್ಞತರಂ ದೇವನಿಕಾಯನ್ತಿ ಪಞ್ಚಸು ಸುದ್ಧಾವಾಸದೇವನಿಕಾಯೇಸು ಅಞ್ಞತರಂ। ಅನಾಗನ್ತಾ ಇತ್ಥತ್ತನ್ತಿ ಪುನ ಇಮಂ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಭಾವಂ ಅನಾಗನ್ತಾ, ಹೇಟ್ಠೂಪಪತ್ತಿಕೋ ನ ಹೋತಿ, ಉಪರೂಪಪತ್ತಿಕೋ ವಾ ಹೋತಿ ತತ್ಥೇವ ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಇಮಿನಾ ಅಙ್ಗೇನ ಸಮಾಧಿಕಮ್ಮಿಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಯೋ ಮಗ್ಗಾ ತೀಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಕಥಿತಾನಿ।
Aññataraṃ santaṃ cetovimuttinti aṭṭhasu samāpattīsu aññataraṃ catutthajjhānasamāpattiṃ. Sā hi paccanīkakilesānaṃ santattā santā, teheva ca kilesehi cetaso vimuttattā cetovimuttīti vuccati. Aññataraṃ devanikāyanti pañcasu suddhāvāsadevanikāyesu aññataraṃ. Anāgantā itthattanti puna imaṃ pañcakkhandhabhāvaṃ anāgantā, heṭṭhūpapattiko na hoti, uparūpapattiko vā hoti tattheva vā parinibbāyīti dasseti. Iminā aṅgena samādhikammikassa bhikkhuno tayo maggā tīṇi ca phalāni kathitāni.
ಕಾಮಾನಂಯೇವ ನಿಬ್ಬಿದಾಯಾತಿ ದುವಿಧಾನಮ್ಪಿ ಕಾಮಾನಂ ನಿಬ್ಬಿನ್ದನತ್ಥಾಯ ಉಕ್ಕಣ್ಠನತ್ಥಾಯ। ವಿರಾಗಾಯಾತಿ ವಿರಜ್ಜನತ್ಥಾಯ। ನಿರೋಧಾಯಾತಿ ಅಪ್ಪವತ್ತಿಕರಣತ್ಥಾಯ। ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಏತ್ತಾವತಾ ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಚ ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ಚ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಿಕರಾಗಕ್ಖಯತ್ಥಾಯ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗವಿಪಸ್ಸನಾ ಕಥಿತಾ ಹೋತಿ। ಭವಾನಂಯೇವಾತಿ ತಿಣ್ಣಂ ಭವಾನಂ। ಇಮಿನಾ ಅನಾಗಾಮಿನೋ ಭವರಾಗಕ್ಖಯತ್ಥಾಯ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗವಿಪಸ್ಸನಾ ಕಥಿತಾ ಹೋತಿ। ತಣ್ಹಾಕ್ಖಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ ಇಮಿನಾಪಿ ಸೋತಾಪನ್ನಸಕದಾಗಾಮೀನಂಯೇವ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಿಕತಣ್ಹಾಕ್ಖಯಕರಣತ್ಥಂ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗವಿಪಸ್ಸನಾ ಕಥಿತಾ। ಸೋ ಲೋಭಕ್ಖಯಾಯಾತಿ ಇಮಿನಾಪಿ ಅನಾಗಾಮಿನೋ ಭವಲೋಭಕ್ಖಯತ್ಥಾಯ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗವಿಪಸ್ಸನಾವ ಕಥಿತಾ। ಅಞ್ಞತರಂ ದೇವನಿಕಾಯನ್ತಿ ಸುದ್ಧಾವಾಸೇಸ್ವೇವ ಅಞ್ಞತರಂ ದೇವನಿಕಾಯಂ। ಅನಾಗನ್ತಾ ಇತ್ಥತ್ತನ್ತಿ ಇಮಂ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಭಾವಂ ಅನಾಗನ್ತಾ, ಹೇಟ್ಠೂಪಪತ್ತಿಕೋ ನ ಹೋತಿ, ಉಪರೂಪಪತ್ತಿಕೋ ವಾ ಹೋತಿ, ತತ್ಥೇವ ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ।
Kāmānaṃyeva nibbidāyāti duvidhānampi kāmānaṃ nibbindanatthāya ukkaṇṭhanatthāya. Virāgāyāti virajjanatthāya. Nirodhāyāti appavattikaraṇatthāya. Paṭipanno hotīti paṭipattiṃ paṭipanno hoti. Ettāvatā sotāpannassa ca sakadāgāmino ca pañcakāmaguṇikarāgakkhayatthāya anāgāmimaggavipassanā kathitā hoti. Bhavānaṃyevāti tiṇṇaṃ bhavānaṃ. Iminā anāgāmino bhavarāgakkhayatthāya arahattamaggavipassanā kathitā hoti. Taṇhākkhayāya paṭipanno hotīti imināpi sotāpannasakadāgāmīnaṃyeva pañcakāmaguṇikataṇhākkhayakaraṇatthaṃ anāgāmimaggavipassanā kathitā. So lobhakkhayāyāti imināpi anāgāmino bhavalobhakkhayatthāya arahattamaggavipassanāva kathitā. Aññataraṃ devanikāyanti suddhāvāsesveva aññataraṃ devanikāyaṃ. Anāgantā itthattanti imaṃ khandhapañcakabhāvaṃ anāgantā, heṭṭhūpapattiko na hoti, uparūpapattiko vā hoti, tattheva vā parinibbāyati.
ಇತಿ ಪಠಮೇನ ಅಙ್ಗೇನ ಸುಕ್ಖವಿಪಸ್ಸಕಸ್ಸ ಧಾತುಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಿಕಭಿಕ್ಖುನೋ ಹೇಟ್ಠಿಮಾನಿ ದ್ವೇ ಮಗ್ಗಫಲಾನಿ ಕಥಿತಾನಿ, ದುತಿಯೇನ ಸಮಾಧಿಕಮ್ಮಿಕಸ್ಸ ತೀಣಿ ಮಗ್ಗಫಲಾನಿ, ‘‘ಸೋ ಕಾಮಾನ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಸೋತಾಪನ್ನಸಕದಾಗಾಮೀನಂ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಿಕರಾಗಕ್ಖಯಾಯ ಉಪರಿ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗವಿಪಸ್ಸನಾ, ‘‘ಸೋ ಭವಾನಂಯೇವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಉಪರಿ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗವಿಪಸ್ಸನಾ, ‘‘ಸೋ ತಣ್ಹಾಕ್ಖಯಾಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸೋತಾಪನ್ನಸಕದಾಗಾಮೀನಂ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಿಕತಣ್ಹಾಕ್ಖಯಾಯ ಉಪರಿ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗವಿಪಸ್ಸನಾ, ‘‘ಸೋ ಲೋಭಕ್ಖಯಾಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅನಾಗಾಮಿನೋ ಭವಲೋಭಕ್ಖಯಾಯ ಉಪರಿ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗವಿಪಸ್ಸನಾ ಕಥಿತಾತಿ ಏವಂ ಛಹಿ ಮುಖೇಹಿ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಕಥೇತ್ವಾ ದೇಸನಂ ಯಥಾನುಸನ್ಧಿಂ ಪಾಪೇಸಿ। ದೇಸನಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸದೇವತಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು, ಸೋತಾಪನ್ನಾದೀನಂ ಪರಿಚ್ಛೇದೋವ ನಾಹೋಸಿ। ಯಥಾ ಚ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಮಾಗಮೇ, ಏವಂ ಮಹಾಸಮಯಸುತ್ತೇ ಮಙ್ಗಲಸುತ್ತೇ ಚ ಚೂಳರಾಹುಲೋವಾದಸುತ್ತೇ ಚ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸದೇವತಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು, ಸೋತಾಪನ್ನಾದೀನಂ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನಾಹೋಸಿ।
Iti paṭhamena aṅgena sukkhavipassakassa dhātukammaṭṭhānikabhikkhuno heṭṭhimāni dve maggaphalāni kathitāni, dutiyena samādhikammikassa tīṇi maggaphalāni, ‘‘so kāmāna’’nti iminā sotāpannasakadāgāmīnaṃ pañcakāmaguṇikarāgakkhayāya upari anāgāmimaggavipassanā, ‘‘so bhavānaṃyevā’’ti iminā anāgāmissa upari arahattamaggavipassanā, ‘‘so taṇhākkhayāyā’’ti iminā sotāpannasakadāgāmīnaṃ pañcakāmaguṇikataṇhākkhayāya upari anāgāmimaggavipassanā, ‘‘so lobhakkhayāyā’’ti iminā anāgāmino bhavalobhakkhayāya upari arahattamaggavipassanā kathitāti evaṃ chahi mukhehi vipassanaṃ kathetvā desanaṃ yathānusandhiṃ pāpesi. Desanāpariyosāne koṭisatasahassadevatā arahattaṃ pāpuṇiṃsu, sotāpannādīnaṃ paricchedova nāhosi. Yathā ca imasmiṃ samāgame, evaṃ mahāsamayasutte maṅgalasutte ca cūḷarāhulovādasutte ca koṭisatasahassadevatā arahattaṃ pāpuṇiṃsu, sotāpannādīnaṃ devamanussānaṃ paricchedo nāhosi.
ಸಮಚಿತ್ತಾ ದೇವತಾತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸುಖುಮಭಾವಸಮತಾಯ ಸಮಚಿತ್ತಾ। ಸಬ್ಬಾಪಿ ಹಿ ತಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತಭಾವೇ ಸುಖುಮೇ ಚಿತ್ತಸರಿಕ್ಖಕೇ ಕತ್ವಾ ಮಾಪೇಸುಂ। ತೇನ ಸಮಚಿತ್ತಾ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಅಪರೇನಪಿ ಕಾರಣೇನ ಸಮಚಿತ್ತಾ – ‘‘ಥೇರೇನ ಸಮಾಪತ್ತಿ ತಾವ ಕಥಿತಾ, ಸಮಾಪತ್ತಿಥಾಮೋ ಪನ ನ ಕಥಿತೋ। ಮಯಂ ದಸಬಲಂ ಪಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಥಾಮಂ ಕಥಾಪೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಏಕಚಿತ್ತಾ ಅಹೇಸುನ್ತಿಪಿ ಸಮಚಿತ್ತಾ। ಅಪರಮ್ಪಿ ಕಾರಣಂ – ‘‘ಥೇರೇನ ಏಕೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ಸಮಾಪತ್ತಿಪಿ ಸಮಾಪತ್ತಿಥಾಮೋಪಿ ಕಥಿತೋ, ಕೋ ನು ಖೋ ಇಮಂ ಸಮಾಗಮಂ ಸಮ್ಪತ್ತೋ, ಕೋ ನ ಸಮ್ಪತ್ತೋ’’ತಿ ಓಲೋಕಯಮಾನಾ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಅಸಮ್ಪತ್ತಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಮಯಂ ತಥಾಗತಂ ಪಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ಪರಿಸಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಏಕಚಿತ್ತಾ ಅಹೇಸುನ್ತಿಪಿ ಸಮಚಿತ್ತಾ। ಅಪರಮ್ಪಿ ಕಾರಣಂ – ಅನಾಗತೇ ಕೋಚಿದೇವ ಭಿಕ್ಖು ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೀ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಮನುಸ್ಸೋ ವಾ ‘‘ಅಯಂ ದೇಸನಾ ಸಾವಕಭಾಸಿತಾ’’ತಿ ಅಗಾರವಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಪಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಭಾಸಿತಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ। ಏವಂ ಅನಾಗತೇ ಗರುಭಾವನೀಯಾ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಸಬ್ಬಾವ ಏಕಚಿತ್ತಾ ಅಹೇಸುನ್ತಿಪಿ ಸಮಚಿತ್ತಾ। ಅಪರಮ್ಪಿ ಕಾರಣಂ – ಸಬ್ಬಾಪಿ ಹಿ ತಾ ಏಕಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭಿನಿಯೋ ವಾ ಅಹೇಸುಂ ಏಕಾರಮ್ಮಣಲಾಭಿನಿಯೋ ವಾತಿ ಏವಮ್ಪಿ ಸಮಚಿತ್ತಾ।
Samacittā devatāti cittassa sukhumabhāvasamatāya samacittā. Sabbāpi hi tā attano attabhāve sukhume cittasarikkhake katvā māpesuṃ. Tena samacittā nāma jātā. Aparenapi kāraṇena samacittā – ‘‘therena samāpatti tāva kathitā, samāpattithāmo pana na kathito. Mayaṃ dasabalaṃ pakkositvā samāpattiyā thāmaṃ kathāpessāmā’’ti sabbāpi ekacittā ahesuntipi samacittā. Aparampi kāraṇaṃ – ‘‘therena ekena pariyāyena samāpattipi samāpattithāmopi kathito, ko nu kho imaṃ samāgamaṃ sampatto, ko na sampatto’’ti olokayamānā tathāgatassa asampattabhāvaṃ disvā ‘‘mayaṃ tathāgataṃ pakkositvā parisaṃ paripuṇṇaṃ karissāmā’’ti sabbāpi ekacittā ahesuntipi samacittā. Aparampi kāraṇaṃ – anāgate kocideva bhikkhu vā bhikkhunī vā devo vā manusso vā ‘‘ayaṃ desanā sāvakabhāsitā’’ti agāravaṃ kareyya, sammāsambuddhaṃ pakkositvā imaṃ desanaṃ sabbaññubhāsitaṃ karissāma. Evaṃ anāgate garubhāvanīyā bhavissatīti sabbāva ekacittā ahesuntipi samacittā. Aparampi kāraṇaṃ – sabbāpi hi tā ekasamāpattilābhiniyo vā ahesuṃ ekārammaṇalābhiniyo vāti evampi samacittā.
ಹಟ್ಠಾತಿ ತುಟ್ಠಪಹಟ್ಠಾ ಆಮೋದಿತಾ ಪಮೋದಿತಾ। ಸಾಧೂತಿ ಆಯಾಚನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯಾತಿ ನ ಥೇರಸ್ಸ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಕಾರುಞ್ಞಂ ಅನುದ್ದಯಂ ಪಟಿಚ್ಚ, ನ ಚ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಥೇರಸ್ಸ ಅನುಕಮ್ಪಿತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಅತ್ಥಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಹಿ ದಿವಸೇ ಥೇರೋ ಸೂಕರಖತಲೇಣದ್ವಾರೇ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಸ್ಸ ದೀಘನಖಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸ್ಸ ವೇದನಾಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೨೦೬) ಕಥಿಯಮಾನೇ ತಾಲವಣ್ಟಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಬೀಜಮಾನೋ ಠಿತೋ ಪರಸ್ಸ ವಡ್ಢಿತಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಖುದಂ ವಿನೋದೇನ್ತೋ ವಿಯ ಪರಸ್ಸ ಸಜ್ಜಿತಪಸಾಧನಂ ಸೀಸೇ ಪಟಿಮುಞ್ಚನ್ತೋ ವಿಯ ಚ ಸಾವಕಪಾರಮಿಞಾಣಸ್ಸ ನಿಪ್ಪದೇಸತೋ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತೋ, ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ದಿವಸೇ ಭಗವತಾ ಅನುಕಮ್ಪಿತೋ ನಾಮ। ಅವಸೇಸಾನಂ ಪನ ತಂ ಠಾನಂ ಸಮ್ಪತ್ತಾನಂ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯ ಗಚ್ಛತು ಭಗವಾತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಯಾಚಿಂಸು।
Haṭṭhāti tuṭṭhapahaṭṭhā āmoditā pamoditā. Sādhūti āyācanatthe nipāto. Anukampaṃ upādāyāti na therassa anukampaṃ kāruññaṃ anuddayaṃ paṭicca, na ca imasmiṃ ṭhāne therassa anukampitabbakiccaṃ atthi. Yasmiṃ hi divase thero sūkarakhataleṇadvāre bhāgineyyassa dīghanakhaparibbājakassa vedanākammaṭṭhāne (ma. ni. 2.206) kathiyamāne tālavaṇṭaṃ gahetvā satthāraṃ bījamāno ṭhito parassa vaḍḍhitabhojanaṃ bhuñjitvā khudaṃ vinodento viya parassa sajjitapasādhanaṃ sīse paṭimuñcanto viya ca sāvakapāramiñāṇassa nippadesato matthakaṃ patto, tasmiṃyeva divase bhagavatā anukampito nāma. Avasesānaṃ pana taṃ ṭhānaṃ sampattānaṃ devamanussānaṃ anukampaṃ upādāya gacchatu bhagavāti bhagavantaṃ yāciṃsu.
ಬಲವಾ ಪುರಿಸೋತಿ ದುಬ್ಬಲೋ ಹಿ ಖಿಪ್ಪಂ ಸಮಿಞ್ಜನಪಸಾರಣಂ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಬಲವಾವ ಸಕ್ಕೋತಿ। ತೇನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಸಮ್ಮುಖೇ ಪಾತುರಹೋಸೀತಿ ಸಮ್ಮುಖಟ್ಠಾನೇ ಪುರತೋಯೇವ ಪಾಕಟೋ ಅಹೋಸಿ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚಾತಿ ಏತಂ ‘‘ಇಧ ಸಾರಿಪುತ್ತಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಅತ್ತನೋ ಆಗಮನಕಾರಣಂ ಅವೋಚ। ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ – ‘‘ಸಚೇ ಕೋಚಿ ಬಾಲೋ ಅಕತಞ್ಞೂ ಭಿಕ್ಖು ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೀ ವಾ ಉಪಾಸಕೋ ವಾ ಉಪಾಸಿಕಾ ವಾ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಯ್ಯ – ‘ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋ ಮಹನ್ತಂ ಪರಿಸಂ ಅಲತ್ಥ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಏತ್ತಕಂ ಅಧಿವಾಸೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಉಸೂಯಾಯ ಪರಿಸಂ ಉಟ್ಠಾಪೇತುಂ ಆಗತೋ’ತಿ। ಸೋ ಇಮಂ ಮಯಿ ಮನೋಪದೋಸಂ ಕತ್ವಾ ಅಪಾಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಅಥತ್ತನೋ ಆಗಮನಕಾರಣಂ ಕಥೇನ್ತೋ ಏತಂ ‘‘ಇಧ ಸಾರಿಪುತ್ತಾ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚ।
Balavā purisoti dubbalo hi khippaṃ samiñjanapasāraṇaṃ kātuṃ na sakkoti, balavāva sakkoti. Tenetaṃ vuttaṃ. Sammukhe pāturahosīti sammukhaṭṭhāne puratoyeva pākaṭo ahosi. Bhagavā etadavocāti etaṃ ‘‘idha sāriputtā’’tiādinā nayena attano āgamanakāraṇaṃ avoca. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘sace koci bālo akataññū bhikkhu vā bhikkhunī vā upāsako vā upāsikā vā evaṃ cinteyya – ‘sāriputtatthero mahantaṃ parisaṃ alattha, sammāsambuddho ettakaṃ adhivāsetuṃ asakkonto usūyāya parisaṃ uṭṭhāpetuṃ āgato’ti. So imaṃ mayi manopadosaṃ katvā apāye nibbatteyyā’’ti. Athattano āgamanakāraṇaṃ kathento etaṃ ‘‘idha sāriputtā’’tiādivacanaṃ avoca.
ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ಆಗಮನಕಾರಣಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಥಾಮಂ ಕಥೇತುಂ ತಾ ಖೋ ಪನ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ದೇವತಾ ದಸಪಿ ಹುತ್ವಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯಸವಸೇನ ವಾ ಅತ್ಥಂ ಆಹರಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ ಸಮಾಪತ್ತಿವಸೇನ ವಾ। ಯಸವಸೇನ ತಾವ ಮಹೇಸಕ್ಖಾ ದೇವತಾ ದಸ ದಸ ಏಕಟ್ಠಾನೇ ಅಟ್ಠಂಸು, ತಾಹಿ ಅಪ್ಪೇಸಕ್ಖತರಾ ವೀಸತಿ ವೀಸತಿ ಏಕಟ್ಠಾನೇ ಅಟ್ಠಂಸು, ತಾಹಿ ಅಪ್ಪೇಸಕ್ಖತರಾ…ಪೇ॰… ಸಟ್ಠಿ ಸಟ್ಠಿ ಏಕಟ್ಠಾನೇ ಅಟ್ಠಂಸು। ಸಮಾಪತ್ತಿವಸೇನ ಪನ ಯಾಹಿ ಪಣೀತಾ ಸಮಾಪತ್ತಿ ಭಾವಿತಾ, ತಾ ಸಟ್ಠಿ ಸಟ್ಠಿ ಏಕಟ್ಠಾನೇ ಅಟ್ಠಂಸು। ಯಾಹಿ ತತೋ ಹೀನತರಾ, ತಾ ಪಞ್ಞಾಸ ಪಞ್ಞಾಸ…ಪೇ॰… ಯಾಹಿ ತತೋ ಹೀನತರಾ ಸಮಾಪತ್ತಿ ಭಾವಿತಾ…ಪೇ॰… ತಾ ದಸ ದಸ ಏಕಟ್ಠಾನೇ ಅಟ್ಠಂಸು। ಯಾಹಿ ವಾ ಹೀನಾ ಭಾವಿತಾ, ತಾ ದಸ ದಸ ಏಕಟ್ಠಾನೇ ಅಟ್ಠಂಸು। ಯಾಹಿ ತತೋ ಪಣೀತತರಾ ಭಾವಿತಾ, ತಾ ವೀಸತಿ ವೀಸತಿ। ಯಾಹಿ ತತೋ ಪಣೀತತರಾ…ಪೇ॰… ತಾ ಸಟ್ಠಿ ಸಟ್ಠಿ ಏಕಟ್ಠಾನೇ ಅಟ್ಠಂಸು।
Evaṃ attano āgamanakāraṇaṃ kathetvā idāni samāpattiyā thāmaṃ kathetuṃ tā kho pana, sāriputta, devatā dasapi hutvātiādimāha. Tattha yasavasena vā atthaṃ āharituṃ vaṭṭati samāpattivasena vā. Yasavasena tāva mahesakkhā devatā dasa dasa ekaṭṭhāne aṭṭhaṃsu, tāhi appesakkhatarā vīsati vīsati ekaṭṭhāne aṭṭhaṃsu, tāhi appesakkhatarā…pe… saṭṭhi saṭṭhi ekaṭṭhāne aṭṭhaṃsu. Samāpattivasena pana yāhi paṇītā samāpatti bhāvitā, tā saṭṭhi saṭṭhi ekaṭṭhāne aṭṭhaṃsu. Yāhi tato hīnatarā, tā paññāsa paññāsa…pe… yāhi tato hīnatarā samāpatti bhāvitā…pe… tā dasa dasa ekaṭṭhāne aṭṭhaṃsu. Yāhi vā hīnā bhāvitā, tā dasa dasa ekaṭṭhāne aṭṭhaṃsu. Yāhi tato paṇītatarā bhāvitā, tā vīsati vīsati. Yāhi tato paṇītatarā…pe… tā saṭṭhi saṭṭhi ekaṭṭhāne aṭṭhaṃsu.
ಆರಗ್ಗಕೋಟಿನಿತುದನಮತ್ತೇತಿ ಆರಗ್ಗಕೋಟಿಯಾ ಪತನಮತ್ತೇ ಓಕಾಸೇ। ನ ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಬಾಧೇನ್ತೀತಿ ಏವಂ ಸಮ್ಬಾಧೇ ಠಾನೇ ತಿಟ್ಠನ್ತಿಯೋಪಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನ ಬ್ಯಾಬಾಧೇನ್ತಿ ನ ಘಟ್ಟೇನ್ತಿ, ಅಸಮ್ಪೀಳಾ ಅಸಮ್ಬಾಧಾವ ಅಹೇಸುಂ। ‘‘ತವ ಹತ್ಥೋ ಮಂ ಬಾಧತಿ, ತವ ಪಾದೋ ಮಂ ಬಾಧತಿ, ತ್ವಂ ಮಂ ಮದ್ದನ್ತೀ ಠಿತಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಕಾರಣಂ ನಾಹೋಸಿ। ತತ್ಥ ನೂನಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಭವೇ ನೂನ। ತಥಾಚಿತ್ತಂ ಭಾವಿತನ್ತಿ ತೇನಾಕಾರೇನ ಚಿತ್ತಂ ಭಾವಿತಂ। ಯೇನ ತಾ ದೇವತಾತಿ ಯೇನ ತಥಾಭಾವಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ತಾ ದೇವತಾ ದಸಪಿ ಹುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ನ ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಬಾಧೇನ್ತೀತಿ। ಇಧೇವ ಖೋತಿ ಸಾಸನೇ ವಾ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ವಾ ಭುಮ್ಮಂ, ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಸಾಸನೇ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಾಸಞ್ಹಿ ದೇವತಾನಂ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಚ ಸಾಸನೇ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಭಾವಿತಂ, ಯೇನ ತಾ ಸನ್ತೇ ರೂಪಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ತತೋ ಚ ಪನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಏವಂ ಸುಖುಮೇ ಅತ್ತಭಾವೇ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಠಿತಾ। ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಕಸ್ಸಪದಸಬಲಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ತೀಣಿ ಮಗ್ಗಫಲಾನಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತದೇವತಾಪಿ ಅತ್ಥಿ, ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಪನ ಏಕಾವ ಅನುಸಾಸನೀ ಏಕಂ ಸಾಸನನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಇಧೇವ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತಾ’’ತಿ ಅಞ್ಞಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾಸನಮ್ಪಿ ಇಮಮೇವ ಸಾಸನಂ ಕರೋನ್ತೋ ಆಹ। ಏತ್ತಾವತಾ ತಥಾಗತೇನ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಥಾಮೋ ಕಥಿತೋ।
Āraggakoṭinitudanamatteti āraggakoṭiyā patanamatte okāse. Naca aññamaññaṃ byābādhentīti evaṃ sambādhe ṭhāne tiṭṭhantiyopi aññamaññaṃ na byābādhenti na ghaṭṭenti, asampīḷā asambādhāva ahesuṃ. ‘‘Tava hattho maṃ bādhati, tava pādo maṃ bādhati, tvaṃ maṃ maddantī ṭhitā’’ti vattabbakāraṇaṃ nāhosi. Tattha nūnāti tasmiṃ bhave nūna. Tathācittaṃ bhāvitanti tenākārena cittaṃ bhāvitaṃ. Yena tā devatāti yena tathābhāvitena cittena tā devatā dasapi hutvā…pe… tiṭṭhanti, na ca aññamaññaṃ byābādhentīti. Idheva khoti sāsane vā manussaloke vā bhummaṃ, imasmiṃyeva sāsane imasmiṃyeva manussaloketi attho. Tāsañhi devatānaṃ imasmiṃyeva manussaloke imasmiṃyeva ca sāsane taṃ cittaṃ bhāvitaṃ, yena tā sante rūpabhave nibbattā, tato ca pana āgantvā evaṃ sukhume attabhāve māpetvā ṭhitā. Tattha kiñcāpi kassapadasabalassa sāsane tīṇi maggaphalāni nibbattetvā brahmaloke nibbattadevatāpi atthi, sabbabuddhānaṃ pana ekāva anusāsanī ekaṃ sāsananti katvā ‘‘idheva kho, sāriputtā’’ti aññabuddhānaṃ sāsanampi imameva sāsanaṃ karonto āha. Ettāvatā tathāgatena samāpattiyā thāmo kathito.
ಇದಾನಿ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ತನ್ತಿವಸೇನ ಅನುಸಾಸನಿಂ ಕಥೇನ್ತೋ ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಸಾರಿಪುತ್ತಾತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ತಾ ದೇವತಾ ಇಧೇವ ಸನ್ತಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಸನ್ತೇ ಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ। ಸನ್ತಿನ್ದ್ರಿಯಾತಿ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಸನ್ತತಾಯ ನಿಬ್ಬುತತಾಯ ಪಣೀತತಾಯ ಸನ್ತಿನ್ದ್ರಿಯಾ। ಸನ್ತಮಾನಸಾತಿ ಮಾನಸಸ್ಸ ಸನ್ತತಾಯ ನಿಬ್ಬುತತಾಯ ಪಣೀತತಾಯ ಸನ್ತಮಾನಸಾ। ಸನ್ತಂಯೇವ ಉಪಹಾರಂ ಉಪಹರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಕಾಯಚಿತ್ತೂಪಹಾರಂ ಸನ್ತಂ ನಿಬ್ಬುತಂ ಪಣೀತಂಯೇವ ಉಪಹರಿಸ್ಸಾಮ। ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸೂತಿ ಸಮಾನಂ ಏಕುದ್ದೇಸತಾದಿಂ ಬ್ರಹ್ಮಂ ಚರನ್ತೇಸು ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇಸು। ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಏತ್ತಕೇನ ವಾರೇನ ಭಗವಾ ದೇಸನಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಭಾಸಿತಂ ಅಕಾಸಿ। ಅನಸ್ಸುನ್ತಿ ನಟ್ಠಾ ವಿನಟ್ಠಾ। ಯೇ ಇಮಂ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯಂ ನಾಸ್ಸೋಸುನ್ತಿ ಯೇ ಅತ್ತನೋ ಪಾಪಿಕಂ ತುಚ್ಛಂ ನಿರತ್ಥಕಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಇಮಂ ಏವರೂಪಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸೋತುಂ ನ ಲಭಿಂಸೂತಿ ಯಥಾನುಸನ್ಧಿನಾ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ।
Idāni sāriputtattheraṃ ārabbha tantivasena anusāsaniṃ kathento tasmātiha, sāriputtāti āha. Tattha tasmāti yasmā tā devatā idheva santaṃ samāpattiṃ nibbattetvā sante bhave nibbattā, tasmā. Santindriyāti pañcannaṃ indriyānaṃ santatāya nibbutatāya paṇītatāya santindriyā. Santamānasāti mānasassa santatāya nibbutatāya paṇītatāya santamānasā. Santaṃyeva upahāraṃ upaharissāmāti kāyacittūpahāraṃ santaṃ nibbutaṃ paṇītaṃyeva upaharissāma. Sabrahmacārīsūti samānaṃ ekuddesatādiṃ brahmaṃ carantesu sahadhammikesu. Evañhi vo, sāriputta, sikkhitabbanti iminā ettakena vārena bhagavā desanaṃ sabbaññubhāsitaṃ akāsi. Anassunti naṭṭhā vinaṭṭhā. Ye imaṃ dhammapariyāyaṃ nāssosunti ye attano pāpikaṃ tucchaṃ niratthakaṃ diṭṭhiṃ nissāya imaṃ evarūpaṃ dhammadesanaṃ sotuṃ na labhiṃsūti yathānusandhinā desanaṃ niṭṭhāpesi.
೩೮. ಛಟ್ಠೇ ವರಣಾಯಂ ವಿಹರತೀತಿ ವರಣಾ ನಾಮ ಏಕಂ ನಗರಂ, ತಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ। ಕಾಮರಾಗಾಭಿನಿವೇಸವಿನಿಬನ್ಧಪಲಿಗೇಧಪರಿಯುಟ್ಠಾನಜ್ಝೋಸಾನಹೇತೂತಿ ಕಾಮರಾಗಾಭಿನಿವೇಸಹೇತು, ಕಾಮರಾಗವಿನಿಬನ್ಧಹೇತು, ಕಾಮರಾಗಪಲಿಗೇಧಹೇತು, ಕಾಮರಾಗಪರಿಯುಟ್ಠಾನಹೇತು, ಕಾಮರಾಗಅಜ್ಝೋಸಾನಹೇತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯ್ವಾಯಂ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕಾಮರಾಗೋ, ತಸ್ಸಾಭಿನಿವೇಸಾದಿಹೇತು। ಕಾಮರಾಗೇನ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠತ್ತಾ ವಿನಿಬದ್ಧತ್ತಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಚ ಕಾಮರಾಗೇ ಮಹಾಪಙ್ಕೇ ವಿಯ ಪಲಿಗೇಧತ್ತಾ ಅನುಪವಿಟ್ಠತ್ತಾ ತೇನೇವ ಚ ಕಾಮರಾಗೇನ ಪರಿಯುಟ್ಠಿತತ್ತಾ ಗಹಿತತ್ತಾ ಕಾಮರಾಗೇನೇವ ಚ ಅಜ್ಝೋಸಿತತ್ತಾ ಗಿಲಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಗಹಿತತ್ತಾತಿ। ದಿಟ್ಠಿರಾಗಾದಿಪದೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ದಿಟ್ಠಿರಾಗೋತಿ ಪನೇತ್ಥ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕರಾಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪುರತ್ಥಿಮೇಸು ಜನಪದೇಸೂತಿ ಥೇರಸ್ಸ ವಸನಟ್ಠಾನತೋ ಸಾವತ್ಥಿಜನಪದೋ ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸಾಭಾಗೇ ಹೋತಿ, ಥೇರೋ ಚ ನಿಸೀದನ್ತೋಪಿ ತತೋಮುಖೋವ ನಿಸಿನ್ನೋ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸೀತಿ ಉದಾಹಾರಂ ಉದಾಹರಿ। ಯಥಾ ಹಿ ಯಂ ತೇಲಂ ಮಾನಂ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ವಿಸ್ಸನ್ದಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ತಂ ಅವಸೇಸಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಞ್ಚ ಜಲಂ ತಳಾಕಂ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ , ತಂ ಓಘೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಮೇವಂ ಯಂ ಪೀತಿವಚನಂ ಹದಯಂ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಧಿಕಂ ಹುತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ಅಸಣ್ಠಹಿತ್ವಾ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ತಂ ಉದಾನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವರೂಪಂ ಪೀತಿಮಯವಚನಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
38. Chaṭṭhe varaṇāyaṃ viharatīti varaṇā nāma ekaṃ nagaraṃ, taṃ upanissāya viharati. Kāmarāgābhinivesavinibandhapaligedhapariyuṭṭhānajjhosānahetūti kāmarāgābhinivesahetu, kāmarāgavinibandhahetu, kāmarāgapaligedhahetu, kāmarāgapariyuṭṭhānahetu, kāmarāgaajjhosānahetūti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – yvāyaṃ pañca kāmaguṇe nissāya uppajjati kāmarāgo, tassābhinivesādihetu. Kāmarāgena abhiniviṭṭhattā vinibaddhattā tasmiṃyeva ca kāmarāge mahāpaṅke viya paligedhattā anupaviṭṭhattā teneva ca kāmarāgena pariyuṭṭhitattā gahitattā kāmarāgeneva ca ajjhositattā gilitvā pariniṭṭhapetvā gahitattāti. Diṭṭhirāgādipadesupi eseva nayo. Diṭṭhirāgoti panettha dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo nissāya uppajjanakarāgo veditabbo. Puratthimesu janapadesūti therassa vasanaṭṭhānato sāvatthijanapado puratthimadisābhāge hoti, thero ca nisīdantopi tatomukhova nisinno, tasmā evamāha. Udānaṃ udānesīti udāhāraṃ udāhari. Yathā hi yaṃ telaṃ mānaṃ gahetuṃ na sakkoti, vissanditvā gacchati, taṃ avasesakoti vuccati. Yañca jalaṃ taḷākaṃ gahetuṃ na sakkoti, ajjhottharitvā gacchati , taṃ oghoti vuccati, evamevaṃ yaṃ pītivacanaṃ hadayaṃ gahetuṃ na sakkoti, adhikaṃ hutvā anto asaṇṭhahitvā bahi nikkhamati, taṃ udānanti vuccati, evarūpaṃ pītimayavacanaṃ nicchāresīti attho.
೩೯. ಸತ್ತಮೇ ಗುನ್ದಾವನೇತಿ ಏವಂ ನಾಮಕೇ ವನೇ। ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ‘‘ಮಹಾಕಚ್ಚಾನತ್ಥೇರೋ ಕಿರ ನಾಮ ಅತ್ತನೋ ಪಿತುಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಯ್ಯಕಮತ್ತಮ್ಪಿ ದಿಸ್ವಾ ನೇವ ಅಭಿವಾದೇತಿ ನ ಪಚ್ಚುಟ್ಠೇತಿ ನ ಆಸನೇನ ನಿಮನ್ತೇತೀ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ‘‘ನ ಸಕ್ಕಾ ಏತ್ತಕೇನ ನಿಟ್ಠಂ ಗನ್ತುಂ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ನಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಭುತ್ತಪಾತರಾಸೋ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಜಿಣ್ಣೇತಿ ಜರಾಜಿಣ್ಣೇ। ವುದ್ಧೇತಿ ವಯೋವುದ್ಧೇ। ಮಹಲ್ಲಕೇತಿ ಜಾತಿಮಹಲ್ಲಕೇ। ಅದ್ಧಗತೇತಿ ದೀಘಕಾಲದ್ಧಾನಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇ। ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತೇತಿ ಪಚ್ಛಿಮವಯಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೇ। ತಯಿದಂ, ಭೋ ಕಚ್ಚಾನ, ತಥೇವಾತಿ, ಭೋ ಕಚ್ಚಾನ, ಯಂ ತಂ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಕೇವಲಂ ಸುತಮೇವ, ತಂ ಇಮಿನಾ ದಿಟ್ಠೇನ ಸಮೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಂ ತಥೇವ, ನ ಅಞ್ಞಥಾ। ನ ಹಿ ಭವಂ ಕಚ್ಚಾನೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇತಿ ಇದಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಅಯಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಅಮ್ಹೇ ಏವಂ ಮಹಲ್ಲಕೇ ದಿಸ್ವಾ ಭೋತೋ ಕಚ್ಚಾನಸ್ಸ ಅಭಿವಾದನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಆಸನೇನ ನಿಮನ್ತನಮತ್ತಮ್ಪಿ ನತ್ಥೀತಿ। ನ ಸಮ್ಪನ್ನಮೇವಾತಿ ನ ಯುತ್ತಮೇವ ನ ಅನುಚ್ಛವಿಕಮೇವ।
39. Sattame gundāvaneti evaṃ nāmake vane. Upasaṅkamīti ‘‘mahākaccānatthero kira nāma attano pitumattampi ayyakamattampi disvā neva abhivādeti na paccuṭṭheti na āsanena nimantetī’’ti sutvā ‘‘na sakkā ettakena niṭṭhaṃ gantuṃ, upasaṅkamitvā naṃ pariggaṇhissāmī’’ti bhuttapātarāso yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkami. Jiṇṇeti jarājiṇṇe. Vuddheti vayovuddhe. Mahallaketi jātimahallake. Addhagateti dīghakāladdhānaṃ atikkante. Vayoanuppatteti pacchimavayaṃ anuppatte. Tayidaṃ, bho kaccāna, tathevāti, bho kaccāna, yaṃ taṃ amhehi kevalaṃ sutameva, taṃ iminā diṭṭhena sameti. Tasmā taṃ tatheva, na aññathā. Na hi bhavaṃ kaccāno brāhmaṇeti idaṃ attānaṃ sandhāya vadati. Ayaṃ kirassa adhippāyo – amhe evaṃ mahallake disvā bhoto kaccānassa abhivādanamattampi paccuṭṭhānamattampi āsanena nimantanamattampi natthīti. Na sampannamevāti na yuttameva na anucchavikameva.
ಥೇರೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ನೇವ ವುದ್ಧೇ ಜಾನಾತಿ ನ ದಹರೇ, ಆಚಿಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿಸ್ಸ ವುದ್ಧೇ ಚ ದಹರೇ ಚಾ’’ತಿ ದೇಸನಂ ವಡ್ಢೇನ್ತೋ ಅತ್ಥಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಜಾನತಾತಿ ಸಬ್ಬಂ ನೇಯ್ಯಂ ಜಾನನ್ತೇನ। ಪಸ್ಸತಾತಿ ತದೇವ ಹತ್ಥೇ ಠಪಿತಂ ಆಮಲಕಂ ವಿಯ ಪಸ್ಸನ್ತೇನ। ವುದ್ಧಭೂಮೀತಿ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ವುದ್ಧೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಂ ಕಾರಣಂ। ದಹರಭೂಮೀತಿ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ದಹರೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಂ ಕಾರಣಂ। ಆಸೀತಿಕೋತಿ ಅಸೀತಿವಸ್ಸವಯೋ। ನಾವುತಿಕೋತಿ ನವುತಿವಸ್ಸವಯೋ। ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜತೀತಿ ವತ್ಥುಕಾಮೇ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇತಿ ದುವಿಧೇಪಿ ಕಾಮೇ ಕಮನವಸೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ। ಕಾಮಮಜ್ಝಾವಸತೀತಿ ದುವಿಧೇಪಿ ಕಾಮೇ ಘರೇ ಘರಸ್ಸಾಮಿಕೋ ವಿಯ ವಸತಿ ಅಧಿವಸತಿ। ಕಾಮಪರಿಯೇಸನಾಯ ಉಸ್ಸುಕೋತಿ ದುವಿಧಾನಮ್ಪಿ ಕಾಮಾನಂ ಪರಿಯೇಸನತ್ಥಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಮಾಪನ್ನೋ। ಬಾಲೋ ನ ಥೇರೋತ್ವೇವ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಸೋ ನ ಥೇರೋ ಬಾಲೋ ಮನ್ದೋತ್ವೇವ ಗಣನಂ ಗಚ್ಛತಿ। ವುತ್ತಂ ಹೇತಂ –
Thero brāhmaṇassa vacanaṃ sutvā ‘‘ayaṃ brāhmaṇo neva vuddhe jānāti na dahare, ācikkhissāmissa vuddhe ca dahare cā’’ti desanaṃ vaḍḍhento atthi brāhmaṇātiādimāha. Tattha jānatāti sabbaṃ neyyaṃ jānantena. Passatāti tadeva hatthe ṭhapitaṃ āmalakaṃ viya passantena. Vuddhabhūmīti yena kāraṇena vuddho nāma hoti, taṃ kāraṇaṃ. Daharabhūmīti yena kāraṇena daharo nāma hoti, taṃ kāraṇaṃ. Āsītikoti asītivassavayo. Nāvutikoti navutivassavayo. Kāme paribhuñjatīti vatthukāme kilesakāmeti duvidhepi kāme kamanavasena paribhuñjati. Kāmamajjhāvasatīti duvidhepi kāme ghare gharassāmiko viya vasati adhivasati. Kāmapariyesanāya ussukoti duvidhānampi kāmānaṃ pariyesanatthaṃ ussukkamāpanno. Bālo na therotveva saṅkhyaṃ gacchatīti so na thero bālo mandotveva gaṇanaṃ gacchati. Vuttaṃ hetaṃ –
‘‘ನ ತೇನ ಥೇರೋ ಸೋ ಹೋತಿ, ಯೇನಸ್ಸ ಪಲಿತಂ ಸಿರೋ।
‘‘Na tena thero so hoti, yenassa palitaṃ siro;
ಪರಿಪಕ್ಕೋ ವಯೋ ತಸ್ಸ, ಮೋಘಜಿಣ್ಣೋತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೨೬೦)।
Paripakko vayo tassa, moghajiṇṇoti vuccatī’’ti. (dha. pa. 260);
ದಹರೋತಿ ತರುಣೋ। ಯುವಾತಿ ಯೋಬ್ಬನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಸುಸುಕಾಳಕೇಸೋತಿ ಸುಟ್ಠು ಕಾಳಕೇಸೋ। ಭದ್ರೇನ ಯೋಬ್ಬನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಯೇನ ಯೋಬ್ಬನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಯುವಾ, ತಂ ಯೋಬ್ಬನಂ ಭದ್ರಂ ಲದ್ಧಕನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಠಮೇನ ವಯಸಾತಿ ಪಠಮವಯೋ ನಾಮ ತೇತ್ತಿಂಸ ವಸ್ಸಾನಿ, ತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಣ್ಡಿತೋ ಥೇರೋತ್ವೇವ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಸೋ ಏವರೂಪೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಚ ಥೇರೋತಿ ಚ ಗಣನಂ ಗಚ್ಛತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –
Daharoti taruṇo. Yuvāti yobbanena samannāgato. Susukāḷakesoti suṭṭhu kāḷakeso. Bhadrena yobbanena samannāgatoti yena yobbanena samannāgato yuvā, taṃ yobbanaṃ bhadraṃ laddhakanti dasseti. Paṭhamena vayasāti paṭhamavayo nāma tettiṃsa vassāni, tena samannāgatoti attho. Paṇḍito therotveva saṅkhyaṃ gacchatīti so evarūpo puggalo paṇḍitoti ca theroti ca gaṇanaṃ gacchati. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ಯಮ್ಹಿ ಸಚ್ಚಞ್ಚ ಧಮ್ಮೋ ಚ, ಅಹಿಂಸಾ ಸಂಯಮೋ ದಮೋ।
‘‘Yamhi saccañca dhammo ca, ahiṃsā saṃyamo damo;
ಸ ವೇ ವನ್ತಮಲೋ ಧೀರೋ, ಥೇರೋ ಇತಿ ಪವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೨೬೧)।
Sa ve vantamalo dhīro, thero iti pavuccatī’’ti. (dha. pa. 261);
೪೦. ಅಟ್ಠಮೇ ಚೋರಾ ಬಲವನ್ತೋ ಹೋನ್ತೀತಿ ಪಕ್ಖಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಪರಿವಾರಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಧನಸಮ್ಪನ್ನಾ, ನಿವಾಸಟ್ಠಾನಸಮ್ಪನ್ನಾ, ವಾಹನಸಮ್ಪನ್ನಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ। ರಾಜಾನೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುಬ್ಬಲಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರಾಜಾನೋ ತಾಸಂ ಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ಅಭಾವೇನ ದುಬ್ಬಲಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅತಿಯಾತುನ್ತಿ ಬಹಿದ್ಧಾ ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ಚರಿತ್ವಾ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಕ್ಖಣೇ ಅನ್ತೋನಗರಂ ಪವಿಸಿತುಂ। ನಿಯ್ಯಾತುನ್ತಿ ‘‘ಚೋರಾ ಜನಪದಂ ವಿಲುಮ್ಪನ್ತಿ ಮದ್ದನ್ತಿ, ತೇ ನಿಸೇಧೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಪಠಮಯಾಮೇ ವಾ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೇ ವಾ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮೇ ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿತುಂ ಫಾಸುಕಂ ನ ಹೋತಿ। ತತೋ ಉಟ್ಠಾಯ ಚೋರಾ ಮನುಸ್ಸೇ ಪೋಥೇತ್ವಾ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಪಚ್ಚನ್ತಿಮೇ ವಾ ಜನಪದೇ ಅನುಸಞ್ಞಾತುನ್ತಿ ಗಾಮಂ ವಾಸಕರಣತ್ಥಾಯ ಸೇತುಂ ಅತ್ಥರಣತ್ಥಾಯ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಖಣಾಪನತ್ಥಾಯ ಸಾಲಾದೀನಂ ಕರಣತ್ಥಾಯ ಪಚ್ಚನ್ತಿಮೇ ಜನಪದೇ ಅನುಸಞ್ಞಾತುಮ್ಪಿ ನ ಸುಖಂ ಹೋತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾನನ್ತಿ ಅನ್ತೋನಗರವಾಸೀನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾನಂ। ಬಾಹಿರಾನಿ ವಾ ಕಮ್ಮನ್ತಾನೀತಿ ಬಹಿಗಾಮೇ ಆರಾಮೇ ಖೇತ್ತಕಮ್ಮನ್ತಾನಿ। ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂ ಬಲವನ್ತೋ ಹೋನ್ತೀತಿ ಪಕ್ಖುತ್ತರಾ ಯಸುತ್ತರಾ ಪುಞ್ಞವನ್ತೋ ಬಹುಕೇಹಿ ಉಪಟ್ಠಾಕೇಹಿ ಚ ಉಪಟ್ಠಾಕೀಹಿ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಾ। ಪೇಸಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುಬ್ಬಲಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಪಿಯಸೀಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ತಾಸಂ ಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ಅಭಾವೇನ ದುಬ್ಬಲಾ ಹೋನ್ತಿ। ತುಣ್ಹೀಭೂತಾ ತುಣ್ಹೀಭೂತಾವ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ಸಙ್ಕಸಾಯನ್ತೀತಿ ನಿಸ್ಸದ್ದಾ ಹುತ್ವಾ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ನಿಸಿನ್ನಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಏಕವಚನಮ್ಪಿ ಮುಖಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಕಥೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ಪಜ್ಝಾಯನ್ತಾ ವಿಯ ನಿಸೀದನ್ತಿ। ತಯಿದನ್ತಿ ತದೇತಂ ಕಾರಣಂ। ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೋ ವುತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
40. Aṭṭhame corā balavanto hontīti pakkhasampannā, parivārasampannā, dhanasampannā, nivāsaṭṭhānasampannā, vāhanasampannā ca honti. Rājāno tasmiṃ samaye dubbalā hontīti tasmiṃ samaye rājāno tāsaṃ sampattīnaṃ abhāvena dubbalā honti. Atiyātunti bahiddhā janapadacārikaṃ caritvā icchiticchitakkhaṇe antonagaraṃ pavisituṃ. Niyyātunti ‘‘corā janapadaṃ vilumpanti maddanti, te nisedhessāmā’’ti paṭhamayāme vā majjhimayāme vā pacchimayāme vā nikkhamituṃ phāsukaṃ na hoti. Tato uṭṭhāya corā manusse pothetvā acchinditvā gacchanti. Paccantime vā janapade anusaññātunti gāmaṃ vāsakaraṇatthāya setuṃ attharaṇatthāya pokkharaṇiṃ khaṇāpanatthāya sālādīnaṃ karaṇatthāya paccantime janapade anusaññātumpi na sukhaṃ hoti. Brāhmaṇagahapatikānanti antonagaravāsīnaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ. Bāhirāni vā kammantānīti bahigāme ārāme khettakammantāni. Pāpabhikkhū balavanto hontīti pakkhuttarā yasuttarā puññavanto bahukehi upaṭṭhākehi ca upaṭṭhākīhi ca samannāgatā rājarājamahāmattasannissitā. Pesalā bhikkhū tasmiṃ samaye dubbalā hontīti tasmiṃ samaye piyasīlā bhikkhū tāsaṃ sampattīnaṃ abhāvena dubbalā honti. Tuṇhībhūtā tuṇhībhūtāva saṅghamajjhe saṅkasāyantīti nissaddā hutvā saṅghamajjhe nisinnā kiñci ekavacanampi mukhaṃ ukkhipitvā kathetuṃ asakkontā pajjhāyantā viya nisīdanti. Tayidanti tadetaṃ kāraṇaṃ. Sukkapakkho vuttavipallāsena veditabbo.
೪೧. ನವಮೇ ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪತ್ತಾಧಿಕರಣಹೇತೂತಿ ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಕಾರಣಹೇತು ಪಟಿಪಜ್ಜನಹೇತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಞಾಯಂ ಧಮ್ಮಂ ಕುಸಲನ್ತಿ ಸಹವಿಪಸ್ಸನಕಂ ಮಗ್ಗಂ। ಏವರೂಪೋ ಹಿ ಸಹವಿಪಸ್ಸನಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಆರಾಧೇತುಂ ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ ಪೂರೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೋ ವುತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಸಹ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಮಗ್ಗೋ ಕಥಿತೋ।
41. Navame micchāpaṭipattādhikaraṇahetūti micchāpaṭipattiyā kāraṇahetu paṭipajjanahetūti attho. Ñāyaṃ dhammaṃ kusalanti sahavipassanakaṃ maggaṃ. Evarūpo hi sahavipassanakaṃ maggaṃ ārādhetuṃ sampādetuṃ pūretuṃ na sakkoti. Sukkapakkho vuttavipallāsena veditabbo. Imasmiṃ sutte saha vipassanāya maggo kathito.
೪೨. ದಸಮೇ ದುಗ್ಗಹಿತೇಹೀತಿ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಗಹಿತೇಹಿ। ಬ್ಯಞ್ಜನಪ್ಪತಿರೂಪಕೇಹೀತಿ ಬ್ಯಞ್ಜನಸೋ ಪತಿರೂಪಕೇಹಿ ಅಕ್ಖರಚಿತ್ರತಾಯ ಲದ್ಧಕೇಹಿ। ಅತ್ಥಞ್ಚ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಪಟಿಬಾಹನ್ತೀತಿ ಸುಗ್ಗಹಿತಸುತ್ತನ್ತಾನಂ ಅತ್ಥಞ್ಚ ಪಾಳಿಞ್ಚ ಪಟಿಬಾಹನ್ತಿ, ಅತ್ತನೋ ದುಗ್ಗಹಿತಸುತ್ತನ್ತಾನಂಯೇವ ಅತ್ಥಞ್ಚ ಪಾಳಿಞ್ಚ ಉತ್ತರಿತರಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತಿ। ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೋ ವುತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಸಾಸನಸ್ಸ ವುದ್ಧಿ ಚ ಪರಿಹಾನಿ ಚ ಕಥಿತಾತಿ।
42. Dasame duggahitehīti uppaṭipāṭiyā gahitehi. Byañjanappatirūpakehīti byañjanaso patirūpakehi akkharacitratāya laddhakehi. Atthañca dhammañca paṭibāhantīti suggahitasuttantānaṃ atthañca pāḷiñca paṭibāhanti, attano duggahitasuttantānaṃyeva atthañca pāḷiñca uttaritaraṃ katvā dassenti. Sukkapakkho vuttavipallāsena veditabbo. Imasmiṃ sutte sāsanassa vuddhi ca parihāni ca kathitāti.
ಸಮಚಿತ್ತವಗ್ಗೋ ಚತುತ್ಥೋ।
Samacittavaggo catuttho.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೪. ಸಮಚಿತ್ತವಗ್ಗೋ • 4. Samacittavaggo
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೪. ಸಮಚಿತ್ತವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 4. Samacittavaggavaṇṇanā
