| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
५. रोहितस्सवग्गो
5. Rohitassavaggo
१. समाधिभावनासुत्तवण्णना
1. Samādhibhāvanāsuttavaṇṇanā
४१. पञ्चमस्स पठमे ञाणदस्सनप्पटिलाभायाति दिब्बचक्खुञाणदस्सनस्स पटिलाभाय। दिवासञ्ञं अधिट्ठातीति दिवाति एवं सञ्ञं अधिट्ठाति। यथा दिवा तथा रत्तिन्ति यथा दिवा आलोकसञ्ञा मनसि कता, तथेव तं रत्तिम्पि मनसि करोति। दुतियपदेपि एसेव नयो। सप्पभासन्ति दिब्बचक्खुञाणोभासेन सहोभासं। किञ्चापि आलोकसदिसं कतं, अत्थो पनेत्थ न एवं सल्लक्खेतब्बो। दिब्बचक्खुञाणालोको हि इधाधिप्पेतो।
41. Pañcamassa paṭhame ñāṇadassanappaṭilābhāyāti dibbacakkhuñāṇadassanassa paṭilābhāya. Divāsaññaṃ adhiṭṭhātīti divāti evaṃ saññaṃ adhiṭṭhāti. Yathā divā tathā rattinti yathā divā ālokasaññā manasi katā, tatheva taṃ rattimpi manasi karoti. Dutiyapadepi eseva nayo. Sappabhāsanti dibbacakkhuñāṇobhāsena sahobhāsaṃ. Kiñcāpi ālokasadisaṃ kataṃ, attho panettha na evaṃ sallakkhetabbo. Dibbacakkhuñāṇāloko hi idhādhippeto.
विदिताति पाकटा हुत्वा। कथं पन वेदना विदिता उप्पज्जन्ति, विदिता अब्भत्थं गच्छन्तीति? इध भिक्खु वत्थुं परिग्गण्हाति, आरम्मणं परिग्गण्हाति। तस्स परिग्गहितवत्थारम्मणताय ता वेदना ‘‘एवं उप्पज्जित्वा एवं ठत्वा एवं निरुज्झन्ती’’ति विदिता उप्पज्जन्ति, विदिता तिट्ठन्ति, विदिता अब्भत्थं गच्छन्ति नाम। सञ्ञावितक्केसुपि एसेव नयो।
Viditāti pākaṭā hutvā. Kathaṃ pana vedanā viditā uppajjanti, viditā abbhatthaṃ gacchantīti? Idha bhikkhu vatthuṃ pariggaṇhāti, ārammaṇaṃ pariggaṇhāti. Tassa pariggahitavatthārammaṇatāya tā vedanā ‘‘evaṃ uppajjitvā evaṃ ṭhatvā evaṃ nirujjhantī’’ti viditā uppajjanti, viditā tiṭṭhanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti nāma. Saññāvitakkesupi eseva nayo.
उदयब्बयानुपस्सीति उदयञ्च वयञ्च पस्सन्तो। इति रूपन्ति एवं रूपं एत्तकं रूपं न इतो परं रूपं अत्थीति। इति रूपस्स समुदयोति एवं रूपस्स उप्पादो। अत्थङ्गमोति पन भेदो अधिप्पेतो। वेदनादीसुपि एसेव नयो। इदञ्च पन मेतं, भिक्खवे, सन्धाय भासितन्ति, भिक्खवे, यं मया एतं पुण्णकपञ्हे ‘‘सङ्खाय लोकस्मि’’न्तिआदि भासितं, तं इदं फलसमापत्तिं सन्धाय भासितन्ति अत्थो।
Udayabbayānupassīti udayañca vayañca passanto. Iti rūpanti evaṃ rūpaṃ ettakaṃ rūpaṃ na ito paraṃ rūpaṃ atthīti. Iti rūpassa samudayoti evaṃ rūpassa uppādo. Atthaṅgamoti pana bhedo adhippeto. Vedanādīsupi eseva nayo. Idañca pana metaṃ, bhikkhave, sandhāya bhāsitanti, bhikkhave, yaṃ mayā etaṃ puṇṇakapañhe ‘‘saṅkhāya lokasmi’’ntiādi bhāsitaṃ, taṃ idaṃ phalasamāpattiṃ sandhāya bhāsitanti attho.
तत्थ सङ्खायाति ञाणेन जानित्वा। लोकस्मिन्ति सत्तलोके। परोपरानीति उच्चावचानि उत्तमाधमानि। इञ्जितन्ति चलितं। नत्थि कुहिञ्चि लोकेति लोकस्मिं कत्थचि एकक्खन्धेपि एकायतनेपि एकधातुयापि एकारम्मणेपि नत्थि। सन्तोति पच्चनीककिलेसवूपसमेन सन्तो। विधूमोति कोधधूमेन विगतधूमो। एवमेत्थ सुत्तन्ते मग्गेकग्गतम्पि कथेत्वा गाथाय फलसमापत्तियेव कथिताति।
Tattha saṅkhāyāti ñāṇena jānitvā. Lokasminti sattaloke. Paroparānīti uccāvacāni uttamādhamāni. Iñjitanti calitaṃ. Natthi kuhiñci loketi lokasmiṃ katthaci ekakkhandhepi ekāyatanepi ekadhātuyāpi ekārammaṇepi natthi. Santoti paccanīkakilesavūpasamena santo. Vidhūmoti kodhadhūmena vigatadhūmo. Evamettha suttante maggekaggatampi kathetvā gāthāya phalasamāpattiyeva kathitāti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / १. समाधिभावनासुत्तं • 1. Samādhibhāvanāsuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / १. समाधिभावनासुत्तवण्णना • 1. Samādhibhāvanāsuttavaṇṇanā
