| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๕. โรหิตสฺสวโคฺค
5. Rohitassavaggo
๑. สมาธิภาวนาสุตฺตวณฺณนา
1. Samādhibhāvanāsuttavaṇṇanā
๔๑. ปญฺจมสฺส ปฐเม ญาณทสฺสนปฺปฎิลาภายาติ ทิพฺพจกฺขุญาณทสฺสนสฺส ปฎิลาภายฯ ทิวาสญฺญํ อธิฎฺฐาตีติ ทิวาติ เอวํ สญฺญํ อธิฎฺฐาติฯ ยถา ทิวา ตถา รตฺตินฺติ ยถา ทิวา อาโลกสญฺญา มนสิ กตา, ตเถว ตํ รตฺติมฺปิ มนสิ กโรติฯ ทุติยปเทปิ เอเสว นโยฯ สปฺปภาสนฺติ ทิพฺพจกฺขุญาโณภาเสน สโหภาสํฯ กิญฺจาปิ อาโลกสทิสํ กตํ, อโตฺถ ปเนตฺถ น เอวํ สลฺลเกฺขตโพฺพฯ ทิพฺพจกฺขุญาณาโลโก หิ อิธาธิเปฺปโตฯ
41. Pañcamassa paṭhame ñāṇadassanappaṭilābhāyāti dibbacakkhuñāṇadassanassa paṭilābhāya. Divāsaññaṃ adhiṭṭhātīti divāti evaṃ saññaṃ adhiṭṭhāti. Yathā divā tathā rattinti yathā divā ālokasaññā manasi katā, tatheva taṃ rattimpi manasi karoti. Dutiyapadepi eseva nayo. Sappabhāsanti dibbacakkhuñāṇobhāsena sahobhāsaṃ. Kiñcāpi ālokasadisaṃ kataṃ, attho panettha na evaṃ sallakkhetabbo. Dibbacakkhuñāṇāloko hi idhādhippeto.
วิทิตาติ ปากฎา หุตฺวาฯ กถํ ปน เวทนา วิทิตา อุปฺปชฺชนฺติ, วิทิตา อพฺภตฺถํ คจฺฉนฺตีติ? อิธ ภิกฺขุ วตฺถุํ ปริคฺคณฺหาติ, อารมฺมณํ ปริคฺคณฺหาติฯ ตสฺส ปริคฺคหิตวตฺถารมฺมณตาย ตา เวทนา ‘‘เอวํ อุปฺปชฺชิตฺวา เอวํ ฐตฺวา เอวํ นิรุชฺฌนฺตี’’ติ วิทิตา อุปฺปชฺชนฺติ, วิทิตา ติฎฺฐนฺติ, วิทิตา อพฺภตฺถํ คจฺฉนฺติ นามฯ สญฺญาวิตเกฺกสุปิ เอเสว นโยฯ
Viditāti pākaṭā hutvā. Kathaṃ pana vedanā viditā uppajjanti, viditā abbhatthaṃ gacchantīti? Idha bhikkhu vatthuṃ pariggaṇhāti, ārammaṇaṃ pariggaṇhāti. Tassa pariggahitavatthārammaṇatāya tā vedanā ‘‘evaṃ uppajjitvā evaṃ ṭhatvā evaṃ nirujjhantī’’ti viditā uppajjanti, viditā tiṭṭhanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti nāma. Saññāvitakkesupi eseva nayo.
อุทยพฺพยานุปสฺสีติ อุทยญฺจ วยญฺจ ปสฺสโนฺตฯ อิติ รูปนฺติ เอวํ รูปํ เอตฺตกํ รูปํ น อิโต ปรํ รูปํ อตฺถีติฯ อิติ รูปสฺส สมุทโยติ เอวํ รูปสฺส อุปฺปาโทฯ อตฺถงฺคโมติ ปน เภโท อธิเปฺปโตฯ เวทนาทีสุปิ เอเสว นโยฯ อิทญฺจ ปน เมตํ, ภิกฺขเว, สนฺธาย ภาสิตนฺติ, ภิกฺขเว, ยํ มยา เอตํ ปุณฺณกปเญฺห ‘‘สงฺขาย โลกสฺมิ’’นฺติอาทิ ภาสิตํ, ตํ อิทํ ผลสมาปตฺติํ สนฺธาย ภาสิตนฺติ อโตฺถฯ
Udayabbayānupassīti udayañca vayañca passanto. Iti rūpanti evaṃ rūpaṃ ettakaṃ rūpaṃ na ito paraṃ rūpaṃ atthīti. Iti rūpassa samudayoti evaṃ rūpassa uppādo. Atthaṅgamoti pana bhedo adhippeto. Vedanādīsupi eseva nayo. Idañca pana metaṃ, bhikkhave, sandhāya bhāsitanti, bhikkhave, yaṃ mayā etaṃ puṇṇakapañhe ‘‘saṅkhāya lokasmi’’ntiādi bhāsitaṃ, taṃ idaṃ phalasamāpattiṃ sandhāya bhāsitanti attho.
ตตฺถ สงฺขายาติ ญาเณน ชานิตฺวาฯ โลกสฺมินฺติ สตฺตโลเกฯ ปโรปรานีติ อุจฺจาวจานิ อุตฺตมาธมานิฯ อิญฺชิตนฺติ จลิตํฯ นตฺถิ กุหิญฺจิ โลเกติ โลกสฺมิํ กตฺถจิ เอกกฺขเนฺธปิ เอกายตเนปิ เอกธาตุยาปิ เอการมฺมเณปิ นตฺถิฯ สโนฺตติ ปจฺจนีกกิเลสวูปสเมน สโนฺตฯ วิธูโมติ โกธธูเมน วิคตธูโมฯ เอวเมตฺถ สุตฺตเนฺต มเคฺคกคฺคตมฺปิ กเถตฺวา คาถาย ผลสมาปตฺติเยว กถิตาติฯ
Tattha saṅkhāyāti ñāṇena jānitvā. Lokasminti sattaloke. Paroparānīti uccāvacāni uttamādhamāni. Iñjitanti calitaṃ. Natthi kuhiñci loketi lokasmiṃ katthaci ekakkhandhepi ekāyatanepi ekadhātuyāpi ekārammaṇepi natthi. Santoti paccanīkakilesavūpasamena santo. Vidhūmoti kodhadhūmena vigatadhūmo. Evamettha suttante maggekaggatampi kathetvā gāthāya phalasamāpattiyeva kathitāti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๑. สมาธิภาวนาสุตฺตํ • 1. Samādhibhāvanāsuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๑. สมาธิภาวนาสุตฺตวณฺณนา • 1. Samādhibhāvanāsuttavaṇṇanā
