| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
៨. សមាធិកថាវណ្ណនា
8. Samādhikathāvaṇṇanā
៦២៥-៦២៦. ឥទានិ សមាធិកថា នាម ហោតិ។ តត្ថ យេសំ ឯកចិត្តក្ខណេ ឧប្បន្នាបិ ឯកគ្គតា សមាធានដ្ឋេន សមាធីតិ អគ្គហេត្វា ‘‘សត្ត រត្តិន្ទិវានិ ឯកន្តសុខបដិសំវេទី វិហរិតុ’’ន្តិអាទិវចនំ (ម. និ. ១.១៨០) និស្សាយ ‘‘ចិត្តសន្តតិ សមាធី’’តិ លទ្ធិ, សេយ្យថាបិ សព្ពត្ថិវាទានញ្ចេវ ឧត្តរាបថកានញ្ច; តេ សន្ធាយ ចិត្តសន្តតីតិ បុច្ឆា សកវាទិស្ស, បដិញ្ញា ឥតរស្ស។ អថ នំ ‘‘យទិ ចិត្តសន្តតិ សមាធិ, ចិត្តសន្តតិ នាម អតីតាបិ អត្ថិ, អនាគតាបិ អត្ថិ។ ន ហិ ឯកំ បច្ចុប្បន្នចិត្តមេវ ចិត្តសន្តតិ នាម ហោតិ, កិំ តេ សព្ពាបិ សា សមាធី’’តិ ចោទេតុំ អតីតាតិអាទិមាហ, ឥតរោ តថា អនិច្ឆន្តោ បដិក្ខិបតិ។
625-626. Idāni samādhikathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ekacittakkhaṇe uppannāpi ekaggatā samādhānaṭṭhena samādhīti aggahetvā ‘‘satta rattindivāni ekantasukhapaṭisaṃvedī viharitu’’ntiādivacanaṃ (ma. ni. 1.180) nissāya ‘‘cittasantati samādhī’’ti laddhi, seyyathāpi sabbatthivādānañceva uttarāpathakānañca; te sandhāya cittasantatīti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘yadi cittasantati samādhi, cittasantati nāma atītāpi atthi, anāgatāpi atthi. Na hi ekaṃ paccuppannacittameva cittasantati nāma hoti, kiṃ te sabbāpi sā samādhī’’ti codetuṃ atītātiādimāha, itaro tathā anicchanto paṭikkhipati.
ននុ អតីតំ និរុទ្ធន្តិអាទិ ‘‘ចិត្តសន្តតិយំ បច្ចុប្បន្នមេវ ចិត្តំ កិច្ចករំ, អតីតានាគតំ និរុទ្ធត្តា អនុប្បន្នត្តា ច នត្ថិ, កថំ តំ សមាធិ នាម ហោតី’’តិ ទស្សេតុំ វុត្តំ។ ឯកចិត្តក្ខណិកោតិ បុច្ឆា បរវាទិស្ស។ តតោ យា សកសមយេ ‘‘សមាធិំ, ភិក្ខវេ, ភាវេថា’’តិអាទីសុ បច្ចុប្បន្នកុសលចិត្តសម្បយុត្តា ឯកគ្គតា សមាធីតិ វុត្តា, តំ សន្ធាយ បដិញ្ញា សកវាទិស្ស។ ចក្ខុវិញ្ញាណសមង្គីតិអាទិ ‘‘ឯកចិត្តក្ខណិកោ’’តិ វចនមត្តំ គហេត្វា ឆលេន វុត្តំ, តេនេវ សកវាទិនា បដិក្ខិត្តំ។ ននុ វុត្តំ ភគវតាតិ សុត្តំ បុរិមបច្ឆិមវសេន បវត្តមានស្ស សមាធិស្ស អព្ពោកិណ្ណតំ សាធេតិ, ន សន្តតិយា សមាធិភាវំ, តស្មា អសាធកន្តិ។
Nanuatītaṃ niruddhantiādi ‘‘cittasantatiyaṃ paccuppannameva cittaṃ kiccakaraṃ, atītānāgataṃ niruddhattā anuppannattā ca natthi, kathaṃ taṃ samādhi nāma hotī’’ti dassetuṃ vuttaṃ. Ekacittakkhaṇikoti pucchā paravādissa. Tato yā sakasamaye ‘‘samādhiṃ, bhikkhave, bhāvethā’’tiādīsu paccuppannakusalacittasampayuttā ekaggatā samādhīti vuttā, taṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa. Cakkhuviññāṇasamaṅgītiādi ‘‘ekacittakkhaṇiko’’ti vacanamattaṃ gahetvā chalena vuttaṃ, teneva sakavādinā paṭikkhittaṃ. Nanu vuttaṃ bhagavatāti suttaṃ purimapacchimavasena pavattamānassa samādhissa abbokiṇṇataṃ sādheti, na santatiyā samādhibhāvaṃ, tasmā asādhakanti.
សមាធិកថាវណ្ណនា។
Samādhikathāvaṇṇanā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / កថាវត្ថុបាឡិ • Kathāvatthupāḷi / (១១៣) ៨. សមាធិកថា • (113) 8. Samādhikathā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ៨. សមាធិកថាវណ្ណនា • 8. Samādhikathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ៨. សមាធិកថាវណ្ណនា • 8. Samādhikathāvaṇṇanā
