| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
२-५५. समाधिमूलकठितिसुत्तादिवण्णना
2-55. Samādhimūlakaṭhitisuttādivaṇṇanā
६६३-७१६. दुतियादिसुत्तेसु ठितिकुसलोति एत्थ अन्तोगधहेतुअत्थो ठिति-सद्दो, तस्मिञ्च पन कुसलोति अत्थोति आह – ‘‘झानं ठपेतुं अकुसलो’’ति। सत्तट्ठअच्छरामत्तन्ति सत्तट्ठअच्छरामत्तं खणं झानं ठपेतुं न सक्कोति अधिट्ठानवसीभावस्स अनिप्फादितत्ता। यथापरिच्छेदेन कालेन वुट्ठातुं न सक्कोति वुट्ठानवसीभावस्स अनिप्फादितत्ता। कल्लं जातं अस्साति कल्लितं, तस्मिं कल्लिते कल्लितभावेन कसिणारम्मणेसु ‘‘इदं नाम असुकस्सा’’ति विसयवसेन समापज्जितुं असक्कोन्तो न समाधिस्मिं आरम्मणकुसलो। न समाधिस्मिं गोचरकुसलोति समाधिस्मिं निप्फादितब्बे तस्स गोचरे कम्मट्ठानसञ्ञिते पवत्तिट्ठाने भिक्खाचारगोचरे च सतिसम्पजञ्ञविरहितो अकुसलो। केचि पन ‘‘कम्मट्ठानगोचरो पठमज्झानादिकं, ‘एवं समापज्जितब्बं, एवं बहुलीकातब्ब’न्ति अजानन्तो तत्थ अकुसलो नामा’’ति वदन्ति। कम्मट्ठानं अभिनीहरितुन्ति कम्मट्ठानं विसेसभागियताय अभिनीहरितुं अकुसलो। सक्कच्चकारीति चित्तीकारी। सातच्चकारीति नियतकारी। समाधिस्स उपकारकधम्माति अप्पनाकोसल्ला। समापत्तिआदीहीति आदि-सद्देन सक्कच्चकारिपदादीनंयेव सङ्गहो दट्ठब्बो चतुक्कानं वुत्तत्ता। तेनाह ‘‘योजेत्वा चतुक्का वुत्ता’’ति। लोकियज्झानवसेनेव कथितं ‘‘समाधिकुसलो’’तिआदिना नयेन देसनाय पवत्तत्ता। न हि लोकुत्तरधम्मेसु अकोसल्लं नाम लब्भति। यदि अकोसल्लं, न कुसलसद्देन विसेसितब्बता सियाति।
663-716. Dutiyādisuttesu ṭhitikusaloti ettha antogadhahetuattho ṭhiti-saddo, tasmiñca pana kusaloti atthoti āha – ‘‘jhānaṃ ṭhapetuṃ akusalo’’ti. Sattaṭṭhaaccharāmattanti sattaṭṭhaaccharāmattaṃ khaṇaṃ jhānaṃ ṭhapetuṃ na sakkoti adhiṭṭhānavasībhāvassa anipphāditattā. Yathāparicchedena kālena vuṭṭhātuṃ na sakkoti vuṭṭhānavasībhāvassa anipphāditattā. Kallaṃ jātaṃ assāti kallitaṃ, tasmiṃ kallite kallitabhāvena kasiṇārammaṇesu ‘‘idaṃ nāma asukassā’’ti visayavasena samāpajjituṃ asakkonto na samādhismiṃ ārammaṇakusalo. Na samādhismiṃ gocarakusaloti samādhismiṃ nipphāditabbe tassa gocare kammaṭṭhānasaññite pavattiṭṭhāne bhikkhācāragocare ca satisampajaññavirahito akusalo. Keci pana ‘‘kammaṭṭhānagocaro paṭhamajjhānādikaṃ, ‘evaṃ samāpajjitabbaṃ, evaṃ bahulīkātabba’nti ajānanto tattha akusalo nāmā’’ti vadanti. Kammaṭṭhānaṃ abhinīharitunti kammaṭṭhānaṃ visesabhāgiyatāya abhinīharituṃ akusalo. Sakkaccakārīti cittīkārī. Sātaccakārīti niyatakārī. Samādhissa upakārakadhammāti appanākosallā. Samāpattiādīhīti ādi-saddena sakkaccakāripadādīnaṃyeva saṅgaho daṭṭhabbo catukkānaṃ vuttattā. Tenāha ‘‘yojetvā catukkā vuttā’’ti. Lokiyajjhānavaseneva kathitaṃ ‘‘samādhikusalo’’tiādinā nayena desanāya pavattattā. Na hi lokuttaradhammesu akosallaṃ nāma labbhati. Yadi akosallaṃ, na kusalasaddena visesitabbatā siyāti.
समाधिमूलकठितिसुत्तादिवण्णना निट्ठिता।
Samādhimūlakaṭhitisuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
झानसंयुत्तवण्णना निट्ठिता।
Jhānasaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
निट्ठिता च सारत्थप्पकासिनिया
Niṭṭhitā ca sāratthappakāsiniyā
संयुत्तनिकाय-अट्ठकथाय खन्धवग्गवण्णना।
Saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya khandhavaggavaṇṇanā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya
२. समाधिमूलकठितिसुत्तं • 2. Samādhimūlakaṭhitisuttaṃ
३. समाधिमूलकवुट्ठानसुत्तं • 3. Samādhimūlakavuṭṭhānasuttaṃ
४. समाधिमूलककल्लितसुत्तं • 4. Samādhimūlakakallitasuttaṃ
५. समाधिमूलकआरम्मणसुत्तं • 5. Samādhimūlakaārammaṇasuttaṃ
६. समाधिमूलकगोचरसुत्तं • 6. Samādhimūlakagocarasuttaṃ
७. समाधिमूलकअभिनीहारसुत्तं • 7. Samādhimūlakaabhinīhārasuttaṃ
८. समाधिमूलकसक्कच्चकारीसुत्तं • 8. Samādhimūlakasakkaccakārīsuttaṃ
९. समाधिमूलकसातच्चकारीसुत्तं • 9. Samādhimūlakasātaccakārīsuttaṃ
१०. समाधिमूलकसप्पायकारीसुत्तं • 10. Samādhimūlakasappāyakārīsuttaṃ
११. समापत्तिमूलकठितिसुत्तं • 11. Samāpattimūlakaṭhitisuttaṃ
१२. समापत्तिमूलकवुट्ठानसुत्तं • 12. Samāpattimūlakavuṭṭhānasuttaṃ
१३. समापत्तिमूलककल्लितसुत्तं • 13. Samāpattimūlakakallitasuttaṃ
१४. समापत्तिमूलकआरम्मणसुत्तं • 14. Samāpattimūlakaārammaṇasuttaṃ
१५. समापत्तिमूलकगोचरसुत्तं • 15. Samāpattimūlakagocarasuttaṃ
१६. समापत्तिमूलकअभिनीहारसुत्तं • 16. Samāpattimūlakaabhinīhārasuttaṃ
१७. समापत्तिमूलकसक्कच्चसुत्तं • 17. Samāpattimūlakasakkaccasuttaṃ
१८. समापत्तिमूलकसातच्चसुत्तं • 18. Samāpattimūlakasātaccasuttaṃ
१९. समापत्तिमूलकसप्पायकारीसुत्तं • 19. Samāpattimūlakasappāyakārīsuttaṃ
२०-२७. ठितिमूलकवुट्ठानसुत्तादिअट्ठकं • 20-27. Ṭhitimūlakavuṭṭhānasuttādiaṭṭhakaṃ
२८-३४. वुट्ठानमूलककल्लितसुत्तादिसत्तकं • 28-34. Vuṭṭhānamūlakakallitasuttādisattakaṃ
३५-४०. कल्लितमूलकआरम्मणसुत्तादिछक्कं • 35-40. Kallitamūlakaārammaṇasuttādichakkaṃ
४१-४५. आरम्मणमूलकगोचरसुत्तादिपञ्चकं • 41-45. Ārammaṇamūlakagocarasuttādipañcakaṃ
४६-४९. गोचरमूलकअभिनीहारसुत्तादिचतुक्कं • 46-49. Gocaramūlakaabhinīhārasuttādicatukkaṃ
५०-५२. अभिनीहारमूलकसक्कच्चसुत्तादितिकं • 50-52. Abhinīhāramūlakasakkaccasuttāditikaṃ
५३-५४. सक्कच्चमूलकसातच्चकारीसुत्तादिदुकं • 53-54. Sakkaccamūlakasātaccakārīsuttādidukaṃ
५५. सातच्चमूलकसप्पायकारीसुत्तं • 55. Sātaccamūlakasappāyakārīsuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / २-५५. समाधिमूलकठितिसुत्तादिवण्णना • 2-55. Samādhimūlakaṭhitisuttādivaṇṇanā
