| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๒-๕๕. สมาธิมูลกฐิติสุตฺตาทิวณฺณนา
2-55. Samādhimūlakaṭhitisuttādivaṇṇanā
๖๖๓-๗๑๖. ทุติยาทิสุเตฺตสุ ฐิติกุสโลติ เอตฺถ อโนฺตคธเหตุอโตฺถ ฐิติ-สโทฺท, ตสฺมิญฺจ ปน กุสโลติ อโตฺถติ อาห – ‘‘ฌานํ ฐเปตุํ อกุสโล’’ติฯ สตฺตฎฺฐอจฺฉรามตฺตนฺติ สตฺตฎฺฐอจฺฉรามตฺตํ ขณํ ฌานํ ฐเปตุํ น สโกฺกติ อธิฎฺฐานวสีภาวสฺส อนิปฺผาทิตตฺตาฯ ยถาปริเจฺฉเทน กาเลน วุฎฺฐาตุํ น สโกฺกติ วุฎฺฐานวสีภาวสฺส อนิปฺผาทิตตฺตาฯ กลฺลํ ชาตํ อสฺสาติ กลฺลิตํ, ตสฺมิํ กลฺลิเต กลฺลิตภาเวน กสิณารมฺมเณสุ ‘‘อิทํ นาม อสุกสฺสา’’ติ วิสยวเสน สมาปชฺชิตุํ อสโกฺกโนฺต น สมาธิสฺมิํ อารมฺมณกุสโลฯ น สมาธิสฺมิํ โคจรกุสโลติ สมาธิสฺมิํ นิปฺผาทิตเพฺพ ตสฺส โคจเร กมฺมฎฺฐานสญฺญิเต ปวตฺติฎฺฐาเน ภิกฺขาจารโคจเร จ สติสมฺปชญฺญวิรหิโต อกุสโลฯ เกจิ ปน ‘‘กมฺมฎฺฐานโคจโร ปฐมชฺฌานาทิกํ, ‘เอวํ สมาปชฺชิตพฺพํ, เอวํ พหุลีกาตพฺพ’นฺติ อชานโนฺต ตตฺถ อกุสโล นามา’’ติ วทนฺติฯ กมฺมฎฺฐานํ อภินีหริตุนฺติ กมฺมฎฺฐานํ วิเสสภาคิยตาย อภินีหริตุํ อกุสโลฯ สกฺกจฺจการีติ จิตฺตีการีฯ สาตจฺจการีติ นิยตการีฯ สมาธิสฺส อุปการกธมฺมาติ อปฺปนาโกสลฺลาฯ สมาปตฺติอาทีหีติ อาทิ-สเทฺทน สกฺกจฺจการิปทาทีนํเยว สงฺคโห ทฎฺฐโพฺพ จตุกฺกานํ วุตฺตตฺตาฯ เตนาห ‘‘โยเชตฺวา จตุกฺกา วุตฺตา’’ติฯ โลกิยชฺฌานวเสเนว กถิตํ ‘‘สมาธิกุสโล’’ติอาทินา นเยน เทสนาย ปวตฺตตฺตาฯ น หิ โลกุตฺตรธเมฺมสุ อโกสลฺลํ นาม ลพฺภติฯ ยทิ อโกสลฺลํ, น กุสลสเทฺทน วิเสสิตพฺพตา สิยาติฯ
663-716. Dutiyādisuttesu ṭhitikusaloti ettha antogadhahetuattho ṭhiti-saddo, tasmiñca pana kusaloti atthoti āha – ‘‘jhānaṃ ṭhapetuṃ akusalo’’ti. Sattaṭṭhaaccharāmattanti sattaṭṭhaaccharāmattaṃ khaṇaṃ jhānaṃ ṭhapetuṃ na sakkoti adhiṭṭhānavasībhāvassa anipphāditattā. Yathāparicchedena kālena vuṭṭhātuṃ na sakkoti vuṭṭhānavasībhāvassa anipphāditattā. Kallaṃ jātaṃ assāti kallitaṃ, tasmiṃ kallite kallitabhāvena kasiṇārammaṇesu ‘‘idaṃ nāma asukassā’’ti visayavasena samāpajjituṃ asakkonto na samādhismiṃ ārammaṇakusalo. Na samādhismiṃ gocarakusaloti samādhismiṃ nipphāditabbe tassa gocare kammaṭṭhānasaññite pavattiṭṭhāne bhikkhācāragocare ca satisampajaññavirahito akusalo. Keci pana ‘‘kammaṭṭhānagocaro paṭhamajjhānādikaṃ, ‘evaṃ samāpajjitabbaṃ, evaṃ bahulīkātabba’nti ajānanto tattha akusalo nāmā’’ti vadanti. Kammaṭṭhānaṃ abhinīharitunti kammaṭṭhānaṃ visesabhāgiyatāya abhinīharituṃ akusalo. Sakkaccakārīti cittīkārī. Sātaccakārīti niyatakārī. Samādhissa upakārakadhammāti appanākosallā. Samāpattiādīhīti ādi-saddena sakkaccakāripadādīnaṃyeva saṅgaho daṭṭhabbo catukkānaṃ vuttattā. Tenāha ‘‘yojetvā catukkā vuttā’’ti. Lokiyajjhānavaseneva kathitaṃ ‘‘samādhikusalo’’tiādinā nayena desanāya pavattattā. Na hi lokuttaradhammesu akosallaṃ nāma labbhati. Yadi akosallaṃ, na kusalasaddena visesitabbatā siyāti.
สมาธิมูลกฐิติสุตฺตาทิวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Samādhimūlakaṭhitisuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
ฌานสํยุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Jhānasaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
นิฎฺฐิตา จ สารตฺถปฺปกาสินิยา
Niṭṭhitā ca sāratthappakāsiniyā
สํยุตฺตนิกาย-อฎฺฐกถาย ขนฺธวคฺควณฺณนาฯ
Saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya khandhavaggavaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya
๒. สมาธิมูลกฐิติสุตฺตํ • 2. Samādhimūlakaṭhitisuttaṃ
๓. สมาธิมูลกวุฎฺฐานสุตฺตํ • 3. Samādhimūlakavuṭṭhānasuttaṃ
๔. สมาธิมูลกกลฺลิตสุตฺตํ • 4. Samādhimūlakakallitasuttaṃ
๕. สมาธิมูลกอารมฺมณสุตฺตํ • 5. Samādhimūlakaārammaṇasuttaṃ
๖. สมาธิมูลกโคจรสุตฺตํ • 6. Samādhimūlakagocarasuttaṃ
๗. สมาธิมูลกอภินีหารสุตฺตํ • 7. Samādhimūlakaabhinīhārasuttaṃ
๘. สมาธิมูลกสกฺกจฺจการีสุตฺตํ • 8. Samādhimūlakasakkaccakārīsuttaṃ
๙. สมาธิมูลกสาตจฺจการีสุตฺตํ • 9. Samādhimūlakasātaccakārīsuttaṃ
๑๐. สมาธิมูลกสปฺปายการีสุตฺตํ • 10. Samādhimūlakasappāyakārīsuttaṃ
๑๑. สมาปตฺติมูลกฐิติสุตฺตํ • 11. Samāpattimūlakaṭhitisuttaṃ
๑๒. สมาปตฺติมูลกวุฎฺฐานสุตฺตํ • 12. Samāpattimūlakavuṭṭhānasuttaṃ
๑๓. สมาปตฺติมูลกกลฺลิตสุตฺตํ • 13. Samāpattimūlakakallitasuttaṃ
๑๔. สมาปตฺติมูลกอารมฺมณสุตฺตํ • 14. Samāpattimūlakaārammaṇasuttaṃ
๑๕. สมาปตฺติมูลกโคจรสุตฺตํ • 15. Samāpattimūlakagocarasuttaṃ
๑๖. สมาปตฺติมูลกอภินีหารสุตฺตํ • 16. Samāpattimūlakaabhinīhārasuttaṃ
๑๗. สมาปตฺติมูลกสกฺกจฺจสุตฺตํ • 17. Samāpattimūlakasakkaccasuttaṃ
๑๘. สมาปตฺติมูลกสาตจฺจสุตฺตํ • 18. Samāpattimūlakasātaccasuttaṃ
๑๙. สมาปตฺติมูลกสปฺปายการีสุตฺตํ • 19. Samāpattimūlakasappāyakārīsuttaṃ
๒๐-๒๗. ฐิติมูลกวุฎฺฐานสุตฺตาทิอฎฺฐกํ • 20-27. Ṭhitimūlakavuṭṭhānasuttādiaṭṭhakaṃ
๒๘-๓๔. วุฎฺฐานมูลกกลฺลิตสุตฺตาทิสตฺตกํ • 28-34. Vuṭṭhānamūlakakallitasuttādisattakaṃ
๓๕-๔๐. กลฺลิตมูลกอารมฺมณสุตฺตาทิฉกฺกํ • 35-40. Kallitamūlakaārammaṇasuttādichakkaṃ
๔๑-๔๕. อารมฺมณมูลกโคจรสุตฺตาทิปญฺจกํ • 41-45. Ārammaṇamūlakagocarasuttādipañcakaṃ
๔๖-๔๙. โคจรมูลกอภินีหารสุตฺตาทิจตุกฺกํ • 46-49. Gocaramūlakaabhinīhārasuttādicatukkaṃ
๕๐-๕๒. อภินีหารมูลกสกฺกจฺจสุตฺตาทิติกํ • 50-52. Abhinīhāramūlakasakkaccasuttāditikaṃ
๕๓-๕๔. สกฺกจฺจมูลกสาตจฺจการีสุตฺตาทิทุกํ • 53-54. Sakkaccamūlakasātaccakārīsuttādidukaṃ
๕๕. สาตจฺจมูลกสปฺปายการีสุตฺตํ • 55. Sātaccamūlakasappāyakārīsuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๒-๕๕. สมาธิมูลกฐิติสุตฺตาทิวณฺณนา • 2-55. Samādhimūlakaṭhitisuttādivaṇṇanā
