| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๗. สมาธิสุตฺตวณฺณนา
7. Samādhisuttavaṇṇanā
๒๗. สตฺตเม อปฺปมาณนฺติ ปมาณกรธมฺมรหิตํ โลกุตฺตรํฯ นิปกา ปติสฺสตาติ เนปเกฺกน จ สติยา จ สมนฺนาคตา หุตฺวาฯ ปญฺจ ญาณานีติ ปญฺจ ปจฺจเวกฺขณญาณานิฯ ปจฺจตฺตเญฺญว อุปฺปชฺชนฺตีติ อตฺตนิเยว อุปฺปชฺชนฺติฯ อยํ สมาธิ ปจฺจุปฺปนฺนสุโข เจวาติอาทีสุ อรหตฺตผลสมาธิ อธิเปฺปโตฯ มคฺคสมาธีติปิ วทนฺติเยวฯ โส หิ อปฺปิตปฺปิตกฺขเณ สุขตฺตา ปจฺจุปฺปนฺนสุโข, ปุริโม ปุริโม ปจฺฉิมสฺส ปจฺฉิมสฺส สมาธิสุขสฺส ปจฺจยตฺตา อายติํ สุขวิปาโก, กิเลเสหิ อารกตฺตา อริโย, กามามิสวฎฺฎามิสโลกามิสานํ อภาวา นิรามิโสฯ พุทฺธาทีหิ มหาปุริเสหิ เสวิตตฺตา อกาปุริสเสวิโตฯ องฺคสนฺตตาย อารมฺมณสนฺตตาย สพฺพกิเลสทรถสนฺตตาย จ สโนฺต, อตปฺปนิยเฎฺฐน ปณีโตฯ กิเลสปฺปฎิปฺปสฺสทฺธิยา ลทฺธตฺตา กิเลสปฺปฎิปฺปสฺสทฺธิภาวํ วา ลทฺธตฺตา ปฎิปฺปสฺสทฺธลโทฺธฯ ปฎิปฺปสฺสทฺธํ ปฎิปฺปสฺสทฺธีติ หิ อิทํ อตฺถโต เอกํฯ ปฎิปฺปสฺสทฺธกิเลเสน วา อรหตา ลทฺธตฺตาปิ ปฎิปฺปสฺสทฺธลโทฺธ, เอโกทิภาเวน อธิคตตฺตา เอโกทิภาวเมว วา อธิคตตฺตา เอโกทิภาวาธิคโตฯ อปฺปคุณสาสวสมาธิ วิย สสงฺขาเรน สปฺปโยเคน จิเตฺตน ปจฺจนีกธเมฺม นิคฺคยฺห กิเลเส วาเรตฺวา อนธิคตตฺตา น สสงฺขารนิคฺคยฺหวาริตคโตฯ ตํ สมาธิํ สมาปชฺชโนฺต ตโต วา วุฎฺฐหโนฺต สติเวปุลฺลปฺปตฺตตฺตา สโตว สมาปชฺชติ, สโตว วุฎฺฐหติฯ ยถาปริจฺฉินฺนกาลวเสน วา สโต สมาปชฺชติ, สโต วุฎฺฐหติฯ ตสฺมา ยเทตฺถ ‘‘อยํ สมาธิ ปจฺจุปฺปนฺนสุโข เจว อายติญฺจ สุขวิปาโก จา’’ติ เอวํ ปจฺจเวกฺขมานสฺส ปจฺจตฺตํเยว อปรปฺปจฺจยญาณํ อุปฺปชฺชติ, ตํ เอกํ ญาณํฯ เอเสว นโย เสเสสุฯ เอวํ อิมานิ ปญฺจ ญาณานิ ปจฺจตฺตเญฺญว อุปฺปชฺชนฺตีติฯ
27. Sattame appamāṇanti pamāṇakaradhammarahitaṃ lokuttaraṃ. Nipakā patissatāti nepakkena ca satiyā ca samannāgatā hutvā. Pañca ñāṇānīti pañca paccavekkhaṇañāṇāni. Paccattaññeva uppajjantīti attaniyeva uppajjanti. Ayaṃ samādhi paccuppannasukho cevātiādīsu arahattaphalasamādhi adhippeto. Maggasamādhītipi vadantiyeva. So hi appitappitakkhaṇe sukhattā paccuppannasukho, purimo purimo pacchimassa pacchimassa samādhisukhassa paccayattā āyatiṃ sukhavipāko, kilesehi ārakattā ariyo, kāmāmisavaṭṭāmisalokāmisānaṃ abhāvā nirāmiso. Buddhādīhi mahāpurisehi sevitattā akāpurisasevito. Aṅgasantatāya ārammaṇasantatāya sabbakilesadarathasantatāya ca santo, atappaniyaṭṭhena paṇīto. Kilesappaṭippassaddhiyā laddhattā kilesappaṭippassaddhibhāvaṃ vā laddhattā paṭippassaddhaladdho. Paṭippassaddhaṃ paṭippassaddhīti hi idaṃ atthato ekaṃ. Paṭippassaddhakilesena vā arahatā laddhattāpi paṭippassaddhaladdho, ekodibhāvena adhigatattā ekodibhāvameva vā adhigatattā ekodibhāvādhigato. Appaguṇasāsavasamādhi viya sasaṅkhārena sappayogena cittena paccanīkadhamme niggayha kilese vāretvā anadhigatattā na sasaṅkhāraniggayhavāritagato. Taṃ samādhiṃ samāpajjanto tato vā vuṭṭhahanto sativepullappattattā satova samāpajjati, satova vuṭṭhahati. Yathāparicchinnakālavasena vā sato samāpajjati, sato vuṭṭhahati. Tasmā yadettha ‘‘ayaṃ samādhi paccuppannasukho ceva āyatiñca sukhavipāko cā’’ti evaṃ paccavekkhamānassa paccattaṃyeva aparappaccayañāṇaṃ uppajjati, taṃ ekaṃ ñāṇaṃ. Eseva nayo sesesu. Evaṃ imāni pañca ñāṇāni paccattaññeva uppajjantīti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๗. สมาธิสุตฺตํ • 7. Samādhisuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๗. สมาธิสุตฺตวณฺณนา • 7. Samādhisuttavaṇṇanā
