| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾ-ಮೂಲಸಿಕ್ಖಾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
೧೩. ಸಮಣಕಪ್ಪನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
13. Samaṇakappaniddesavaṇṇanā
೧೨೫. ಭೂತಾನಂ ಜಾತಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಾನಂ ಗಾಮೋ ಭೂತಗಾಮೋ (ಪಾಚಿ॰ ೯೧; ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೧; ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಭೂತಗಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ)। ಸಮಾರಮ್ಭೋತಿ ಛೇದನಫಾಲನಪಚನಾದಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಭೂತಗಾಮಸಮಾರಮ್ಭೇ ಭೂತಗಾಮಸಮಾರಮ್ಭಹೇತು ಪಾಚಿತ್ತಿ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕತಕಪ್ಪಿಯಂ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಭೂತಗಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ) ಪನ ಸಮಣಕಪ್ಪಿಯಂ ಭವೇತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸಮಣಾನಂ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಸಮಣಕಪ್ಪಿಯಂ । ಇದಾನಿ ಯೇನ ಕತಂ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಸಮಣಕಪ್ಪಿಯಂ ಹೋತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನಖೇನ ವಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಹಿ ಸಮಣಕಪ್ಪೇಹಿ ಫಲಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ, ಅಗ್ಗಿಪರಿಜಿತಂ ಸತ್ಥಪರಿಜಿತಂ ನಖಪರಿಜಿತಂ ಅಬೀಜಂ ನಿಬ್ಬಟ್ಟಬೀಜಞ್ಞೇವ ಪಞ್ಚಮ’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೨೫೦) ಹಿ ವುತ್ತಂ।
125. Bhūtānaṃ jātānaṃ nibbattānaṃ gāmo bhūtagāmo (pāci. 91; pāci. aṭṭha. 91; kaṅkhā. aṭṭha. bhūtagāmasikkhāpadavaṇṇanā). Samārambhoti chedanaphālanapacanādi, tasmiṃ bhūtagāmasamārambhe bhūtagāmasamārambhahetu pācitti hotīti attho. Katakappiyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. bhūtagāmasikkhāpadavaṇṇanā) pana samaṇakappiyaṃ bhaveti sambandho. Samaṇānaṃ kappiyaṃ samaṇakappiyaṃ. Idāni yena kataṃ kappiyaṃ samaṇakappiyaṃ hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘nakhena vā’’tiādimāha. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, pañcahi samaṇakappehi phalaṃ paribhuñjituṃ, aggiparijitaṃ satthaparijitaṃ nakhaparijitaṃ abījaṃ nibbaṭṭabījaññeva pañcama’’nti (cūḷava. 250) hi vuttaṃ.
೧೨೬. ಇದಾನಿ ತಂ ಭೂತಗಾಮಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸಮೂಲಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ (ಪಾಚಿ॰ ೯೧; ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೧) ಸ-ಇತಿ ಸೋ ಭೂತಗಾಮೋ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ಮೂಲಬೀಜಾದೀಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಬೀಜೇಹಿ ಪಭಾವಿತೋ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಮೂಲಬೀಜಂ ನಾಮ ಹಲಿದ್ದಿಸಿಙ್ಗಿವೇರಾದಿ। ಖನ್ಧಬೀಜಂ ನಾಮ ಅಸ್ಸತ್ಥೋ ನಿಗ್ರೋಧೋತಿ ಏವಮಾದಿ। ಅಗ್ಗಬೀಜಂ ನಾಮ ಅಜ್ಜುಕಫಣಿಜ್ಜಕಾದಿ। ಫಳುಬೀಜಂ ನಾಮ ಉಚ್ಛುವೇಳುನಳಾದಿ। ‘‘ಬೀಜಬೀಜಂ ನಾಮ ಪುಬ್ಬಣ್ಣಂ ಅಪರಣ್ಣಂ, ಯಾನಿ ವಾ ಪನಞ್ಞಾನಿಪಿ ಅತ್ಥಿ ಬೀಜೇ ಜಾಯನ್ತಿ ಬೀಜೇ ಸಞ್ಜಾಯನ್ತಿ, ಏತಂ ಬೀಜಬೀಜಂ ನಾಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಇದಾನಿ ‘‘ಬೀಜಗಾಮಭೂತಗಾಮಸಮಾರಮ್ಭಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೧೦, ೧೯೫; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೯೩, ೪೧೧; ೨.೧೧; ಅ॰ ನಿ॰ ೧೦.೯೯; ಪು॰ ಪ॰ ೧೭೯) ವುತ್ತತ್ತಾ ಧಮ್ಮಾನುಲೋಮೇನ ಆಗತಂ ಬೀಜಗಾಮಸಮಾರಮ್ಭಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಆರಮ್ಭೇ ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಮಾ ಏತಂ ಪಠಮಂ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಭೂತಗಾಮಪರಿಮೋಚನಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಬೀಜಗಾಮಪರಿಮೋಚನತ್ಥಂ ಪುನ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕಾರೇತಬ್ಬಂ।
126. Idāni taṃ bhūtagāmaṃ dassetuṃ ‘‘samūlā’’tiādimāha. Tattha (pāci. 91; pāci. aṭṭha. 91) sa-iti so bhūtagāmo nāmāti attho, mūlabījādīhi pañcahi bījehi pabhāvito hotīti vuttaṃ hoti. Tattha mūlabījaṃ nāma haliddisiṅgiverādi. Khandhabījaṃ nāma assattho nigrodhoti evamādi. Aggabījaṃ nāma ajjukaphaṇijjakādi. Phaḷubījaṃ nāma ucchuveḷunaḷādi. ‘‘Bījabījaṃ nāma pubbaṇṇaṃ aparaṇṇaṃ, yāni vā panaññānipi atthi bīje jāyanti bīje sañjāyanti, etaṃ bījabījaṃ nāmā’’ti vuttaṃ. Idāni ‘‘bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hotī’’ti (dī. ni. 1.10, 195; ma. ni. 1.293, 411; 2.11; a. ni. 10.99; pu. pa. 179) vuttattā dhammānulomena āgataṃ bījagāmasamārambhaṃ dassetuṃ ‘‘ārambhe dukkaṭa’’ntiādimāha. Tasmā etaṃ paṭhamaṃ ‘‘kappiyaṃ karohī’’ti bhūtagāmaparimocanaṃ kāretvā bījagāmaparimocanatthaṃ puna kappiyaṃ kāretabbaṃ.
೧೨೭. ನಿಬ್ಬಟ್ಟಬೀಜಂ (ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೨; ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಭುತಗಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ) ನಾಮ ಅಮ್ಬಪನಸಾದಿ। ನೋಬೀಜಂ ನಾಮ ತರುಣಮ್ಬಫಲಾದಿ, ಏತಂ ಪನ ಸಬ್ಬಂ ಅಕಪ್ಪಿಯಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಟಾಹಬದ್ಧಬೀಜಾನಿ ಕಪಿತ್ಥಫಲಾದೀನಿ। ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾಪಿ ಕಾರಯೇತಿ ಕಪಾಲೇಪಿ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಸಚೇ ಏಕಾಬದ್ಧಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಟಾಹಮುತ್ತಂ ಪನ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕಾರೇತಬ್ಬಂ।
127.Nibbaṭṭabījaṃ (pāci. aṭṭha. 92; kaṅkhā. aṭṭha. bhutagāmasikkhāpadavaṇṇanā) nāma ambapanasādi. Nobījaṃ nāma taruṇambaphalādi, etaṃ pana sabbaṃ akappiyampi vaṭṭatīti attho. Kaṭāhabaddhabījāni kapitthaphalādīni. Bahiddhā vāpi kārayeti kapālepi kātuṃ vaṭṭati, sace ekābaddhānīti attho. Kaṭāhamuttaṃ pana bhinditvā kāretabbaṃ.
೧೨೮. ಭಾಜನೇ ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ವಾ ಏಕಾಬದ್ಧೇಸು ಬೀಜೇಸು ಏಕಸ್ಮಿಂ ಬೀಜೇ ಕಪ್ಪಿಯೇ ಕತೇ ಸಬ್ಬೇಸ್ವೇವ ಕತಂ ಭವೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾ ಚ ಬೀಜೇ, ಏವಂ ರುಕ್ಖಸಹಸ್ಸಂ ವಾ ಉಚ್ಛುಸಹಸ್ಸಂ ವಾ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಾಬದ್ಧೇ ಕತೇಪಿ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
128. Bhājane vā bhūmiyaṃ vā ekābaddhesu bījesu ekasmiṃ bīje kappiye kate sabbesveva kataṃ bhaveti attho. Yathā ca bīje, evaṃ rukkhasahassaṃ vā ucchusahassaṃ vā chinditvā ekābaddhe katepi vinicchayo veditabbo.
೧೨೯. ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಬೀಜಗಾಮೇ ಪುನ ಮೂಲಪಣ್ಣಾನಿ ಸಚೇ ಜಾಯರುಂ, ಪುನ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕಾರೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತದಾತಿ ಮೂಲೇ ಚ ಅಙ್ಕುರೇ ಚ ಜಾತೇತಿ ಅತ್ಥೋ।
129. Kappiyaṃ katvā nikkhitte bījagāme puna mūlapaṇṇāni sace jāyaruṃ, puna kappiyaṃ kāreyyāti attho. Tadāti mūle ca aṅkure ca jāteti attho.
೧೩೦. ಉದಕಸಮ್ಭವೋತಿ ಉದಕಜಾತೋ। ಚೇತಿಯಾದೀಸೂತಿ ಏತ್ಥ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಗೇಹಪ್ಪಮುಖಪಾಕಾರವೇದಿಕಾದೀಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಗಹಿತಾ। ನಿಬ್ಬತ್ತದ್ವತ್ತಿಪತ್ತಕೋ ಭೂತಗಾಮೋವ, ಅನಿಬ್ಬತ್ತಕೋ ಅಗ್ಗಬೀಜೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಬೀಜಮ್ಪಿ ಯಾವ ಮೂಲಂ ವಾ ಪಣ್ಣಂ ವಾ ನ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ತಾವ ಬೀಜಗಾಮೋವ, ಮೂಲೇ ಚ ನಿಕ್ಖನ್ತೇ ಪಣ್ಣೇ ಚ ಹರಿತೇ ಜಾತೇ ಭೂತಗಾಮೋವ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
130.Udakasambhavoti udakajāto. Cetiyādīsūti ettha ādi-saddena gehappamukhapākāravedikādīsu nibbattā gahitā. Nibbattadvattipattako bhūtagāmova, anibbattako aggabīje saṅgahaṃ gacchati. Bījampi yāva mūlaṃ vā paṇṇaṃ vā na nikkhamati, tāva bījagāmova, mūle ca nikkhante paṇṇe ca harite jāte bhūtagāmova hotīti attho.
೧೩೧. ಮಕುಳನ್ತಿ ಅಫುಲ್ಲಂ। ಅಹಿಛತ್ತಕಂ ನಾಮ ರುಕ್ಖೇ ಜಾತಂ ಅಹಿಛತ್ತಕಂ।
131.Makuḷanti aphullaṃ. Ahichattakaṃ nāma rukkhe jātaṃ ahichattakaṃ.
೧೩೨. ಅಲ್ಲರುಕ್ಖೇ ಗಣ್ಹತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ಥಾತಿ ಅಲ್ಲರುಕ್ಖೇ ಛಿನ್ದತೋ ವಾಪೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
132. Allarukkhe gaṇhatoti sambandho. Tatthāti allarukkhe chindato vāpīti sambandho.
೧೩೪. ‘‘ಇಮಂ ರುಕ್ಖಂ, ಇಮಂ ಲತಂ, ಇಮಂ ಕನ್ದಂ ಛಿನ್ದ, ಭಿನ್ದಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ಭಾಸಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ‘‘ಇದಂ, ಏತ’’ನ್ತಿ ಅವತ್ವಾ ಕೇವಲಂ ‘‘ರುಕ್ಖಂ ಛಿನ್ದಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೨; ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಭೂತಗಾಮಹಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ) ನಯೇನ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ। ಸಮಣಕಪ್ಪವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
134. ‘‘Imaṃ rukkhaṃ, imaṃ lataṃ, imaṃ kandaṃ chinda, bhindā’’tiādinā nayena niyametvā bhāsituṃ na vaṭṭati. ‘‘Idaṃ, eta’’nti avatvā kevalaṃ ‘‘rukkhaṃ chindā’’tiādinā (pāci. aṭṭha. 92; kaṅkhā. aṭṭha. bhūtagāmahikkhāpadavaṇṇanā) nayena vattuṃ vaṭṭatīti. Samaṇakappavinicchayo.
ಸಮಣಕಪ್ಪನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Samaṇakappaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
