| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
8. සමණමුණ්‌ඩිකසුත්‌තං
8. Samaṇamuṇḍikasuttaṃ
260. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන උග්‌ගාහමානො පරිබ්‌බාජකො සමණමුණ්‌ඩිකාපුත්‌තො 1 සමයප්‌පවාදකෙ තින්‌දුකාචීරෙ එකසාලකෙ මල්‌ලිකාය ආරාමෙ පටිවසති මහතියා පරිබ්‌බාජකපරිසාය සද්‌ධිං පඤ්‌චමත්‌තෙහි පරිබ්‌බාජකසතෙහි. අථ ඛො පඤ්‌චකඞ්‌ගො ථපති සාවත්‌ථියා නික්‌ඛමි දිවා දිවස්‌ස භගවන්‌තං දස්‌සනාය. අථ ඛො පඤ්‌චකඞ්‌ගස්‌ස ථපතිස්‌ස එතදහොසි – ‘‘අකාලො ඛො තාව භගවන්‌තං දස්‌සනාය; පටිසල්‌ලීනො භගවා. මනොභාවනියානම්‌පි භික්‌ඛූනං අසමයො දස්‌සනාය; පටිසල්‌ලීනා මනොභාවනියා භික්‌ඛූ. යංනූනාහං යෙන සමයප්‌පවාදකො තින්‌දුකාචීරො එකසාලකො මල්‌ලිකාය ආරාමො යෙන උග්‌ගාහමානො පරිබ්‌බාජකො සමණමුණ්‌ඩිකාපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො පඤ්‌චකඞ්‌ගො ථපති යෙන සමයප්‌පවාදකො තින්‌දුකාචීරො එකසාලකො මල්‌ලිකාය ආරාමො යෙන උග්‌ගාහමානො පරිබ්‌බාජකො සමණමුණ්‌ඩිකාපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමි.
260. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena uggāhamāno paribbājako samaṇamuṇḍikāputto 2 samayappavādake tindukācīre ekasālake mallikāya ārāme paṭivasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ pañcamattehi paribbājakasatehi. Atha kho pañcakaṅgo thapati sāvatthiyā nikkhami divā divassa bhagavantaṃ dassanāya. Atha kho pañcakaṅgassa thapatissa etadahosi – ‘‘akālo kho tāva bhagavantaṃ dassanāya; paṭisallīno bhagavā. Manobhāvaniyānampi bhikkhūnaṃ asamayo dassanāya; paṭisallīnā manobhāvaniyā bhikkhū. Yaṃnūnāhaṃ yena samayappavādako tindukācīro ekasālako mallikāya ārāmo yena uggāhamāno paribbājako samaṇamuṇḍikāputto tenupasaṅkameyya’’nti. Atha kho pañcakaṅgo thapati yena samayappavādako tindukācīro ekasālako mallikāya ārāmo yena uggāhamāno paribbājako samaṇamuṇḍikāputto tenupasaṅkami.
තෙන ඛො පන සමයෙන උග්‌ගාහමානො පරිබ්‌බාජකො සමණමුණ්‌ඩිකාපුත්‌තො මහතියා පරිබ්‌බාජකපරිසාය සද්‌ධිං නිසින්‌නො හොති උන්‌නාදිනියා උච්‌චාසද්‌දමහාසද්‌දාය අනෙකවිහිතං තිරච්‌ඡානකථං කථෙන්‌තියා, සෙය්‍යථිදං – රාජකථං චොරකථං මහාමත්‌තකථං සෙනාකථං භයකථං යුද්‌ධකථං අන්‌නකථං පානකථං වත්‌ථකථං සයනකථං මාලාකථං ගන්‌ධකථං ඤාතිකථං යානකථං ගාමකථං නිගමකථං නගරකථං ජනපදකථං ඉත්‌ථිකථං සූරකථං විසිඛාකථං කුම්‌භට්‌ඨානකථං පුබ්‌බපෙතකථං නානත්‌තකථං ලොකක්‌ඛායිකං සමුද්‌දක්‌ඛායිකං ඉතිභවාභවකථං ඉති වා.
Tena kho pana samayena uggāhamāno paribbājako samaṇamuṇḍikāputto mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddamahāsaddāya anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentiyā, seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā.
අද්‌දසා ඛො උග්‌ගාහමානො පරිබ්‌බාජකො සමණමුණ්‌ඩිකාපුත්‌තො පඤ්‌චකඞ්‌ගං ථපතිං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං. දිස්‌වාන සකං පරිසං සණ්‌ඨාපෙසි – ‘‘අප්‌පසද්‌දා භොන්‌තො හොන්‌තු, මා භොන්‌තො සද්‌දමකත්‌ථ; අයං සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සාවකො ආගච්‌ඡති පඤ්‌චකඞ්‌ගො ථපති. යාවතා ඛො පන සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සාවකා ගිහී ඔදාතවසනා සාවත්‌ථියං පටිවසන්‌ති අයං තෙසං අඤ්‌ඤතරො පඤ්‌චකඞ්‌ගො ථපති. අප්‌පසද්‌දකාමා ඛො පන තෙ ආයස්‌මන්‌තො අප්‌පසද්‌දවිනීතා අප්‌පසද්‌දස්‌ස වණ්‌ණවාදිනො; අප්‌පෙව නාම අප්‌පසද්‌දං පරිසං විදිත්‌වා උපසඞ්‌කමිතබ්‌බං මඤ්‌ඤෙය්‍යා’’ති. අථ ඛො තෙ පරිබ්‌බාජකා තුණ්‌හී අහෙසුං.
Addasā kho uggāhamāno paribbājako samaṇamuṇḍikāputto pañcakaṅgaṃ thapatiṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna sakaṃ parisaṃ saṇṭhāpesi – ‘‘appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha; ayaṃ samaṇassa gotamassa sāvako āgacchati pañcakaṅgo thapati. Yāvatā kho pana samaṇassa gotamassa sāvakā gihī odātavasanā sāvatthiyaṃ paṭivasanti ayaṃ tesaṃ aññataro pañcakaṅgo thapati. Appasaddakāmā kho pana te āyasmanto appasaddavinītā appasaddassa vaṇṇavādino; appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā’’ti. Atha kho te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.
261. අථ ඛො පඤ්‌චකඞ්‌ගො ථපති යෙන උග්‌ගාහමානො පරිබ්‌බාජකො සමණමුණ්‌ඩිකාපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා උග්‌ගාහමානෙන පරිබ්‌බාජකෙන සමණමුණ්‌ඩිකාපුත්‌තෙන සද්‌ධිං සම්‌මොදි . සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො පඤ්‌චකඞ්‌ගං ථපතිං උග්‌ගාහමානො පරිබ්‌බාජකො සමණමුණ්‌ඩිකාපුත්‌තො එතදවොච – ‘‘චතූහි ඛො අහං, ගහපති, ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතං පුරිසපුග්‌ගලං පඤ්‌ඤපෙමි සම්‌පන්‌නකුසලං පරමකුසලං උත්‌තමපත්‌තිපත්‌තං සමණං අයොජ්‌ඣං. කතමෙහි චතූහි? ඉධ, ගහපති, න කායෙන පාපකම්‌මං කරොති, න පාපකං වාචං භාසති, න පාපකං සඞ්‌කප්‌පං සඞ්‌කප්‌පෙති, න පාපකං ආජීවං ආජීවති – ඉමෙහි ඛො අහං, ගහපති, චතූහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතං පුරිසපුග්‌ගලං පඤ්‌ඤපෙමි සම්‌පන්‌නකුසලං පරමකුසලං උත්‌තමපත්‌තිපත්‌තං සමණං අයොජ්‌ඣ’’න්‌ති.
261. Atha kho pañcakaṅgo thapati yena uggāhamāno paribbājako samaṇamuṇḍikāputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā uggāhamānena paribbājakena samaṇamuṇḍikāputtena saddhiṃ sammodi . Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho pañcakaṅgaṃ thapatiṃ uggāhamāno paribbājako samaṇamuṇḍikāputto etadavoca – ‘‘catūhi kho ahaṃ, gahapati, dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññapemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhaṃ. Katamehi catūhi? Idha, gahapati, na kāyena pāpakammaṃ karoti, na pāpakaṃ vācaṃ bhāsati, na pāpakaṃ saṅkappaṃ saṅkappeti, na pāpakaṃ ājīvaṃ ājīvati – imehi kho ahaṃ, gahapati, catūhi dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññapemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjha’’nti.
අථ ඛො පඤ්‌චකඞ්‌ගො ථපති උග්‌ගාහමානස්‌ස පරිබ්‌බාජකස්‌ස සමණමුණ්‌ඩිකාපුත්‌තස්‌ස භාසිතං නෙව අභිනන්‌දි නප්‌පටික්‌කොසි. අනභිනන්‌දිත්‌වා අප්‌පටික්‌කොසිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා පක්‌කාමි – ‘‘භගවතො සන්‌තිකෙ එතස්‌ස භාසිතස්‌ස අත්‌ථං ආජානිස්‌සාමී’’ති. අථ ඛො පඤ්‌චකඞ්‌ගො ථපති යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො පඤ්‌චකඞ්‌ගො ථපති යාවතකො අහොසි උග්‌ගාහමානෙන පරිබ්‌බාජකෙන සමණමුණ්‌ඩිකාපුත්‌තෙන සද්‌ධිං කථාසල්‌ලාපො තං සබ්‌බං භගවතො ආරොචෙසි.
Atha kho pañcakaṅgo thapati uggāhamānassa paribbājakassa samaṇamuṇḍikāputtassa bhāsitaṃ neva abhinandi nappaṭikkosi. Anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi – ‘‘bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmī’’ti. Atha kho pañcakaṅgo thapati yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho pañcakaṅgo thapati yāvatako ahosi uggāhamānena paribbājakena samaṇamuṇḍikāputtena saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi.
262. එවං වුත්‌තෙ, භගවා පඤ්‌චකඞ්‌ගං ථපතිං එතදවොච – ‘‘එවං සන්‌තෙ ඛො, ථපති, දහරො කුමාරො මන්‌දො උත්‌තානසෙය්‍යකො සම්‌පන්‌නකුසලො භවිස්‌සති පරමකුසලො උත්‌තමපත්‌තිපත්‌තො සමණො අයොජ්‌ඣො, යථා උග්‌ගාහමානස්‌ස පරිබ්‌බාජකස්‌ස සමණමුණ්‌ඩිකාපුත්‌තස්‌ස වචනං. දහරස්‌ස හි, ථපති, කුමාරස්‌ස මන්‌දස්‌ස උත්‌තානසෙය්‍යකස්‌ස කායොතිපි න හොති, කුතො පන කායෙන පාපකම්‌මං කරිස්‌සති, අඤ්‌ඤත්‍ර ඵන්‌දිතමත්‌තා! දහරස්‌ස හි, ථපති, කුමාරස්‌ස මන්‌දස්‌ස උත්‌තානසෙය්‍යකස්‌ස වාචාතිපි න හොති, කුතො පන පාපකං වාචං භාසිස්‌සති, අඤ්‌ඤත්‍ර රොදිතමත්‌තා ! දහරස්‌ස හි, ථපති, කුමාරස්‌ස මන්‌දස්‌ස උත්‌තානසෙය්‍යකස්‌ස සඞ්‌කප්‌පොතිපි න හොති, කුතො පන පාපකං සඞ්‌කප්‌පං සඞ්‌කප්‌පිස්‌සති, අඤ්‌ඤත්‍ර විකූජිතමත්‌තා 3! දහරස්‌ස හි, ථපති, කුමාරස්‌ස මන්‌දස්‌ස උත්‌තානසෙය්‍යකස්‌ස ආජීවොතිපි න හොති, කුතො පන පාපකං ආජීවං ආජීවිස්‌සති, අඤ්‌ඤත්‍ර මාතුථඤ්‌ඤා! එවං සන්‌තෙ ඛො, ථපති, දහරො කුමාරො මන්‌දො උත්‌තානසෙය්‍යකො සම්‌පන්‌නකුසලො භවිස්‌සති පරමකුසලො උත්‌තමපත්‌තිපත්‌තො සමණො අයොජ්‌ඣො, යථා උග්‌ගාහමානස්‌ස පරිබ්‌බාජකස්‌ස සමණමුණ්‌ඩිකාපුත්‌තස්‌ස වචනං.
262. Evaṃ vutte, bhagavā pañcakaṅgaṃ thapatiṃ etadavoca – ‘‘evaṃ sante kho, thapati, daharo kumāro mando uttānaseyyako sampannakusalo bhavissati paramakusalo uttamapattipatto samaṇo ayojjho, yathā uggāhamānassa paribbājakassa samaṇamuṇḍikāputtassa vacanaṃ. Daharassa hi, thapati, kumārassa mandassa uttānaseyyakassa kāyotipi na hoti, kuto pana kāyena pāpakammaṃ karissati, aññatra phanditamattā! Daharassa hi, thapati, kumārassa mandassa uttānaseyyakassa vācātipi na hoti, kuto pana pāpakaṃ vācaṃ bhāsissati, aññatra roditamattā ! Daharassa hi, thapati, kumārassa mandassa uttānaseyyakassa saṅkappotipi na hoti, kuto pana pāpakaṃ saṅkappaṃ saṅkappissati, aññatra vikūjitamattā 4! Daharassa hi, thapati, kumārassa mandassa uttānaseyyakassa ājīvotipi na hoti, kuto pana pāpakaṃ ājīvaṃ ājīvissati, aññatra mātuthaññā! Evaṃ sante kho, thapati, daharo kumāro mando uttānaseyyako sampannakusalo bhavissati paramakusalo uttamapattipatto samaṇo ayojjho, yathā uggāhamānassa paribbājakassa samaṇamuṇḍikāputtassa vacanaṃ.
263. ‘‘චතූහි ඛො අහං, ථපති, ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතං පුරිසපුග්‌ගලං පඤ්‌ඤපෙමි න චෙව සම්‌පන්‌නකුසලං න පරමකුසලං න උත්‌තමපත්‌තිපත්‌තං සමණං අයොජ්‌ඣං, අපි චිමං දහරං කුමාරං මන්‌දං උත්‌තානසෙය්‍යකං සමධිගය්‌හ තිට්‌ඨති. කතමෙහි චතූහි? ඉධ, ථපති, න කායෙන පාපකම්‌මං කරොති, න පාපකං වාචං භාසති, න පාපකං සඞ්‌කප්‌පං සඞ්‌කප්‌පෙති, න පාපකං ආජීවං ආජීවති – ඉමෙහි ඛො අහං, ථපති, චතූහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතං පුරිසපුග්‌ගලං පඤ්‌ඤපෙමි න චෙව සම්‌පන්‌නකුසලං න පරමකුසලං න උත්‌තමපත්‌තිපත්‌තං සමණං අයොජ්‌ඣං, අපි චිමං දහරං කුමාරං මන්‌දං උත්‌තානසෙය්‍යකං සමධිගය්‌හ තිට්‌ඨති.
263. ‘‘Catūhi kho ahaṃ, thapati, dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññapemi na ceva sampannakusalaṃ na paramakusalaṃ na uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhaṃ, api cimaṃ daharaṃ kumāraṃ mandaṃ uttānaseyyakaṃ samadhigayha tiṭṭhati. Katamehi catūhi? Idha, thapati, na kāyena pāpakammaṃ karoti, na pāpakaṃ vācaṃ bhāsati, na pāpakaṃ saṅkappaṃ saṅkappeti, na pāpakaṃ ājīvaṃ ājīvati – imehi kho ahaṃ, thapati, catūhi dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññapemi na ceva sampannakusalaṃ na paramakusalaṃ na uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhaṃ, api cimaṃ daharaṃ kumāraṃ mandaṃ uttānaseyyakaṃ samadhigayha tiṭṭhati.
‘‘දසහි ඛො අහං, ථපති, ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතං පුරිසපුග්‌ගලං පඤ්‌ඤපෙමි සම්‌පන්‌නකුසලං පරමකුසලං උත්‌තමපත්‌තිපත්‌තං සමණං අයොජ්‌ඣං. ඉමෙ අකුසලා සීලා; තමහං 5, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි. ඉතොසමුට්‌ඨානා අකුසලා සීලා; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි. ඉධ අකුසලා සීලා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි. එවං පටිපන්‌නො අකුසලානං සීලානං නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි.
‘‘Dasahi kho ahaṃ, thapati, dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññapemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhaṃ. Ime akusalā sīlā; tamahaṃ 6, thapati, veditabbanti vadāmi. Itosamuṭṭhānā akusalā sīlā; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi. Idha akusalā sīlā aparisesā nirujjhanti; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi. Evaṃ paṭipanno akusalānaṃ sīlānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi.
‘‘ඉමෙ කුසලා සීලා; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි. ඉතොසමුට්‌ඨානා කුසලා සීලා; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි. ඉධ කුසලා සීලා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි. එවං පටිපන්‌නො කුසලානං සීලානං නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි.
‘‘Ime kusalā sīlā; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi. Itosamuṭṭhānā kusalā sīlā; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi. Idha kusalā sīlā aparisesā nirujjhanti; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi. Evaṃ paṭipanno kusalānaṃ sīlānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi.
‘‘ඉමෙ අකුසලා සඞ්‌කප්‌පා; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි. ඉතොසමුට්‌ඨානා අකුසලා සඞ්‌කප්‌පා ; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි. ඉධ අකුසලා සඞ්‌කප්‌පා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි. එවං පටිපන්‌නො අකුසලානං සඞ්‌කප්‌පානං නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි.
‘‘Ime akusalā saṅkappā; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi. Itosamuṭṭhānā akusalā saṅkappā ; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi. Idha akusalā saṅkappā aparisesā nirujjhanti; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi. Evaṃ paṭipanno akusalānaṃ saṅkappānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi.
‘‘ඉමෙ කුසලා සඞ්‌කප්‌පා; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි. ඉතොසමුට්‌ඨානා කුසලා සඞ්‌කප්‌පා ; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි. ඉධ කුසලා සඞ්‌කප්‌පා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි. එවං පටිපන්‌නො කුසලානං සඞ්‌කප්‌පානං නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති; තමහං, ථපති, වෙදිතබ්‌බන්‌ති වදාමි.
‘‘Ime kusalā saṅkappā; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi. Itosamuṭṭhānā kusalā saṅkappā ; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi. Idha kusalā saṅkappā aparisesā nirujjhanti; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi. Evaṃ paṭipanno kusalānaṃ saṅkappānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti; tamahaṃ, thapati, veditabbanti vadāmi.
264. ‘‘කතමෙ ච, ථපති, අකුසලා සීලා? අකුසලං කායකම්‌මං, අකුසලං වචීකම්‌මං, පාපකො ආජීවො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති, ථපති, අකුසලා සීලා.
264. ‘‘Katame ca, thapati, akusalā sīlā? Akusalaṃ kāyakammaṃ, akusalaṃ vacīkammaṃ, pāpako ājīvo – ime vuccanti, thapati, akusalā sīlā.
‘‘ඉමෙ ච, ථපති, අකුසලා සීලා කිංසමුට්‌ඨානා? සමුට්‌ඨානම්‌පි නෙසං වුත්‌තං. ‘චිත්‌තසමුට්‌ඨානා’තිස්‌ස වචනීයං. කතමං චිත්‌තං? චිත්‌තම්‌පි හි බහුං අනෙකවිධං නානප්‌පකාරකං. යං චිත්‌තං සරාගං සදොසං සමොහං, ඉතොසමුට්‌ඨානා අකුසලා සීලා.
‘‘Ime ca, thapati, akusalā sīlā kiṃsamuṭṭhānā? Samuṭṭhānampi nesaṃ vuttaṃ. ‘Cittasamuṭṭhānā’tissa vacanīyaṃ. Katamaṃ cittaṃ? Cittampi hi bahuṃ anekavidhaṃ nānappakārakaṃ. Yaṃ cittaṃ sarāgaṃ sadosaṃ samohaṃ, itosamuṭṭhānā akusalā sīlā.
‘‘ඉමෙ ච, ථපති, අකුසලා සීලා කුහිං අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති? නිරොධොපි නෙසං වුත්‌තො. ඉධ, ථපති, භික්‌ඛු කායදුච්‌චරිතං පහාය කායසුචරිතං භාවෙති, වචීදුච්‌චරිතං පහාය වචීසුචරිතං භාවෙති, මනොදුච්‌චරිතං පහාය මනොසුචරිතං භාවෙති, මිච්‌ඡාජීවං පහාය සම්‌මාජීවෙන ජීවිතං කප්‌පෙති – එත්‌ථෙතෙ අකුසලා සීලා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති.
‘‘Ime ca, thapati, akusalā sīlā kuhiṃ aparisesā nirujjhanti? Nirodhopi nesaṃ vutto. Idha, thapati, bhikkhu kāyaduccaritaṃ pahāya kāyasucaritaṃ bhāveti, vacīduccaritaṃ pahāya vacīsucaritaṃ bhāveti, manoduccaritaṃ pahāya manosucaritaṃ bhāveti, micchājīvaṃ pahāya sammājīvena jīvitaṃ kappeti – etthete akusalā sīlā aparisesā nirujjhanti.
‘‘කථං පටිපන්‌නො, ථපති, අකුසලානං සීලානං නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති? ඉධ, ථපති, භික්‌ඛු අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති; උප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති; අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති; උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා අසම්‌මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති. එවං පටිපන්‌නො ඛො, ථපති, අකුසලානං සීලානං නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති.
‘‘Kathaṃ paṭipanno, thapati, akusalānaṃ sīlānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti? Idha, thapati, bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evaṃ paṭipanno kho, thapati, akusalānaṃ sīlānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti.
265. ‘‘කතමෙ ච, ථපති, කුසලා සීලා? කුසලං කායකම්‌මං, කුසලං වචීකම්‌මං, ආජීවපරිසුද්‌ධම්‌පි ඛො අහං, ථපති, සීලස්‌මිං වදාමි. ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති, ථපති, කුසලා සීලා.
265. ‘‘Katame ca, thapati, kusalā sīlā? Kusalaṃ kāyakammaṃ, kusalaṃ vacīkammaṃ, ājīvaparisuddhampi kho ahaṃ, thapati, sīlasmiṃ vadāmi. Ime vuccanti, thapati, kusalā sīlā.
‘‘ඉමෙ ච, ථපති, කුසලා සීලා කිංසමුට්‌ඨානා? සමුට්‌ඨානම්‌පි නෙසං වුත්‌තං. ‘චිත්‌තසමුට්‌ඨානා’තිස්‌ස වචනීයං. කතමං චිත්‌තං? චිත්‌තම්‌පි හි බහුං අනෙකවිධං නානප්‌පකාරකං. යං චිත්‌තං වීතරාගං වීතදොසං වීතමොහං, ඉතොසමුට්‌ඨානා කුසලා සීලා.
‘‘Ime ca, thapati, kusalā sīlā kiṃsamuṭṭhānā? Samuṭṭhānampi nesaṃ vuttaṃ. ‘Cittasamuṭṭhānā’tissa vacanīyaṃ. Katamaṃ cittaṃ? Cittampi hi bahuṃ anekavidhaṃ nānappakārakaṃ. Yaṃ cittaṃ vītarāgaṃ vītadosaṃ vītamohaṃ, itosamuṭṭhānā kusalā sīlā.
‘‘ඉමෙ ච, ථපති, කුසලා සීලා කුහිං අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති? නිරොධොපි නෙසං වුත්‌තො. ඉධ, ථපති, භික්‌ඛු සීලවා හොති නො ච සීලමයො, තඤ්‌ච චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං යථාභූතං පජානාති; යත්‌ථස්‌ස තෙ කුසලා සීලා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති.
‘‘Ime ca, thapati, kusalā sīlā kuhiṃ aparisesā nirujjhanti? Nirodhopi nesaṃ vutto. Idha, thapati, bhikkhu sīlavā hoti no ca sīlamayo, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti; yatthassa te kusalā sīlā aparisesā nirujjhanti.
‘‘කථං පටිපන්‌නො ච, ථපති, කුසලානං සීලානං නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති? ඉධ, ථපති, භික්‌ඛු අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති ; උප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය…පෙ.… අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය…පෙ.… උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා අසම්‌මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති. එවං පටිපන්‌නො ඛො, ථපති, කුසලානං සීලානං නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති.
‘‘Kathaṃ paṭipanno ca, thapati, kusalānaṃ sīlānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti? Idha, thapati, bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati ; uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evaṃ paṭipanno kho, thapati, kusalānaṃ sīlānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti.
266. ‘‘කතමෙ ච, ථපති, අකුසලා සඞ්‌කප්‌පා? කාමසඞ්‌කප්‌පො, බ්‍යාපාදසඞ්‌කප්‌පො, විහිංසාසඞ්‌කප්‌පො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති, ථපති, අකුසලා සඞ්‌කප්‌පා.
266. ‘‘Katame ca, thapati, akusalā saṅkappā? Kāmasaṅkappo, byāpādasaṅkappo, vihiṃsāsaṅkappo – ime vuccanti, thapati, akusalā saṅkappā.
‘‘ඉමෙ ච, ථපති, අකුසලා සඞ්‌කප්‌පා කිංසමුට්‌ඨානා? සමුට්‌ඨානම්‌පි නෙසං වුත්‌තං. ‘සඤ්‌ඤාසමුට්‌ඨානා’තිස්‌ස වචනීයං. කතමා සඤ්‌ඤා? සඤ්‌ඤාපි හි බහූ අනෙකවිධා නානප්‌පකාරකා. කාමසඤ්‌ඤා, බ්‍යාපාදසඤ්‌ඤා, විහිංසාසඤ්‌ඤා – ඉතොසමුට්‌ඨානා අකුසලා සඞ්‌කප්‌පා.
‘‘Ime ca, thapati, akusalā saṅkappā kiṃsamuṭṭhānā? Samuṭṭhānampi nesaṃ vuttaṃ. ‘Saññāsamuṭṭhānā’tissa vacanīyaṃ. Katamā saññā? Saññāpi hi bahū anekavidhā nānappakārakā. Kāmasaññā, byāpādasaññā, vihiṃsāsaññā – itosamuṭṭhānā akusalā saṅkappā.
‘‘ඉමෙ ච, ථපති, අකුසලා සඞ්‌කප්‌පා කුහිං අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති? නිරොධොපි නෙසං වුත්‌තො. ඉධ, ථපති, භික්‌ඛු විවිච්‌චෙව කාමෙහි…පෙ.… පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති; එත්‌ථෙතෙ අකුසලා සඞ්‌කප්‌පා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති.
‘‘Ime ca, thapati, akusalā saṅkappā kuhiṃ aparisesā nirujjhanti? Nirodhopi nesaṃ vutto. Idha, thapati, bhikkhu vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; etthete akusalā saṅkappā aparisesā nirujjhanti.
‘‘කථං පටිපන්‌නො ච, ථපති, අකුසලානං සඞ්‌කප්‌පානං නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති? ඉධ, ථපති, භික්‌ඛු අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති; උප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය…පෙ.… අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය…පෙ.… උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා අසම්‌මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති. එවං පටිපන්‌නො ඛො, ථපති, අකුසලානං සඞ්‌කප්‌පානං නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති.
‘‘Kathaṃ paṭipanno ca, thapati, akusalānaṃ saṅkappānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti? Idha, thapati, bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evaṃ paṭipanno kho, thapati, akusalānaṃ saṅkappānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti.
267. ‘‘කතමෙ ච, ථපති, කුසලා සඞ්‌කප්‌පා? නෙක්‌ඛම්‌මසඞ්‌කප්‌පො, අබ්‍යාපාදසඞ්‌කප්‌පො, අවිහිංසාසඞ්‌කප්‌පො – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති, ථපති, කුසලා සඞ්‌කප්‌පා.
267. ‘‘Katame ca, thapati, kusalā saṅkappā? Nekkhammasaṅkappo, abyāpādasaṅkappo, avihiṃsāsaṅkappo – ime vuccanti, thapati, kusalā saṅkappā.
‘‘ඉමෙ ච, ථපති, කුසලා සඞ්‌කප්‌පා කිංසමුට්‌ඨානා? සමුට්‌ඨානම්‌පි නෙසං වුත්‌තං. ‘සඤ්‌ඤාසමුට්‌ඨානා’තිස්‌ස වචනීයං. කතමා සඤ්‌ඤා? සඤ්‌ඤාපි හි බහූ අනෙකවිධා නානප්‌පකාරකා. නෙක්‌ඛම්‌මසඤ්‌ඤා, අබ්‍යාපාදසඤ්‌ඤා, අවිහිංසාසඤ්‌ඤා – ඉතොසමුට්‌ඨානා කුසලා සඞ්‌කප්‌පා.
‘‘Ime ca, thapati, kusalā saṅkappā kiṃsamuṭṭhānā? Samuṭṭhānampi nesaṃ vuttaṃ. ‘Saññāsamuṭṭhānā’tissa vacanīyaṃ. Katamā saññā? Saññāpi hi bahū anekavidhā nānappakārakā. Nekkhammasaññā, abyāpādasaññā, avihiṃsāsaññā – itosamuṭṭhānā kusalā saṅkappā.
‘‘ඉමෙ ච, ථපති, කුසලා සඞ්‌කප්‌පා කුහිං අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති? නිරොධොපි නෙසං වුත්‌තො. ඉධ, ථපති, භික්‌ඛු විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා…පෙ.… දුතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති; එත්‌ථෙතෙ කුසලා සඞ්‌කප්‌පා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති.
‘‘Ime ca, thapati, kusalā saṅkappā kuhiṃ aparisesā nirujjhanti? Nirodhopi nesaṃ vutto. Idha, thapati, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; etthete kusalā saṅkappā aparisesā nirujjhanti.
‘‘කථං පටිපන්‌නො ච, ථපති, කුසලානං සඞ්‌කප්‌පානං නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති? ඉධ, ථපති, භික්‌ඛු අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති; උප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය…පෙ.… අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය…පෙ.… උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා අසම්‌මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති. එවං පටිපන්‌නො ඛො, ථපති, කුසලානං සඞ්‌කප්‌පානං නිරොධාය පටිපන්‌නො හොති.
‘‘Kathaṃ paṭipanno ca, thapati, kusalānaṃ saṅkappānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti? Idha, thapati, bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati; uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evaṃ paṭipanno kho, thapati, kusalānaṃ saṅkappānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti.
268. ‘‘කතමෙහි චාහං, ථපති, දසහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතං පුරිසපුග්‌ගලං පඤ්‌ඤපෙමි සම්‌පන්‌නකුසලං පරමකුසලං උත්‌තමපත්‌තිපත්‌තං සමණං අයොජ්‌ඣං? ඉධ, ථපති, භික්‌ඛු අසෙඛාය සම්‌මාදිට්‌ඨියා සමන්‌නාගතො හොති, අසෙඛෙන සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පෙන සමන්‌නාගතො හොති, අසෙඛාය සම්‌මාවාචාය සමන්‌නාගතො හොති, අසෙඛෙන සම්‌මාකම්‌මන්‌තෙන සමන්‌නාගතො හොති, අසෙඛෙන සම්‌මාආජීවෙන සමන්‌නාගතො හොති, අසෙඛෙන සම්‌මාවායාමෙන සමන්‌නාගතො හොති, අසෙඛාය සම්‌මාසතියා සමන්‌නාගතො හොති, අසෙඛෙන සම්‌මාසමාධිනා සමන්‌නාගතො හොති, අසෙඛෙන සම්‌මාඤාණෙන සමන්‌නාගතො හොති, අසෙඛාය සම්‌මාවිමුත්‌තියා සමන්‌නාගතො හොති – ඉමෙහි ඛො අහං, ථපති, දසහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතං පුරිසපුග්‌ගලං පඤ්‌ඤපෙමි සම්‌පන්‌නකුසලං පරමකුසලං උත්‌තමපත්‌තිපත්‌තං සමණං අයොජ්‌ඣ’’න්‌ති.
268. ‘‘Katamehi cāhaṃ, thapati, dasahi dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññapemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhaṃ? Idha, thapati, bhikkhu asekhāya sammādiṭṭhiyā samannāgato hoti, asekhena sammāsaṅkappena samannāgato hoti, asekhāya sammāvācāya samannāgato hoti, asekhena sammākammantena samannāgato hoti, asekhena sammāājīvena samannāgato hoti, asekhena sammāvāyāmena samannāgato hoti, asekhāya sammāsatiyā samannāgato hoti, asekhena sammāsamādhinā samannāgato hoti, asekhena sammāñāṇena samannāgato hoti, asekhāya sammāvimuttiyā samannāgato hoti – imehi kho ahaṃ, thapati, dasahi dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññapemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjha’’nti.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනො පඤ්‌චකඞ්‌ගො ථපති භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දීති.
Idamavoca bhagavā. Attamano pañcakaṅgo thapati bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
සමණමුණ්‌ඩිකසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං අට්‌ඨමං.
Samaṇamuṇḍikasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 8. සමණමුණ්‌ඩිකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Samaṇamuṇḍikasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 8. සමණමුණ්‌ඩිකාපුත්‌තසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Samaṇamuṇḍikāputtasuttavaṇṇanā
