| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
१०. समणसुत्तवण्णना
10. Samaṇasuttavaṇṇanā
२४१. दसमे इधेवाति इमस्मिंयेव सासने। अयं पन नियमो सेसपदेसुपि वेदितब्बो। दुतियादयोपि हि समणा इधेव, न अञ्ञत्थ। सुञ्ञाति रित्ता तुच्छा। परप्पवादाति चत्तारो सस्सतवादा, चत्तारो एकच्चसस्सतिका, चत्तारो अन्तानन्तिका, चत्तारो अमराविक्खेपिका, द्वे अधिच्चसमुप्पन्निका, सोळस सञ्ञिवादा, अट्ठ असञ्ञिवादा, अट्ठ नेवसञ्ञिनासञ्ञिवादा, सत्त उच्छेदवादा, पञ्च दिट्ठधम्मनिब्बानवादाति इमे सब्बेपि ब्रह्मजाले आगतद्वासट्ठिदिट्ठियो इतो बाहिरानं परेसं पवादा परप्पवादा नाम। ते सब्बेपि इमेहि चतूहि फलट्ठकसमणेहि सुञ्ञा। न हि ते एत्थ सन्ति। न केवलञ्च एतेहेव सुञ्ञा , चतूहि पन मग्गट्ठकसमणेहिपि, चतुन्नं मग्गानं अत्थाय आरद्धविपस्सकेहिपीति द्वादसहिपि समणेहि सुञ्ञा एव। इदमेव अत्थं सन्धाय भगवता महापरिनिब्बाने (दी॰ नि॰ २.२१४) वुत्तं –
241. Dasame idhevāti imasmiṃyeva sāsane. Ayaṃ pana niyamo sesapadesupi veditabbo. Dutiyādayopi hi samaṇā idheva, na aññattha. Suññāti rittā tucchā. Parappavādāti cattāro sassatavādā, cattāro ekaccasassatikā, cattāro antānantikā, cattāro amarāvikkhepikā, dve adhiccasamuppannikā, soḷasa saññivādā, aṭṭha asaññivādā, aṭṭha nevasaññināsaññivādā, satta ucchedavādā, pañca diṭṭhadhammanibbānavādāti ime sabbepi brahmajāle āgatadvāsaṭṭhidiṭṭhiyo ito bāhirānaṃ paresaṃ pavādā parappavādā nāma. Te sabbepi imehi catūhi phalaṭṭhakasamaṇehi suññā. Na hi te ettha santi. Na kevalañca eteheva suññā , catūhi pana maggaṭṭhakasamaṇehipi, catunnaṃ maggānaṃ atthāya āraddhavipassakehipīti dvādasahipi samaṇehi suññā eva. Idameva atthaṃ sandhāya bhagavatā mahāparinibbāne (dī. ni. 2.214) vuttaṃ –
‘‘एकूनतिंसो वयसा सुभद्द,
‘‘Ekūnatiṃso vayasā subhadda,
यं पब्बजिं किंकुसलानुएसी।
Yaṃ pabbajiṃ kiṃkusalānuesī;
वस्सानि पञ्ञास समाधिकानि,
Vassāni paññāsa samādhikāni,
यतो अहं पब्बजितो सुभद्द।
Yato ahaṃ pabbajito subhadda;
ञायस्स धम्मस्स पदेसवत्ती,
Ñāyassa dhammassa padesavattī,
इतो बहिद्धा समणोपि नत्थि’’॥
Ito bahiddhā samaṇopi natthi’’.
‘‘दुतियोपि समणो नत्थि, ततियोपि समणो नत्थि, चतुत्थोपि समणो नत्थि, सुञ्ञा परप्पवादा समणेहि अञ्ञेही’’ति । एत्थ हि पदेसवत्तीति आरद्धविपस्सको अधिप्पेतो। तस्मा सोतापत्तिमग्गस्स आरद्धविपस्सकं मग्गट्ठं फलट्ठन्ति तयोपि एकतो कत्वा ‘‘समणोपि नत्थी’’ति आह, सकदागामिमग्गस्स आरद्धविपस्सकं मग्गट्ठं फलट्ठन्ति तयोपि एकतो कत्वा ‘‘दुतियोपि समणो नत्थी’’ति आह। इतरेसुपि द्वीसु एसेव नयो। एकादसमं उत्तानत्थमेवाति।
‘‘Dutiyopi samaṇo natthi, tatiyopi samaṇo natthi, catutthopi samaṇo natthi, suññā parappavādā samaṇehi aññehī’’ti . Ettha hi padesavattīti āraddhavipassako adhippeto. Tasmā sotāpattimaggassa āraddhavipassakaṃ maggaṭṭhaṃ phalaṭṭhanti tayopi ekato katvā ‘‘samaṇopi natthī’’ti āha, sakadāgāmimaggassa āraddhavipassakaṃ maggaṭṭhaṃ phalaṭṭhanti tayopi ekato katvā ‘‘dutiyopi samaṇo natthī’’ti āha. Itaresupi dvīsu eseva nayo. Ekādasamaṃ uttānatthamevāti.
कम्मवग्गो चतुत्थो।
Kammavaggo catuttho.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / १०. समणसुत्तं • 10. Samaṇasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / १०-११. समणसुत्तादिवण्णना • 10-11. Samaṇasuttādivaṇṇanā
