Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੫. ਸਾਮਞ੍ਞਕਾਨਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    5. Sāmaññakānittheragāthāvaṇṇanā

    ਸੁਖਂ ਸੁਖਤ੍ਥੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਮਞ੍ਞਕਾਨਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨવੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਮਨੁਸ੍ਸਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਏਕਂ ਮਞ੍ਚਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸਾਮਞ੍ਞਕਾਨੀਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਚਰਿਯਾਨੁਕੂਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੩੬.੩੦-੩੩) –

    Sukhaṃsukhatthoti āyasmato sāmaññakānittherassa gāthā. Kā uppatti? So kira purimabuddhesu katādhikāro hutvā tattha tattha bhave kusalaṃ upacinanto ito ekanavute kappe vipassissa bhagavato kāle manussayoniyaṃ nibbatto vipassiṃ bhagavantaṃ disvā pasannamānaso ekaṃ mañcaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde aññatarassa paribbājakassa putto hutvā nibbatti. Sāmaññakānītissa nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto satthu yamakapāṭihāriyaṃ disvā pasannamānaso sāsane pabbajitvā cariyānukūlaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā jhānaṃ nibbattetvā jhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.36.30-33) –

    ‘‘વਿਪਸ੍ਸਿਨੋ ਭਗવਤੋ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ।

    ‘‘Vipassino bhagavato, lokajeṭṭhassa tādino;

    ਏਕਂ ਮਞ੍ਚਂ ਮਯਾ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਸਪਾਣਿਨਾ॥

    Ekaṃ mañcaṃ mayā dinnaṃ, pasannena sapāṇinā.

    ‘‘ਹਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਅਸ੍ਸਯਾਨਂ, ਦਿਬ੍ਬਯਾਨਂ ਸਮਜ੍ਝਗਂ।

    ‘‘Hatthiyānaṃ assayānaṃ, dibbayānaṃ samajjhagaṃ;

    ਤੇਨ ਮਞ੍ਚਕ ਦਾਨੇਨ, ਪਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਆਸવਕ੍ਖਯਂ॥

    Tena mañcaka dānena, pattomhi āsavakkhayaṃ.

    ‘‘ਏਕਨવੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਮਞ੍ਚਮਦਦਿਂ ਤਦਾ।

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ mañcamadadiṃ tadā;

    ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਮਞ੍ਚਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, mañcadānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਗਿਹਿਸਹਾਯਕੋ ਕਾਤਿਯਾਨੋ ਨਾਮ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਹਤਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਤਾਯ ਘਾਸਚ੍ਛਾਦਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਆਜੀવਕਾਪਕਤੋ ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਾਕਿਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨਾਮ ਮਹਾਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸੁਖੇਨ ਜੀવਥ, ਮਯਂ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਿਤਾ ਕਿਚ੍ਛਜੀવਿਕਾ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਞ੍ਚੇવ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਞ੍ਚ ਸੁਖਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਥੇਰੋ ‘‘ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਸੁਖਂ ਨਾਮ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੁਖਮੇવ, ਤਞ੍ਚ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸੇવਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਤਭਾવਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વਿਭਾવੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਖਂ ਸੁਖਤ੍ਥੋ ਲਭਤੇ ਤਦਾਚਰ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।

    Therassa pana gihisahāyako kātiyāno nāma paribbājako buddhuppādato paṭṭhāya titthiyānaṃ hatalābhasakkāratāya ghāsacchādanamattampi alabhanto ājīvakāpakato theraṃ upasaṅkamitvā ‘‘tumhe sākiyaputtiyā nāma mahālābhaggayasaggappattā sukhena jīvatha, mayaṃ pana dukkhitā kicchajīvikā, kathaṃ nu kho paṭipajjamānassa diṭṭhadhammikañceva samparāyikañca sukhaṃ sampajjatī’’ti pucchi. Athassa thero ‘‘nippariyāyato sukhaṃ nāma lokuttarasukhameva, tañca tadanurūpaṃ paṭipattiṃ paṭipajjantassevā’’ti attanā tassa adhigatabhāvaṃ pariyāyena vibhāvento ‘‘sukhaṃ sukhattho labhate tadācara’’nti gāthaṃ abhāsi.

    ੩੫. ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਸੁਖਂ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਤਞ੍ਚ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਚੇવ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ। ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਯਂ ਸਮਾਧਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੁਖੋ ਚੇવ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸੁਖવਿਪਾਕੋ’’ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੫੫; ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੭; વਿਭ॰ ੮੦੪) ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੨੦੩-੨੦੪) ਚ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੁਖਤ੍ਥੋਤਿ ਸੁਖਪ੍ਪਯੋਜਨੋ, ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨ ਸੁਖੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋ। ਲਭਤੇਤਿ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਤ੍ਥਿਕਸ੍ਸੇવੇਦਂ ਸੁਖਂ, ਨ ਇਤਰਸ੍ਸ। ਕੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਦਾਚਰ’’ਨ੍ਤਿ ਤਦਤ੍ਥਂ ਆਚਰਨ੍ਤੋ, ਯਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਕੇવਲਂ ਤਦਾਚਰਂ ਸੁਖਮੇવ ਲਭਤੇ, ਅਥ ਖੋ ਕਿਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਪਪ੍ਪੋਤਿ ‘‘ਇਤਿਪਿ ਸੀਲવਾ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯવਚੀਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀવੋ ਝਾਯੀ ਝਾਨਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਿਤ੍ਤਿਂ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਪਤ੍ਥਟਯਸਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਯਸਸ੍ਸ વਡ੍ਢਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਗੁਣਾਭਿਤ੍ਥવਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਰਿવਾਰਸਮ੍ਪਦਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਚ ਯਸੋ ਅਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਤਿ। ਇਦਾਨਿ ‘‘ਤਦਾਚਰ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ – ‘‘ਯੋ ਅਰਿਯਮਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਮਞ੍ਜਸਂ ਉਜੁਂ, ਭਾવੇਤਿ ਮਗ੍ਗਂ ਅਮਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠੇਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਅਰਿਯਭਾવਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ਅਰਿਯਂ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਿਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮੁਦਾਯਤਾਯ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ, ਅਨ੍ਤਦ੍વਯਰਹਿਤਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭਾવਤੋ ਅਕੁਟਿਲਟ੍ਠੇਨ ਅਞ੍ਜਸਂ, ਕਾਯવਙ੍ਕਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਉਜੁਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਮਗ੍ਗਨਿਯਟ੍ਠੇਨ ਕਿਲੇਸੇ ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਗਮਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ‘‘ਮਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਂ ਅਮਤਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਖਤਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਗਮਾਯ ਭਾવੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ વਡ੍ਢੇਤਿ ਚ, ਸੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਸੁਖਤ੍ਥੋ ਤਦਾਚਰ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਲਭਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਇਦਮੇવ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸਿ।

    35. Tattha sukhanti nirāmisaṃ sukhaṃ idhādhippetaṃ. Tañca phalasamāpatti ceva nibbānañca. Tathā hi ‘‘ayaṃ samādhi paccuppannasukho ceva āyatiñca sukhavipāko’’ (dī. ni. 3.355; a. ni. 5.27; vibha. 804) ‘‘nibbānaṃ paramaṃ sukha’’nti (dha. pa. 203-204) ca vuttaṃ. Sukhatthoti sukhappayojano, yathāvuttena sukhena atthiko. Labhateti pāpuṇāti, atthikassevedaṃ sukhaṃ, na itarassa. Ko pana atthikoti āha ‘‘tadācara’’nti tadatthaṃ ācaranto, yāya paṭipattiyā taṃ paṭipattiṃ paṭipajjantoti attho. Na kevalaṃ tadācaraṃ sukhameva labhate, atha kho kittiñca pappoti ‘‘itipi sīlavā suparisuddhakāyavacīkammanto suparisuddhājīvo jhāyī jhānayutto’’tiādinā kittiṃ parammukhā patthaṭayasataṃ pāpuṇāti. Yasassa vaḍḍhatīti sammukhe guṇābhitthavasaṅkhāto parivārasampadāsaṅkhāto ca yaso assa paribrūhati. Idāni ‘‘tadācara’’nti sāmaññato vuttamatthaṃ sarūpato dassento – ‘‘yo ariyamaṭṭhaṅgikamañjasaṃ ujuṃ, bhāveti maggaṃ amatassa pattiyā’’ti āha. Tassattho yo puggalo kilesehi ārakattā parisuddhaṭṭhena paṭipajjantānaṃ ariyabhāvakaraṇaṭṭhena ariyaṃ, sammādiṭṭhiādiaṭṭhaṅgasamudāyatāya aṭṭhaṅgikaṃ, antadvayarahitamajjhimapaṭipattibhāvato akuṭilaṭṭhena añjasaṃ, kāyavaṅkādippahānato ujuṃ, nibbānatthikehi magganiyaṭṭhena kilese mārento gamanaṭṭhena ca ‘‘magga’’nti laddhanāmaṃ dukkhanirodhagāminipaṭipadaṃ amatassa asaṅkhatāya dhātuyā pattiyā adhigamāya bhāveti attano santāne uppādeti vaḍḍheti ca, so nippariyāyena ‘‘sukhattho tadācara’’nti vuccati, tasmā yathāvuttaṃ sukhaṃ labhati. Taṃ sutvā paribbājako pasannamānaso pabbajitvā sammā paṭipajjanto nacirasseva vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Idameva therassa aññābyākaraṇaṃ ahosi.

    ਸਾਮਞ੍ਞਕਾਨਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Sāmaññakānittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੫. ਸਾਮਞ੍ਞਕਾਨਿਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 5. Sāmaññakānittheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact