Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation

    දීඝ නිකාය 2

    Long Discourses 2

    සාමඤ්ඤඵලසුත්ත

    The Fruits of the Ascetic Life

    1. රාජාමච්චකථා

    1. A Discussion With the King’s Ministers

    ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා රාජගහේ විහරති ජීවකස්ස කෝමාරභච්චස්ස අම්බවනේ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං අඩ්ඪතේළසේහි භික්ඛුසතේහි.

    So I have heard. At one time the Buddha was staying near Rājagaha in the Mango Grove of Jīvaka Komārabhacca, together with a large Saṅgha of 1,250 bhikkhus.

    තේන ඛෝ පන සමයේන රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ තදහුපෝසථේ පන්නරසේ කෝමුදියා චාතුමාසිනියා පුණ්ණාය පුණ්ණමාය රත්තියා රාජාමච්චපරිවුතෝ උපරිපාසාදවරගතෝ නිසින්නෝ හෝති.

    Now, at that time it was the Uposatha day—the Komudī full moon on the fifteenth day of the fourth month—and King Ajātasattu of Magadha, son of the princess of Videha, was sitting upstairs in the royal longhouse surrounded by his ministers.

    අථ ඛෝ රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ තදහුපෝසථේ උදානං උදානේසි: “රමණීයා වත භෝ දෝසිනා රත්ති, අභිරූපා වත භෝ දෝසිනා රත්ති, දස්සනීයා වත භෝ දෝසිනා රත්ති, පාසාදිකා වත භෝ දෝසිනා රත්ති, ලක්ඛඤ්ඤා වත භෝ දෝසිනා රත්ති. කං නු ඛ්වජ්ජ සමණං වා බ්‍රාහ්මණං වා පයිරුපාසේය්‍යාම, යං නෝ පයිරුපාසතෝ චිත්තං පසීදේය්‍යා”ති?

    Then Ajātasattu of Magadha, son of the princess of Videha, expressed this heartfelt sentiment, “Oh, sirs, this moonlit night is so very delightful, so beautiful, so glorious, so lovely, so striking. Now, what ascetic or brahmin might I pay homage to today, paying homage to whom my mind might find peace?”

    ඒවං වුත්තේ, අඤ්ඤතරෝ රාජාමච්චෝ රාජානං මාගධං අජාතසත්තුං වේදේහිපුත්තං ඒතදවෝච: “අයං, දේව, පූරණෝ කස්සපෝ සඞ්ඝී චේව ගණී ච ගණාචරියෝ ච ඤාතෝ යසස්සී තිත්ථකරෝ සාධුසම්මතෝ බහුජනස්ස රත්තඤ්ඤූ චිරපබ්බජිතෝ අද්ධගතෝ වයෝඅනුප්පත්තෝ. තං දේවෝ පූරණං කස්සපං පයිරුපාසතු. අප්පේව නාම දේවස්ස පූරණං කස්සපං පයිරුපාසතෝ චිත්තං පසීදේය්‍යා”ති. ඒවං වුත්තේ, රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ තුණ්හී අහෝසි.

    When he had spoken, one of the king’s ministers said to him, “Sire, Pūraṇa Kassapa leads an order and a community, and teaches a community. He’s a well-known and famous religious founder, deemed holy by many people. He is of long standing, long gone forth; he is advanced in years and has reached the final stage of life. Let Your Majesty pay homage to him. Hopefully in so doing your mind will find peace.” But when he had spoken, the king kept silent.

    අඤ්ඤතරෝපි ඛෝ රාජාමච්චෝ රාජානං මාගධං අජාතසත්තුං වේදේහිපුත්තං ඒතදවෝච: “අයං, දේව, මක්ඛලි ගෝසාලෝ සඞ්ඝී චේව ගණී ච ගණාචරියෝ ච ඤාතෝ යසස්සී තිත්ථකරෝ සාධුසම්මතෝ බහුජනස්ස රත්තඤ්ඤූ චිරපබ්බජිතෝ අද්ධගතෝ වයෝඅනුප්පත්තෝ. තං දේවෝ මක්ඛලිං ගෝසාලං පයිරුපාසතු. අප්පේව නාම දේවස්ස මක්ඛලිං ගෝසාලං පයිරුපාසතෝ චිත්තං පසීදේය්‍යා”ති. ඒවං වුත්තේ, රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ තුණ්හී අහෝසි.

    Another of the king’s ministers said to him, “Sire, the bamboo-staffed ascetic Gosāla leads an order and a community, and teaches a community. He’s a well-known and famous religious founder, deemed holy by many people. He is of long standing, long gone forth; he is advanced in years and has reached the final stage of life. Let Your Majesty pay homage to him. Hopefully in so doing your mind will find peace.” But when he had spoken, the king kept silent.

    අඤ්ඤතරෝපි ඛෝ රාජාමච්චෝ රාජානං මාගධං අජාතසත්තුං වේදේහිපුත්තං ඒතදවෝච: “අයං, දේව, අජිතෝ කේසකම්බලෝ සඞ්ඝී චේව ගණී ච ගණාචරියෝ ච ඤාතෝ යසස්සී තිත්ථකරෝ සාධුසම්මතෝ බහුජනස්ස රත්තඤ්ඤූ චිරපබ්බජිතෝ අද්ධගතෝ වයෝඅනුප්පත්තෝ. තං දේවෝ අජිතං කේසකම්බලං පයිරුපාසතු. අප්පේව නාම දේවස්ස අජිතං කේසකම්බලං පයිරුපාසතෝ චිත්තං පසීදේය්‍යා”ති. ඒවං වුත්තේ, රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ තුණ්හී අහෝසි.

    Another of the king’s ministers said to him, “Sire, Ajita of the hair blanket leads an order and a community, and teaches a community. He’s a well-known and famous religious founder, deemed holy by many people. He is of long standing, long gone forth; he is advanced in years and has reached the final stage of life. Let Your Majesty pay homage to him. Hopefully in so doing your mind will find peace.” But when he had spoken, the king kept silent.

    අඤ්ඤතරෝපි ඛෝ රාජාමච්චෝ රාජානං මාගධං අජාතසත්තුං වේදේහිපුත්තං ඒතදවෝච: “අයං, දේව, පකුධෝ කච්චායනෝ සඞ්ඝී චේව ගණී ච ගණාචරියෝ ච ඤාතෝ යසස්සී තිත්ථකරෝ සාධුසම්මතෝ බහුජනස්ස රත්තඤ්ඤූ චිරපබ්බජිතෝ අද්ධගතෝ වයෝඅනුප්පත්තෝ. තං දේවෝ පකුධං කච්චායනං පයිරුපාසතු. අප්පේව නාම දේවස්ස පකුධං කච්චායනං පයිරුපාසතෝ චිත්තං පසීදේය්‍යා”ති. ඒවං වුත්තේ, රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ තුණ්හී අහෝසි.

    Another of the king’s ministers said to him, “Sire, Pakudha Kaccāyana leads an order and a community, and teaches a community. He’s a well-known and famous religious founder, deemed holy by many people. He is of long standing, long gone forth; he is advanced in years and has reached the final stage of life. Let Your Majesty pay homage to him. Hopefully in so doing your mind will find peace.” But when he had spoken, the king kept silent.

    අඤ්ඤතරෝපි ඛෝ රාජාමච්චෝ රාජානං මාගධං අජාතසත්තුං වේදේහිපුත්තං ඒතදවෝච: “අයං, දේව, සඤ්චයෝ බේලට්ඨපුත්තෝ සඞ්ඝී චේව ගණී ච ගණාචරියෝ ච ඤාතෝ යසස්සී තිත්ථකරෝ සාධුසම්මතෝ බහුජනස්ස රත්තඤ්ඤූ චිරපබ්බජිතෝ අද්ධගතෝ වයෝඅනුප්පත්තෝ. තං දේවෝ සඤ්චයං බේලට්ඨපුත්තං පයිරුපාසතු. අප්පේව නාම දේවස්ස සඤ්චයං බේලට්ඨපුත්තං පයිරුපාසතෝ චිත්තං පසීදේය්‍යා”ති. ඒවං වුත්තේ, රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ තුණ්හී අහෝසි.

    Another of the king’s ministers said to him, “Sire, Sañjaya Belaṭṭhiputta leads an order and a community, and teaches a community. He’s a well-known and famous religious founder, deemed holy by many people. He is of long standing, long gone forth; he is advanced in years and has reached the final stage of life. Let Your Majesty pay homage to him. Hopefully in so doing your mind will find peace.” But when he had spoken, the king kept silent.

    අඤ්ඤතරෝපි ඛෝ රාජාමච්චෝ රාජානං මාගධං අජාතසත්තුං වේදේහිපුත්තං ඒතදවෝච: “අයං, දේව, නිගණ්ඨෝ නාටපුත්තෝ සඞ්ඝී චේව ගණී ච ගණාචරියෝ ච ඤාතෝ යසස්සී තිත්ථකරෝ සාධුසම්මතෝ බහුජනස්ස රත්තඤ්ඤූ චිරපබ්බජිතෝ අද්ධගතෝ වයෝඅනුප්පත්තෝ. තං දේවෝ නිගණ්ඨං නාටපුත්තං පයිරුපාසතු. අප්පේව නාම දේවස්ස නිගණ්ඨං නාටපුත්තං පයිරුපාසතෝ චිත්තං පසීදේය්‍යා”ති. ඒවං වුත්තේ, රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ තුණ්හී අහෝසි.

    Another of the king’s ministers said to him, “Sire, the Jain ascetic of the Ñātika clan leads an order and a community, and teaches a community. He’s a well-known and famous religious founder, deemed holy by many people. He is of long standing, long gone forth; he is advanced in years and has reached the final stage of life. Let Your Majesty pay homage to him. Hopefully in so doing your mind will find peace.” But when he had spoken, the king kept silent.

    2. කෝමාරභච්චජීවකකථා

    2. A Discussion With Jīvaka Komārabhacca

    තේන ඛෝ පන සමයේන ජීවකෝ කෝමාරභච්චෝ රඤ්ඤෝ මාගධස්ස අජාතසත්තුස්ස වේදේහිපුත්තස්ස අවිදූරේ තුණ්හීභූතෝ නිසින්නෝ හෝති. අථ ඛෝ රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ ජීවකං කෝමාරභච්චං ඒතදවෝච: “ත්වං පන, සම්ම ජීවක, කිං තුණ්හී”ති?

    Now at that time Jīvaka Komārabhacca was sitting silently not far from the king. Then the king said to him, “But my dear Jīvaka, why are you silent?”

    “අයං, දේව, භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ අම්හාකං අම්බවනේ විහරති මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං අඩ්ඪතේළසේහි භික්ඛුසතේහි. තං ඛෝ පන භගවන්තං ඒවං කල්‍යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගතෝ: ‘ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා(අ)ති. තං දේවෝ භගවන්තං පයිරුපාසතු. අප්පේව නාම දේවස්ස භගවන්තං පයිරුපාසතෝ චිත්තං පසීදේය්‍යා”ති.

    “Sire, the Blessed One, the perfected one, the fully awakened Buddha is staying in my mango grove together with a large Saṅgha of 1,250 bhikkhus. He has this good reputation: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ Let Your Majesty pay homage to him. Hopefully in so doing your mind will find peace.”

    “තේන හි, සම්ම ජීවක, හත්ථියානානි කප්පාපේහී”ති.

    “Well then, my dear Jīvaka, have the elephants readied.”

    “ඒවං, දේවා”ති ඛෝ ජීවකෝ කෝමාරභච්චෝ රඤ්ඤෝ මාගධස්ස අජාතසත්තුස්ස වේදේහිපුත්තස්ස පටිස්සුණිත්වා පඤ්චමත්තානි හත්ථිනිකාසතානි කප්පාපේත්වා රඤ්ඤෝ ච ආරෝහණීයං නාගං, රඤ්ඤෝ මාගධස්ස අජාතසත්තුස්ස වේදේහිපුත්තස්ස පටිවේදේසි: “කප්පිතානි ඛෝ තේ, දේව, හත්ථියානානි, යස්සදානි කාලං මඤ්ඤසී”ති.

    “Yes, Your Majesty,” replied Jīvaka. He had around five hundred female elephants readied, in addition to the king’s bull elephant for riding. Then he informed the king, “The elephants are ready, sire. Please go at your convenience.”

    අථ ඛෝ රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ පඤ්චසු හත්ථිනිකාසතේසු පච්චේකා ඉත්ථියෝ ආරෝපේත්වා ආරෝහණීයං නාගං අභිරුහිත්වා උක්කාසු ධාරියමානාසු රාජගහම්හා නිය්‍යාසි මහච්චරාජානුභාවේන, යේන ජීවකස්ස කෝමාරභච්චස්ස අම්බවනං තේන පායාසි.

    Then King Ajātasattu had women mounted on each of the five hundred female elephants, while he mounted his bull elephant. With attendants carrying torches, he set out in full royal pomp from Rājagaha to Jīvaka’s mango grove.

    අථ ඛෝ රඤ්ඤෝ මාගධස්ස අජාතසත්තුස්ස වේදේහිපුත්තස්ස අවිදූරේ අම්බවනස්ස අහුදේව භයං, අහු ඡම්භිතත්තං, අහු ලෝමහංසෝ. අථ ඛෝ රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ භීතෝ සංවිග්ගෝ ලෝමහට්ඨජාතෝ ජීවකං කෝමාරභච්චං ඒතදවෝච: “කච්චි මං, සම්ම ජීවක, න වඤ්චේසි? කච්චි මං, සම්ම ජීවක, න පලම්භේසි? කච්චි මං, සම්ම ජීවක, න පච්චත්ථිකානං දේසි? කථඤ්හි නාම තාව මහතෝ භික්ඛුසඞ්ඝස්ස අඩ්ඪතේළසානං භික්ඛුසතානං නේව ඛිපිතසද්දෝ භවිස්සති, න උක්කාසිතසද්දෝ න නිග්ඝෝසෝ”ති.

    But as he drew near the mango grove, the king became frightened, scared, his hair standing on end. He said to Jīvaka, “My dear Jīvaka, I hope you’re not deceiving me! I hope you’re not betraying me! I hope you’re not turning me over to my enemies! For how on earth can there be no sound of coughing or clearing throats or any noise in such a large Saṅgha of 1,250 bhikkhus?”

    “මා භායි, මහාරාජ, මා භායි, මහාරාජ. න තං, දේව, වඤ්චේමි; න තං, දේව, පලම්භාමි; න තං, දේව, පච්චත්ථිකානං දේමි. අභික්කම, මහාරාජ, අභික්කම, මහාරාජ, ඒතේ මණ්ඩලමාළේ දීපා ඣායන්තී”ති.

    “Do not fear, great king, do not fear! I am not deceiving you, or betraying you, or turning you over to your enemies. Go forward, great king, go forward! Those are lamps shining in the pavilion.”

    3. සාමඤ්ඤඵලපුච්ඡා

    3. The Question About the Fruits of the Ascetic Life

    අථ ඛෝ රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ යාවතිකා නාගස්ස භූමි නාගේන ගන්ත්වා, නාගා පච්චෝරෝහිත්වා, පත්තිකෝව යේන මණ්ඩලමාළස්ස ද්වාරං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ජීවකං කෝමාරභච්චං ඒතදවෝච: “කහං පන, සම්ම ජීවක, භගවා”ති?

    Then King Ajātasattu rode on the elephant as far as the terrain allowed, then descended and approached the pavilion door on foot, where he asked Jīvaka, “But my dear Jīvaka, where is the Buddha?”

    “ඒසෝ, මහාරාජ, භගවා; ඒසෝ, මහාරාජ, භගවා මජ්ඣිමං ථම්භං නිස්සාය පුරත්ථාභිමුඛෝ නිසින්නෝ පුරක්ඛතෝ භික්ඛුසඞ්ඝස්සා”ති.

    “That is the Buddha, great king, that is the Buddha! He’s sitting against the central column facing east, in front of the Saṅgha of bhikkhus.”

    අථ ඛෝ රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතෝ ඛෝ රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ තුණ්හීභූතං තුණ්හීභූතං භික්ඛුසඞ්ඝං අනුවිලෝකේත්වා රහදමිව විප්පසන්නං උදානං උදානේසි: “ඉමිනා මේ උපසමේන උදයභද්දෝ කුමාරෝ සමන්නාගතෝ හෝතු, යේනේතරහි උපසමේන භික්ඛුසඞ්ඝෝ සමන්නාගතෝ”ති.

    Then the king went up to the Buddha and stood to one side. He looked around the Saṅgha of bhikkhus, who were so very silent, like a still, clear lake, and expressed this heartfelt sentiment, “May my son, Prince Udāyibhadda, be blessed with such peace as the Saṅgha of bhikkhus now enjoys!”

    “අගමා ඛෝ ත්වං, මහාරාජ, යථාපේමන්”ති.

    “Has your mind gone to one you love, great king?”

    “පියෝ මේ, භන්තේ, උදයභද්දෝ කුමාරෝ. ඉමිනා මේ, භන්තේ, උපසමේන උදයභද්දෝ කුමාරෝ සමන්නාගතෝ හෝතු යේනේතරහි උපසමේන භික්ඛුසඞ්ඝෝ සමන්නාගතෝ”ති.

    “I love my son, sir, Prince Udāyibhadda. May he be blessed with such peace as the Saṅgha of bhikkhus now enjoys!”

    අථ ඛෝ රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ භගවන්තං අභිවාදේත්වා, භික්ඛුසඞ්ඝස්ස අඤ්ජලිං පණාමේත්වා, ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “පුච්ඡේය්‍යාමහං, භන්තේ, භගවන්තං කඤ්චිදේව දේසං; සචේ මේ භගවා ඕකාසං කරෝති පඤ්හස්ස වේය්‍යාකරණායා”ති.

    Then the king bowed to the Buddha, raised his joined palms toward the Saṅgha, and sat down to one side. He said to the Buddha, “Sir, I’d like to ask you about a certain point, if you’d take the time to answer.”

    “පුච්ඡ, මහාරාජ, යදාකඞ්ඛසී”ති.

    “Ask what you wish, great king.”

    “යථා නු ඛෝ ඉමානි, භන්තේ, පුථුසිප්පායතනානි, සේය්‍යථිදං—හත්ථාරෝහා අස්සාරෝහා රථිකා ධනුග්ගහා චේලකා චලකා පිණ්ඩදායකා උග්ගා රාජපුත්තා පක්ඛන්දිනෝ මහානාගා සූරා චම්මයෝධිනෝ දාසිකපුත්තා ආළාරිකා කප්පකා න්හාපකා සූදා මාලකාරා රජකා පේසකාරා නළකාරා කුම්භකාරා ගණකා මුද්දිකා, යානි වා පනඤ්ඤානිපි ඒවඞ්ගතානි පුථුසිප්පායතනානි, තේ දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සිප්පඵලං උපජීවන්ති; තේ තේන අත්තානං සුඛේන්ති පීණේන්ති, මාතාපිතරෝ සුඛේන්ති පීණේන්ති, පුත්තදාරං සුඛේන්ති පීණේන්ති, මිත්තාමච්චේ සුඛේන්ති පීණේන්ති, සමණබ්‍රාහ්මණේසු උද්ධග්ගිකං දක්ඛිණං පතිට්ඨපේන්ති සෝවග්ගිකං සුඛවිපාකං සග්ගසංවත්තනිකං. සක්කා නු ඛෝ, භන්තේ, ඒවමේව දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පඤ්ඤපේතුන්”ති?

    “Sir, there are many different professional fields. These include elephant riders, cavalry, charioteers, archers, bannermen, adjutants, food servers, warrior-chiefs, princes, chargers, great warriors, heroes, leather-clad soldiers, and sons of bondservants. They also include bakers, barbers, bathroom attendants, cooks, garland-makers, dyers, weavers, basket-makers, potters, accountants, finger-talliers, or those following any similar professions. All these live off the fruits of their profession which are apparent in the present life. With that they make themselves happy and pleased. They make their parents, their children and partners, and their friends and colleagues happy and pleased. And they establish an uplifting religious donation for ascetics and brahmins that’s conducive to heaven, ripens in happiness, and leads to heaven. Sir, can you point out a fruit of the ascetic life that’s likewise apparent in the present life?”

    “අභිජානාසි නෝ ත්වං, මහාරාජ, ඉමං පඤ්හං අඤ්ඤේ සමණබ්‍රාහ්මණේ පුච්ඡිතා”ති?

    “Great king, do you recall having asked this question of other ascetics and brahmins?”

    “අභිජානාමහං, භන්තේ, ඉමං පඤ්හං අඤ්ඤේ සමණබ්‍රාහ්මණේ පුච්ඡිතා”ති.

    “I do, sir.”

    “යථා කථං පන තේ, මහාරාජ, බ්‍යාකරිංසු, සචේ තේ අගරු භාසස්සූ”ති.

    “If you wouldn’t mind, great king, tell me how they answered.”

    “න ඛෝ මේ, භන්තේ, ගරු, යත්ථස්ස භගවා නිසින්නෝ, භගවන්තරූපෝ වා”ති.

    “It’s no trouble when someone such as the Blessed One is sitting here.”

    “තේන හි, මහාරාජ, භාසස්සූ”ති.

    “Well, speak then, great king.”

    3.1. පූරණකස්සපවාද

    3.1. The Doctrine of Pūraṇa Kassapa

    “ඒකමිදාහං, භන්තේ, සමයං යේන පූරණෝ කස්සපෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා පූරණේන කස්සපේන සද්ධිං සම්මෝදිං. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිං. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ අහං, භන්තේ, පූරණං කස්සපං ඒතදවෝචං: ‘යථා නු ඛෝ ඉමානි, භෝ කස්සප, පුථුසිප්පායතනානි, සේය්‍යථිදං—හත්ථාරෝහා අස්සාරෝහා රථිකා ධනුග්ගහා චේලකා චලකා පිණ්ඩදායකා උග්ගා රාජපුත්තා පක්ඛන්දිනෝ මහානාගා සූරා චම්මයෝධිනෝ දාසිකපුත්තා ආළාරිකා කප්පකා න්හාපකා සූදා මාලකාරා රජකා පේසකාරා නළකාරා කුම්භකාරා ගණකා මුද්දිකා, යානි වා පනඤ්ඤානිපි ඒවඞ්ගතානි පුථුසිප්පායතනානි, තේ දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සිප්පඵලං උපජීවන්ති; තේ තේන අත්තානං සුඛේන්ති පීණේන්ති, මාතාපිතරෝ සුඛේන්ති පීණේන්ති, පුත්තදාරං සුඛේන්ති පීණේන්ති, මිත්තාමච්චේ සුඛේන්ති පීණේන්ති, සමණබ්‍රාහ්මණේසු උද්ධග්ගිකං දක්ඛිණං පතිට්ඨපේන්ති සෝවග්ගිකං සුඛවිපාකං සග්ගසංවත්තනිකං. සක්කා නු ඛෝ, භෝ කස්සප, ඒවමේව දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පඤ්ඤපේතුන්(අ)ති?

    “One time, sir, I approached Pūraṇa Kassapa and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, I sat down to one side, and asked him the same question.

    ඒවං වුත්තේ, භන්තේ, පූරණෝ කස්සපෝ මං ඒතදවෝච: ‘කරෝතෝ ඛෝ, මහාරාජ, කාරයතෝ, ඡින්දතෝ ඡේදාපයතෝ, පචතෝ පාචාපයතෝ සෝචයතෝ, සෝචාපයතෝ, කිලමතෝ කිලමාපයතෝ, ඵන්දතෝ ඵන්දාපයතෝ, පාණමතිපාතාපයතෝ, අදින්නං ආදියතෝ, සන්ධිං ඡින්දතෝ, නිල්ලෝපං හරතෝ, ඒකාගාරිකං කරෝතෝ, පරිපන්ථේ තිට්ඨතෝ, පරදාරං ගච්ඡතෝ, මුසා භණතෝ, කරෝතෝ න කරීයති පාපං. ඛුරපරියන්තේන චේපි චක්කේන යෝ ඉමිස්සා පථවියා පාණේ ඒකං මංසඛලං ඒකං මංසපුඤ්ජං කරේය්‍ය, නත්ථි තතෝනිදානං පාපං, නත්ථි පාපස්ස ආගමෝ. දක්ඛිණඤ්චේපි ගඞ්ගාය තීරං ගච්ඡේය්‍ය හනන්තෝ ඝාතේන්තෝ ඡින්දන්තෝ ඡේදාපේන්තෝ පචන්තෝ පාචාපේන්තෝ, නත්ථි තතෝනිදානං පාපං, නත්ථි පාපස්ස ආගමෝ. උත්තරඤ්චේපි ගඞ්ගාය තීරං ගච්ඡේය්‍ය දදන්තෝ දාපේන්තෝ යජන්තෝ යජාපේන්තෝ, නත්ථි තතෝනිදානං පුඤ්ඤං, නත්ථි පුඤ්ඤස්ස ආගමෝ. දානේන දමේන සංයමේන සච්චවජ්ජේන නත්ථි පුඤ්ඤං, නත්ථි පුඤ්ඤස්ස ආගමෝ(අ)ති.

    He said to me: ‘Great king, the one who acts does nothing wrong when they punish, mutilate, torture, aggrieve, oppress, intimidate, or when they encourage others to do the same. They do nothing wrong when they kill, steal, break into houses, plunder wealth, steal from isolated buildings, commit highway robbery, commit adultery, and lie. If you were to reduce all the living creatures of this earth to one heap and mass of flesh with a razor-edged chakram, no evil comes of that, and no outcome of evil. If you were to go along the south bank of the Ganges killing, mutilating, and torturing, and encouraging others to do the same, no evil comes of that, and no outcome of evil. If you were to go along the north bank of the Ganges giving and sacrificing and encouraging others to do the same, no merit comes of that, and no outcome of merit. In giving, self-control, restraint, and truthfulness there is no merit or outcome of merit.’

    ඉත්ථං ඛෝ මේ, භන්තේ, පූරණෝ කස්සපෝ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුට්ඨෝ සමානෝ අකිරියං බ්‍යාකාසි. සේය්‍යථාපි, භන්තේ, අම්බං වා පුට්ඨෝ ලබුජං බ්‍යාකරේය්‍ය, ලබුජං වා පුට්ඨෝ අම්බං බ්‍යාකරේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ මේ, භන්තේ, පූරණෝ කස්සපෝ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුට්ඨෝ සමානෝ අකිරියං බ්‍යාකාසි. තස්ස මය්හං, භන්තේ, ඒතදහෝසි: ‘කථඤ්හි නාම මාදිසෝ සමණං වා බ්‍රාහ්මණං වා විජිතේ වසන්තං අපසාදේතබ්බං මඤ්ඤේය්‍යා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භන්තේ, පූරණස්ස කස්සපස්ස භාසිතං නේව අභිනන්දිං නප්පටික්කෝසිං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කෝසිත්වා අනත්තමනෝ, අනත්තමනවාචං අනිච්ඡාරේත්වා, තමේව වාචං අනුග්ගණ්හන්තෝ අනික්කුජ්ජන්තෝ උට්ඨායාසනා පක්කමිං.

    And so, when I asked Pūraṇa Kassapa about the fruits of the ascetic life apparent in the present life, he answered with the doctrine of inaction. It was like someone who, when asked about a mango, answered with a breadfruit, or when asked about a breadfruit, answered with a mango. I thought: ‘How could one such as I presume to rebuke an ascetic or brahmin living in my realm?’ So I neither approved nor dismissed that statement of Pūraṇa Kassapa. I was displeased, but did not express my displeasure. Neither accepting what he said nor contradicting it, I got up from my seat and left.

    3.2. මක්ඛලිගෝසාලවාද

    3.2. The Doctrine of the Bamboo-staffed Ascetic Gosāla

    ඒකමිදාහං, භන්තේ, සමයං යේන මක්ඛලි ගෝසාලෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා මක්ඛලිනා ගෝසාලේන සද්ධිං සම්මෝදිං. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිං. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ අහං, භන්තේ, මක්ඛලිං ගෝසාලං ඒතදවෝචං: ‘යථා නු ඛෝ ඉමානි, භෝ ගෝසාල, පුථුසිප්පායතනානි …පේ… සක්කා නු ඛෝ, භෝ ගෝසාල, ඒවමේව දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පඤ්ඤපේතුන්(අ)ති?

    One time, sir, I approached the bamboo-staffed ascetic Gosāla and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, I sat down to one side, and asked him the same question.

    ඒවං වුත්තේ, භන්තේ, මක්ඛලි ගෝසාලෝ මං ඒතදවෝච: ‘නත්ථි, මහාරාජ, හේතු නත්ථි පච්චයෝ සත්තානං සඞ්කිලේසාය, අහේතූ අපච්චයා සත්තා සඞ්කිලිස්සන්ති. නත්ථි හේතු, නත්ථි පච්චයෝ සත්තානං විසුද්ධියා, අහේතූ අපච්චයා සත්තා විසුජ්ඣන්ති. නත්ථි අත්තකාරේ, නත්ථි පරකාරේ, නත්ථි පුරිසකාරේ, නත්ථි බලං, නත්ථි වීරියං, නත්ථි පුරිසථාමෝ, නත්ථි පුරිසපරක්කමෝ. සබ්බේ සත්තා සබ්බේ පාණා සබ්බේ භූතා සබ්බේ ජීවා අවසා අබලා අවීරියා නියතිසඞ්ගතිභාවපරිණතා ඡස්වේවාභිජාතීසු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති. චුද්දස ඛෝ පනිමානි යෝනිපමුඛසතසහස්සානි සට්ඨි ච සතානි ඡ ච සතානි පඤ්ච ච කම්මුනෝ සතානි පඤ්ච ච කම්මානි තීණි ච කම්මානි කම්මේ ච අඩ්ඪකම්මේ ච ද්වට්ඨිපටිපදා ද්වට්ඨන්තරකප්පා ඡළාභිජාතියෝ අට්ඨ පුරිසභූමියෝ ඒකූනපඤ්ඤාස ආජීවකසතේ ඒකූනපඤ්ඤාස පරිබ්බාජකසතේ ඒකූනපඤ්ඤාස නාගාවාසසතේ වීසේ ඉන්ද්‍රියසතේ තිංසේ නිරයසතේ ඡත්තිංස රජෝධාතුයෝ සත්ත සඤ්ඤීගබ්භා සත්ත අසඤ්ඤීගබ්භා සත්ත නිගණ්ඨිගබ්භා සත්ත දේවා සත්ත මානුසා සත්ත පිසාචා සත්ත සරා සත්ත පවුටා සත්ත පවුටසතානි සත්ත පපාතා සත්ත පපාතසතානි සත්ත සුපිනා සත්ත සුපිනසතානි චුල්ලාසීති මහාකප්පිනෝ සතසහස්සානි, යානි බාලේ ච පණ්ඩිතේ ච සන්ධාවිත්වා සංසරිත්වා දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සන්ති. තත්ථ නත්ථි “ඉමිනාහං සීලේන වා වතේන වා තපේන වා බ්‍රහ්මචරියේන වා අපරිපක්කං වා කම්මං පරිපාචේස්සාමි, පරිපක්කං වා කම්මං ඵුස්ස ඵුස්ස බ්‍යන්තිං කරිස්සාමී”ති හේවං නත්ථි. දෝණමිතේ සුඛදුක්ඛේ පරියන්තකතේ සංසාරේ, නත්ථි හායනවඩ්ඪනේ, නත්ථි උක්කංසාවකංසේ. සේය්‍යථාපි නාම සුත්තගුළේ ඛිත්තේ නිබ්බේඨියමානමේව පලේති; ඒවමේව බාලේ ච පණ්ඩිතේ ච සන්ධාවිත්වා සංසරිත්වා දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සන්තී(අ)ති.

    He said: ‘Great king, there is no cause or reason for the corruption of sentient beings. Sentient beings are corrupted without cause or reason. There’s no cause or reason for the purification of sentient beings. Sentient beings are purified without cause or reason. One does not act of one’s own volition, one does not act of another’s volition, one does not act from a person’s volition. There is no power, no energy, no human strength or vigor. All sentient beings, all living creatures, all beings, all souls lack control, power, and energy. Molded by destiny, circumstance, and nature, they experience pleasure and pain in the six classes of rebirth. There are 1.4 million main wombs, and 6,000, and 600. There are 500 deeds, and five, and three. There are deeds and half-deeds. There are 62 paths, 62 sub-eons, six classes of rebirth, and eight stages in a person’s life. There are 4,900 Ājīvaka ascetics, 4,900 wanderers, and 4,900 naked ascetics. There are 2,000 faculties, 3,000 hells, and 36 realms of dust. There are seven percipient embryos, seven non-percipient embryos, and seven knotless embryos. There are seven gods, seven humans, and seven goblins. There are seven lakes, seven rivers, 700 rivers, seven cliffs, and 700 cliffs. There are seven dreams and 700 dreams. There are 8.4 million great eons through which the foolish and the astute transmigrate before making an end of suffering. And here there is no such thing as this: “By this precept or observance or fervent austerity or spiritual life I shall force unripened deeds to bear their fruit, or eliminate old deeds by experiencing their results little by little,” for that cannot be. Pleasure and pain are allotted. Transmigration lasts only for a limited period, so there’s no increase or decrease, no getting better or worse. It’s like how, when you toss a ball of string, it rolls away unraveling. In the same way, after transmigrating the foolish and the astute will make an end of suffering.’

    ඉත්ථං ඛෝ මේ, භන්තේ, මක්ඛලි ගෝසාලෝ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුට්ඨෝ සමානෝ සංසාරසුද්ධිං බ්‍යාකාසි. සේය්‍යථාපි, භන්තේ, අම්බං වා පුට්ඨෝ ලබුජං බ්‍යාකරේය්‍ය, ලබුජං වා පුට්ඨෝ අම්බං බ්‍යාකරේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ මේ, භන්තේ, මක්ඛලි ගෝසාලෝ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුට්ඨෝ සමානෝ සංසාරසුද්ධිං බ්‍යාකාසි. තස්ස මය්හං, භන්තේ, ඒතදහෝසි: ‘කථඤ්හි නාම මාදිසෝ සමණං වා බ්‍රාහ්මණං වා විජිතේ වසන්තං අපසාදේතබ්බං මඤ්ඤේය්‍යා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භන්තේ, මක්ඛලිස්ස ගෝසාලස්ස භාසිතං නේව අභිනන්දිං නප්පටික්කෝසිං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කෝසිත්වා අනත්තමනෝ, අනත්තමනවාචං අනිච්ඡාරේත්වා, තමේව වාචං අනුග්ගණ්හන්තෝ අනික්කුජ්ජන්තෝ උට්ඨායාසනා පක්කමිං.

    And so, when I asked the bamboo-staffed ascetic Gosāla about the fruits of the ascetic life apparent in the present life, he answered with the doctrine of purification through transmigration. It was like someone who, when asked about a mango, answered with a breadfruit, or when asked about a breadfruit, answered with a mango. I thought: ‘How could one such as I presume to rebuke an ascetic or brahmin living in my realm?’ So I neither approved nor dismissed that statement of the bamboo-staffed ascetic Gosāla. I was displeased, but did not express my displeasure. Neither accepting what he said nor contradicting it, I got up from my seat and left.

    3.3. අජිතකේසකම්බලවාද

    3.3. The Doctrine of Ajita of the Hair Blanket

    ඒකමිදාහං, භන්තේ, සමයං යේන අජිතෝ කේසකම්බලෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා අජිතේන කේසකම්බලේන සද්ධිං සම්මෝදිං. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිං. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ අහං, භන්තේ, අජිතං කේසකම්බලං ඒතදවෝචං: ‘යථා නු ඛෝ ඉමානි, භෝ අජිත, පුථුසිප්පායතනානි …පේ… සක්කා නු ඛෝ, භෝ අජිත, ඒවමේව දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පඤ්ඤපේතුන්(අ)ති?

    One time, sir, I approached Ajita of the hair blanket and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, I sat down to one side, and asked him the same question.

    ඒවං වුත්තේ, භන්තේ, අජිතෝ කේසකම්බලෝ මං ඒතදවෝච: ‘නත්ථි, මහාරාජ, දින්නං, නත්ථි යිට්ඨං, නත්ථි හුතං, නත්ථි සුකතදුක්කටානං කම්මානං ඵලං විපාකෝ, නත්ථි අයං ලෝකෝ, නත්ථි පරෝ ලෝකෝ, නත්ථි මාතා, නත්ථි පිතා, නත්ථි සත්තා ඕපපාතිකා, නත්ථි ලෝකේ සමණබ්‍රාහ්මණා සම්මග්ගතා සම්මාපටිපන්නා, යේ ඉමඤ්ච ලෝකං පරඤ්ච ලෝකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවේදේන්ති. චාතුමහාභූතිකෝ අයං පුරිසෝ, යදා කාලං කරෝති, පථවී පථවිකායං අනුපේති අනුපගච්ඡති, ආපෝ ආපෝකායං අනුපේති අනුපගච්ඡති, තේජෝ තේජෝකායං අනුපේති අනුපගච්ඡති, වායෝ වායෝකායං අනුපේති අනුපගච්ඡති, ආකාසං ඉන්ද්‍රියානි සඞ්කමන්ති. ආසන්දිපඤ්චමා පුරිසා මතං ආදාය ගච්ඡන්ති. යාවාළාහනා පදානි පඤ්ඤායන්ති. කාපෝතකානි අට්ඨීනි භවන්ති, භස්සන්තා ආහුතියෝ. දත්තුපඤ්ඤත්තං යදිදං දානං. තේසං තුච්ඡං මුසා විලාපෝ යේ කේචි අත්ථිකවාදං වදන්ති. බාලේ ච පණ්ඩිතේ ච කායස්ස භේදා උච්ඡිජ්ජන්ති විනස්සන්ති, න හෝන්ති පරං මරණා(අ)ති.

    He said: ‘Great king, there is no meaning in giving, sacrifice, or offerings. There’s no fruit or result of good and bad deeds. There’s no afterlife. There’s no such thing as mother and father, or beings that are reborn spontaneously. And there’s no ascetic or brahmin who is well attained and practiced, and who describes the afterlife after realizing it with their own insight. This person is made up of the four primary elements. When they die, the earth in their body merges and coalesces with the main mass of earth. The water in their body merges and coalesces with the main mass of water. The fire in their body merges and coalesces with the main mass of fire. The air in their body merges and coalesces with the main mass of air. The faculties are transferred to space. Four men with a bier carry away the corpse. Their footprints show the way to the cemetery. The bones become bleached. Offerings dedicated to the gods end in ashes. Giving is a doctrine of morons. When anyone affirms a positive teaching it’s just hollow, false nonsense. Both the foolish and the astute are annihilated and destroyed when their body breaks up, and don’t exist after death.’

    ඉත්ථං ඛෝ මේ, භන්තේ, අජිතෝ කේසකම්බලෝ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුට්ඨෝ සමානෝ උච්ඡේදං බ්‍යාකාසි. සේය්‍යථාපි, භන්තේ, අම්බං වා පුට්ඨෝ ලබුජං බ්‍යාකරේය්‍ය, ලබුජං වා පුට්ඨෝ අම්බං බ්‍යාකරේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ මේ, භන්තේ, අජිතෝ කේසකම්බලෝ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුට්ඨෝ සමානෝ උච්ඡේදං බ්‍යාකාසි. තස්ස මය්හං, භන්තේ, ඒතදහෝසි: ‘කථඤ්හි නාම මාදිසෝ සමණං වා බ්‍රාහ්මණං වා විජිතේ වසන්තං අපසාදේතබ්බං මඤ්ඤේය්‍යා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භන්තේ, අජිතස්ස කේසකම්බලස්ස භාසිතං නේව අභිනන්දිං නප්පටික්කෝසිං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කෝසිත්වා අනත්තමනෝ අනත්තමනවාචං අනිච්ඡාරේත්වා තමේව වාචං අනුග්ගණ්හන්තෝ අනික්කුජ්ජන්තෝ උට්ඨායාසනා පක්කමිං.

    And so, when I asked Ajita of the hair blanket about the fruits of the ascetic life apparent in the present life, he answered with the doctrine of annihilationism. It was like someone who, when asked about a mango, answered with a breadfruit, or when asked about a breadfruit, answered with a mango. I thought: ‘How could one such as I presume to rebuke an ascetic or brahmin living in my realm?’ So I neither approved nor dismissed that statement of Ajita of the hair blanket. I was displeased, but did not express my displeasure. Neither accepting what he said nor contradicting it, I got up from my seat and left.

    3.4. පකුධකච්චායනවාද

    3.4. The Doctrine of Pakudha Kaccāyana

    ඒකමිදාහං, භන්තේ, සමයං යේන පකුධෝ කච්චායනෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා පකුධේන කච්චායනේන සද්ධිං සම්මෝදිං. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිං. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ අහං, භන්තේ, පකුධං කච්චායනං ඒතදවෝචං: ‘යථා නු ඛෝ ඉමානි, භෝ කච්චායන, පුථුසිප්පායතනානි …පේ… සක්කා නු ඛෝ, භෝ කච්චායන, ඒවමේව දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පඤ්ඤපේතුන්(අ)ති?

    One time, sir, I approached Pakudha Kaccāyana and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, I sat down to one side, and asked him the same question.

    ඒවං වුත්තේ, භන්තේ, පකුධෝ කච්චායනෝ මං ඒතදවෝච: ‘සත්තිමේ, මහාරාජ, කායා අකටා අකටවිධා අනිම්මිතා අනිම්මාතා වඤ්ඣා කූටට්ඨා ඒසිකට්ඨායිට්ඨිතා. තේ න ඉඤ්ජන්ති, න විපරිණමන්ති, න අඤ්ඤමඤ්ඤං බ්‍යාබාධේන්ති, නාලං අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස සුඛාය වා දුක්ඛාය වා සුඛදුක්ඛාය වා. කතමේ සත්ත? පථවිකායෝ, ආපෝකායෝ, තේජෝකායෝ, වායෝකායෝ, සුඛේ, දුක්ඛේ, ජීවේ සත්තමේ—ඉමේ සත්ත කායා අකටා අකටවිධා අනිම්මිතා අනිම්මාතා වඤ්ඣා කූටට්ඨා ඒසිකට්ඨායිට්ඨිතා. තේ න ඉඤ්ජන්ති, න විපරිණමන්ති, න අඤ්ඤමඤ්ඤං බ්‍යාබාධේන්ති, නාලං අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස සුඛාය වා දුක්ඛාය වා සුඛදුක්ඛාය වා. තත්ථ නත්ථි හන්තා වා ඝාතේතා වා, සෝතා වා සාවේතා වා, විඤ්ඤාතා වා විඤ්ඤාපේතා වා. යෝපි තිණ්හේන සත්ථේන සීසං ඡින්දති, න කෝචි කිඤ්චි ජීවිතා වෝරෝපේති; සත්තන්නං ත්වේව කායානමන්තරේන සත්ථං විවරමනුපතතී(අ)ති.

    He said: ‘Great king, these seven substances are not made, not derived, not created, without a creator, barren, steady as a mountain peak, standing firm like a pillar. They don’t move or deteriorate or obstruct each other. They’re unable to cause pleasure, pain, or both pleasure and pain to each other. What seven? The substances of earth, water, fire, air; pleasure, pain, and the soul is the seventh. These seven substances are not made, not derived, not created, without a creator, barren, steady as a mountain peak, standing firm like a pillar. They don’t move or deteriorate or obstruct each other. They’re unable to cause pleasure, pain, or both pleasure and pain to each other. And here there is no-one who kills or who makes others kill; no-one who learns or who educates others; no-one who understands or who helps others understand. If you chop off someone’s head with a sharp sword, you don’t take anyone’s life. The sword simply passes through the gap between the seven substances.’

    ඉත්ථං ඛෝ මේ, භන්තේ, පකුධෝ කච්චායනෝ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුට්ඨෝ සමානෝ අඤ්ඤේන අඤ්ඤං බ්‍යාකාසි. සේය්‍යථාපි, භන්තේ, අම්බං වා පුට්ඨෝ ලබුජං බ්‍යාකරේය්‍ය, ලබුජං වා පුට්ඨෝ අම්බං බ්‍යාකරේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ මේ, භන්තේ, පකුධෝ කච්චායනෝ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුට්ඨෝ සමානෝ අඤ්ඤේන අඤ්ඤං බ්‍යාකාසි. තස්ස මය්හං, භන්තේ, ඒතදහෝසි: ‘කථඤ්හි නාම මාදිසෝ සමණං වා බ්‍රාහ්මණං වා විජිතේ වසන්තං අපසාදේතබ්බං මඤ්ඤේය්‍යා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භන්තේ, පකුධස්ස කච්චායනස්ස භාසිතං නේව අභිනන්දිං නප්පටික්කෝසිං, අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කෝසිත්වා අනත්තමනෝ, අනත්තමනවාචං අනිච්ඡාරේත්වා තමේව වාචං අනුග්ගණ්හන්තෝ අනික්කුජ්ජන්තෝ උට්ඨායාසනා පක්කමිං.

    And so, when I asked Pakudha Kaccāyana about the fruits of the ascetic life apparent in the present life, he answered with something else entirely. It was like someone who, when asked about a mango, answered with a breadfruit, or when asked about a breadfruit, answered with a mango. I thought: ‘How could one such as I presume to rebuke an ascetic or brahmin living in my realm?’ So I neither approved nor dismissed that statement of Pakudha Kaccāyana. I was displeased, but did not express my displeasure. Neither accepting what he said nor contradicting it, I got up from my seat and left.

    3.5. නිගණ්ඨනාටපුත්තවාද

    3.5. The Doctrine of the Jain Ascetic of the Ñātika Clan

    ඒකමිදාහං, භන්තේ, සමයං යේන නිගණ්ඨෝ නාටපුත්තෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා නිගණ්ඨේන නාටපුත්තේන සද්ධිං සම්මෝදිං. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිං. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ අහං, භන්තේ, නිගණ්ඨං නාටපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘යථා නු ඛෝ ඉමානි, භෝ අග්ගිවේස්සන, පුථුසිප්පායතනානි …පේ… සක්කා නු ඛෝ, භෝ අග්ගිවේස්සන, ඒවමේව දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පඤ්ඤපේතුන්(අ)ති?

    One time, sir, I approached the Jain Ñātika and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, I sat down to one side, and asked him the same question.

    ඒවං වුත්තේ, භන්තේ, නිගණ්ඨෝ නාටපුත්තෝ මං ඒතදවෝච: ‘ඉධ, මහාරාජ, නිගණ්ඨෝ චාතුයාමසංවරසංවුතෝ හෝති. කථඤ්ච, මහාරාජ, නිගණ්ඨෝ චාතුයාමසංවරසංවුතෝ හෝති? ඉධ, මහාරාජ, නිගණ්ඨෝ සබ්බවාරිවාරිතෝ ච හෝති, සබ්බවාරියුත්තෝ ච, සබ්බවාරිධුතෝ ච, සබ්බවාරිඵුටෝ ච. ඒවං ඛෝ, මහාරාජ, නිගණ්ඨෝ චාතුයාමසංවරසංවුතෝ හෝති. යතෝ ඛෝ, මහාරාජ, නිගණ්ඨෝ ඒවං චාතුයාමසංවරසංවුතෝ හෝති; අයං වුච්චති, මහාරාජ, නිගණ්ඨෝ ගතත්තෝ ච යතත්තෝ ච ඨිතත්තෝ චා(අ)ති.

    He said: ‘Great king, consider a Jain ascetic who is restrained in the fourfold restraint. And how is a Jain ascetic restrained in the fourfold restraint? It’s when a Jain ascetic is obstructed by all water, devoted to all water, shaking off all water, pervaded by all water. That’s how a Jain ascetic is restrained in the fourfold restraint. When a Jain ascetic is restrained in the fourfold restraint, they’re called a knotless one who is self-realized, self-controlled, and steadfast.’

    ඉත්ථං ඛෝ මේ, භන්තේ, නිගණ්ඨෝ නාටපුත්තෝ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුට්ඨෝ සමානෝ චාතුයාමසංවරං බ්‍යාකාසි. සේය්‍යථාපි, භන්තේ, අම්බං වා පුට්ඨෝ ලබුජං බ්‍යාකරේය්‍ය, ලබුජං වා පුට්ඨෝ අම්බං බ්‍යාකරේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ මේ, භන්තේ, නිගණ්ඨෝ නාටපුත්තෝ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුට්ඨෝ සමානෝ චාතුයාමසංවරං බ්‍යාකාසි. තස්ස මය්හං, භන්තේ, ඒතදහෝසි: ‘කථඤ්හි නාම මාදිසෝ සමණං වා බ්‍රාහ්මණං වා විජිතේ වසන්තං අපසාදේතබ්බං මඤ්ඤේය්‍යා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භන්තේ, නිගණ්ඨස්ස නාටපුත්තස්ස භාසිතං නේව අභිනන්දිං නප්පටික්කෝසිං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කෝසිත්වා අනත්තමනෝ අනත්තමනවාචං අනිච්ඡාරේත්වා තමේව වාචං අනුග්ගණ්හන්තෝ අනික්කුජ්ජන්තෝ උට්ඨායාසනා පක්කමිං.

    And so, when I asked the Jain Ñātika about the fruits of the ascetic life apparent in the present life, he answered with the fourfold restraint. It was like someone who, when asked about a mango, answered with a breadfruit, or when asked about a breadfruit, answered with a mango. I thought: ‘How could one such as I presume to rebuke an ascetic or brahmin living in my realm?’ So I neither approved nor dismissed that statement of the Jain Ñātika. I was displeased, but did not express my displeasure. Neither accepting what he said nor contradicting it, I got up from my seat and left.

    3.6. සඤ්චයබේලට්ඨපුත්තවාද

    3.6. The Doctrine of Sañjaya Belaṭṭhiputta

    ඒකමිදාහං, භන්තේ, සමයං යේන සඤ්චයෝ බේලට්ඨපුත්තෝ තේනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා සඤ්චයේන බේලට්ඨපුත්තේන සද්ධිං සම්මෝදිං. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිං. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ අහං, භන්තේ, සඤ්චයං බේලට්ඨපුත්තං ඒතදවෝචං: ‘යථා නු ඛෝ ඉමානි, භෝ සඤ්චය, පුථුසිප්පායතනානි …පේ… සක්කා නු ඛෝ, භෝ සඤ්චය, ඒවමේව දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පඤ්ඤපේතුන්(අ)ති?

    One time, sir, I approached Sañjaya Belaṭṭhiputta and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, I sat down to one side, and asked him the same question.

    ඒවං වුත්තේ, භන්තේ, සඤ්චයෝ බේලට්ඨපුත්තෝ මං ඒතදවෝච: ‘අත්ථි පරෝ ලෝකෝති ඉති චේ මං පුච්ඡසි, අත්ථි පරෝ ලෝකෝති ඉති චේ මේ අස්ස, අත්ථි පරෝ ලෝකෝති ඉති තේ නං බ්‍යාකරේය්‍යං. ඒවන්තිපි මේ නෝ, තථාතිපි මේ නෝ, අඤ්ඤථාතිපි මේ නෝ, නෝතිපි මේ නෝ, නෝ නෝතිපි මේ නෝ. නත්ථි පරෝ ලෝකෝ …පේ… අත්ථි ච නත්ථි ච පරෝ ලෝකෝ …පේ… නේවත්ථි න නත්ථි පරෝ ලෝකෝ …පේ… අත්ථි සත්තා ඕපපාතිකා …පේ… නත්ථි සත්තා ඕපපාතිකා …පේ… අත්ථි ච නත්ථි ච සත්තා ඕපපාතිකා …පේ… නේවත්ථි න නත්ථි සත්තා ඕපපාතිකා …පේ… අත්ථි සුකතදුක්කටානං කම්මානං ඵලං විපාකෝ …පේ… නත්ථි සුකතදුක්කටානං කම්මානං ඵලං විපාකෝ …පේ… අත්ථි ච නත්ථි ච සුකතදුක්කටානං කම්මානං ඵලං විපාකෝ …පේ… නේවත්ථි න නත්ථි සුකතදුක්කටානං කම්මානං ඵලං විපාකෝ …පේ… හෝති තථාගතෝ පරං මරණා …පේ… න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා …පේ… හෝති ච න ච හෝති තථාගතෝ පරං මරණා …පේ… නේව හෝති න න හෝති තථාගතෝ පරං මරණාති ඉති චේ මං පුච්ඡසි, නේව හෝති න න හෝති තථාගතෝ පරං මරණාති ඉති චේ මේ අස්ස, නේව හෝති න න හෝති තථාගතෝ පරං මරණාති ඉති තේ නං බ්‍යාකරේය්‍යං. ඒවන්තිපි මේ නෝ, තථාතිපි මේ නෝ, අඤ්ඤථාතිපි මේ නෝ, නෝතිපි මේ නෝ, නෝ නෝතිපි මේ නෝ(අ)ති.

    He said: ‘Suppose you were to ask me whether there is another world. If I believed there was, I would say so. But I don’t say it’s like this. I don’t say it’s like that. I don’t say it’s otherwise. I don’t say it’s not so. And I don’t deny it’s not so. Suppose you were to ask me whether there is no other world … whether there both is and is not another world … whether there neither is nor is not another world … whether there are beings who are reborn spontaneously … whether there are no beings who are reborn spontaneously … whether there both are and are not beings who are reborn spontaneously … whether there neither are nor are not beings who are reborn spontaneously … whether there is fruit and result of good and bad deeds … whether there is no fruit and result of good and bad deeds … whether there both is and is not fruit and result of good and bad deeds … whether there neither is nor is not fruit and result of good and bad deeds … whether a Realized One still exists after death … whether A Realized One no longer exists after death … whether a Realized One both still exists and no longer exists after death … whether a Realized One neither still exists nor no longer exists after death. If I believed there was, I would say so. But I don’t say it’s like this. I don’t say it’s like that. I don’t say it’s otherwise. I don’t say it’s not so. And I don’t deny it’s not so.’

    ඉත්ථං ඛෝ මේ, භන්තේ, සඤ්චයෝ බේලට්ඨපුත්තෝ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුට්ඨෝ සමානෝ වික්ඛේපං බ්‍යාකාසි. සේය්‍යථාපි, භන්තේ, අම්බං වා පුට්ඨෝ ලබුජං බ්‍යාකරේය්‍ය, ලබුජං වා පුට්ඨෝ අම්බං බ්‍යාකරේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ මේ, භන්තේ, සඤ්චයෝ බේලට්ඨපුත්තෝ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුට්ඨෝ සමානෝ වික්ඛේපං බ්‍යාකාසි. තස්ස මය්හං, භන්තේ, ඒතදහෝසි: ‘අයඤ්ච ඉමේසං සමණබ්‍රාහ්මණානං සබ්බබාලෝ සබ්බමූළ්හෝ. කථඤ්හි නාම සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුට්ඨෝ සමානෝ වික්ඛේපං බ්‍යාකරිස්සතී(අ)ති. තස්ස මය්හං, භන්තේ, ඒතදහෝසි: ‘කථඤ්හි නාම මාදිසෝ සමණං වා බ්‍රාහ්මණං වා විජිතේ වසන්තං අපසාදේතබ්බං මඤ්ඤේය්‍යා(අ)ති. සෝ ඛෝ අහං, භන්තේ, සඤ්චයස්ස බේලට්ඨපුත්තස්ස භාසිතං නේව අභිනන්දිං නප්පටික්කෝසිං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කෝසිත්වා අනත්තමනෝ අනත්තමනවාචං අනිච්ඡාරේත්වා තමේව වාචං අනුග්ගණ්හන්තෝ අනික්කුජ්ජන්තෝ උට්ඨායාසනා පක්කමිං.

    And so, when I asked Sañjaya Belaṭṭhiputta about the fruits of the ascetic life apparent in the present life, he answered with flip-flopping. It was like someone who, when asked about a mango, answered with a breadfruit, or when asked about a breadfruit, answered with a mango. I thought: ‘This is the most foolish and stupid of all these ascetics and brahmins! How on earth can he answer with flip-flopping when asked about the fruits of the ascetic life apparent in the present life?’ I thought: ‘How could one such as I presume to rebuke an ascetic or brahmin living in my realm?’ So I neither approved nor dismissed that statement of Sañjaya Belaṭṭhiputta. I was displeased, but did not express my displeasure. Neither accepting what he said nor contradicting it, I got up from my seat and left.

    4. සාමඤ්ඤඵල

    4. The Fruits of the Ascetic Life

    4.1. පඨමසන්දිට්ඨිකසාමඤ්ඤඵල

    4.1. The First Fruit of the Ascetic Life

    සෝහං, භන්තේ, භගවන්තම්පි පුච්ඡාමි: ‘යථා නු ඛෝ ඉමානි, භන්තේ, පුථුසිප්පායතනානි සේය්‍යථිදං—හත්ථාරෝහා අස්සාරෝහා රථිකා ධනුග්ගහා චේලකා චලකා පිණ්ඩදායකා උග්ගා රාජපුත්තා පක්ඛන්දිනෝ මහානාගා සූරා චම්මයෝධිනෝ දාසිකපුත්තා ආළාරිකා කප්පකා න්හාපකා සූදා මාලකාරා රජකා පේසකාරා නළකාරා කුම්භකාරා ගණකා මුද්දිකා, යානි වා පනඤ්ඤානිපි ඒවඞ්ගතානි පුථුසිප්පායතනානි, තේ දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සිප්පඵලං උපජීවන්ති, තේ තේන අත්තානං සුඛේන්ති පීණේන්ති, මාතාපිතරෝ සුඛේන්ති පීණේන්ති, පුත්තදාරං සුඛේන්ති පීණේන්ති, මිත්තාමච්චේ සුඛේන්ති පීණේන්ති, සමණබ්‍රාහ්මණේසු උද්ධග්ගිකං දක්ඛිණං පතිට්ඨපේන්ති සෝවග්ගිකං සුඛවිපාකං සග්ගසංවත්තනිකං. සක්කා නු ඛෝ, භන්තේ, ඒවමේව දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පඤ්ඤපේතුන්(අ)”ති?

    And so I ask the Buddha: Sir, there are many different professional fields. These include elephant riders, cavalry, charioteers, archers, bannermen, adjutants, food servers, warrior-chiefs, princes, chargers, great warriors, heroes, leather-clad soldiers, and sons of bondservants. They also include bakers, barbers, bathroom attendants, cooks, garland-makers, dyers, weavers, basket-makers, potters, accountants, finger-talliers, or those following any similar professions. All these live off the fruits of their profession which are apparent in the present life. With that they make themselves happy and pleased. They make their parents, their children and partners, and their friends and colleagues happy and pleased. And they establish an uplifting religious donation for ascetics and brahmins that’s conducive to heaven, ripens in happiness, and leads to heaven. Sir, can you point out a fruit of the ascetic life that’s likewise apparent in the present life?”

    “සක්කා, මහාරාජ. තේන හි, මහාරාජ, තඤ්ඤේවේත්ථ පටිපුච්ඡිස්සාමි. යථා තේ ඛමේය්‍ය, තථා නං බ්‍යාකරේය්‍යාසි. තං කිං මඤ්ඤසි, මහාරාජ, ඉධ තේ අස්ස පුරිසෝ දාසෝ කම්මකාරෝ පුබ්බුට්ඨායී පච්ඡානිපාතී කිඞ්කාරපටිස්සාවී මනාපචාරී පියවාදී මුඛුල්ලෝකකෝ. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අච්ඡරියං, වත භෝ, අබ්භුතං, වත භෝ, පුඤ්ඤානං ගති, පුඤ්ඤානං විපාකෝ. අයඤ්හි රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ මනුස්සෝ; අහම්පි මනුස්සෝ. අයඤ්හි රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ පඤ්චහි කාමගුණේහි සමප්පිතෝ සමඞ්ගීභූතෝ පරිචාරේති, දේවෝ මඤ්ඤේ. අහං පනම්හිස්ස දාසෝ කම්මකාරෝ පුබ්බුට්ඨායී පච්ඡානිපාතී කිඞ්කාරපටිස්සාවී මනාපචාරී පියවාදී මුඛුල්ලෝකකෝ. සෝ වතස්සාහං පුඤ්ඤානි කරේය්‍යං. යන්නූනාහං කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජේය්‍යන්(අ)ති.

    “I can, great king. Well then, I’ll ask you about this in return, and you can answer as you like. What do you think, great king? Suppose you had a person who was a bondservant, a worker. They get up before you and go to bed after you, and are obliging, behaving nicely and speaking politely, and gazing up at your face. They’d think: ‘The outcome and result of good deeds is just so incredible, so amazing! For this King Ajātasattu is a human being, and so am I. Yet he amuses himself, supplied and provided with the five kinds of sensual stimulation as if he were a god. Whereas I’m his bondservant, his worker. I get up before him and go to bed after him, and am obliging, behaving nicely and speaking politely, and gazing up at his face. I really should do good deeds. Why don’t I shave off my hair and beard, dress in ocher robes, and go forth from the lay life to homelessness?’

    සෝ අපරේන සමයේන කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජේය්‍ය. සෝ ඒවං පබ්බජිතෝ සමානෝ කායේන සංවුතෝ විහරේය්‍ය, වාචාය සංවුතෝ විහරේය්‍ය, මනසා සංවුතෝ විහරේය්‍ය, ඝාසච්ඡාදනපරමතාය සන්තුට්ඨෝ, අභිරතෝ පවිවේකේ. තඤ්චේ තේ පුරිසා ඒවමාරෝචේය්‍යුං: ‘යග්ඝේ, දේව, ජානේය්‍යාසි, යෝ තේ සෝ පුරිසෝ දාසෝ කම්මකාරෝ පුබ්බුට්ඨායී පච්ඡානිපාතී කිඞ්කාරපටිස්සාවී මනාපචාරී පියවාදී මුඛුල්ලෝකකෝ; සෝ, දේව, කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතෝ. සෝ ඒවං පබ්බජිතෝ සමානෝ කායේන සංවුතෝ විහරති, වාචාය සංවුතෝ විහරති, මනසා සංවුතෝ විහරති, ඝාසච්ඡාදනපරමතාය සන්තුට්ඨෝ, අභිරතෝ පවිවේකේ(අ)ති. අපි නු ත්වං ඒවං වදේය්‍යාසි: ‘ඒතු මේ, භෝ, සෝ පුරිසෝ, පුනදේව හෝතු දාසෝ කම්මකාරෝ පුබ්බුට්ඨායී පච්ඡානිපාතී කිඞ්කාරපටිස්සාවී මනාපචාරී පියවාදී මුඛුල්ලෝකකෝ(අ)”ති?

    After some time, that is what they do. Having gone forth they’d live restrained in body, speech, and mind, living content with nothing more than food and clothes, delighting in seclusion. And suppose your men were to report all this to you. Would you say to them: ‘Bring that person to me! Let them once more be my bondservant, my worker’?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ. අථ ඛෝ නං මයමේව අභිවාදේය්‍යාමපි, පච්චුට්ඨේය්‍යාමපි, ආසනේනපි නිමන්තේය්‍යාම, අභිනිමන්තේය්‍යාමපි නං චීවරපිණ්ඩපාතසේනාසනගිලානප්පච්චයභේසජ්ජපරික්ඛාරේහි, ධම්මිකම්පිස්ස රක්ඛාවරණගුත්තිං සංවිදහේය්‍යාමා”ති.

    “No, sir. Rather, I would bow to them, rise in their presence, and offer them a seat. I’d invite them to accept robes, almsfood, lodgings, and medicines and supplies for the sick. And I’d organize their lawful guarding and protection.”

    “තං කිං මඤ්ඤසි, මහාරාජ, යදි ඒවං සන්තේ හෝති වා සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං නෝ වා”ති?

    “What do you think, great king? If this is so, is there a fruit of the ascetic life apparent in the present life or not?”

    “අද්ධා ඛෝ, භන්තේ, ඒවං සන්තේ හෝති සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලන්”ති.

    “Clearly, sir, there is.”

    “ඉදං ඛෝ තේ, මහාරාජ, මයා පඨමං දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පඤ්ඤත්තන්”ති.

    “This is the first fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life, which I point out to you.”

    4.2. දුතියසන්දිට්ඨිකසාමඤ්ඤඵල

    4.2. The Second Fruit of the Ascetic Life

    “සක්කා පන, භන්තේ, අඤ්ඤම්පි ඒවමේව දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පඤ්ඤපේතුන්”ති?

    “But sir, can you point out another fruit of the ascetic life that’s likewise apparent in the present life?”

    “සක්කා, මහාරාජ. තේන හි, මහාරාජ, තඤ්ඤේවේත්ථ පටිපුච්ඡිස්සාමි. යථා තේ ඛමේය්‍ය, තථා නං බ්‍යාකරේය්‍යාසි. තං කිං මඤ්ඤසි, මහාරාජ, ඉධ තේ අස්ස පුරිසෝ කස්සකෝ ගහපතිකෝ කරකාරකෝ රාසිවඩ්ඪකෝ. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අච්ඡරියං වත භෝ, අබ්භුතං වත භෝ, පුඤ්ඤානං ගති, පුඤ්ඤානං විපාකෝ. අයඤ්හි රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ මනුස්සෝ, අහම්පි මනුස්සෝ. අයඤ්හි රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ පඤ්චහි කාමගුණේහි සමප්පිතෝ සමඞ්ගීභූතෝ පරිචාරේති, දේවෝ මඤ්ඤේ. අහං පනම්හිස්ස කස්සකෝ ගහපතිකෝ කරකාරකෝ රාසිවඩ්ඪකෝ. සෝ වතස්සාහං පුඤ්ඤානි කරේය්‍යං. යන්නූනාහං කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජේය්‍යන්(අ)ති.

    “I can, great king. Well then, I’ll ask you about this in return, and you can answer as you like. What do you think, great king? Suppose you had a person who was a farmer, a householder, a hard worker, someone who builds up their capital. They’d think: ‘The outcome and result of good deeds is just so incredible, so amazing! For this King Ajātasattu is a human being, and so am I. Yet he amuses himself, supplied and provided with the five kinds of sensual stimulation as if he were a god. Whereas I’m a farmer, a householder, a hard worker, someone who builds up their capital. I really should do good deeds. Why don’t I shave off my hair and beard, dress in ocher robes, and go forth from the lay life to homelessness?’

    සෝ අපරේන සමයේන අප්පං වා භෝගක්ඛන්ධං පහාය මහන්තං වා භෝගක්ඛන්ධං පහාය, අප්පං වා ඤාතිපරිවට්ටං පහාය මහන්තං වා ඤාතිපරිවට්ටං පහාය කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජේය්‍ය. සෝ ඒවං පබ්බජිතෝ සමානෝ කායේන සංවුතෝ විහරේය්‍ය, වාචාය සංවුතෝ විහරේය්‍ය, මනසා සංවුතෝ විහරේය්‍ය, ඝාසච්ඡාදනපරමතාය සන්තුට්ඨෝ, අභිරතෝ පවිවේකේ. තඤ්චේ තේ පුරිසා ඒවමාරෝචේය්‍යුං: ‘යග්ඝේ, දේව, ජානේය්‍යාසි, යෝ තේ සෝ පුරිසෝ කස්සකෝ ගහපතිකෝ කරකාරකෝ රාසිවඩ්ඪකෝ; සෝ දේව කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතෝ. සෝ ඒවං පබ්බජිතෝ සමානෝ කායේන සංවුතෝ විහරති, වාචාය සංවුතෝ විහරති, මනසා සංවුතෝ විහරති, ඝාසච්ඡාදනපරමතාය සන්තුට්ඨෝ, අභිරතෝ පවිවේකේ(අ)ති. අපි නු ත්වං ඒවං වදේය්‍යාසි: ‘ඒතු මේ, භෝ, සෝ පුරිසෝ, පුනදේව හෝතු කස්සකෝ ගහපතිකෝ කරකාරකෝ රාසිවඩ්ඪකෝ(අ)”ති?

    After some time they give up a large or small fortune, and a large or small family circle. They’d shave off hair and beard, dress in ocher robes, and go forth from the lay life to homelessness. Having gone forth they’d live restrained in body, speech, and mind, living content with nothing more than food and clothes, delighting in seclusion. And suppose your men were to report all this to you. Would you say to them: ‘Bring that person to me! Let them once more be a farmer, a householder, a hard worker, someone who builds up their capital’?”

    “නෝ හේතං, භන්තේ. අථ ඛෝ නං මයමේව අභිවාදේය්‍යාමපි, පච්චුට්ඨේය්‍යාමපි, ආසනේනපි නිමන්තේය්‍යාම, අභිනිමන්තේය්‍යාමපි නං චීවරපිණ්ඩපාතසේනාසනගිලානප්පච්චයභේසජ්ජපරික්ඛාරේහි, ධම්මිකම්පිස්ස රක්ඛාවරණගුත්තිං සංවිදහේය්‍යාමා”ති.

    “No, sir. Rather, I would bow to them, rise in their presence, and offer them a seat. I’d invite them to accept robes, almsfood, lodgings, and medicines and supplies for the sick. And I’d organize their lawful guarding and protection.”

    “තං කිං මඤ්ඤසි, මහාරාජ? යදි ඒවං සන්තේ හෝති වා සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං නෝ වා”ති?

    “What do you think, great king? If this is so, is there a fruit of the ascetic life apparent in the present life or not?”

    “අද්ධා ඛෝ, භන්තේ, ඒවං සන්තේ හෝති සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලන්”ති.

    “Clearly, sir, there is.”

    “ඉදං ඛෝ තේ, මහාරාජ, මයා දුතියං දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පඤ්ඤත්තන්”ති.

    “This is the second fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life, which I point out to you.”

    4.3. පණීතතරසාමඤ්ඤඵල

    4.3. The Finer Fruits of the Ascetic Life

    “සක්කා පන, භන්තේ, අඤ්ඤම්පි දිට්ඨේව ධම්මේ සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පඤ්ඤපේතුං ඉමේහි සන්දිට්ඨිකේහි සාමඤ්ඤඵලේහි අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්චා”ති?

    “But sir, can you point out a fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life which is better and finer than these?”

    “සක්කා, මහාරාජ. තේන හි, මහාරාජ, සුණෝහි, සාධුකං මනසි කරෝහි, භාසිස්සාමී”ති.

    “I can, great king. Well then, listen and apply your mind well, I will speak.”

    “ඒවං, භන්තේ”ති ඛෝ රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ භගවතෝ පච්චස්සෝසි.

    “Yes, sir,” replied the king.

    භගවා ඒතදවෝච:

    The Buddha said this:

    “ඉධ, මහාරාජ, තථාගතෝ ලෝකේ උප්පජ්ජති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා. සෝ ඉමං ලෝකං සදේවකං සමාරකං සබ්‍රහ්මකං සස්සමණබ්‍රාහ්මණිං පජං සදේවමනුස්සං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවේදේති. සෝ ධම්මං දේසේති ආදිකල්‍යාණං මජ්ඣේකල්‍යාණං පරියෝසානකල්‍යාණං සාත්ථං සබ්‍යඤ්ජනං, කේවලපරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්‍රහ්මචරියං පකාසේති.

    “Consider when a Realized One arises in the world, perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed. He has realized with his own insight this world—with its gods, Māras and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, gods and humans—and he makes it known to others. He teaches Dhamma that’s good in the beginning, good in the middle, and good in the end, meaningful and well-phrased. And he reveals a spiritual practice that’s entirely full and pure.

    තං ධම්මං සුණාති ගහපති වා ගහපතිපුත්තෝ වා අඤ්ඤතරස්මිං වා කුලේ පච්චාජාතෝ. සෝ තං ධම්මං සුත්වා තථාගතේ සද්ධං පටිලභති. සෝ තේන සද්ධාපටිලාභේන සමන්නාගතෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘සම්බාධෝ ඝරාවාසෝ රජෝපථෝ, අබ්භෝකාසෝ පබ්බජ්ජා. නයිදං සුකරං අගාරං අජ්ඣාවසතා ඒකන්තපරිපුණ්ණං ඒකන්තපරිසුද්ධං සඞ්ඛලිඛිතං බ්‍රහ්මචරියං චරිතුං. යන්නූනාහං කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජේය්‍යන්(අ)ති.

    A householder hears that teaching, or a householder’s child, or someone reborn in a good family. They gain faith in the Realized One and reflect: ‘Living in a house is cramped and dirty, but the life of one gone forth is wide open. It’s not easy for someone living at home to lead the spiritual life utterly full and pure, like a polished shell. Why don’t I shave off my hair and beard, dress in ocher robes, and go forth from the lay life to homelessness?’

    සෝ අපරේන සමයේන අප්පං වා භෝගක්ඛන්ධං පහාය මහන්තං වා භෝගක්ඛන්ධං පහාය අප්පං වා ඤාතිපරිවට්ටං පහාය මහන්තං වා ඤාතිපරිවට්ටං පහාය කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති.

    After some time they give up a large or small fortune, and a large or small family circle. They shave off hair and beard, dress in ocher robes, and go forth from the lay life to homelessness.

    සෝ ඒවං පබ්බජිතෝ සමානෝ පාතිමෝක්ඛසංවරසංවුතෝ විහරති ආචාරගෝචරසම්පන්නෝ, අණුමත්තේසු වජ්ජේසු භයදස්සාවී, සමාදාය සික්ඛති සික්ඛාපදේසු, කායකම්මවචීකම්මේන සමන්නාගතෝ කුසලේන, පරිසුද්ධාජීවෝ සීලසම්පන්නෝ, ඉන්ද්‍රියේසු ගුත්තද්වාරෝ, සතිසම්පජඤ්ඤේන සමන්නාගතෝ, සන්තුට්ඨෝ.

    Once they’ve gone forth, they live restrained in the monastic code, conducting themselves well and seeking alms in suitable places. Seeing danger in the slightest fault, they keep the rules they’ve undertaken. They act skillfully by body and speech. They’re purified in livelihood and accomplished in ethical conduct. They guard the sense doors, have mindfulness and situational awareness, and are content.

    4.3.1. සීල

    4.3.1. Ethics

    4.3.1.1. චූළසීල

    4.3.1.1. The Shorter Section on Ethics

    කථඤ්ච, මහාරාජ, භික්ඛු සීලසම්පන්නෝ හෝති? ඉධ, මහාරාජ, භික්ඛු පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතෝ හෝති. නිහිතදණ්ඩෝ නිහිතසත්ථෝ ලජ්ජී දයාපන්නෝ සබ්බපාණභූතහිතානුකම්පී විහරති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    And how, great king, is a bhikkhu accomplished in ethics? It’s when a bhikkhu gives up killing living creatures, renouncing the rod and the sword. They’re scrupulous and kind, living full of compassion for all living beings. This pertains to their ethics.

    අදින්නාදානං පහාය අදින්නාදානා පටිවිරතෝ හෝති දින්නාදායී දින්නපාටිකඞ්ඛී, අථේනේන සුචිභූතේන අත්තනා විහරති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    They give up stealing. They take only what’s given, and expect only what’s given. They keep themselves clean by not thieving. This pertains to their ethics.

    අබ්‍රහ්මචරියං පහාය බ්‍රහ්මචාරී හෝති ආරාචාරී විරතෝ මේථුනා ගාමධම්මා. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    They give up unchastity. They are celibate, set apart, avoiding the vulgar act of sex. This pertains to their ethics.

    මුසාවාදං පහාය මුසාවාදා පටිවිරතෝ හෝති සච්චවාදී සච්චසන්ධෝ ථේතෝ පච්චයිකෝ අවිසංවාදකෝ ලෝකස්ස. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    They give up lying. They speak the truth and stick to the truth. They’re honest and trustworthy, and don’t trick the world with their words. This pertains to their ethics.

    පිසුණං වාචං පහාය පිසුණාය වාචාය පටිවිරතෝ හෝති; ඉතෝ සුත්වා න අමුත්‍ර අක්ඛාතා ඉමේසං භේදාය; අමුත්‍ර වා සුත්වා න ඉමේසං අක්ඛාතා, අමූසං භේදාය. ඉති භින්නානං වා සන්ධාතා, සහිතානං වා අනුප්පදාතා, සමග්ගාරාමෝ සමග්ගරතෝ සමග්ගනන්දී සමග්ගකරණිං වාචං භාසිතා හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    They give up divisive speech. They don’t repeat in one place what they heard in another so as to divide people against each other. Instead, they reconcile those who are divided, supporting unity, delighting in harmony, loving harmony, speaking words that promote harmony. This pertains to their ethics.

    ඵරුසං වාචං පහාය ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතෝ හෝති; යා සා වාචා නේලා කණ්ණසුඛා පේමනීයා හදයඞ්ගමා පෝරී බහුජනකන්තා බහුජනමනාපා තථාරූපිං වාචං භාසිතා හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    They give up harsh speech. They speak in a way that’s mellow, pleasing to the ear, lovely, going to the heart, polite, likable and agreeable to the people. This pertains to their ethics.

    සම්ඵප්පලාපං පහාය සම්ඵප්පලාපා පටිවිරතෝ හෝති කාලවාදී භූතවාදී අත්ථවාදී ධම්මවාදී විනයවාදී, නිධානවතිං වාචං භාසිතා හෝති කාලේන සාපදේසං පරියන්තවතිං අත්ථසංහිතං. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    They give up talking nonsense. Their words are timely, true, and meaningful, in line with the teaching and training. They say things at the right time which are valuable, reasonable, succinct, and beneficial. This pertains to their ethics.

    බීජගාමභූතගාමසමාරම්භා පටිවිරතෝ හෝති …පේ… ඒකභත්තිකෝ හෝති රත්තූපරතෝ විරතෝ විකාලභෝජනා. නච්චගීතවාදිතවිසූකදස්සනා පටිවිරතෝ හෝති. මාලාගන්ධවිලේපනධාරණමණ්ඩනවිභූසනට්ඨානා පටිවිරතෝ හෝති. උච්චාසයනමහාසයනා පටිවිරතෝ හෝති. ජාතරූපරජතපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. ආමකධඤ්ඤපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. ආමකමංසපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. ඉත්ථිකුමාරිකපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. දාසිදාසපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. අජේළකපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. කුක්කුටසූකරපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. හත්ථිගවස්සවළවපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. ඛේත්තවත්ථුපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. දූතේය්‍යපහිණගමනානුයෝගා පටිවිරතෝ හෝති. කයවික්කයා පටිවිරතෝ හෝති. තුලාකූටකංසකූටමානකූටා පටිවිරතෝ හෝති. උක්කෝටනවඤ්චනනිකතිසාචියෝගා පටිවිරතෝ හෝති. ඡේදනවධබන්ධනවිපරාමෝසආලෝපසහසාකාරා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    They refrain from injuring plants and seeds. They eat in one part of the day, abstaining from eating at night and food at the wrong time. They avoid seeing shows of dancing, singing, and music . They refrain from beautifying and adorning themselves with garlands, fragrance, and makeup. They avoid high and luxurious beds. They avoid receiving gold and money, raw grains, raw meat, women and girls, male and female bondservants, goats and sheep, chickens and pigs, elephants, cows, horses, and mares, and fields and land. They refrain from running errands and messages; buying and selling; falsifying weights, metals, or measures; bribery, fraud, cheating, and duplicity; mutilation, murder, abduction, banditry, plunder, and violence. This pertains to their ethics.

    චූළසීලං නිට්ඨිතං.

    The shorter section on ethics is finished.

    4.3.1.2. මජ්ඣිමසීල

    4.3.1.2. The Middle Section on Ethics

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපං බීජගාමභූතගාමසමාරම්භං අනුයුත්තා විහරන්ති. සේය්‍යථිදං—මූලබීජං ඛන්ධබීජං ඵළුබීජං අග්ගබීජං බීජබීජමේව පඤ්චමං, ඉති ඒවරූපා බීජගාමභූතගාමසමාරම්භා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still engage in injuring plants and seeds. These include plants propagated from roots, stems, cuttings, or joints; and those from regular seeds as the fifth. They refrain from such injury to plants and seeds. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපං සන්නිධිකාරපරිභෝගං අනුයුත්තා විහරන්ති. සේය්‍යථිදං—අන්නසන්නිධිං පානසන්නිධිං වත්ථසන්නිධිං යානසන්නිධිං සයනසන්නිධිං ගන්ධසන්නිධිං ආමිසසන්නිධිං, ඉති වා ඉති ඒවරූපා සන්නිධිකාරපරිභෝගා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still engage in storing up goods for their own use. This includes such things as food, drink, clothes, vehicles, bedding, fragrance, and things of the flesh. They refrain from storing up such goods. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපං විසූකදස්සනං අනුයුත්තා විහරන්ති. සේය්‍යථිදං—නච්චං ගීතං වාදිතං පේක්ඛං අක්ඛානං පාණිස්සරං වේතාළං කුම්භථූණං සෝභනකං චණ්ඩාලං වංසං ධෝවනං හත්ථියුද්ධං අස්සයුද්ධං මහිංසයුද්ධං උසභයුද්ධං අජයුද්ධං මේණ්ඩයුද්ධං කුක්කුටයුද්ධං වට්ටකයුද්ධං දණ්ඩයුද්ධං මුට්ඨියුද්ධං නිබ්බුද්ධං උය්‍යෝධිකං බලග්ගං සේනාබ්‍යූහං අනීකදස්සනං ඉති වා ඉති ඒවරූපා විසූකදස්සනා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still engage in seeing shows. This includes such things as dancing, singing, music, performances, and storytelling; clapping, gongs, and kettledrums; beauty pageants and tribal bone-washing ceremonies; battles of elephants, horses, buffaloes, bulls, goats, rams, chickens, and quails; staff-fights, boxing, and wrestling; combat, roll calls of the armed forces, battle-formations, and regimental reviews. They refrain from such shows. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපං ජූතප්පමාදට්ඨානානුයෝගං අනුයුත්තා විහරන්ති. සේය්‍යථිදං—අට්ඨපදං දසපදං ආකාසං පරිහාරපථං සන්තිකං ඛලිකං ඝටිකං සලාකහත්ථං අක්ඛං පඞ්ගචීරං වඞ්කකං මෝක්ඛචිකං චිඞ්ගුලිකං පත්තාළ්හකං රථකං ධනුකං අක්ඛරිකං මනේසිකං යථාවජ්ජං ඉති වා ඉති ඒවරූපා ජූතප්පමාදට්ඨානානුයෝගා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still engage in gambling that causes negligence. This includes such things as checkers with eight or ten rows, checkers in the air, hopscotch, spillikins, board-games, tip-cat, drawing straws, dice, leaf-flutes, toy plows, somersaults, pinwheels, toy measures, toy carts, toy bows, guessing words from syllables, guessing another’s thoughts, and imitating musical instruments. They refrain from such gambling. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපං උච්චාසයනමහාසයනං අනුයුත්තා විහරන්ති. සේය්‍යථිදං—ආසන්දිං පල්ලඞ්කං ගෝනකං චිත්තකං පටිකං පටලිකං තූලිකං විකතිකං උද්දලෝමිං ඒකන්තලෝමිං කට්ටිස්සං කෝසේය්‍යං කුත්තකං හත්ථත්ථරං අස්සත්ථරං රථත්ථරං අජිනප්පවේණිං කදලිමිගපවරපච්චත්ථරණං සෞත්තරච්ඡදං උභතෝලෝහිතකූපධානං ඉති වා ඉති ඒවරූපා උච්චාසයනමහාසයනා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still make use of high and luxurious bedding. This includes such things as sofas, couches, woolen covers—shag-piled, colorful, white, embroidered with flowers, quilted, embroidered with animals, double-or single-fringed—and silk covers studded with gems, as well as silken sheets, woven carpets, rugs for elephants, horses, or chariots, antelope hide rugs, and spreads of fine deer hide, with a canopy above and red cushions at both ends. They refrain from such bedding. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපං මණ්ඩනවිභූසනට්ඨානානුයෝගං අනුයුත්තා විහරන්ති. සේය්‍යථිදං—උච්ඡාදනං පරිමද්දනං න්හාපනං සම්බාහනං ආදාසං අඤ්ජනං මාලාගන්ධවිලේපනං මුඛචුණ්ණං මුඛලේපනං හත්ථබන්ධං සිඛාබන්ධං දණ්ඩං නාළිකං අසිං ඡත්තං චිත්‍රුපාහනං උණ්හීසං මණිං වාලබීජනිං ඕදාතානි වත්ථානි දීඝදසානි ඉති වා ඉති ඒවරූපා මණ්ඩනවිභූසනට්ඨානානුයෝගා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still engage in beautifying and adorning themselves with garlands, fragrance, and makeup. This includes such things as applying beauty products by anointing, massaging, bathing, and rubbing; mirrors, ointments, garlands, fragrances, and makeup; face-powder, foundation, bracelets, headbands, fancy walking-sticks or containers, rapiers, parasols, fancy sandals, turbans, jewelry, chowries, and long-fringed white robes. They refrain from such beautification and adornment. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපං තිරච්ඡානකථං අනුයුත්තා විහරන්ති. සේය්‍යථිදං—රාජකථං චෝරකථං මහාමත්තකථං සේනාකථං භයකථං යුද්ධකථං අන්නකථං පානකථං වත්ථකථං සයනකථං මාලාකථං ගන්ධකථං ඤාතිකථං යානකථං ගාමකථං නිගමකථං නගරකථං ජනපදකථං ඉත්ථිකථං සූරකථං විසිඛාකථං කුම්භට්ඨානකථං පුබ්බපේතකථං නානත්තකථං ලෝකක්ඛායිකං සමුද්දක්ඛායිකං ඉතිභවාභවකථං ඉති වා ඉති ඒවරූපාය තිරච්ඡානකථාය පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still engage in low talk. This includes such topics as talk about kings, bandits, and ministers; talk about armies, threats, and wars; talk about food, drink, clothes, and beds; talk about garlands and fragrances; talk about family, vehicles, villages, towns, cities, and countries; talk about women and heroes; street talk and well talk; talk about the departed; motley talk; tales of land and sea; and talk about being reborn in this or that state of existence. They refrain from such low talk. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපං විග්ගාහිකකථං අනුයුත්තා විහරන්ති. සේය්‍යථිදං—න ත්වං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානාසි, අහං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානාමි, කිං ත්වං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානිස්සසි, මිච්ඡා පටිපන්නෝ ත්වමසි, අහමස්මි සම්මා පටිපන්නෝ, සහිතං මේ, අසහිතං තේ, පුරේ වචනීයං පච්ඡා අවච, පච්ඡා වචනීයං පුරේ අවච, අධිචිණ්ණං තේ විපරාවත්තං, ආරෝපිතෝ තේ වාදෝ, නිග්ගහිතෝ ත්වමසි, චර වාදප්පමෝක්ඛාය, නිබ්බේඨේහි වා සචේ පහෝසීති ඉති වා ඉති ඒවරූපාය විග්ගාහිකකථාය පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still engage in arguments. They say such things as: ‘You don’t understand this teaching and training. I understand this teaching and training. What, you understand this teaching and training? You’re practicing wrong. I’m practicing right. I stay on topic, you don’t. You said last what you should have said first. You said first what you should have said last. What you’ve thought so much about has been disproved. Your doctrine is refuted. Go on, save your doctrine! You’re trapped; get yourself out of this—if you can!’ They refrain from such argumentative talk. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපං දූතේය්‍යපහිණගමනානුයෝගං අනුයුත්තා විහරන්ති. සේය්‍යථිදං—රඤ්ඤං, රාජමහාමත්තානං, ඛත්තියානං, බ්‍රාහ්මණානං, ගහපතිකානං, කුමාරානං—ඉධ ගච්ඡ, අමුත්‍රාගච්ඡ, ඉදං හර, අමුත්‍ර ඉදං ආහරා(අ)ති ඉති වා ඉති ඒවරූපා දූතේය්‍යපහිණගමනානුයෝගා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still engage in running errands and messages. This includes running errands for rulers, ministers, aristocrats, brahmins, householders, or princes who say: ‘Go here, go there. Take this, bring that from there.’ They refrain from such errands. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ කුහකා ච හෝන්ති ලපකා ච නේමිත්තිකා ච නිප්පේසිකා ච ලාභේන ලාභං නිජිගීසිතාරෝ ච. ඉති ඒවරූපා කුහනලපනා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still engage in deceit, flattery, hinting, and belittling, and using material possessions to chase after other material possessions. They refrain from such deceit and flattery. This pertains to their ethics.

    මජ්ඣිමසීලං නිට්ඨිතං.

    The middle section on ethics is finished.

    4.3.1.3. මහාසීල

    4.3.1.3. The Long Section on Ethics

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවේන ජීවිතං කප්පේන්ති. සේය්‍යථිදං—අඞ්ගං නිමිත්තං උප්පාතං සුපිනං ලක්ඛණං මූසිකච්ඡින්නං අග්ගිහෝමං දබ්බිහෝමං ථුසහෝමං කණහෝමං තණ්ඩුලහෝමං සප්පිහෝමං තේලහෝමං මුඛහෝමං ලෝහිතහෝමං අඞ්ගවිජ්ජා වත්ථුවිජ්ජා ඛත්තවිජ්ජා සිවවිජ්ජා භූතවිජ්ජා භූරිවිජ්ජා අහිවිජ්ජා විසවිජ්ජා විච්ඡිකවිජ්ජා මූසිකවිජ්ජා සකුණවිජ්ජා වායසවිජ්ජා පක්කජ්ඣානං සරපරිත්තාණං මිගචක්කං ඉති වා ඉති ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still earn a living by low lore, by wrong livelihood. This includes such fields as limb-reading, omenology, divining celestial portents, interpreting dreams, divining bodily marks, divining holes in cloth gnawed by mice, fire offerings, ladle offerings, offerings of husks, rice powder, rice, ghee, or oil; offerings from the mouth, blood sacrifices, palmistry; geomancy for building sites, fields, and cemeteries; exorcisms, earth magic, snake charming, poisons; the lore of the scorpion, the rat, the bird, and the crow; prophesying life span, chanting for protection, and divining omens from wild animals. They refrain from such low lore, such wrong livelihood. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවේන ජීවිතං කප්පේන්ති. සේය්‍යථිදං—මණිලක්ඛණං වත්ථලක්ඛණං දණ්ඩලක්ඛණං සත්ථලක්ඛණං අසිලක්ඛණං උසුලක්ඛණං ධනුලක්ඛණං ආවුධලක්ඛණං ඉත්ථිලක්ඛණං පුරිසලක්ඛණං කුමාරලක්ඛණං කුමාරිලක්ඛණං දාසලක්ඛණං දාසිලක්ඛණං හත්ථිලක්ඛණං අස්සලක්ඛණං මහිංසලක්ඛණං උසභලක්ඛණං ගෝලක්ඛණං අජලක්ඛණං මේණ්ඩලක්ඛණං කුක්කුටලක්ඛණං වට්ටකලක්ඛණං ගෝධාලක්ඛණං කණ්ණිකලක්ඛණං කච්ඡපලක්ඛණං මිගලක්ඛණං ඉති වා ඉති ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still earn a living by low lore, by wrong livelihood. This includes reading the marks of gems, cloth, clubs, swords, spears, arrows, weapons, women, men, boys, girls, male and female bondservants, elephants, horses, buffaloes, bulls, cows, goats, rams, chickens, quails, monitor lizards, rabbits, tortoises, or deer. They refrain from such low lore, such wrong livelihood. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවේන ජීවිතං කප්පේන්ති. සේය්‍යථිදං—රඤ්ඤං නිය්‍යානං භවිස්සති, රඤ්ඤං අනිය්‍යානං භවිස්සති, අබ්භන්තරානං රඤ්ඤං උපයානං භවිස්සති, බාහිරානං රඤ්ඤං අපයානං භවිස්සති, බාහිරානං රඤ්ඤං උපයානං භවිස්සති, අබ්භන්තරානං රඤ්ඤං අපයානං භවිස්සති, අබ්භන්තරානං රඤ්ඤං ජයෝ භවිස්සති, බාහිරානං රඤ්ඤං පරාජයෝ භවිස්සති, බාහිරානං රඤ්ඤං ජයෝ භවිස්සති, අබ්භන්තරානං රඤ්ඤං පරාජයෝ භවිස්සති, ඉති ඉමස්ස ජයෝ භවිස්සති, ඉමස්ස පරාජයෝ භවිස්සති ඉති වා ඉති ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still earn a living by low lore, by wrong livelihood. This includes making predictions that the king will march forth or march back; or that our king will attack and the enemy king will retreat, or vice versa; or that our king will triumph and the enemy king will be defeated, or vice versa; and so there will be victory for one and defeat for the other. They refrain from such low lore, such wrong livelihood. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවේන ජීවිතං කප්පේන්ති. සේය්‍යථිදං—චන්දග්ගාහෝ භවිස්සති, සූරියග්ගාහෝ භවිස්සති, නක්ඛත්තග්ගාහෝ භවිස්සති, චන්දිමසූරියානං පථගමනං භවිස්සති, චන්දිමසූරියානං උප්පථගමනං භවිස්සති, නක්ඛත්තානං පථගමනං භවිස්සති, නක්ඛත්තානං උප්පථගමනං භවිස්සති, උක්කාපාතෝ භවිස්සති, දිසාඩාහෝ භවිස්සති, භූමිචාලෝ භවිස්සති, දේවදුද්‍රභි භවිස්සති, චන්දිමසූරියනක්ඛත්තානං උග්ගමනං ඕගමනං සඞ්කිලේසං වෝදානං භවිස්සති, ඒවංවිපාකෝ චන්දග්ගාහෝ භවිස්සති, ඒවංවිපාකෝ සූරියග්ගාහෝ භවිස්සති, ඒවංවිපාකෝ නක්ඛත්තග්ගාහෝ භවිස්සති, ඒවංවිපාකං චන්දිමසූරියානං පථගමනං භවිස්සති, ඒවංවිපාකං චන්දිමසූරියානං උප්පථගමනං භවිස්සති, ඒවංවිපාකං නක්ඛත්තානං පථගමනං භවිස්සති, ඒවංවිපාකං නක්ඛත්තානං උප්පථගමනං භවිස්සති, ඒවංවිපාකෝ උක්කාපාතෝ භවිස්සති, ඒවංවිපාකෝ දිසාඩාහෝ භවිස්සති, ඒවංවිපාකෝ භූමිචාලෝ භවිස්සති, ඒවංවිපාකෝ දේවදුද්‍රභි භවිස්සති, ඒවංවිපාකං චන්දිමසූරියනක්ඛත්තානං උග්ගමනං ඕගමනං සඞ්කිලේසං වෝදානං භවිස්සති ඉති වා ඉති ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still earn a living by low lore, by wrong livelihood. This includes making predictions that there will be an eclipse of the moon, or sun, or stars; that the sun, moon, and stars will be in conjunction or in opposition; that there will be a meteor shower, a fiery sky, an earthquake, thunder; that there will be a rising, a setting, a darkening, a brightening of the moon, sun, and stars. And it also includes making predictions about the results of all such phenomena. They refrain from such low lore, such wrong livelihood. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවේන ජීවිතං කප්පේන්ති. සේය්‍යථිදං—සුවුට්ඨිකා භවිස්සති, දුබ්බුට්ඨිකා භවිස්සති, සුභික්ඛං භවිස්සති, දුබ්භික්ඛං භවිස්සති, ඛේමං භවිස්සති, භයං භවිස්සති, රෝගෝ භවිස්සති, ආරෝග්‍යං භවිස්සති, මුද්දා, ගණනා, සඞ්ඛානං, කාවේය්‍යං, ලෝකායතං ඉති වා ඉති ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still earn a living by low lore, by wrong livelihood. This includes predicting whether there will be plenty of rain or drought; plenty to eat or famine; an abundant harvest or a bad harvest; security or peril; sickness or health. It also includes such occupations as computing, accounting, calculating, poetry, and cosmology. They refrain from such low lore, such wrong livelihood. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවේන ජීවිතං කප්පේන්ති. සේය්‍යථිදං—ආවාහනං විවාහනං සංවරණං විවරණං සඞ්කිරණං විකිරණං සුභගකරණං දුබ්භගකරණං විරුද්ධගබ්භකරණං ජිව්හානිබන්ධනං හනුසංහනනං හත්ථාභිජප්පනං හනුජප්පනං කණ්ණජප්පනං ආදාසපඤ්හං කුමාරිකපඤ්හං දේවපඤ්හං ආදිච්චුපට්ඨානං මහතුපට්ඨානං අබ්භුජ්ජලනං සිරිව්හායනං ඉති වා ඉති ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still earn a living by low lore, by wrong livelihood. This includes making arrangements for giving and taking in marriage; for engagement and divorce; and for scattering rice inwards or outwards at the wedding ceremony. It also includes casting spells for good or bad luck, treating impacted fetuses, binding the tongue, or locking the jaws; charms for the hands and ears; questioning a mirror, a girl, or a god as an oracle; worshiping the sun, worshiping the Great One, breathing fire, and invoking Siri, the goddess of luck. They refrain from such low lore, such wrong livelihood. This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවේන ජීවිතං කප්පේන්ති. සේය්‍යථිදං—සන්තිකම්මං පණිධිකම්මං භූතකම්මං භූරිකම්මං වස්සකම්මං වෝස්සකම්මං වත්ථුකම්මං වත්ථුපරිකම්මං ආචමනං න්හාපනං ජුහනං වමනං විරේචනං උද්ධංවිරේචනං අධෝවිරේචනං සීසවිරේචනං කණ්ණතේලං නේත්තතප්පනං නත්ථුකම්මං අඤ්ජනං පච්චඤ්ජනං සාලාකියං සල්ලකත්තියං දාරකතිකිච්ඡා, මූලභේසජ්ජානං අනුප්පදානං, ඕසධීනං පටිමෝක්ඛෝ ඉති වා ඉති ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still earn a living by low lore, by wrong livelihood. This includes rites for propitiation, for granting wishes, for ghosts, for the earth, for rain, for property settlement, and for preparing and consecrating house sites, and rites involving rinsing and bathing, and oblations. It also includes administering emetics, purgatives, expectorants, and phlegmagogues; administering ear-oils, eye restoratives, nasal medicine, ointments, and counter-ointments; surgery with needle and scalpel, treating children, prescribing root medicines, and binding on herbs. They refrain from such low lore, such wrong livelihood. This pertains to their ethics.

    ස ඛෝ සෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඒවං සීලසම්පන්නෝ න කුතෝචි භයං සමනුපස්සති, යදිදං සීලසංවරතෝ. සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, රාජා ඛත්තියෝ මුද්ධාභිසිත්තෝ නිහතපච්චාමිත්තෝ න කුතෝචි භයං සමනුපස්සති, යදිදං පච්චත්ථිකතෝ; ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඒවං සීලසම්පන්නෝ න කුතෝචි භයං සමනුපස්සති, යදිදං සීලසංවරතෝ. සෝ ඉමිනා අරියේන සීලක්ඛන්ධේන සමන්නාගතෝ අජ්ඣත්තං අනවජ්ජසුඛං පටිසංවේදේති. ඒවං ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු සීලසම්පන්නෝ හෝති.

    A bhikkhu thus accomplished in ethics sees no danger in any quarter in regards to their ethical restraint. It’s like a king who has defeated his enemies. He sees no danger from his foes in any quarter. In the same way, a bhikkhu thus accomplished in ethics sees no danger in any quarter in regards to their ethical restraint. When they have this entire spectrum of noble ethics, they experience a blameless happiness inside themselves. That’s how a bhikkhu is accomplished in ethics.

    මහාසීලං නිට්ඨිතං.

    The longer section on ethics is finished.

    4.3.2. සමාධි

    4.3.2. Immersion

    4.3.2.1. ඉන්ද්‍රියසංවර

    4.3.2.1. Sense Restraint

    කථඤ්ච, මහාරාජ, භික්ඛු ඉන්ද්‍රියේසු ගුත්තද්වාරෝ හෝති? ඉධ, මහාරාජ, භික්ඛු චක්ඛුනා රූපං දිස්වා න නිමිත්තග්ගාහී හෝති නානුබ්‍යඤ්ජනග්ගාහී. යත්වාධිකරණමේනං චක්ඛුන්ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්තං අභිජ්ඣා දෝමනස්සා පාපකා අකුසලා ධම්මා අන්වාස්සවේය්‍යුං, තස්ස සංවරාය පටිපජ්ජති, රක්ඛති චක්ඛුන්ද්‍රියං, චක්ඛුන්ද්‍රියේ සංවරං ආපජ්ජති. සෝතේන සද්දං සුත්වා …පේ… ඝානේන ගන්ධං ඝායිත්වා …පේ… ජිව්හාය රසං සායිත්වා …පේ… කායේන ඵෝට්ඨබ්බං ඵුසිත්වා …පේ… මනසා ධම්මං විඤ්ඤාය න නිමිත්තග්ගාහී හෝති නානුබ්‍යඤ්ජනග්ගාහී. යත්වාධිකරණමේනං මනින්ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්තං අභිජ්ඣා දෝමනස්සා පාපකා අකුසලා ධම්මා අන්වාස්සවේය්‍යුං, තස්ස සංවරාය පටිපජ්ජති, රක්ඛති මනින්ද්‍රියං, මනින්ද්‍රියේ සංවරං ආපජ්ජති. සෝ ඉමිනා අරියේන ඉන්ද්‍රියසංවරේන සමන්නාගතෝ අජ්ඣත්තං අබ්‍යාසේකසුඛං පටිසංවේදේති. ඒවං ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඉන්ද්‍රියේසු ගුත්තද්වාරෝ හෝති.

    And how does a bhikkhu guard the sense doors? When a bhikkhu sees a sight with their eyes, they don’t get caught up in the features and details. If the faculty of sight were left unrestrained, bad unskillful qualities of covetousness and displeasure would become overwhelming. For this reason, they practice restraint, protecting the faculty of sight, and achieving its restraint. When they hear a sound with their ears … When they smell an odor with their nose … When they taste a flavor with their tongue … When they feel a touch with their body … When they know a thought with their mind, they don’t get caught up in the features and details. If the faculty of mind were left unrestrained, bad unskillful qualities of covetousness and displeasure would become overwhelming. For this reason, they practice restraint, protecting the faculty of mind, and achieving its restraint. When they have this noble sense restraint, they experience an unsullied bliss inside themselves. That’s how a bhikkhu guards the sense doors.

    4.3.2.2. සතිසම්පජඤ්ඤ

    4.3.2.2. Mindfulness and Situational Awareness

    කථඤ්ච, මහාරාජ, භික්ඛු සතිසම්පජඤ්ඤේන සමන්නාගතෝ හෝති? ඉධ, මහාරාජ, භික්ඛු අභික්කන්තේ පටික්කන්තේ සම්පජානකාරී හෝති, ආලෝකිතේ විලෝකිතේ සම්පජානකාරී හෝති, සමිඤ්ජිතේ පසාරිතේ සම්පජානකාරී හෝති, සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණේ සම්පජානකාරී හෝති, අසිතේ පීතේ ඛායිතේ සායිතේ සම්පජානකාරී හෝති, උච්චාරපස්සාවකම්මේ සම්පජානකාරී හෝති, ගතේ ඨිතේ නිසින්නේ සුත්තේ ජාගරිතේ භාසිතේ තුණ්හීභාවේ සම්පජානකාරී හෝති. ඒවං ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු සතිසම්පජඤ්ඤේන සමන්නාගතෝ හෝති.

    And how does a bhikkhu have mindfulness and situational awareness? It’s when a bhikkhu acts with situational awareness when going out and coming back; when looking ahead and aside; when bending and extending the limbs; when bearing the outer robe, bowl and robes; when eating, drinking, chewing, and tasting; when urinating and defecating; when walking, standing, sitting, sleeping, waking, speaking, and keeping silent. That’s how a bhikkhu has mindfulness and situational awareness.

    4.3.2.3. සන්තෝස

    4.3.2.3. Contentment

    කථඤ්ච, මහාරාජ, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති? ඉධ, මහාරාජ, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති කායපරිහාරිකේන චීවරේන, කුච්ඡිපරිහාරිකේන පිණ්ඩපාතේන. සෝ යේන යේනේව පක්කමති, සමාදායේව පක්කමති. සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, පක්ඛී සකුණෝ යේන යේනේව ඩේති, සපත්තභාරෝව ඩේති; ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති කායපරිහාරිකේන චීවරේන කුච්ඡිපරිහාරිකේන පිණ්ඩපාතේන. සෝ යේන යේනේව පක්කමති, සමාදායේව පක්කමති. ඒවං ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති.

    And how is a bhikkhu content? It’s when a bhikkhu is content with robes to look after the body and almsfood to look after the belly. Wherever they go, they set out taking only these things. They’re like a bird: wherever it flies, wings are its only burden. In the same way, a bhikkhu is content with robes to look after the body and almsfood to look after the belly. Wherever they go, they set out taking only these things. That’s how a bhikkhu is content.

    4.3.2.4. නීවරණප්පහාන

    4.3.2.4. Giving Up the Hindrances

    සෝ ඉමිනා ච අරියේන සීලක්ඛන්ධේන සමන්නාගතෝ, ඉමිනා ච අරියේන ඉන්ද්‍රියසංවරේන සමන්නාගතෝ, ඉමිනා ච අරියේන සතිසම්පජඤ්ඤේන සමන්නාගතෝ, ඉමාය ච අරියාය සන්තුට්ඨියා සමන්නාගතෝ, විවිත්තං සේනාසනං භජති අරඤ්ඤං රුක්ඛමූලං පබ්බතං කන්දරං ගිරිගුහං සුසානං වනපත්ථං අබ්භෝකාසං පලාලපුඤ්ජං. සෝ පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තෝ නිසීදති පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වා උජුං කායං පණිධාය පරිමුඛං සතිං උපට්ඨපේත්වා.

    When they have this entire spectrum of noble ethics, this noble sense restraint, this noble mindfulness and situational awareness, and this noble contentment, they frequent a secluded lodging—a wilderness, the root of a tree, a hill, a ravine, a mountain cave, a charnel ground, a forest, the open air, a heap of straw. After the meal, they return from almsround, sit down cross-legged, set their body straight, and establish mindfulness in front of them.

    සෝ අභිජ්ඣං ලෝකේ පහාය විගතාභිජ්ඣේන චේතසා විහරති, අභිජ්ඣාය චිත්තං පරිසෝධේති. බ්‍යාපාදපදෝසං පහාය අබ්‍යාපන්නචිත්තෝ විහරති සබ්බපාණභූතහිතානුකම්පී, බ්‍යාපාදපදෝසා චිත්තං පරිසෝධේති. ථිනමිද්ධං පහාය විගතථිනමිද්ධෝ විහරති ආලෝකසඤ්ඤී, සතෝ සම්පජානෝ, ථිනමිද්ධා චිත්තං පරිසෝධේති. උද්ධච්චකුක්කුච්චං පහාය අනුද්ධතෝ විහරති, අජ්ඣත්තං වූපසන්තචිත්තෝ, උද්ධච්චකුක්කුච්චා චිත්තං පරිසෝධේති. විචිකිච්ඡං පහාය තිණ්ණවිචිකිච්ඡෝ විහරති, අකථඞ්කථී කුසලේසු ධම්මේසු, විචිකිච්ඡාය චිත්තං පරිසෝධේති.

    Giving up covetousness for the world, they meditate with a heart rid of covetousness, cleansing the mind of covetousness. Giving up ill will and malevolence, they meditate with a mind rid of ill will, full of compassion for all living beings, cleansing the mind of ill will. Giving up dullness and drowsiness, they meditate with a mind rid of dullness and drowsiness, perceiving light, mindful and aware, cleansing the mind of dullness and drowsiness. Giving up restlessness and remorse, they meditate without restlessness, their mind peaceful inside, cleansing the mind of restlessness and remorse. Giving up doubt, they meditate having gone beyond doubt, not undecided about skillful qualities, cleansing the mind of doubt.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, පුරිසෝ ඉණං ආදාය කම්මන්තේ පයෝජේය්‍ය. තස්ස තේ කම්මන්තා සමිජ්ඣේය්‍යුං. සෝ යානි ච පෝරාණානි ඉණමූලානි, තානි ච බ්‍යන්තිං කරේය්‍ය, සියා චස්ස උත්තරිං අවසිට්ඨං දාරභරණාය. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ පුබ්බේ ඉණං ආදාය කම්මන්තේ පයෝජේසිං. තස්ස මේ තේ කම්මන්තා සමිජ්ඣිංසු. සෝහං යානි ච පෝරාණානි ඉණමූලානි, තානි ච බ්‍යන්තිං අකාසිං, අත්ථි ච මේ උත්තරිං අවසිට්ඨං දාරභරණායා(අ)ති. සෝ තතෝනිදානං ලභේථ පාමෝජ්ජං, අධිගච්ඡේය්‍ය සෝමනස්සං.

    Suppose a man who has gotten into debt were to apply himself to work, and his efforts proved successful. He would pay off the original loan and have enough left over to support his partner. Thinking about this, he’d be filled with joy and happiness.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, පුරිසෝ ආබාධිකෝ අස්ස දුක්ඛිතෝ බාළ්හගිලානෝ; භත්තඤ්චස්ස නච්ඡාදේය්‍ය, න චස්ස කායේ බලමත්තා. සෝ අපරේන සමයේන තම්හා ආබාධා මුච්චේය්‍ය; භත්තං චස්ස ඡාදේය්‍ය, සියා චස්ස කායේ බලමත්තා. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ පුබ්බේ ආබාධිකෝ අහෝසිං දුක්ඛිතෝ බාළ්හගිලානෝ; භත්තඤ්ච මේ නච්ඡාදේසි, න ච මේ ආසි කායේ බලමත්තා. සෝම්හි ඒතරහි තම්හා ආබාධා මුත්තෝ; භත්තඤ්ච මේ ඡාදේති, අත්ථි ච මේ කායේ බලමත්තා(අ)ති. සෝ තතෝනිදානං ලභේථ පාමෝජ්ජං, අධිගච්ඡේය්‍ය සෝමනස්සං.

    Suppose there was a person who was sick, suffering, gravely ill. They’d lose their appetite and get physically weak. But after some time they’d recover from that illness, and regain their appetite and their strength. Thinking about this, they’d be filled with joy and happiness.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, පුරිසෝ බන්ධනාගාරේ බද්ධෝ අස්ස. සෝ අපරේන සමයේන තම්හා බන්ධනාගාරා මුච්චේය්‍ය සෝත්ථිනා අබ්භයේන, න චස්ස කිඤ්චි භෝගානං වයෝ. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ පුබ්බේ බන්ධනාගාරේ බද්ධෝ අහෝසිං, සෝම්හි ඒතරහි තම්හා බන්ධනාගාරා මුත්තෝ සෝත්ථිනා අබ්භයේන. නත්ථි ච මේ කිඤ්චි භෝගානං වයෝ(අ)ති. සෝ තතෝනිදානං ලභේථ පාමෝජ්ජං, අධිගච්ඡේය්‍ය සෝමනස්සං.

    Suppose a person was imprisoned in a jail. But after some time they were released from jail, safe and sound, with no loss of wealth. Thinking about this, they’d be filled with joy and happiness.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, පුරිසෝ දාසෝ අස්ස අනත්තාධීනෝ පරාධීනෝ න යේනකාමඞ්ගමෝ. සෝ අපරේන සමයේන තම්හා දාසබ්‍යා මුච්චේය්‍ය අත්තාධීනෝ අපරාධීනෝ භුජිස්සෝ යේනකාමඞ්ගමෝ. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ පුබ්බේ දාසෝ අහෝසිං අනත්තාධීනෝ පරාධීනෝ න යේනකාමඞ්ගමෝ. සෝම්හි ඒතරහි තම්හා දාසබ්‍යා මුත්තෝ අත්තාධීනෝ අපරාධීනෝ භුජිස්සෝ යේනකාමඞ්ගමෝ(අ)ති. සෝ තතෝනිදානං ලභේථ පාමෝජ්ජං, අධිගච්ඡේය්‍ය සෝමනස්සං.

    Suppose a person was a bondservant. They would not be their own master, but indentured to another, unable to go where they wish. But after some time they’d be freed from servitude. They would be their own master, not indentured to another, an emancipated individual able to go where they wish. Thinking about this, they’d be filled with joy and happiness.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, පුරිසෝ සධනෝ සභෝගෝ කන්තාරද්ධානමග්ගං පටිපජ්ජේය්‍ය දුබ්භික්ඛං සප්පටිභයං. සෝ අපරේන සමයේන තං කන්තාරං නිත්ථරේය්‍ය සෝත්ථිනා, ගාමන්තං අනුපාපුණේය්‍ය ඛේමං අප්පටිභයං. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ පුබ්බේ සධනෝ සභෝගෝ කන්තාරද්ධානමග්ගං පටිපජ්ජිං දුබ්භික්ඛං සප්පටිභයං. සෝම්හි ඒතරහි තං කන්තාරං නිත්ථිණ්ණෝ සෝත්ථිනා, ගාමන්තං අනුප්පත්තෝ ඛේමං අප්පටිභයන්(අ)ති. සෝ තතෝනිදානං ලභේථ පාමෝජ්ජං, අධිගච්ඡේය්‍ය සෝමනස්සං.

    Suppose there was a person with wealth and property who was traveling along a desert road, which was perilous, with nothing to eat. But after some time they crossed over the desert safely, arriving within a village, a sanctuary free of peril. Thinking about this, they’d be filled with joy and happiness.

    ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු යථා ඉණං යථා රෝගං යථා බන්ධනාගාරං යථා දාසබ්‍යං යථා කන්තාරද්ධානමග්ගං, ඒවං ඉමේ පඤ්ච නීවරණේ අප්පහීනේ අත්තනි සමනුපස්සති.

    In the same way, as long as these five hindrances are not given up inside themselves, a bhikkhu regards them thus as a debt, a disease, a prison, slavery, and a desert crossing.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, යථා ආණණ්‍යං යථා ආරෝග්‍යං යථා බන්ධනාමෝක්ඛං යථා භුජිස්සං යථා ඛේමන්තභූමිං; ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඉමේ පඤ්ච නීවරණේ පහීනේ අත්තනි සමනුපස්සති.

    But when these five hindrances are given up inside themselves, a bhikkhu regards this as freedom from debt, good health, release from prison, emancipation, and a place of sanctuary at last.

    තස්සිමේ පඤ්ච නීවරණේ පහීනේ අත්තනි සමනුපස්සතෝ පාමෝජ්ජං ජායති, පමුදිතස්ස පීති ජායති, පීතිමනස්ස කායෝ පස්සම්භති, පස්සද්ධකායෝ සුඛං වේදේති, සුඛිනෝ චිත්තං සමාධියති.

    Seeing that the hindrances have been given up in them, joy springs up. Being joyful, rapture springs up. When the mind is full of rapture, the body becomes tranquil. When the body is tranquil, they feel bliss. And when blissful, the mind becomes immersed.

    4.3.2.5. පඨමඣාන

    4.3.2.5. First Absorption

    සෝ විවිච්චේව කාමේහි, විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි සවිතක්කං සවිචාරං විවේකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං විවේකජේන පීතිසුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස විවේකජේන පීතිසුඛේන අප්ඵුටං හෝති.

    Quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, they enter and remain in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. They drench, steep, fill, and spread their body with rapture and bliss born of seclusion. There’s no part of the body that’s not spread with rapture and bliss born of seclusion.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, දක්ඛෝ න්හාපකෝ වා න්හාපකන්තේවාසී වා කංසථාලේ න්හානීයචුණ්ණානි ආකිරිත්වා උදකේන පරිප්ඵෝසකං පරිප්ඵෝසකං සන්නේය්‍ය, සායං න්හානීයපිණ්ඩි ස්නේහානුගතා ස්නේහපරේතා සන්තරබාහිරා ඵුටා ස්නේහේන, න ච පග්ඝරණී; ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඉමමේව කායං විවේකජේන පීතිසුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස විවේකජේන පීතිසුඛේන අප්ඵුටං හෝති. ඉදම්පි ඛෝ, මහාරාජ, සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුරිමේහි සන්දිට්ඨිකේහි සාමඤ්ඤඵලේහි අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.

    It’s like when a deft bathroom attendant or their apprentice pours bath powder into a bronze dish, sprinkling it little by little with water. They knead it until the ball of bath powder is soaked and saturated with moisture, spread through inside and out; yet no moisture oozes out. In the same way, a bhikkhu drenches, steeps, fills, and spreads their body with rapture and bliss born of seclusion. There’s no part of the body that’s not spread with rapture and bliss born of seclusion. This, great king, is a fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life which is better and finer than the former ones.

    4.3.2.6. දුතියඣාන

    4.3.2.6. Second Absorption

    පුන චපරං, මහාරාජ, භික්ඛු විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චේතසෝ ඒකෝදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං සමාධිජේන පීතිසුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස සමාධිජේන පීතිසුඛේන අප්ඵුටං හෝති.

    Furthermore, as the placing of the mind and keeping it connected are stilled, a bhikkhu enters and remains in the second jhāna, which has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without applying the mind and keeping it connected. They drench, steep, fill, and spread their body with rapture and bliss born of immersion. There’s no part of the body that’s not spread with rapture and bliss born of immersion.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, උදකරහදෝ ගම්භීරෝ උබ්භිදෝදකෝ තස්ස නේවස්ස පුරත්ථිමාය දිසාය උදකස්ස ආයමුඛං, න දක්ඛිණාය දිසාය උදකස්ස ආයමුඛං, න පච්ඡිමාය දිසාය උදකස්ස ආයමුඛං, න උත්තරාය දිසාය උදකස්ස ආයමුඛං, දේවෝ ච න කාලේන කාලං සම්මාධාරං අනුප්පවේච්ඡේය්‍ය. අථ ඛෝ තම්හාව උදකරහදා සීතා වාරිධාරා උබ්භිජ්ජිත්වා තමේව උදකරහදං සීතේන වාරිනා අභිසන්දේය්‍ය පරිසන්දේය්‍ය පරිපූරේය්‍ය පරිප්ඵරේය්‍ය, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ උදකරහදස්ස සීතේන වාරිනා අප්ඵුටං අස්ස.

    It’s like a deep lake fed by spring water. There’s no inlet to the east, west, north, or south, and no rainfall to replenish it from time to time. But the stream of cool water welling up in the lake drenches, steeps, fills, and spreads throughout the lake. There’s no part of the lake that’s not spread through with cool water.

    ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඉමමේව කායං සමාධිජේන පීතිසුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස සමාධිජේන පීතිසුඛේන අප්ඵුටං හෝති. ඉදම්පි ඛෝ, මහාරාජ, සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුරිමේහි සන්දිට්ඨිකේහි සාමඤ්ඤඵලේහි අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.

    In the same way, a bhikkhu drenches, steeps, fills, and spreads their body with rapture and bliss born of immersion. There’s no part of the body that’s not spread with rapture and bliss born of immersion. This too, great king, is a fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life which is better and finer than the former ones.

    4.3.2.7. තතියඣාන

    4.3.2.7. Third Absorption

    පුන චපරං, මහාරාජ, භික්ඛු පීතියා ච විරාගා උපේක්ඛකෝ ච විහරති සතෝ සම්පජානෝ, සුඛඤ්ච කායේන පටිසංවේදේති, යං තං අරියා ආචික්ඛන්ති: ‘උපේක්ඛකෝ සතිමා සුඛවිහාරී(අ)ති, තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං නිප්පීතිකේන සුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස නිප්පීතිකේන සුඛේන අප්ඵුටං හෝති.

    Furthermore, with the fading away of rapture, a bhikkhu enters and remains in the third jhāna, where they meditate with equanimity, mindful and aware, personally experiencing the bliss of which the noble ones declare, ‘Equanimous and mindful, one meditates in bliss.’ They drench, steep, fill, and spread their body with bliss free of rapture. There’s no part of the body that’s not spread with bliss free of rapture.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, උප්පලිනියං වා පදුමිනියං වා පුණ්ඩරීකිනියං වා අප්පේකච්චානි උප්පලානි වා පදුමානි වා පුණ්ඩරීකානි වා උදකේ ජාතානි උදකේ සංවඩ්ඪානි උදකානුග්ගතානි අන්තෝනිමුග්ගපෝසීනි, තානි යාව චග්ගා යාව ච මූලා සීතේන වාරිනා අභිසන්නානි පරිසන්නානි පරිපූරානි පරිප්ඵුටානි, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතං උප්පලානං වා පදුමානං වා පුණ්ඩරීකානං වා සීතේන වාරිනා අප්ඵුටං අස්ස; ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඉමමේව කායං නිප්පීතිකේන සුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස නිප්පීතිකේන සුඛේන අප්ඵුටං හෝති. ඉදම්පි ඛෝ, මහාරාජ, සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුරිමේහි සන්දිට්ඨිකේහි සාමඤ්ඤඵලේහි අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.

    It’s like a pool with blue water lilies, or pink or white lotuses. Some of them sprout and grow in the water without rising above it, thriving underwater. From the tip to the root they’re drenched, steeped, filled, and soaked with cool water. There’s no part of them that’s not soaked with cool water. In the same way, a bhikkhu drenches, steeps, fills, and spreads their body with bliss free of rapture. There’s no part of the body that’s not spread with bliss free of rapture. This too, great king, is a fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life which is better and finer than the former ones.

    4.3.2.8. චතුත්ථඣාන

    4.3.2.8. Fourth Absorption

    පුන චපරං, මහාරාජ, භික්ඛු සුඛස්ස ච පහානා දුක්ඛස්ස ච පහානා, පුබ්බේව සෝමනස්සදෝමනස්සානං අත්ථඞ්ගමා අදුක්ඛමසුඛං උපේක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං පරිසුද්ධේන චේතසා පරියෝදාතේන ඵරිත්වා නිසින්නෝ හෝති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස පරිසුද්ධේන චේතසා පරියෝදාතේන අප්ඵුටං හෝති.

    Furthermore, giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, a bhikkhu enters and remains in the fourth jhāna, without pleasure or pain, with pure equanimity and mindfulness. They sit spreading their body through with pure bright mind. There’s no part of the body that’s not spread with pure bright mind.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, පුරිසෝ ඕදාතේන වත්ථේන සසීසං පාරුපිත්වා නිසින්නෝ අස්ස, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස ඕදාතේන වත්ථේන අප්ඵුටං අස්ස; ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඉමමේව කායං පරිසුද්ධේන චේතසා පරියෝදාතේන ඵරිත්වා නිසින්නෝ හෝති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස පරිසුද්ධේන චේතසා පරියෝදාතේන අප්ඵුටං හෝති. ඉදම්පි ඛෝ, මහාරාජ, සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුරිමේහි සන්දිට්ඨිකේහි සාමඤ්ඤඵලේහි අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.

    It’s like someone sitting wrapped from head to foot with white cloth. There’s no part of the body that’s not spread over with white cloth. In the same way, they sit spreading their body through with pure bright mind. There’s no part of the body that’s not spread with pure bright mind. This too, great king, is a fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life which is better and finer than the former ones.

    4.3.3. අට්ඨඤාණ

    4.3.3. The Eight Knowledges

    4.3.3.1. විපස්සනාඤාණ

    4.3.3.1. Knowledge and Vision

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ඤාණදස්සනාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ ඒවං පජානාති: ‘අයං ඛෝ මේ කායෝ රූපී චාතුමහාභූතිකෝ මාතාපේත්තිකසම්භවෝ ඕදනකුම්මාසූපචයෝ අනිච්චුච්ඡාදනපරිමද්දනභේදනවිද්ධංසනධම්මෝ; ඉදඤ්ච පන මේ විඤ්ඤාණං ඒත්ථ සිතං ඒත්ථ පටිබද්ධන්(අ)ති.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward knowledge and vision. They understand: ‘This body of mine is physical. It’s made up of the four primary elements, produced by mother and father, built up from rice and porridge, liable to impermanence, to wearing away and erosion, to breaking up and destruction. And this consciousness of mine is attached to it, tied to it.’

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, මණි වේළුරියෝ සුභෝ ජාතිමා අට්ඨංසෝ සුපරිකම්මකතෝ අච්ඡෝ විප්පසන්නෝ අනාවිලෝ සබ්බාකාරසම්පන්නෝ. තත්‍රාස්ස සුත්තං ආවුතං නීලං වා පීතං වා ලෝහිතං වා ඕදාතං වා පණ්ඩුසුත්තං වා. තමේනං චක්ඛුමා පුරිසෝ හත්ථේ කරිත්වා පච්චවේක්ඛේය්‍ය: ‘අයං ඛෝ මණි වේළුරියෝ සුභෝ ජාතිමා අට්ඨංසෝ සුපරිකම්මකතෝ අච්ඡෝ විප්පසන්නෝ අනාවිලෝ සබ්බාකාරසම්පන්නෝ; තත්‍රිදං සුත්තං ආවුතං නීලං වා පීතං වා ලෝහිතං වා ඕදාතං වා පණ්ඩුසුත්තං වා(අ)ති.

    Suppose there was a beryl gem that was naturally beautiful, eight-faceted, well-worked, transparent, clear, and unclouded, endowed with all good qualities. And it was strung with a thread of blue, yellow, red, white, or golden brown. And someone with clear eyes were to take it in their hand and check it: ‘This beryl gem is naturally beautiful, eight-faceted, well-worked, transparent, clear, and unclouded, endowed with all good qualities. And it’s strung with a thread of blue, yellow, red, white, or golden brown.’

    ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ඤාණදස්සනාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ ඒවං පජානාති: ‘අයං ඛෝ මේ කායෝ රූපී චාතුමහාභූතිකෝ මාතාපේත්තිකසම්භවෝ ඕදනකුම්මාසූපචයෝ අනිච්චුච්ඡාදනපරිමද්දනභේදනවිද්ධංසනධම්මෝ; ඉදඤ්ච පන මේ විඤ්ඤාණං ඒත්ථ සිතං ඒත්ථ පටිබද්ධන්(අ)ති. ඉදම්පි ඛෝ, මහාරාජ, සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුරිමේහි සන්දිට්ඨිකේහි සාමඤ්ඤඵලේහි අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward knowledge and vision. This too, great king, is a fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life which is better and finer than the former ones.

    4.3.3.2. මනෝමයිද්ධිඤාණ

    4.3.3.2. Mind-Made Body

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ මනෝමයං කායං අභිනිම්මානාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ ඉමම්හා කායා අඤ්ඤං කායං අභිනිම්මිනාති රූපිං මනෝමයං සබ්බඞ්ගපච්චඞ්ගිං අහීනින්ද්‍රියං.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward the creation of a mind-made body. From this body they create another body, physical, mind-made, complete in all its various parts, not deficient in any faculty.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, පුරිසෝ මුඤ්ජම්හා ඊසිකං පවාහේය්‍ය. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං මුඤ්ජෝ, අයං ඊසිකා, අඤ්ඤෝ මුඤ්ජෝ, අඤ්ඤා ඊසිකා, මුඤ්ජම්හා ත්වේව ඊසිකා පවාළ්හා(අ)ති. සේය්‍යථා වා පන, මහාරාජ, පුරිසෝ අසිං කෝසියා පවාහේය්‍ය. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං අසි, අයං කෝසි, අඤ්ඤෝ අසි, අඤ්ඤා කෝසි, කෝසියා ත්වේව අසි පවාළ්හෝ(අ)ති. සේය්‍යථා වා පන, මහාරාජ, පුරිසෝ අහිං කරණ්ඩා උද්ධරේය්‍ය. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං අහි, අයං කරණ්ඩෝ. අඤ්ඤෝ අහි, අඤ්ඤෝ කරණ්ඩෝ, කරණ්ඩා ත්වේව අහි උබ්භතෝ(අ)ති.

    Suppose a person was to draw a reed out from its sheath. They’d think: ‘This is the reed, this is the sheath. The reed and the sheath are different things. The reed has been drawn out from the sheath.’ Or suppose a person was to draw a sword out from its scabbard. They’d think: ‘This is the sword, this is the scabbard. The sword and the scabbard are different things. The sword has been drawn out from the scabbard.’ Or suppose a person was to draw a snake out from its slough. They’d think: ‘This is the snake, this is the slough. The snake and the slough are different things. The snake has been drawn out from the slough.’

    ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ මනෝමයං කායං අභිනිම්මානාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ ඉමම්හා කායා අඤ්ඤං කායං අභිනිම්මිනාති රූපිං මනෝමයං සබ්බඞ්ගපච්චඞ්ගිං අහීනින්ද්‍රියං. ඉදම්පි ඛෝ, මහාරාජ, සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුරිමේහි සන්දිට්ඨිකේහි සාමඤ්ඤඵලේහි අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward the creation of a mind-made body. From this body they create another body, physical, mind-made, complete in all its various parts, not deficient in any faculty. This too, great king, is a fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life which is better and finer than the former ones.

    4.3.3.3. ඉද්ධිවිධඤාණ

    4.3.3.3. Psychic Powers

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ඉද්ධිවිධාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ අනේකවිහිතං ඉද්ධිවිධං පච්චනුභෝති—ඒකෝපි හුත්වා බහුධා හෝති, බහුධාපි හුත්වා ඒකෝ හෝති; ආවිභාවං තිරෝභාවං තිරෝකුට්ටං තිරෝපාකාරං තිරෝපබ්බතං අසජ්ජමානෝ ගච්ඡති සේය්‍යථාපි ආකාසේ; පථවියාපි උම්මුජ්ජනිමුජ්ජං කරෝති සේය්‍යථාපි උදකේ; උදකේපි අභිජ්ජමානේ ගච්ඡති සේය්‍යථාපි පථවියා; ආකාසේපි පල්ලඞ්කේන කමති සේය්‍යථාපි පක්ඛී සකුණෝ; ඉමේපි චන්දිමසූරියේ ඒවංමහිද්ධිකේ ඒවංමහානුභාවේ පාණිනා පරාමසති පරිමජ්ජති; යාව බ්‍රහ්මලෝකාපි කායේන වසං වත්තේති.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward psychic power. They wield the many kinds of psychic power: multiplying themselves and becoming one again; appearing and disappearing; going unimpeded through a wall, a rampart, or a mountain as if through space; diving in and out of the earth as if it were water; walking on water as if it were earth; flying cross-legged through the sky like a bird; touching and stroking with the hand the sun and moon, so mighty and powerful; controlling the body as far as the Brahmā realm.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, දක්ඛෝ කුම්භකාරෝ වා කුම්භකාරන්තේවාසී වා සුපරිකම්මකතාය මත්තිකාය යං යදේව භාජනවිකතිං ආකඞ්ඛේය්‍ය, තං තදේව කරේය්‍ය අභිනිප්ඵාදේය්‍ය. සේය්‍යථා වා පන, මහාරාජ, දක්ඛෝ දන්තකාරෝ වා දන්තකාරන්තේවාසී වා සුපරිකම්මකතස්මිං දන්තස්මිං යං යදේව දන්තවිකතිං ආකඞ්ඛේය්‍ය, තං තදේව කරේය්‍ය අභිනිප්ඵාදේය්‍ය. සේය්‍යථා වා පන, මහාරාජ, දක්ඛෝ සුවණ්ණකාරෝ වා සුවණ්ණකාරන්තේවාසී වා සුපරිකම්මකතස්මිං සුවණ්ණස්මිං යං යදේව සුවණ්ණවිකතිං ආකඞ්ඛේය්‍ය, තං තදේව කරේය්‍ය අභිනිප්ඵාදේය්‍ය.

    Suppose a deft potter or their apprentice had some well-prepared clay. They could produce any kind of pot that they like. Or suppose a deft ivory-carver or their apprentice had some well-prepared ivory. They could produce any kind of ivory item that they like. Or suppose a deft goldsmith or their apprentice had some well-prepared gold. They could produce any kind of gold item that they like.

    ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ඉද්ධිවිධාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ අනේකවිහිතං ඉද්ධිවිධං පච්චනුභෝති—ඒකෝපි හුත්වා බහුධා හෝති, බහුධාපි හුත්වා ඒකෝ හෝති; ආවිභාවං තිරෝභාවං තිරෝකුට්ටං තිරෝපාකාරං තිරෝපබ්බතං අසජ්ජමානෝ ගච්ඡති සේය්‍යථාපි ආකාසේ; පථවියාපි උම්මුජ්ජනිමුජ්ජං කරෝති සේය්‍යථාපි උදකේ; උදකේපි අභිජ්ජමානේ ගච්ඡති සේය්‍යථාපි පථවියා; ආකාසේපි පල්ලඞ්කේන කමති සේය්‍යථාපි පක්ඛී සකුණෝ; ඉමේපි චන්දිමසූරියේ ඒවංමහිද්ධිකේ ඒවංමහානුභාවේ පාණිනා පරාමසති පරිමජ්ජති; යාව බ්‍රහ්මලෝකාපි කායේන වසං වත්තේති. ඉදම්පි ඛෝ, මහාරාජ, සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුරිමේහි සන්දිට්ඨිකේහි සාමඤ්ඤඵලේහි අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward psychic power. This too, great king, is a fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life which is better and finer than the former ones.

    4.3.3.4. දිබ්බසෝතඤාණ

    4.3.3.4. Clairaudience

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ දිබ්බාය සෝතධාතුයා චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ දිබ්බාය සෝතධාතුයා විසුද්ධාය අතික්කන්තමානුසිකාය උභෝ සද්දේ සුණාති දිබ්බේ ච මානුසේ ච යේ දූරේ සන්තිකේ ච.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward clairaudience. With clairaudience that is purified and superhuman, they hear both kinds of sounds, human and divine, whether near or far.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, පුරිසෝ අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නෝ. සෝ සුණේය්‍ය භේරිසද්දම්පි මුදිඞ්ගසද්දම්පි සඞ්ඛපණවදින්දිමසද්දම්පි. තස්ස ඒවමස්ස: ‘භේරිසද්දෝ(අ) ඉතිපි, ‘මුදිඞ්ගසද්දෝ(අ) ඉතිපි, ‘සඞ්ඛපණවදින්දිමසද්දෝ(අ) ඉතිපි.

    Suppose there was a person traveling along the road. They’d hear the sound of drums, clay drums, horns, kettledrums, and tom-toms. They’d think: ‘That’s the sound of drums,’ and ‘that’s the sound of clay drums,’ and ‘that’s the sound of horns, kettledrums, and tom-toms.’

    ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ දිබ්බාය සෝතධාතුයා චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ දිබ්බාය සෝතධාතුයා විසුද්ධාය අතික්කන්තමානුසිකාය උභෝ සද්දේ සුණාති දිබ්බේ ච මානුසේ ච යේ දූරේ සන්තිකේ ච. ඉදම්පි ඛෝ, මහාරාජ, සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුරිමේහි සන්දිට්ඨිකේහි සාමඤ්ඤඵලේහි අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward clairaudience. With clairaudience that is purified and superhuman, they hear both kinds of sounds, human and divine, whether near or far. This too, great king, is a fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life which is better and finer than the former ones.

    4.3.3.5. චේතෝපරියඤාණ

    4.3.3.5. Comprehending the Minds of Others

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ චේතෝපරියඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ පරසත්තානං පරපුග්ගලානං චේතසා චේතෝ පරිච්ච පජානාති—සරාගං වා චිත්තං ‘සරාගං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වීතරාගං වා චිත්තං ‘වීතරාගං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සදෝසං වා චිත්තං ‘සදෝසං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වීතදෝසං වා චිත්තං ‘වීතදෝසං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සමෝහං වා චිත්තං ‘සමෝහං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වීතමෝහං වා චිත්තං ‘වීතමෝහං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සඞ්ඛිත්තං වා චිත්තං ‘සඞ්ඛිත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වික්ඛිත්තං වා චිත්තං ‘වික්ඛිත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, මහග්ගතං වා චිත්තං ‘මහග්ගතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අමහග්ගතං වා චිත්තං ‘අමහග්ගතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සෞත්තරං වා චිත්තං ‘සෞත්තරං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අනුත්තරං වා චිත්තං ‘අනුත්තරං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සමාහිතං වා චිත්තං ‘සමාහිතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අසමාහිතං වා චිත්තං ‘අසමාහිතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, විමුත්තං වා චිත්තං ‘විමුත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අවිමුත්තං වා චිත්තං ‘අවිමුත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward comprehending the minds of others. They understand the minds of other beings and individuals, having comprehended them with their own mind. They understand mind with greed as ‘mind with greed’, and mind without greed as ‘mind without greed’. They understand mind with hate … mind without hate … mind with delusion … mind without delusion … constricted mind … scattered mind … expansive mind … unexpansive mind … mind that is not supreme … mind that is supreme … immersed mind … unimmersed mind … freed mind … They understand unfreed mind as ‘unfreed mind’.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, ඉත්ථී වා පුරිසෝ වා දහරෝ යුවා මණ්ඩනජාතිකෝ ආදාසේ වා පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අච්ඡේ වා උදකපත්තේ සකං මුඛනිමිත්තං පච්චවේක්ඛමානෝ සකණිකං වා ‘සකණිකන්(අ)ති ජානේය්‍ය, අකණිකං වා ‘අකණිකන්(අ)ති ජානේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ චේතෝපරියඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ පරසත්තානං පරපුග්ගලානං චේතසා චේතෝ පරිච්ච පජානාති—සරාගං වා චිත්තං ‘සරාගං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වීතරාගං වා චිත්තං ‘වීතරාගං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සදෝසං වා චිත්තං ‘සදෝසං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වීතදෝසං වා චිත්තං ‘වීතදෝසං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සමෝහං වා චිත්තං ‘සමෝහං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වීතමෝහං වා චිත්තං ‘වීතමෝහං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සඞ්ඛිත්තං වා චිත්තං ‘සඞ්ඛිත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වික්ඛිත්තං වා චිත්තං ‘වික්ඛිත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, මහග්ගතං වා චිත්තං ‘මහග්ගතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අමහග්ගතං වා චිත්තං ‘අමහග්ගතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සෞත්තරං වා චිත්තං ‘සෞත්තරං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අනුත්තරං වා චිත්තං ‘අනුත්තරං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සමාහිතං වා චිත්තං ‘සමාහිතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අසමාහිතං වා චිත්තං ‘අසමාහිතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, විමුත්තං වා චිත්තං ‘විමුත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අවිමුත්තං වා චිත්තං ‘අවිමුත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති. ඉදම්පි ඛෝ, මහාරාජ, සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුරිමේහි සන්දිට්ඨිකේහි සාමඤ්ඤඵලේහි අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.

    Suppose there was a woman or man who was young, youthful, and fond of adornments, and they check their own reflection in a clean bright mirror or a clear bowl of water. If they had a spot they’d know ‘I have a spot,’ and if they had no spots they’d know ‘I have no spots.’ In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward comprehending the minds of others. They understand the minds of other beings and individuals, having comprehended them with their own mind. This too, great king, is a fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life which is better and finer than the former ones.

    4.3.3.6. පුබ්බේනිවාසානුස්සතිඤාණ

    4.3.3.6. Recollection of Past Lives

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ පුබ්බේනිවාසානුස්සතිඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති, සේය්‍යථිදං—ඒකම්පි ජාතිං ද්වේපි ජාතියෝ තිස්සෝපි ජාතියෝ චතස්සෝපි ජාතියෝ පඤ්චපි ජාතියෝ දසපි ජාතියෝ වීසම්පි ජාතියෝ තිංසම්පි ජාතියෝ චත්තාලීසම්පි ජාතියෝ පඤ්ඤාසම්පි ජාතියෝ ජාතිසතම්පි ජාතිසහස්සම්පි ජාතිසතසහස්සම්පි අනේකේපි සංවට්ටකප්පේ අනේකේපි විවට්ටකප්පේ අනේකේපි සංවට්ටවිවට්ටකප්පේ, ‘අමුත්‍රාසිං ඒවංනාමෝ ඒවඞ්ගෝත්තෝ ඒවංවණ්ණෝ ඒවමාහාරෝ ඒවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවේදී ඒවමායුපරියන්තෝ, සෝ තතෝ චුතෝ අමුත්‍ර උදපාදිං; තත්‍රාපාසිං ඒවංනාමෝ ඒවඞ්ගෝත්තෝ ඒවංවණ්ණෝ ඒවමාහාරෝ ඒවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවේදී ඒවමායුපරියන්තෝ, සෝ තතෝ චුතෝ ඉධූපපන්නෝ(අ)ති. ඉති සාකාරං සෞද්දේසං අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward recollection of past lives. They recollect many kinds of past lives, that is, one, two, three, four, five, ten, twenty, thirty, forty, fifty, a hundred, a thousand, a hundred thousand rebirths; many eons of the world contracting, many eons of the world expanding, many eons of the world contracting and expanding. They remember: ‘There, I was named this, my clan was that, I looked like this, and that was my food. This was how I felt pleasure and pain, and that was how my life ended. When I passed away from that place I was reborn somewhere else. There, too, I was named this, my clan was that, I looked like this, and that was my food. This was how I felt pleasure and pain, and that was how my life ended. When I passed away from that place I was reborn here.’ And so they recollect their many kinds of past lives, with features and details.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, පුරිසෝ සකම්හා ගාමා අඤ්ඤං ගාමං ගච්ඡේය්‍ය, තම්හාපි ගාමා අඤ්ඤං ගාමං ගච්ඡේය්‍ය. සෝ තම්හා ගාමා සකංයේව ගාමං පච්චාගච්ඡේය්‍ය. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ සකම්හා ගාමා අමුං ගාමං අගච්ඡිං, තත්‍ර ඒවං අට්ඨාසිං, ඒවං නිසීදිං, ඒවං අභාසිං, ඒවං තුණ්හී අහෝසිං, තම්හාපි ගාමා අමුං ගාමං අගච්ඡිං, තත්‍රාපි ඒවං අට්ඨාසිං, ඒවං නිසීදිං, ඒවං අභාසිං, ඒවං තුණ්හී අහෝසිං, සෝම්හි තම්හා ගාමා සකංයේව ගාමං පච්චාගතෝ(අ)ති.

    Suppose a person was to leave their home village and go to another village. From that village they’d go to yet another village. And from that village they’d return to their home village. They’d think: ‘I went from my home village to another village. There I stood like this, sat like that, spoke like this, or kept silent like that. From that village I went to yet another village. There too I stood like this, sat like that, spoke like this, or kept silent like that. And from that village I returned to my home village.’

    ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ පුබ්බේනිවාසානුස්සතිඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති, සේය්‍යථිදං—ඒකම්පි ජාතිං ද්වේපි ජාතියෝ තිස්සෝපි ජාතියෝ චතස්සෝපි ජාතියෝ පඤ්චපි ජාතියෝ දසපි ජාතියෝ වීසම්පි ජාතියෝ තිංසම්පි ජාතියෝ චත්තාලීසම්පි ජාතියෝ පඤ්ඤාසම්පි ජාතියෝ ජාතිසතම්පි ජාතිසහස්සම්පි ජාතිසතසහස්සම්පි අනේකේපි සංවට්ටකප්පේ අනේකේපි විවට්ටකප්පේ අනේකේපි සංවට්ටවිවට්ටකප්පේ, ‘අමුත්‍රාසිං ඒවංනාමෝ ඒවඞ්ගෝත්තෝ ඒවංවණ්ණෝ ඒවමාහාරෝ ඒවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවේදී ඒවමායුපරියන්තෝ, සෝ තතෝ චුතෝ අමුත්‍ර උදපාදිං; තත්‍රාපාසිං ඒවංනාමෝ ඒවඞ්ගෝත්තෝ ඒවංවණ්ණෝ ඒවමාහාරෝ ඒවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවේදී ඒවමායුපරියන්තෝ, සෝ තතෝ චුතෝ ඉධූපපන්නෝ(අ)ති. ඉති සාකාරං සෞද්දේසං අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති. ඉදම්පි ඛෝ, මහාරාජ, සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුරිමේහි සන්දිට්ඨිකේහි සාමඤ්ඤඵලේහි අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward recollection of past lives. This too, great king, is a fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life which is better and finer than the former ones.

    4.3.3.7. දිබ්බචක්ඛුඤාණ

    4.3.3.7. Clairvoyance

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ සත්තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ, යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාති: ‘ඉමේ වත භෝන්තෝ සත්තා කායදුච්චරිතේන සමන්නාගතා වචීදුච්චරිතේන සමන්නාගතා මනෝදුච්චරිතේන සමන්නාගතා අරියානං උපවාදකා මිච්ඡාදිට්ඨිකා මිච්ඡාදිට්ඨිකම්මසමාදානා. තේ කායස්ස භේදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්නා. ඉමේ වා පන භෝන්තෝ සත්තා කායසුචරිතේන සමන්නාගතා වචීසුචරිතේන සමන්නාගතා මනෝසුචරිතේන සමන්නාගතා අරියානං අනුපවාදකා සම්මාදිට්ඨිකා සම්මාදිට්ඨිකම්මසමාදානා, තේ කායස්ස භේදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලෝකං උපපන්නා(අ)ති. ඉති දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ, යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාති.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward knowledge of the death and rebirth of sentient beings. With clairvoyance that is purified and superhuman, they see sentient beings passing away and being reborn—inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. They understand how sentient beings are reborn according to their deeds: ‘These dear beings did bad things by way of body, speech, and mind. They spoke ill of the noble ones; they had wrong view; and they acted out of that wrong view. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell. These dear beings, however, did good things by way of body, speech, and mind. They never spoke ill of the noble ones; they had right view; and they acted out of that right view. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a good place, a heavenly realm.’ And so, with clairvoyance that is purified and superhuman, they see sentient beings passing away and being reborn—inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. They understand how sentient beings are reborn according to their deeds.

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, මජ්ඣේ සිඞ්ඝාටකේ පාසාදෝ. තත්ථ චක්ඛුමා පුරිසෝ ඨිතෝ පස්සේය්‍ය මනුස්සේ ගේහං පවිසන්තේපි නික්ඛමන්තේපි රථිකායපි වීථිං සඤ්චරන්තේ මජ්ඣේ සිඞ්ඝාටකේ නිසින්නේපි. තස්ස ඒවමස්ස: ‘ඒතේ මනුස්සා ගේහං පවිසන්ති, ඒතේ නික්ඛමන්ති, ඒතේ රථිකාය වීථිං සඤ්චරන්ති, ඒතේ මජ්ඣේ සිඞ්ඝාටකේ නිසින්නා(අ)ති.

    Suppose there was a stilt longhouse at the central square. A person with clear eyes standing there might see people entering and leaving a house, walking along the streets and paths, and sitting at the central square. They’d think: ‘These are people entering and leaving a house, walking along the streets and paths, and sitting at the central square.’

    ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ සත්තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ, යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාති: ‘ඉමේ වත භෝන්තෝ සත්තා කායදුච්චරිතේන සමන්නාගතා වචීදුච්චරිතේන සමන්නාගතා මනෝදුච්චරිතේන සමන්නාගතා අරියානං උපවාදකා මිච්ඡාදිට්ඨිකා මිච්ඡාදිට්ඨිකම්මසමාදානා, තේ කායස්ස භේදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්නා. ඉමේ වා පන භෝන්තෝ සත්තා කායසුචරිතේන සමන්නාගතා වචීසුචරිතේන සමන්නාගතා මනෝසුචරිතේන සමන්නාගතා අරියානං අනුපවාදකා සම්මාදිට්ඨිකා සම්මාදිට්ඨිකම්මසමාදානා. තේ කායස්ස භේදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලෝකං උපපන්නා(අ)ති. ඉති දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ; යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාති. ඉදම්පි ඛෝ, මහාරාජ, සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුරිමේහි සන්දිට්ඨිකේහි සාමඤ්ඤඵලේහි අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend and project it toward knowledge of the death and rebirth of sentient beings. This too, great king, is a fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life which is better and finer than the former ones.

    4.3.3.8. ආසවක්ඛයඤාණ

    4.3.3.8. Ending of Defilements

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ ඉදං දුක්ඛන්ති යථාභූතං පජානාති, අයං දුක්ඛසමුදයෝති යථාභූතං පජානාති, අයං දුක්ඛනිරෝධෝති යථාභූතං පජානාති, අයං දුක්ඛනිරෝධගාමිනී පටිපදාති යථාභූතං පජානාති. ඉමේ ආසවාති යථාභූතං පජානාති, අයං ආසවසමුදයෝති යථාභූතං පජානාති, අයං ආසවනිරෝධෝති යථාභූතං පජානාති, අයං ආසවනිරෝධගාමිනී පටිපදාති යථාභූතං පජානාති. තස්ස ඒවං ජානතෝ ඒවං පස්සතෝ කාමාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, භවාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, අවිජ්ජාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, විමුත්තස්මිං ‘විමුත්තම්(අ)ඉති ඤාණං හෝති, ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා(අ)ති පජානාති.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward knowledge of the ending of defilements. They truly understand: ‘This is suffering’ … ‘This is the origin of suffering’ … ‘This is the cessation of suffering’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of suffering’. They truly understand: ‘These are defilements’ … ‘This is the origin of defilements’ … ‘This is the cessation of defilements’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of defilements’. Knowing and seeing like this, their mind is freed from the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance. When they’re freed, they know they’re freed. They understand: ‘Rebirth is ended, the spiritual journey has been completed, what had to be done has been done, there is no return to any state of existence.’

    සේය්‍යථාපි, මහාරාජ, පබ්බතසඞ්ඛේපේ උදකරහදෝ අච්ඡෝ විප්පසන්නෝ අනාවිලෝ. තත්ථ චක්ඛුමා පුරිසෝ තීරේ ඨිතෝ පස්සේය්‍ය සිප්පිසම්බුකම්පි සක්ඛරකථලම්පි මච්ඡගුම්බම්පි චරන්තම්පි තිට්ඨන්තම්පි. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං ඛෝ උදකරහදෝ අච්ඡෝ විප්පසන්නෝ අනාවිලෝ. තත්‍රිමේ සිප්පිසම්බුකාපි සක්ඛරකථලාපි මච්ඡගුම්බාපි චරන්තිපි තිට්ඨන්තිපී(අ)ති.

    Suppose that in a mountain glen there was a lake that was transparent, clear, and unclouded. A person with clear eyes standing on the bank would see the clams and mussels, and pebbles and gravel, and schools of fish swimming about or staying still. They’d think: ‘This lake is transparent, clear, and unclouded. And here are the clams and mussels, and pebbles and gravel, and schools of fish swimming about or staying still.’

    ඒවමේව ඛෝ, මහාරාජ, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. ‘සෝ ඉදං දුක්ඛන්(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්ඛසමුදයෝ(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්ඛනිරෝධෝ(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්ඛනිරෝධගාමිනී පටිපදා(අ)ති යථාභූතං පජානාති. ‘ඉමේ ආසවා(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවසමුදයෝ(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවනිරෝධෝ(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවනිරෝධගාමිනී පටිපදා(අ)ති යථාභූතං පජානාති. තස්ස ඒවං ජානතෝ ඒවං පස්සතෝ කාමාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, භවාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, අවිජ්ජාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, විමුත්තස්මිං ‘විමුත්තම්(අ)ඉති ඤාණං හෝති, ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා(අ)ති පජානාති. ඉදං ඛෝ, මහාරාජ, සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං පුරිමේහි සන්දිට්ඨිකේහි සාමඤ්ඤඵලේහි අභික්කන්තතරඤ්ච පණීතතරඤ්ච. ඉමස්මා ච පන, මහාරාජ, සන්දිට්ඨිකා සාමඤ්ඤඵලා අඤ්ඤං සන්දිට්ඨිකං සාමඤ්ඤඵලං උත්තරිතරං වා පණීතතරං වා නත්ථී”ති.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward knowledge of the ending of defilements. This too, great king, is a fruit of the ascetic life that’s apparent in the present life which is better and finer than the former ones. And, great king, there is no other fruit of the ascetic life apparent in the present life which is better and finer than this.”

    5. අජාතසත්තුඋපාසකත්තපටිවේදනා

    5. Ajātasattu Declares Himself a Lay Follower

    ඒවං වුත්තේ, රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අභික්කන්තං, භන්තේ, අභික්කන්තං, භන්තේ. සේය්‍යථාපි, භන්තේ, නික්කුජ්ජිතං වා උක්කුජ්ජේය්‍ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරේය්‍ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛේය්‍ය, අන්ධකාරේ වා තේලපජ්ජෝතං ධාරේය්‍ය: ‘චක්ඛුමන්තෝ රූපානි දක්ඛන්තී(අ)ති; ඒවමේවං, භන්තේ, භගවතා අනේකපරියායේන ධම්මෝ පකාසිතෝ. ඒසාහං, භන්තේ, භගවන්තං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං භගවා ධාරේතු අජ්ජතග්ගේ පාණුපේතං සරණං ගතං.

    When the Buddha had spoken, King Ajātasattu said to him, “Excellent, sir! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, the Buddha has made the teaching clear in many ways. I go for refuge to the Buddha, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may the Buddha remember me as a lay follower who has gone for refuge for life.

    අච්චයෝ මං, භන්තේ, අච්චගමා යථාබාලං යථාමූළ්හං යථාඅකුසලං, යෝහං පිතරං ධම්මිකං ධම්මරාජානං ඉස්සරියකාරණා ජීවිතා වෝරෝපේසිං. තස්ස මේ, භන්තේ භගවා, අච්චයං අච්චයතෝ පටිග්ගණ්හාතු ආයතිං සංවරායා”ති.

    I have made a mistake, sir. It was foolish, stupid, and unskillful of me to take the life of my father, a just and principled king, for the sake of authority. Please, sir, accept my mistake for what it is, so I will restrain myself in future.”

    “තග්ඝ ත්වං, මහාරාජ, අච්චයෝ අච්චගමා යථාබාලං යථාමූළ්හං යථාඅකුසලං, යං ත්වං පිතරං ධම්මිකං ධම්මරාජානං ජීවිතා වෝරෝපේසි. යතෝ ච ඛෝ ත්වං, මහාරාජ, අච්චයං අච්චයතෝ දිස්වා යථාධම්මං පටිකරෝසි, තං තේ මයං පටිග්ගණ්හාම. වුද්ධිහේසා, මහාරාජ, අරියස්ස විනයේ, යෝ අච්චයං අච්චයතෝ දිස්වා යථාධම්මං පටිකරෝති, ආයතිං සංවරං ආපජ්ජතී”ති.

    “Indeed, great king, you made a mistake. It was foolish, stupid, and unskillful of you to take the life of your father, a just and principled king, for the sake of sovereignty. But since you have recognized your mistake for what it is, and have dealt with it properly, I accept it. For it is growth in the training of the Noble One to recognize a mistake for what it is, deal with it properly, and commit to restraint in the future.”

    ඒවං වුත්තේ, රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “හන්ද ච දානි මයං, භන්තේ, ගච්ඡාම බහුකිච්චා මයං බහුකරණීයා”ති.

    When the Buddha had spoken, King Ajātasattu said to him, “Well, now, sir, I must go. I have many duties, and much to do.”

    “යස්සදානි ත්වං, මහාරාජ, කාලං මඤ්ඤසී”ති.

    “Please, great king, go at your convenience.”

    අථ ඛෝ රාජා මාගධෝ අජාතසත්තු වේදේහිපුත්තෝ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමෝදිත්වා උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදේත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි.

    Then the king, having approved and agreed with what the Buddha said, got up from his seat, bowed, and respectfully circled him, keeping him on his right, before leaving.

    අථ ඛෝ භගවා අචිරපක්කන්තස්ස රඤ්ඤෝ මාගධස්ස අජාතසත්තුස්ස වේදේහිපුත්තස්ස භික්ඛූ ආමන්තේසි: “ඛතායං, භික්ඛවේ, රාජා. උපහතායං, භික්ඛවේ, රාජා. සචායං, භික්ඛවේ, රාජා පිතරං ධම්මිකං ධම්මරාජානං ජීවිතා න වෝරෝපේස්සථ, ඉමස්මිඤ්ඤේව ආසනේ විරජං වීතමලං ධම්මචක්ඛුං උප්පජ්ජිස්සථා”ති.

    Soon after the king had left, the Buddha addressed the bhikkhus, “The king is broken, bhikkhus, he is ruined. If he had not taken the life of his father, a just and principled king, the stainless, immaculate vision of the Dhamma would have arisen in him in that very seat.”

    ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනා තේ භික්ඛූ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දුන්ති.

    That is what the Buddha said. Satisfied, the bhikkhus approved what the Buddha said.

    සාමඤ්ඤඵලසුත්තං නිට්ඨිතං දුතියං.





    The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]


    © 1991-2024 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact