Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဒီဃနိကာယ • Dīghanikāya |
၂. သာမညဖလသုတ္တံ
2. Sāmaññaphalasuttaṃ
ရာဇာမစ္စကထာ
Rājāmaccakathā
၁၅၀. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဇီဝကသ္သ ကောမာရဘစ္စသ္သ အမ္ဗဝနေ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေဠသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ တေန ခော ပန သမယေန ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော တဒဟုပောသထေ ပန္နရသေ ကောမုဒိယာ စာတုမာသိနိယာ ပုဏ္ဏာယ ပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိယာ ရာဇာမစ္စပရိဝုတော ဥပရိပာသာဒဝရဂတော နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော တဒဟုပောသထေ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ – ‘‘ရမဏီယာ ဝတ ဘော ဒောသိနာ ရတ္တိ, အဘိရူပာ ဝတ ဘော ဒောသိနာ ရတ္တိ, ဒသ္သနီယာ ဝတ ဘော ဒောသိနာ ရတ္တိ, ပာသာဒိကာ ဝတ ဘော ဒောသိနာ ရတ္တိ, လက္ခညာ ဝတ ဘော ဒောသိနာ ရတ္တိ။ ကံ နု ခ္ဝဇ္ဇ သမဏံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝာ ပယိရုပာသေယ္ယာမ, ယံ နော ပယိရုပာသတော စိတ္တံ ပသီဒေယ္ယာ’’တိ?
150. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati jīvakassa komārabhaccassa ambavane mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tadahuposathe pannarase komudiyā cātumāsiniyā puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā rājāmaccaparivuto uparipāsādavaragato nisinno hoti. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tadahuposathe udānaṃ udānesi – ‘‘ramaṇīyā vata bho dosinā ratti, abhirūpā vata bho dosinā ratti, dassanīyā vata bho dosinā ratti, pāsādikā vata bho dosinā ratti, lakkhaññā vata bho dosinā ratti. Kaṃ nu khvajja samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā payirupāseyyāma, yaṃ no payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti?
၁၅၁. ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ရာဇာမစ္စော ရာဇာနံ မာဂဓံ အဇာတသတ္တုံ ဝေဒေဟိပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အယံ, ဒေဝ, ပူရဏော ကသ္သပော သင္ဃီ စေဝ ဂဏီ စ ဂဏာစရိယော စ ဉာတော ယသသ္သီ တိတ္ထကရော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနသ္သ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော။ တံ ဒေဝော ပူရဏံ ကသ္သပံ ပယိရုပာသတု။ အပ္ပေဝ နာမ ဒေဝသ္သ ပူရဏံ ကသ္သပံ ပယိရုပာသတော စိတ္တံ ပသီဒေယ္ယာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော တုဏ္ဟီ အဟောသိ။
151. Evaṃ vutte, aññataro rājāmacco rājānaṃ māgadhaṃ ajātasattuṃ vedehiputtaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, pūraṇo kassapo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa rattaññū cirapabbajito addhagato vayoanuppatto. Taṃ devo pūraṇaṃ kassapaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa pūraṇaṃ kassapaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhī ahosi.
၁၅၂. အညတရောပိ ခော ရာဇာမစ္စော ရာဇာနံ မာဂဓံ အဇာတသတ္တုံ ဝေဒေဟိပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အယံ, ဒေဝ, မက္ခလိ ဂောသာလော သင္ဃီ စေဝ ဂဏီ စ ဂဏာစရိယော စ ဉာတော ယသသ္သီ တိတ္ထကရော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနသ္သ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော။ တံ ဒေဝော မက္ခလိံ ဂောသာလံ ပယိရုပာသတု။ အပ္ပေဝ နာမ ဒေဝသ္သ မက္ခလိံ ဂောသာလံ ပယိရုပာသတော စိတ္တံ ပသီဒေယ္ယာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော တုဏ္ဟီ အဟောသိ။
152. Aññataropi kho rājāmacco rājānaṃ māgadhaṃ ajātasattuṃ vedehiputtaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, makkhali gosālo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa rattaññū cirapabbajito addhagato vayoanuppatto. Taṃ devo makkhaliṃ gosālaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa makkhaliṃ gosālaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhī ahosi.
၁၅၃. အညတရောပိ ခော ရာဇာမစ္စော ရာဇာနံ မာဂဓံ အဇာတသတ္တုံ ဝေဒေဟိပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အယံ, ဒေဝ, အဇိတော ကေသကမ္ဗလော သင္ဃီ စေဝ ဂဏီ စ ဂဏာစရိယော စ ဉာတော ယသသ္သီ တိတ္ထကရော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနသ္သ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော။ တံ ဒေဝော အဇိတံ ကေသကမ္ဗလံ ပယိရုပာသတု။ အပ္ပေဝ နာမ ဒေဝသ္သ အဇိတံ ကေသကမ္ဗလံ ပယိရုပာသတော စိတ္တံ ပသီဒေယ္ယာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော တုဏ္ဟီ အဟောသိ။
153. Aññataropi kho rājāmacco rājānaṃ māgadhaṃ ajātasattuṃ vedehiputtaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, ajito kesakambalo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa rattaññū cirapabbajito addhagato vayoanuppatto. Taṃ devo ajitaṃ kesakambalaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa ajitaṃ kesakambalaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhī ahosi.
၁၅၄. အညတရောပိ ခော ရာဇာမစ္စော ရာဇာနံ မာဂဓံ အဇာတသတ္တုံ ဝေဒေဟိပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အယံ, ဒေဝ, ပကုဓော 1 ကစ္စာယနော သင္ဃီ စေဝ ဂဏီ စ ဂဏာစရိယော စ ဉာတော ယသသ္သီ တိတ္ထကရော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနသ္သ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော။ တံ ဒေဝော ပကုဓံ ကစ္စာယနံ ပယိရုပာသတု။ အပ္ပေဝ နာမ ဒေဝသ္သ ပကုဓံ ကစ္စာယနံ ပယိရုပာသတော စိတ္တံ ပသီဒေယ္ယာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော တုဏ္ဟီ အဟောသိ။
154. Aññataropi kho rājāmacco rājānaṃ māgadhaṃ ajātasattuṃ vedehiputtaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, pakudho 2 kaccāyano saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa rattaññū cirapabbajito addhagato vayoanuppatto. Taṃ devo pakudhaṃ kaccāyanaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa pakudhaṃ kaccāyanaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhī ahosi.
၁၅၅. အညတရောပိ ခော ရာဇာမစ္စော ရာဇာနံ မာဂဓံ အဇာတသတ္တုံ ဝေဒေဟိပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အယံ, ဒေဝ, သဉ္စယော 3 ဗေလဋ္ဌပုတ္တော 4 သင္ဃီ စေဝ ဂဏီ စ ဂဏာစရိယော စ ဉာတော ယသသ္သီ တိတ္ထကရော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနသ္သ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော။ တံ ဒေဝော သဉ္စယံ ဗေလဋ္ဌပုတ္တံ ပယိရုပာသတု။ အပ္ပေဝ နာမ ဒေဝသ္သ သဉ္စယံ ဗေလဋ္ဌပုတ္တံ ပယိရုပာသတော စိတ္တံ ပသီဒေယ္ယာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော တုဏ္ဟီ အဟောသိ။
155. Aññataropi kho rājāmacco rājānaṃ māgadhaṃ ajātasattuṃ vedehiputtaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, sañcayo 5 belaṭṭhaputto 6 saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa rattaññū cirapabbajito addhagato vayoanuppatto. Taṃ devo sañcayaṃ belaṭṭhaputtaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa sañcayaṃ belaṭṭhaputtaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhī ahosi.
၁၅၆. အညတရောပိ ခော ရာဇာမစ္စော ရာဇာနံ မာဂဓံ အဇာတသတ္တုံ ဝေဒေဟိပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အယံ, ဒေဝ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော 7 သင္ဃီ စေဝ ဂဏီ စ ဂဏာစရိယော စ ဉာတော ယသသ္သီ တိတ္ထကရော သာဓုသမ္မတော ဗဟုဇနသ္သ ရတ္တညူ စိရပဗ္ဗဇိတော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော။ တံ ဒေဝော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ပယိရုပာသတု။ အပ္ပေဝ နာမ ဒေဝသ္သ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ပယိရုပာသတော စိတ္တံ ပသီဒေယ္ယာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော တုဏ္ဟီ အဟောသိ။
156. Aññataropi kho rājāmacco rājānaṃ māgadhaṃ ajātasattuṃ vedehiputtaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, nigaṇṭho nāṭaputto 8 saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa rattaññū cirapabbajito addhagato vayoanuppatto. Taṃ devo nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’’ti. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhī ahosi.
ကောမာရဘစ္စဇီဝကကထာ
Komārabhaccajīvakakathā
၁၅၇. တေန ခော ပန သမယေန ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ရညော မာဂဓသ္သ အဇာတသတ္တုသ္သ ဝေဒေဟိပုတ္တသ္သ အဝိဒူရေ တုဏ္ဟီဘူတော နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တ္ဝံ ပန, သမ္မ ဇီဝက, ကိံ တုဏ္ဟီ’’တိ? ‘‘အယံ, ဒေဝ, ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော အမ္ဟာကံ အမ္ဗဝနေ ဝိဟရတိ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေဠသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ တံ ခော ပန ဘဂဝန္တံ 9 ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ’တိ။ တံ ဒေဝော ဘဂဝန္တံ ပယိရုပာသတု။ အပ္ပေဝ နာမ ဒေဝသ္သ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပာသတော စိတ္တံ ပသီဒေယ္ယာ’တိ။
157. Tena kho pana samayena jīvako komārabhacco rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa avidūre tuṇhībhūto nisinno hoti. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘tvaṃ pana, samma jīvaka, kiṃ tuṇhī’’ti? ‘‘Ayaṃ, deva, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho amhākaṃ ambavane viharati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi. Taṃ kho pana bhagavantaṃ 10 evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Taṃ devo bhagavantaṃ payirupāsatu. Appeva nāma devassa bhagavantaṃ payirupāsato cittaṃ pasīdeyyā’ti.
၁၅၈. ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ဇီဝက, ဟတ္ထိယာနာနိ ကပ္ပာပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ရညော မာဂဓသ္သ အဇာတသတ္တုသ္သ ဝေဒေဟိပုတ္တသ္သ ပဋိသ္သုဏိတ္ဝာ ပဉ္စမတ္တာနိ ဟတ္ထိနိကာသတာနိ ကပ္ပာပေတ္ဝာ ရညော စ အာရောဟဏီယံ နာဂံ, ရညော မာဂဓသ္သ အဇာတသတ္တုသ္သ ဝေဒေဟိပုတ္တသ္သ ပဋိဝေဒေသိ – ‘‘ကပ္ပိတာနိ ခော တေ, ဒေဝ, ဟတ္ထိယာနာနိ, ယသ္သဒာနိ ကာလံ မညသီ’’တိ။
158. ‘‘Tena hi, samma jīvaka, hatthiyānāni kappāpehī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho jīvako komārabhacco rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa paṭissuṇitvā pañcamattāni hatthinikāsatāni kappāpetvā rañño ca ārohaṇīyaṃ nāgaṃ, rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa paṭivedesi – ‘‘kappitāni kho te, deva, hatthiyānāni, yassadāni kālaṃ maññasī’’ti.
၁၅၉. အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ပဉ္စသု ဟတ္ထိနိကာသတေသု ပစ္စေကာ ဣတ္ထိယော အာရောပေတ္ဝာ အာရောဟဏီယံ နာဂံ အဘိရုဟိတ္ဝာ ဥက္ကာသု ဓာရိယမာနာသု ရာဇဂဟမ္ဟာ နိယ္ယာသိ မဟစ္စရာဇာနုဘာဝေန, ယေန ဇီဝကသ္သ ကောမာရဘစ္စသ္သ အမ္ဗဝနံ တေန ပာယာသိ။
159. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto pañcasu hatthinikāsatesu paccekā itthiyo āropetvā ārohaṇīyaṃ nāgaṃ abhiruhitvā ukkāsu dhāriyamānāsu rājagahamhā niyyāsi mahaccarājānubhāvena, yena jīvakassa komārabhaccassa ambavanaṃ tena pāyāsi.
အထ ခော ရညော မာဂဓသ္သ အဇာတသတ္တုသ္သ ဝေဒေဟိပုတ္တသ္သ အဝိဒူရေ အမ္ဗဝနသ္သ အဟုဒေဝ ဘယံ, အဟု ဆမ္ဘိတတ္တံ, အဟု လောမဟံသော။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဘီတော သံဝိဂ္ဂော လောမဟဋ္ဌဇာတော ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကစ္စိ မံ, သမ္မ ဇီဝက, န ဝဉ္စေသိ? ကစ္စိ မံ, သမ္မ ဇီဝက, န ပလမ္ဘေသိ? ကစ္စိ မံ, သမ္မ ဇီဝက, န ပစ္စတ္ထိကာနံ ဒေသိ ? ကထဉ္ဟိ နာမ တာဝ မဟတော ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ အဍ္ဎတေဠသာနံ ဘိက္ခုသတာနံ နေဝ ခိပိတသဒ္ဒော ဘဝိသ္သတိ, န ဥက္ကာသိတသဒ္ဒော န နိဂ္ဃောသော’’တိ။
Atha kho rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa avidūre ambavanassa ahudeva bhayaṃ, ahu chambhitattaṃ, ahu lomahaṃso. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhīto saṃviggo lomahaṭṭhajāto jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘kacci maṃ, samma jīvaka, na vañcesi? Kacci maṃ, samma jīvaka, na palambhesi? Kacci maṃ, samma jīvaka, na paccatthikānaṃ desi ? Kathañhi nāma tāva mahato bhikkhusaṅghassa aḍḍhateḷasānaṃ bhikkhusatānaṃ neva khipitasaddo bhavissati, na ukkāsitasaddo na nigghoso’’ti.
‘‘မာ ဘာယိ, မဟာရာဇ, မာ ဘာယိ, မဟာရာဇ။ န တံ ဒေဝ, ဝဉ္စေမိ; န တံ, ဒေဝ, ပလမ္ဘာမိ ; န တံ, ဒေဝ, ပစ္စတ္ထိကာနံ ဒေမိ။ အဘိက္ကမ, မဟာရာဇ, အဘိက္ကမ, မဟာရာဇ, ဧတေ မဏ္ဍလမာဠေ ဒီပာ 11 ဈာယန္တီ’’တိ။
‘‘Mā bhāyi, mahārāja, mā bhāyi, mahārāja. Na taṃ deva, vañcemi; na taṃ, deva, palambhāmi ; na taṃ, deva, paccatthikānaṃ demi. Abhikkama, mahārāja, abhikkama, mahārāja, ete maṇḍalamāḷe dīpā 12 jhāyantī’’ti.
သာမညဖလပုစ္ဆာ
Sāmaññaphalapucchā
၁၆၀. အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ယာဝတိကာ နာဂသ္သ ဘူမိ နာဂေန ဂန္တ္ဝာ, နာဂာ ပစ္စောရောဟိတ္ဝာ, ပတ္တိကောဝ 13 ယေန မဏ္ဍလမာဠသ္သ ဒ္ဝာရံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကဟံ ပန, သမ္မ ဇီဝက, ဘဂဝာ’’တိ? ‘‘ဧသော, မဟာရာဇ, ဘဂဝာ; ဧသော, မဟာရာဇ, ဘဂဝာ မဇ္ဈိမံ ထမ္ဘံ နိသ္သာယ ပုရတ္ထာဘိမုခော နိသိန္နော ပုရက္ခတော ဘိက္ခုသင္ဃသ္သာ’’တိ။
160. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto yāvatikā nāgassa bhūmi nāgena gantvā, nāgā paccorohitvā, pattikova 14 yena maṇḍalamāḷassa dvāraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘kahaṃ pana, samma jīvaka, bhagavā’’ti? ‘‘Eso, mahārāja, bhagavā; eso, mahārāja, bhagavā majjhimaṃ thambhaṃ nissāya puratthābhimukho nisinno purakkhato bhikkhusaṅghassā’’ti.
၁၆၁. အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော တုဏ္ဟီဘူတံ တုဏ္ဟီဘူတံ ဘိက္ခုသင္ဃံ အနုဝိလောကေတ္ဝာ ရဟဒမိဝ ဝိပ္ပသန္နံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ – ‘‘ဣမိနာ မေ ဥပသမေန ဥဒယဘဒ္ဒော 15 ကုမာရော သမန္နာဂတော ဟောတု, ယေနေတရဟိ ဥပသမေန ဘိက္ခုသင္ဃော သမန္နာဂတော’’တိ။ ‘‘အဂမာ ခော တ္ဝံ, မဟာရာဇ, ယထာပေမ’’န္တိ။ ‘‘ပိယော မေ, ဘန္တေ, ဥဒယဘဒ္ဒော ကုမာရော။ ဣမိနာ မေ, ဘန္တေ, ဥပသမေန ဥဒယဘဒ္ဒော ကုမာရော သမန္နာဂတော ဟောတု ယေနေတရဟိ ဥပသမေန ဘိက္ခုသင္ဃော သမန္နာဂတော’’တိ။
161. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā rahadamiva vippasannaṃ udānaṃ udānesi – ‘‘iminā me upasamena udayabhaddo 16 kumāro samannāgato hotu, yenetarahi upasamena bhikkhusaṅgho samannāgato’’ti. ‘‘Agamā kho tvaṃ, mahārāja, yathāpema’’nti. ‘‘Piyo me, bhante, udayabhaddo kumāro. Iminā me, bhante, upasamena udayabhaddo kumāro samannāgato hotu yenetarahi upasamena bhikkhusaṅgho samannāgato’’ti.
၁၆၂. အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ, ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ အဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ , ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပုစ္ဆေယ္ယာမဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ကိဉ္စိဒေဝ ဒေသံ 17; သစေ မေ ဘဂဝာ ဩကာသံ ကရောတိ ပဉ္ဟသ္သ ဝေယ္ယာကရဏာယာ’’တိ။ ‘‘ပုစ္ဆ, မဟာရာဇ, ယဒာကင္ခသီ’’တိ။
162. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavantaṃ abhivādetvā, bhikkhusaṅghassa añjaliṃ paṇāmetvā , ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘puccheyyāmahaṃ, bhante, bhagavantaṃ kiñcideva desaṃ 18; sace me bhagavā okāsaṃ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā’’ti. ‘‘Puccha, mahārāja, yadākaṅkhasī’’ti.
၁၆၃. ‘‘ယထာ နု ခော ဣမာနိ, ဘန္တေ, ပုထုသိပ္ပာယတနာနိ, သေယ္ယထိဒံ – ဟတ္ထာရောဟာ အသ္သာရောဟာ ရထိကာ ဓနုဂ္ဂဟာ စေလကာ စလကာ ပိဏ္ဍဒာယကာ ဥဂ္ဂာ ရာဇပုတ္တာ ပက္ခန္ဒိနော မဟာနာဂာ သူရာ စမ္မယောဓိနော ဒာသိကပုတ္တာ အာဠာရိကာ ကပ္ပကာ န္ဟာပကာ 19 သူဒာ မာလာကာရာ ရဇကာ ပေသကာရာ နဠကာရာ ကုမ္ဘကာရာ ဂဏကာ မုဒ္ဒိကာ, ယာနိ ဝာ ပနညာနိပိ ဧဝံဂတာနိ ပုထုသိပ္ပာယတနာနိ, တေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သိပ္ပဖလံ ဥပဇီဝန္တိ; တေ တေန အတ္တာနံ သုခေန္တိ ပီဏေန္တိ 20, မာတာပိတရော သုခေန္တိ ပီဏေန္တိ, ပုတ္တဒာရံ သုခေန္တိ ပီဏေန္တိ, မိတ္တာမစ္စေ သုခေန္တိ ပီဏေန္တိ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု 21 ဥဒ္ဓဂ္ဂိကံ ဒက္ခိဏံ ပတိဋ္ဌပေန္တိ သောဝဂ္ဂိကံ သုခဝိပာကံ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ။ သက္ကာ နု ခော, ဘန္တေ, ဧဝမေဝ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပညပေတု’’န္တိ?
163. ‘‘Yathā nu kho imāni, bhante, puthusippāyatanāni, seyyathidaṃ – hatthārohā assārohā rathikā dhanuggahā celakā calakā piṇḍadāyakā uggā rājaputtā pakkhandino mahānāgā sūrā cammayodhino dāsikaputtā āḷārikā kappakā nhāpakā 22 sūdā mālākārā rajakā pesakārā naḷakārā kumbhakārā gaṇakā muddikā, yāni vā panaññānipi evaṃgatāni puthusippāyatanāni, te diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sippaphalaṃ upajīvanti; te tena attānaṃ sukhenti pīṇenti 23, mātāpitaro sukhenti pīṇenti, puttadāraṃ sukhenti pīṇenti, mittāmacce sukhenti pīṇenti, samaṇabrāhmaṇesu 24 uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhapenti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ. Sakkā nu kho, bhante, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’’nti?
၁၆၄. ‘‘အဘိဇာနာသိ နော တ္ဝံ, မဟာရာဇ, ဣမံ ပဉ္ဟံ အညေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေ ပုစ္ဆိတာ’’တိ ? ‘‘အဘိဇာနာမဟံ, ဘန္တေ, ဣမံ ပဉ္ဟံ အညေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေ ပုစ္ဆိတာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တေ, မဟာရာဇ, ဗ္ယာကရိံသု, သစေ တေ အဂရု ဘာသသ္သူ’’တိ။ ‘‘န ခော မေ, ဘန္တေ, ဂရု, ယတ္ထသ္သ ဘဂဝာ နိသိန္နော, ဘဂဝန္တရူပော ဝာ’’တိ 25။ ‘‘တေန ဟိ, မဟာရာဇ, ဘာသသ္သူ’’တိ။
164. ‘‘Abhijānāsi no tvaṃ, mahārāja, imaṃ pañhaṃ aññe samaṇabrāhmaṇe pucchitā’’ti ? ‘‘Abhijānāmahaṃ, bhante, imaṃ pañhaṃ aññe samaṇabrāhmaṇe pucchitā’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana te, mahārāja, byākariṃsu, sace te agaru bhāsassū’’ti. ‘‘Na kho me, bhante, garu, yatthassa bhagavā nisinno, bhagavantarūpo vā’’ti 26. ‘‘Tena hi, mahārāja, bhāsassū’’ti.
ပူရဏကသ္သပဝာဒော
Pūraṇakassapavādo
၁၆၅. ‘‘ဧကမိဒာဟံ, ဘန္တေ, သမယံ ယေန ပူရဏော ကသ္သပော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပူရဏေန ကသ္သပေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အဟံ, ဘန္တေ, ပူရဏံ ကသ္သပံ ဧတဒဝောစံ – ‘ယထာ နု ခော ဣမာနိ, ဘော ကသ္သပ, ပုထုသိပ္ပာယတနာနိ, သေယ္ယထိဒံ – ဟတ္ထာရောဟာ အသ္သာရောဟာ ရထိကာ ဓနုဂ္ဂဟာ စေလကာ စလကာ ပိဏ္ဍဒာယကာ ဥဂ္ဂာ ရာဇပုတ္တာ ပက္ခန္ဒိနော မဟာနာဂာ သူရာ စမ္မယောဓိနော ဒာသိကပုတ္တာ အာဠာရိကာ ကပ္ပကာ န္ဟာပကာ သူဒာ မာလာကာရာ ရဇကာ ပေသကာရာ နဠကာရာ ကုမ္ဘကာရာ ဂဏကာ မုဒ္ဒိကာ, ယာနိ ဝာ ပနညာနိပိ ဧဝံဂတာနိ ပုထုသိပ္ပာယတနာနိ- တေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သိပ္ပဖလံ ဥပဇီဝန္တိ; တေ တေန အတ္တာနံ သုခေန္တိ ပီဏေန္တိ, မာတာပိတရော သုခေန္တိ ပီဏေန္တိ, ပုတ္တဒာရံ သုခေန္တိ ပီဏေန္တိ, မိတ္တာမစ္စေ သုခေန္တိ ပီဏေန္တိ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု ဥဒ္ဓဂ္ဂိကံ ဒက္ခိဏံ ပတိဋ္ဌပေန္တိ သောဝဂ္ဂိကံ သုခဝိပာကံ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ။ သက္ကာ နု ခော, ဘော ကသ္သပ, ဧဝမေဝ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပညပေတု’န္တိ?
165. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhante, samayaṃ yena pūraṇo kassapo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā pūraṇena kassapena saddhiṃ sammodiṃ. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho ahaṃ, bhante, pūraṇaṃ kassapaṃ etadavocaṃ – ‘yathā nu kho imāni, bho kassapa, puthusippāyatanāni, seyyathidaṃ – hatthārohā assārohā rathikā dhanuggahā celakā calakā piṇḍadāyakā uggā rājaputtā pakkhandino mahānāgā sūrā cammayodhino dāsikaputtā āḷārikā kappakā nhāpakā sūdā mālākārā rajakā pesakārā naḷakārā kumbhakārā gaṇakā muddikā, yāni vā panaññānipi evaṃgatāni puthusippāyatanāni- te diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sippaphalaṃ upajīvanti; te tena attānaṃ sukhenti pīṇenti, mātāpitaro sukhenti pīṇenti, puttadāraṃ sukhenti pīṇenti, mittāmacce sukhenti pīṇenti, samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhapenti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ. Sakkā nu kho, bho kassapa, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?
၁၆၆. ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, ပူရဏော ကသ္သပော မံ ဧတဒဝောစ – ‘ကရောတော ခော, မဟာရာဇ, ကာရယတော, ဆိန္ဒတော ဆေဒာပယတော, ပစတော ပာစာပယတော သောစယတော, သောစာပယတော, ကိလမတော ကိလမာပယတော, ဖန္ဒတော ဖန္ဒာပယတော, ပာဏမတိပာတာပယတော, အဒိန္နံ အာဒိယတော, သန္ဓိံ ဆိန္ဒတော, နိလ္လောပံ ဟရတော, ဧကာဂာရိကံ ကရောတော, ပရိပန္ထေ တိဋ္ဌတော, ပရဒာရံ ဂစ္ဆတော, မုသာ ဘဏတော, ကရောတော န ကရီယတိ ပာပံ။ ခုရပရိယန္တေန စေပိ စက္ကေန ယော ဣမိသ္သာ ပထဝိယာ ပာဏေ ဧကံ မံသခလံ ဧကံ မံသပုဉ္ဇံ ကရေယ္ယ, နတ္ထိ တတောနိဒာနံ ပာပံ, နတ္ထိ ပာပသ္သ အာဂမော။ ဒက္ခိဏံ စေပိ ဂင္ဂာယ တီရံ ဂစ္ဆေယ္ယ ဟနန္တော ဃာတေန္တော ဆိန္ဒန္တော ဆေဒာပေန္တော ပစန္တော ပာစာပေန္တော, နတ္ထိ တတောနိဒာနံ ပာပံ, နတ္ထိ ပာပသ္သ အာဂမော။ ဥတ္တရဉ္စေပိ ဂင္ဂာယ တီရံ ဂစ္ဆေယ္ယ ဒဒန္တော ဒာပေန္တော ယဇန္တော ယဇာပေန္တော, နတ္ထိ တတောနိဒာနံ ပုညံ, နတ္ထိ ပုညသ္သ အာဂမော။ ဒာနေန ဒမေန သံယမေန သစ္စဝဇ္ဇေန နတ္ထိ ပုညံ, နတ္ထိ ပုညသ္သ အာဂမော’တိ။ ဣတ္ထံ ခော မေ, ဘန္တေ, ပူရဏော ကသ္သပော သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုဋ္ဌော သမာနော အကိရိယံ ဗ္ယာကာသိ။
166. ‘‘Evaṃ vutte, bhante, pūraṇo kassapo maṃ etadavoca – ‘karoto kho, mahārāja, kārayato, chindato chedāpayato, pacato pācāpayato socayato, socāpayato, kilamato kilamāpayato, phandato phandāpayato, pāṇamatipātāpayato, adinnaṃ ādiyato, sandhiṃ chindato, nillopaṃ harato, ekāgārikaṃ karoto, paripanthe tiṭṭhato, paradāraṃ gacchato, musā bhaṇato, karoto na karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā pathaviyā pāṇe ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kareyya, natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇaṃ cepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto pācāpento, natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento yajanto yajāpento, natthi tatonidānaṃ puññaṃ, natthi puññassa āgamo. Dānena damena saṃyamena saccavajjena natthi puññaṃ, natthi puññassa āgamo’ti. Itthaṃ kho me, bhante, pūraṇo kassapo sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno akiriyaṃ byākāsi.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, အမ္ဗံ ဝာ ပုဋ္ဌော လဗုဇံ ဗ္ယာကရေယ္ယ , လဗုဇံ ဝာ ပုဋ္ဌော အမ္ဗံ ဗ္ယာကရေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော မေ, ဘန္တေ, ပူရဏော ကသ္သပော သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုဋ္ဌော သမာနော အကိရိယံ ဗ္ယာကာသိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကထဉ္ဟိ နာမ မာဒိသော သမဏံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝာ ဝိဇိတေ ဝသန္တံ အပသာဒေတဗ္ဗံ မညေယ္ယာ’တိ။ သော ခော အဟံ, ဘန္တေ, ပူရဏသ္သ ကသ္သပသ္သ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံ နပ္ပဋိက္ကောသိံ။ အနဘိနန္ဒိတ္ဝာ အပ္ပဋိကောသိတ္ဝာ အနတ္တမနော, အနတ္တမနဝာစံ အနိစ္ဆာရေတ္ဝာ, တမေဝ ဝာစံ အနုဂ္ဂဏ္ဟန္တော အနိက္ကုဇ္ဇန္တော 27 ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံ 28။
‘‘Seyyathāpi, bhante, ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ byākareyya , labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ byākareyya; evameva kho me, bhante, pūraṇo kassapo sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno akiriyaṃ byākāsi. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ti. So kho ahaṃ, bhante, pūraṇassa kassapassa bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ. Anabhinanditvā appaṭikositvā anattamano, anattamanavācaṃ anicchāretvā, tameva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto 29 uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ 30.
မက္ခလိဂောသာလဝာဒော
Makkhaligosālavādo
၁၆၇. ‘‘ဧကမိဒာဟံ, ဘန္တေ, သမယံ ယေန မက္ခလိ ဂောသာလော တေနုပသင္ကမိံ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မက္ခလိနာ ဂောသာလေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အဟံ, ဘန္တေ, မက္ခလိံ ဂောသာလံ ဧတဒဝောစံ – ‘ယထာ နု ခော ဣမာနိ, ဘော ဂောသာလ, ပုထုသိပ္ပာယတနာနိ။ပေ.။ သက္ကာ နု ခော, ဘော ဂောသာလ, ဧဝမေဝ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပညပေတု’န္တိ?
167. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhante, samayaṃ yena makkhali gosālo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā makkhalinā gosālena saddhiṃ sammodiṃ. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho ahaṃ, bhante, makkhaliṃ gosālaṃ etadavocaṃ – ‘yathā nu kho imāni, bho gosāla, puthusippāyatanāni…pe… sakkā nu kho, bho gosāla, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?
၁၆၈. ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, မက္ခလိ ဂောသာလော မံ ဧတဒဝောစ – ‘နတ္ထိ မဟာရာဇ ဟေတု နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ သံကိလေသာယ, အဟေတူ 31 အပစ္စယာ သတ္တာ သံကိလိသ္သန္တိ။ နတ္ထိ ဟေတု, နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိယာ, အဟေတူ အပစ္စယာ သတ္တာ ဝိသုဇ္ဈန္တိ။ နတ္ထိ အတ္တကာရေ, နတ္ထိ ပရကာရေ, နတ္ထိ ပုရိသကာရေ, နတ္ထိ ဗလံ, နတ္ထိ ဝီရိယံ, နတ္ထိ ပုရိသထာမော, နတ္ထိ ပုရိသပရက္ကမော ။ သဗ္ဗေ သတ္တာ သဗ္ဗေ ပာဏာ သဗ္ဗေ ဘူတာ သဗ္ဗေ ဇီဝာ အဝသာ အဗလာ အဝီရိယာ နိယတိသင္ဂတိဘာဝပရိဏတာ ဆသ္ဝေဝာဘိဇာတီသု သုခဒုက္ခံ 32 ပဋိသံဝေဒေန္တိ။ စုဒ္ဒသ ခော ပနိမာနိ ယောနိပမုခသတသဟသ္သာနိ သဋ္ဌိ စ သတာနိ ဆ စ သတာနိ ပဉ္စ စ ကမ္မုနော သတာနိ ပဉ္စ စ ကမ္မာနိ တီဏိ စ ကမ္မာနိ ကမ္မေ စ အဍ္ဎကမ္မေ စ ဒ္ဝဋ္ဌိပဋိပဒာ ဒ္ဝဋ္ဌန္တရကပ္ပာ ဆဠာဘိဇာတိယော အဋ္ဌ ပုရိသဘူမိယော ဧကူနပညာသ အာဇီဝကသတေ ဧကူနပညာသ ပရိဗ္ဗာဇကသတေ ဧကူနပညာသ နာဂာဝာသသတေ ဝီသေ ဣန္ဒ္ရိယသတေ တိံသေ နိရယသတေ ဆတ္တိံသ ရဇောဓာတုယော သတ္တ သညီဂဗ္ဘာ သတ္တ အသညီဂဗ္ဘာ သတ္တ နိဂဏ္ဌိဂဗ္ဘာ သတ္တ ဒေဝာ သတ္တ မာနုသာ သတ္တ ပိသာစာ သတ္တ သရာ သတ္တ ပဝုဋာ 33 သတ္တ ပဝုဋသတာနိ သတ္တ ပပာတာ သတ္တ ပပာတသတာနိ သတ္တ သုပိနာ သတ္တ သုပိနသတာနိ စုလ္လာသီတိ မဟာကပ္ပိနော 34 သတသဟသ္သာနိ, ယာနိ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ သန္ဓာဝိတ္ဝာ သံသရိတ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သန္တိ။ တတ္ထ နတ္ထိ ‘‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝာ ဝတေန ဝာ တပေန ဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယေန ဝာ အပရိပက္ကံ ဝာ ကမ္မံ ပရိပာစေသ္သာမိ, ပရိပက္ကံ ဝာ ကမ္မံ ဖုသ္သ ဖုသ္သ ဗ္ယန္တိံ ကရိသ္သာမီ’တိ ဟေဝံ နတ္ထိ။ ဒောဏမိတေ သုခဒုက္ခေ ပရိယန္တကတေ သံသာရေ , နတ္ထိ ဟာယနဝဍ္ဎနေ, နတ္ထိ ဥက္ကံသာဝကံသေ။ သေယ္ယထာပိ နာမ သုတ္တဂုဠေ ခိတ္တေ နိဗ္ဗေဌိယမာနမေဝ ပလေတိ, ဧဝမေဝ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ သန္ဓာဝိတ္ဝာ သံသရိတ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သန္တီ’တိ။
168. ‘‘Evaṃ vutte, bhante, makkhali gosālo maṃ etadavoca – ‘natthi mahārāja hetu natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāya, ahetū 35 apaccayā sattā saṃkilissanti. Natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā, ahetū apaccayā sattā visujjhanti. Natthi attakāre, natthi parakāre, natthi purisakāre, natthi balaṃ, natthi vīriyaṃ, natthi purisathāmo, natthi purisaparakkamo . Sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā sabbe jīvā avasā abalā avīriyā niyatisaṅgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ 36 paṭisaṃvedenti. Cuddasa kho panimāni yonipamukhasatasahassāni saṭṭhi ca satāni cha ca satāni pañca ca kammuno satāni pañca ca kammāni tīṇi ca kammāni kamme ca aḍḍhakamme ca dvaṭṭhipaṭipadā dvaṭṭhantarakappā chaḷābhijātiyo aṭṭha purisabhūmiyo ekūnapaññāsa ājīvakasate ekūnapaññāsa paribbājakasate ekūnapaññāsa nāgāvāsasate vīse indriyasate tiṃse nirayasate chattiṃsa rajodhātuyo satta saññīgabbhā satta asaññīgabbhā satta nigaṇṭhigabbhā satta devā satta mānusā satta pisācā satta sarā satta pavuṭā 37 satta pavuṭasatāni satta papātā satta papātasatāni satta supinā satta supinasatāni cullāsīti mahākappino 38 satasahassāni, yāni bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissanti. Tattha natthi ‘‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā aparipakkaṃ vā kammaṃ paripācessāmi, paripakkaṃ vā kammaṃ phussa phussa byantiṃ karissāmī’ti hevaṃ natthi. Doṇamite sukhadukkhe pariyantakate saṃsāre , natthi hāyanavaḍḍhane, natthi ukkaṃsāvakaṃse. Seyyathāpi nāma suttaguḷe khitte nibbeṭhiyamānameva paleti, evameva bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissantī’ti.
၁၆၉. ‘‘ဣတ္ထံ ခော မေ, ဘန္တေ, မက္ခလိ ဂောသာလော သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုဋ္ဌော သမာနော သံသာရသုဒ္ဓိံ ဗ္ယာကာသိ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, အမ္ဗံ ဝာ ပုဋ္ဌော လဗုဇံ ဗ္ယာကရေယ္ယ, လဗုဇံ ဝာ ပုဋ္ဌော အမ္ဗံ ဗ္ယာကရေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော မေ, ဘန္တေ, မက္ခလိ ဂောသာလော သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုဋ္ဌော သမာနော သံသာရသုဒ္ဓိံ ဗ္ယာကာသိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကထဉ္ဟိ နာမ မာဒိသော သမဏံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝာ ဝိဇိတေ ဝသန္တံ အပသာဒေတဗ္ဗံ မညေယ္ယာ’တိ။ သော ခော အဟံ, ဘန္တေ, မက္ခလိသ္သ ဂောသာလသ္သ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံ နပ္ပဋိက္ကောသိံ။ အနဘိနန္ဒိတ္ဝာ အပ္ပဋိက္ကောသိတ္ဝာ အနတ္တမနော, အနတ္တမနဝာစံ အနိစ္ဆာရေတ္ဝာ, တမေဝ ဝာစံ အနုဂ္ဂဏ္ဟန္တော အနိက္ကုဇ္ဇန္တော ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံ။
169. ‘‘Itthaṃ kho me, bhante, makkhali gosālo sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno saṃsārasuddhiṃ byākāsi. Seyyathāpi, bhante, ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ byākareyya, labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ byākareyya; evameva kho me, bhante, makkhali gosālo sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno saṃsārasuddhiṃ byākāsi. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ti. So kho ahaṃ, bhante, makkhalissa gosālassa bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā anattamano, anattamanavācaṃ anicchāretvā, tameva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ.
အဇိတကေသကမ္ဗလဝာဒော
Ajitakesakambalavādo
၁၇၀. ‘‘ဧကမိဒာဟံ, ဘန္တေ, သမယံ ယေန အဇိတော ကေသကမ္ဗလော တေနုပသင္ကမိံ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အဇိတေန ကေသကမ္ဗလေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အဟံ, ဘန္တေ, အဇိတံ ကေသကမ္ဗလံ ဧတဒဝောစံ – ‘ယထာ နု ခော ဣမာနိ, ဘော အဇိတ, ပုထုသိပ္ပာယတနာနိ။ပေ.။ သက္ကာ နု ခော, ဘော အဇိတ, ဧဝမေဝ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပညပေတု’န္တိ?
170. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhante, samayaṃ yena ajito kesakambalo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā ajitena kesakambalena saddhiṃ sammodiṃ. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho ahaṃ, bhante, ajitaṃ kesakambalaṃ etadavocaṃ – ‘yathā nu kho imāni, bho ajita, puthusippāyatanāni…pe… sakkā nu kho, bho ajita, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?
၁၇၁. ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, အဇိတော ကေသကမ္ဗလော မံ ဧတဒဝောစ – ‘နတ္ထိ, မဟာရာဇ, ဒိန္နံ , နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, နတ္ထိ ဟုတံ, နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပာကော, နတ္ထိ အယံ လောကော 39, နတ္ထိ ပရော လောကော, နတ္ထိ မာတာ, နတ္ထိ ပိတာ, နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပာတိကာ, နတ္ထိ လောကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ 40 သမ္မာပဋိပန္နာ, ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေန္တိ။ စာတုမဟာဘူတိကော အယံ ပုရိသော, ယဒာ ကာလင္ကရောတိ, ပထဝီ ပထဝိကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ, အာပော အာပောကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ, တေဇော တေဇောကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ, ဝာယော ဝာယောကာယံ အနုပေတိ အနုပဂစ္ဆတိ, အာကာသံ ဣန္ဒ္ရိယာနိ သင္ကမန္တိ။ အာသန္ဒိပဉ္စမာ ပုရိသာ မတံ အာဒာယ ဂစ္ဆန္တိ။ ယာဝာဠာဟနာ ပဒာနိ ပညာယန္တိ။ ကာပောတကာနိ အဋ္ဌီနိ ဘဝန္တိ, ဘသ္သန္တာ အာဟုတိယော။ ဒတ္တုပညတ္တံ ယဒိဒံ ဒာနံ။ တေသံ တုစ္ဆံ မုသာ ဝိလာပော ယေ ကေစိ အတ္ထိကဝာဒံ ဝဒန္တိ။ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ ဝိနသ္သန္တိ, န ဟောန္တိ ပရံ မရဏာ’တိ။
171. ‘‘Evaṃ vutte, bhante, ajito kesakambalo maṃ etadavoca – ‘natthi, mahārāja, dinnaṃ , natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko 41, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā 42 sammāpaṭipannā, ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedenti. Cātumahābhūtiko ayaṃ puriso, yadā kālaṅkaroti, pathavī pathavikāyaṃ anupeti anupagacchati, āpo āpokāyaṃ anupeti anupagacchati, tejo tejokāyaṃ anupeti anupagacchati, vāyo vāyokāyaṃ anupeti anupagacchati, ākāsaṃ indriyāni saṅkamanti. Āsandipañcamā purisā mataṃ ādāya gacchanti. Yāvāḷāhanā padāni paññāyanti. Kāpotakāni aṭṭhīni bhavanti, bhassantā āhutiyo. Dattupaññattaṃ yadidaṃ dānaṃ. Tesaṃ tucchaṃ musā vilāpo ye keci atthikavādaṃ vadanti. Bāle ca paṇḍite ca kāyassa bhedā ucchijjanti vinassanti, na honti paraṃ maraṇā’ti.
၁၇၂. ‘‘ဣတ္ထံ ခော မေ, ဘန္တေ, အဇိတော ကေသကမ္ဗလော သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုဋ္ဌော သမာနော ဥစ္ဆေဒံ ဗ္ယာကာသိ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, အမ္ဗံ ဝာ ပုဋ္ဌော လဗုဇံ ဗ္ယာကရေယ္ယ , လဗုဇံ ဝာ ပုဋ္ဌော အမ္ဗံ ဗ္ယာကရေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော မေ, ဘန္တေ, အဇိတော ကေသကမ္ဗလော သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုဋ္ဌော သမာနော ဥစ္ဆေဒံ ဗ္ယာကာသိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကထဉ္ဟိ နာမ မာဒိသော သမဏံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝာ ဝိဇိတေ ဝသန္တံ အပသာဒေတဗ္ဗံ မညေယ္ယာ’တိ။ သော ခော အဟံ, ဘန္တေ, အဇိတသ္သ ကေသကမ္ဗလသ္သ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံ နပ္ပဋိက္ကောသိံ။ အနဘိနန္ဒိတ္ဝာ အပ္ပဋိက္ကောသိတ္ဝာ အနတ္တမနော အနတ္တမနဝာစံ အနိစ္ဆာရေတ္ဝာ တမေဝ ဝာစံ အနုဂ္ဂဏ္ဟန္တော အနိက္ကုဇ္ဇန္တော ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံ။
172. ‘‘Itthaṃ kho me, bhante, ajito kesakambalo sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno ucchedaṃ byākāsi. Seyyathāpi, bhante, ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ byākareyya , labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ byākareyya; evameva kho me, bhante, ajito kesakambalo sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno ucchedaṃ byākāsi. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ti. So kho ahaṃ, bhante, ajitassa kesakambalassa bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā anattamano anattamanavācaṃ anicchāretvā tameva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ.
ပကုဓကစ္စာယနဝာဒော
Pakudhakaccāyanavādo
၁၇၃. ‘‘ဧကမိဒာဟံ, ဘန္တေ, သမယံ ယေန ပကုဓော ကစ္စာယနော တေနုပသင္ကမိံ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပကုဓေန ကစ္စာယနေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အဟံ, ဘန္တေ, ပကုဓံ ကစ္စာယနံ ဧတဒဝောစံ – ‘ယထာ နု ခော ဣမာနိ, ဘော ကစ္စာယန, ပုထုသိပ္ပာယတနာနိ။ပေ.။ သက္ကာ နု ခော, ဘော ကစ္စာယန, ဧဝမေဝ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပညပေတု’န္တိ?
173. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhante, samayaṃ yena pakudho kaccāyano tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā pakudhena kaccāyanena saddhiṃ sammodiṃ. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho ahaṃ, bhante, pakudhaṃ kaccāyanaṃ etadavocaṃ – ‘yathā nu kho imāni, bho kaccāyana, puthusippāyatanāni…pe… sakkā nu kho, bho kaccāyana, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?
၁၇၄. ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, ပကုဓော ကစ္စာယနော မံ ဧတဒဝောစ – ‘သတ္တိမေ, မဟာရာဇ, ကာယာ အကဋာ အကဋဝိဓာ အနိမ္မိတာ အနိမ္မာတာ ဝဉ္ဈာ ကူဋဋ္ဌာ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ။ တေ န ဣဉ္ဇန္တိ , န ဝိပရိဏမန္တိ, န အညမညံ ဗ္ယာဗာဓေန္တိ, နာလံ အညမညသ္သ သုခာယ ဝာ ဒုက္ခာယ ဝာ သုခဒုက္ခာယ ဝာ။ ကတမေ သတ္တ? ပထဝိကာယော, အာပောကာယော, တေဇောကာယော, ဝာယောကာယော, သုခေ, ဒုက္ခေ, ဇီဝေ သတ္တမေ – ဣမေ သတ္တ ကာယာ အကဋာ အကဋဝိဓာ အနိမ္မိတာ အနိမ္မာတာ ဝဉ္ဈာ ကူဋဋ္ဌာ ဧသိကဋ္ဌာယိဋ္ဌိတာ။ တေ န ဣဉ္ဇန္တိ, န ဝိပရိဏမန္တိ, န အညမညံ ဗ္ယာဗာဓေန္တိ, နာလံ အညမညသ္သ သုခာယ ဝာ ဒုက္ခာယ ဝာ သုခဒုက္ခာယ ဝာ။ တတ္ထ နတ္ထိ ဟန္တာ ဝာ ဃာတေတာ ဝာ, သောတာ ဝာ သာဝေတာ ဝာ, ဝိညာတာ ဝာ ဝိညာပေတာ ဝာ။ ယောပိ တိဏ္ဟေန သတ္ထေန သီသံ ဆိန္ဒတိ, န ကောစိ ကိဉ္စိ 43 ဇီဝိတာ ဝောရောပေတိ; သတ္တန္နံ တ္ဝေဝ 44 ကာယာနမန္တရေန သတ္ထံ ဝိဝရမနုပတတီ’တိ။
174. ‘‘Evaṃ vutte, bhante, pakudho kaccāyano maṃ etadavoca – ‘sattime, mahārāja, kāyā akaṭā akaṭavidhā animmitā animmātā vañjhā kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā. Te na iñjanti , na vipariṇamanti, na aññamaññaṃ byābādhenti, nālaṃ aññamaññassa sukhāya vā dukkhāya vā sukhadukkhāya vā. Katame satta? Pathavikāyo, āpokāyo, tejokāyo, vāyokāyo, sukhe, dukkhe, jīve sattame – ime satta kāyā akaṭā akaṭavidhā animmitā animmātā vañjhā kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā. Te na iñjanti, na vipariṇamanti, na aññamaññaṃ byābādhenti, nālaṃ aññamaññassa sukhāya vā dukkhāya vā sukhadukkhāya vā. Tattha natthi hantā vā ghātetā vā, sotā vā sāvetā vā, viññātā vā viññāpetā vā. Yopi tiṇhena satthena sīsaṃ chindati, na koci kiñci 45 jīvitā voropeti; sattannaṃ tveva 46 kāyānamantarena satthaṃ vivaramanupatatī’ti.
၁၇၅. ‘‘ဣတ္ထံ ခော မေ, ဘန္တေ, ပကုဓော ကစ္စာယနော သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုဋ္ဌော သမာနော အညေန အညံ ဗ္ယာကာသိ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, အမ္ဗံ ဝာ ပုဋ္ဌော လဗုဇံ ဗ္ယာကရေယ္ယ, လဗုဇံ ဝာ ပုဋ္ဌော အမ္ဗံ ဗ္ယာကရေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော မေ, ဘန္တေ, ပကုဓော ကစ္စာယနော သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုဋ္ဌော သမာနော အညေန အညံ ဗ္ယာကာသိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကထဉ္ဟိ နာမ မာဒိသော သမဏံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝာ ဝိဇိတေ ဝသန္တံ အပသာဒေတဗ္ဗံ မညေယ္ယာ’တိ။ သော ခော အဟံ, ဘန္တေ, ပကုဓသ္သ ကစ္စာယနသ္သ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံ နပ္ပဋိက္ကောသိံ, အနဘိနန္ဒိတ္ဝာ အပ္ပဋိက္ကောသိတ္ဝာ အနတ္တမနော, အနတ္တမနဝာစံ အနိစ္ဆာရေတ္ဝာ တမေဝ ဝာစံ အနုဂ္ဂဏ္ဟန္တော အနိက္ကုဇ္ဇန္တော ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံ။
175. ‘‘Itthaṃ kho me, bhante, pakudho kaccāyano sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno aññena aññaṃ byākāsi. Seyyathāpi, bhante, ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ byākareyya, labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ byākareyya; evameva kho me, bhante, pakudho kaccāyano sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno aññena aññaṃ byākāsi. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ti. So kho ahaṃ, bhante, pakudhassa kaccāyanassa bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ, anabhinanditvā appaṭikkositvā anattamano, anattamanavācaṃ anicchāretvā tameva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ.
နိဂဏ္ဌနာဋပုတ္တဝာဒော
Nigaṇṭhanāṭaputtavādo
၁၇၆. ‘‘ဧကမိဒာဟံ, ဘန္တေ, သမယံ ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင္ကမိံ ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ နိဂဏ္ဌေန နာဋပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အဟံ, ဘန္တေ, နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစံ – ‘ယထာ နု ခော ဣမာနိ, ဘော အဂ္ဂိဝေသ္သန, ပုထုသိပ္ပာယတနာနိ။ပေ.။ သက္ကာ နု ခော, ဘော အဂ္ဂိဝေသ္သန, ဧဝမေဝ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပညပေတု’န္တိ?
176. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhante, samayaṃ yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkamiṃ ; upasaṅkamitvā nigaṇṭhena nāṭaputtena saddhiṃ sammodiṃ. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho ahaṃ, bhante, nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavocaṃ – ‘yathā nu kho imāni, bho aggivessana, puthusippāyatanāni…pe… sakkā nu kho, bho aggivessana, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?
၁၇၇. ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော မံ ဧတဒဝောစ – ‘ဣဓ, မဟာရာဇ, နိဂဏ္ဌော စာတုယာမသံဝရသံဝုတော ဟောတိ။ ကထဉ္စ, မဟာရာဇ, နိဂဏ္ဌော စာတုယာမသံဝရသံဝုတော ဟောတိ? ဣဓ, မဟာရာဇ, နိဂဏ္ဌော သဗ္ဗဝာရိဝာရိတော စ ဟောတိ, သဗ္ဗဝာရိယုတ္တော စ, သဗ္ဗဝာရိဓုတော စ, သဗ္ဗဝာရိဖုဋော စ။ ဧဝံ ခော, မဟာရာဇ, နိဂဏ္ဌော စာတုယာမသံဝရသံဝုတော ဟောတိ ။ ယတော ခော, မဟာရာဇ, နိဂဏ္ဌော ဧဝံ စာတုယာမသံဝရသံဝုတော ဟောတိ; အယံ ဝုစ္စတိ, မဟာရာဇ, နိဂဏ္ဌော 47 ဂတတ္တော စ ယတတ္တော စ ဌိတတ္တော စာ’တိ။
177. ‘‘Evaṃ vutte, bhante, nigaṇṭho nāṭaputto maṃ etadavoca – ‘idha, mahārāja, nigaṇṭho cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti. Kathañca, mahārāja, nigaṇṭho cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti? Idha, mahārāja, nigaṇṭho sabbavārivārito ca hoti, sabbavāriyutto ca, sabbavāridhuto ca, sabbavāriphuṭo ca. Evaṃ kho, mahārāja, nigaṇṭho cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti . Yato kho, mahārāja, nigaṇṭho evaṃ cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti; ayaṃ vuccati, mahārāja, nigaṇṭho 48 gatatto ca yatatto ca ṭhitatto cā’ti.
၁၇၈. ‘‘ဣတ္ထံ ခော မေ, ဘန္တေ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုဋ္ဌော သမာနော စာတုယာမသံဝရံ ဗ္ယာကာသိ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, အမ္ဗံ ဝာ ပုဋ္ဌော လဗုဇံ ဗ္ယာကရေယ္ယ, လဗုဇံ ဝာ ပုဋ္ဌော အမ္ဗံ ဗ္ယာကရေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော မေ, ဘန္တေ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုဋ္ဌော သမာနော စာတုယာမသံဝရံ ဗ္ယာကာသိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကထဉ္ဟိ နာမ မာဒိသော သမဏံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝာ ဝိဇိတေ ဝသန္တံ အပသာဒေတဗ္ဗံ မညေယ္ယာ’တိ ။ သော ခော အဟံ, ဘန္တေ, နိဂဏ္ဌသ္သ နာဋပုတ္တသ္သ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံ နပ္ပဋိက္ကောသိံ။ အနဘိနန္ဒိတ္ဝာ အပ္ပဋိက္ကောသိတ္ဝာ အနတ္တမနော အနတ္တမနဝာစံ အနိစ္ဆာရေတ္ဝာ တမေဝ ဝာစံ အနုဂ္ဂဏ္ဟန္တော အနိက္ကုဇ္ဇန္တော ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံ။
178. ‘‘Itthaṃ kho me, bhante, nigaṇṭho nāṭaputto sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno cātuyāmasaṃvaraṃ byākāsi. Seyyathāpi, bhante, ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ byākareyya, labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ byākareyya; evameva kho me, bhante, nigaṇṭho nāṭaputto sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno cātuyāmasaṃvaraṃ byākāsi. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ti . So kho ahaṃ, bhante, nigaṇṭhassa nāṭaputtassa bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā anattamano anattamanavācaṃ anicchāretvā tameva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ.
သဉ္စယဗေလဋ္ဌပုတ္တဝာဒော
Sañcayabelaṭṭhaputtavādo
၁၇၉. ‘‘ဧကမိဒာဟံ, ဘန္တေ, သမယံ ယေန သဉ္စယော ဗေလဋ္ဌပုတ္တော တေနုပသင္ကမိံ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သဉ္စယေန ဗေလဋ္ဌပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အဟံ ဘန္တေ, သဉ္စယံ ဗေလဋ္ဌပုတ္တံ ဧတဒဝောစံ – ‘ယထာ နု ခော ဣမာနိ, ဘော သဉ္စယ, ပုထုသိပ္ပာယတနာနိ။ပေ.။ သက္ကာ နု ခော, ဘော သဉ္စယ, ဧဝမေဝ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပညပေတု’န္တိ?
179. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhante, samayaṃ yena sañcayo belaṭṭhaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā sañcayena belaṭṭhaputtena saddhiṃ sammodiṃ. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinno kho ahaṃ bhante, sañcayaṃ belaṭṭhaputtaṃ etadavocaṃ – ‘yathā nu kho imāni, bho sañcaya, puthusippāyatanāni…pe… sakkā nu kho, bho sañcaya, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?
၁၈၀. ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, သဉ္စယော ဗေလဋ္ဌပုတ္တော မံ ဧတဒဝောစ – ‘အတ္ထိ ပရော လောကောတိ ဣတိ စေ မံ ပုစ္ဆသိ, အတ္ထိ ပရော လောကောတိ ဣတိ စေ မေ အသ္သ, အတ္ထိ ပရော လောကောတိ ဣတိ တေ နံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ။ ဧဝန္တိပိ မေ နော, တထာတိပိ မေ နော, အညထာတိပိ မေ နော, နောတိပိ မေ နော, နော နောတိပိ မေ နော။ နတ္ထိ ပရော လောကော။ပေ.။ အတ္ထိ စ နတ္ထိ စ ပရော လောကော။ပေ.။ နေဝတ္ထိ န နတ္ထိ ပရော လောကော။ပေ.။ အတ္ထိ သတ္တာ ဩပပာတိကာ။ပေ.။ နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပာတိကာ။ပေ.။ အတ္ထိ စ နတ္ထိ စ သတ္တာ ဩပပာတိကာ။ပေ.။ နေဝတ္ထိ န နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပာတိကာ။ပေ.။ အတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပာကော။ပေ.။ နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပာကော။ပေ.။အတ္ထိ စ နတ္ထိ စ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပာကော။ပေ.။ နေဝတ္ထိ န နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပာကော။ပေ.။ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ။ပေ.။ န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ။ပေ.။ ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ။ပေ.။ နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာတိ ဣတိ စေ မံ ပုစ္ဆသိ, နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာတိ ဣတိ စေ မေ အသ္သ, နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာတိ ဣတိ တေ နံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ။ ဧဝန္တိပိ မေ နော, တထာတိပိ မေ နော, အညထာတိပိ မေ နော, နောတိပိ မေ နော, နော နောတိပိ မေ နော’တိ။
180. ‘‘Evaṃ vutte, bhante, sañcayo belaṭṭhaputto maṃ etadavoca – ‘atthi paro lokoti iti ce maṃ pucchasi, atthi paro lokoti iti ce me assa, atthi paro lokoti iti te naṃ byākareyyaṃ. Evantipi me no, tathātipi me no, aññathātipi me no, notipi me no, no notipi me no. Natthi paro loko…pe… atthi ca natthi ca paro loko…pe… nevatthi na natthi paro loko…pe… atthi sattā opapātikā…pe… natthi sattā opapātikā…pe… atthi ca natthi ca sattā opapātikā…pe… nevatthi na natthi sattā opapātikā…pe… atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe… natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe…atthi ca natthi ca sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe… nevatthi na natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko…pe… hoti tathāgato paraṃ maraṇā…pe… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā…pe… hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti iti ce maṃ pucchasi, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti iti ce me assa, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti iti te naṃ byākareyyaṃ. Evantipi me no, tathātipi me no, aññathātipi me no, notipi me no, no notipi me no’ti.
၁၈၁. ‘‘ဣတ္ထံ ခော မေ, ဘန္တေ, သဉ္စယော ဗေလဋ္ဌပုတ္တော သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုဋ္ဌော သမာနော ဝိက္ခေပံ ဗ္ယာကာသိ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, အမ္ဗံ ဝာ ပုဋ္ဌော လဗုဇံ ဗ္ယာကရေယ္ယ, လဗုဇံ ဝာ ပုဋ္ဌော အမ္ဗံ ဗ္ယာကရေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော မေ, ဘန္တေ, သဉ္စယော ဗေလဋ္ဌပုတ္တော သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုဋ္ဌော သမာနော ဝိက္ခေပံ ဗ္ယာကာသိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘အယဉ္စ ဣမေသံ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာနံ သဗ္ဗဗာလော သဗ္ဗမူဠ္ဟော။ ကထဉ္ဟိ နာမ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုဋ္ဌော သမာနော ဝိက္ခေပံ ဗ္ယာကရိသ္သတီ’တိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘ကထဉ္ဟိ နာမ မာဒိသော သမဏံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝာ ဝိဇိတေ ဝသန္တံ အပသာဒေတဗ္ဗံ မညေယ္ယာ’တိ။ သော ခော အဟံ, ဘန္တေ, သဉ္စယသ္သ ဗေလဋ္ဌပုတ္တသ္သ ဘာသိတံ နေဝ အဘိနန္ဒိံ နပ္ပဋိက္ကောသိံ။ အနဘိနန္ဒိတ္ဝာ အပ္ပဋိက္ကောသိတ္ဝာ အနတ္တမနော အနတ္တမနဝာစံ အနိစ္ဆာရေတ္ဝာ တမေဝ ဝာစံ အနုဂ္ဂဏ္ဟန္တော အနိက္ကုဇ္ဇန္တော ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိံ။
181. ‘‘Itthaṃ kho me, bhante, sañcayo belaṭṭhaputto sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno vikkhepaṃ byākāsi. Seyyathāpi, bhante, ambaṃ vā puṭṭho labujaṃ byākareyya, labujaṃ vā puṭṭho ambaṃ byākareyya; evameva kho me, bhante, sañcayo belaṭṭhaputto sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno vikkhepaṃ byākāsi. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘ayañca imesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ sabbabālo sabbamūḷho. Kathañhi nāma sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ puṭṭho samāno vikkhepaṃ byākarissatī’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ apasādetabbaṃ maññeyyā’ti. So kho ahaṃ, bhante, sañcayassa belaṭṭhaputtassa bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ. Anabhinanditvā appaṭikkositvā anattamano anattamanavācaṃ anicchāretvā tameva vācaṃ anuggaṇhanto anikkujjanto uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ.
ပဌမသန္ဒိဋ္ဌိကသာမညဖလံ
Paṭhamasandiṭṭhikasāmaññaphalaṃ
၁၈၂. ‘‘သောဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တမ္ပိ ပုစ္ဆာမိ – ‘ယထာ နု ခော ဣမာနိ, ဘန္တေ, ပုထုသိပ္ပာယတနာနိ သေယ္ယထိဒံ – ဟတ္ထာရောဟာ အသ္သာရောဟာ ရထိကာ ဓနုဂ္ဂဟာ စေလကာ စလကာ ပိဏ္ဍဒာယကာ ဥဂ္ဂာ ရာဇပုတ္တာ ပက္ခန္ဒိနော မဟာနာဂာ သူရာ စမ္မယောဓိနော ဒာသိကပုတ္တာ အာဠာရိကာ ကပ္ပကာ န္ဟာပကာ သူဒာ မာလာကာရာ ရဇကာ ပေသကာရာ နဠကာရာ ကုမ္ဘကာရာ ဂဏကာ မုဒ္ဒိကာ, ယာနိ ဝာ ပနညာနိပိ ဧဝံဂတာနိ ပုထုသိပ္ပာယတနာနိ, တေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သိပ္ပဖလံ ဥပဇီဝန္တိ, တေ တေန အတ္တာနံ သုခေန္တိ ပီဏေန္တိ, မာတာပိတရော သုခေန္တိ ပီဏေန္တိ, ပုတ္တဒာရံ သုခေန္တိ ပီဏေန္တိ, မိတ္တာမစ္စေ သုခေန္တိ ပီဏေန္တိ, သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု ဥဒ္ဓဂ္ဂိကံ ဒက္ခိဏံ ပတိဋ္ဌပေန္တိ သောဝဂ္ဂိကံ သုခဝိပာကံ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ။ သက္ကာ နု ခော မေ , ဘန္တေ, ဧဝမေဝ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပညပေတု’န္တိ?
182. ‘‘Sohaṃ, bhante, bhagavantampi pucchāmi – ‘yathā nu kho imāni, bhante, puthusippāyatanāni seyyathidaṃ – hatthārohā assārohā rathikā dhanuggahā celakā calakā piṇḍadāyakā uggā rājaputtā pakkhandino mahānāgā sūrā cammayodhino dāsikaputtā āḷārikā kappakā nhāpakā sūdā mālākārā rajakā pesakārā naḷakārā kumbhakārā gaṇakā muddikā, yāni vā panaññānipi evaṃgatāni puthusippāyatanāni, te diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sippaphalaṃ upajīvanti, te tena attānaṃ sukhenti pīṇenti, mātāpitaro sukhenti pīṇenti, puttadāraṃ sukhenti pīṇenti, mittāmacce sukhenti pīṇenti, samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhapenti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ. Sakkā nu kho me , bhante, evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’nti?
၁၈၃. ‘‘သက္ကာ, မဟာရာဇ။ တေန ဟိ, မဟာရာဇ, တညေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိသ္သာမိ။ ယထာ တေ ခမေယ္ယ, တထာ နံ ဗ္ယာကရေယ္ယာသိ။ တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ဣဓ တေ အသ္သ ပုရိသော ဒာသော ကမ္မကာရော 49 ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယီ ပစ္ဆာနိပာတီ ကိင္ကာရပဋိသ္သာဝီ မနာပစာရီ ပိယဝာဒီ မုခုလ္လောကကော 50။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အစ္ဆရိယံ, ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ, ဝတ ဘော, ပုညာနံ ဂတိ, ပုညာနံ ဝိပာကော။ အယဉ္ဟိ ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော မနုသ္သော ; အဟမ္ပိ မနုသ္သော။ အယဉ္ဟိ ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ, ဒေဝော မညေ။ အဟံ ပနမ္ဟိသ္သ ဒာသော ကမ္မကာရော ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယီ ပစ္ဆာနိပာတီ ကိင္ကာရပဋိသ္သာဝီ မနာပစာရီ ပိယဝာဒီ မုခုလ္လောကကော။ သော ဝတသ္သာဟံ ပုညာနိ ကရေယ္ယံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယ’န္တိ။ သော အပရေန သမယေန ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ကာယေန သံဝုတော ဝိဟရေယ္ယ, ဝာစာယ သံဝုတော ဝိဟရေယ္ယ, မနသာ သံဝုတော ဝိဟရေယ္ယ, ဃာသစ္ဆာဒနပရမတာယ သန္တုဋ္ဌော, အဘိရတော ပဝိဝေကေ။ တံ စေ တေ ပုရိသာ ဧဝမာရောစေယ္ယုံ – ‘ယဂ္ဃေ ဒေဝ ဇာနေယ္ယာသိ, ယော တေ သော ပုရိသော 51 ဒာသော ကမ္မကာရော ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယီ ပစ္ဆာနိပာတီ ကိင္ကာရပဋိသ္သာဝီ မနာပစာရီ ပိယဝာဒီ မုခုလ္လောကကော; သော, ဒေဝ, ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ကာယေန သံဝုတော ဝိဟရတိ, ဝာစာယ သံဝုတော ဝိဟရတိ, မနသာ သံဝုတော ဝိဟရတိ, ဃာသစ္ဆာဒနပရမတာယ သန္တုဋ္ဌော, အဘိရတော ပဝိဝေကေ’တိ။ အပိ နု တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာသိ – ‘ဧတု မေ, ဘော, သော ပုရိသော, ပုနဒေဝ ဟောတု ဒာသော ကမ္မကာရော ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယီ ပစ္ဆာနိပာတီ ကိင္ကာရပဋိသ္သာဝီ မနာပစာရီ ပိယဝာဒီ မုခုလ္လောကကော’တိ?
183. ‘‘Sakkā, mahārāja. Tena hi, mahārāja, taññevettha paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya, tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha te assa puriso dāso kammakāro 52 pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī mukhullokako 53. Tassa evamassa – ‘acchariyaṃ, vata bho, abbhutaṃ, vata bho, puññānaṃ gati, puññānaṃ vipāko. Ayañhi rājā māgadho ajātasattu vedehiputto manusso ; ahampi manusso. Ayañhi rājā māgadho ajātasattu vedehiputto pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti, devo maññe. Ahaṃ panamhissa dāso kammakāro pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī mukhullokako. So vatassāhaṃ puññāni kareyyaṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So aparena samayena kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya. So evaṃ pabbajito samāno kāyena saṃvuto vihareyya, vācāya saṃvuto vihareyya, manasā saṃvuto vihareyya, ghāsacchādanaparamatāya santuṭṭho, abhirato paviveke. Taṃ ce te purisā evamāroceyyuṃ – ‘yagghe deva jāneyyāsi, yo te so puriso 54 dāso kammakāro pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī mukhullokako; so, deva, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. So evaṃ pabbajito samāno kāyena saṃvuto viharati, vācāya saṃvuto viharati, manasā saṃvuto viharati, ghāsacchādanaparamatāya santuṭṭho, abhirato paviveke’ti. Api nu tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘etu me, bho, so puriso, punadeva hotu dāso kammakāro pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī mukhullokako’ti?
၁၈၄. ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ။ အထ ခော နံ မယမေဝ အဘိဝာဒေယ္ယာမပိ , ပစ္စုဋ္ဌေယ္ယာမပိ, အာသနေနပိ နိမန္တေယ္ယာမ, အဘိနိမန္တေယ္ယာမပိ နံ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ, ဓမ္မိကမ္ပိသ္သ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟေယ္ယာမာ’’တိ။
184. ‘‘No hetaṃ, bhante. Atha kho naṃ mayameva abhivādeyyāmapi , paccuṭṭheyyāmapi, āsanenapi nimanteyyāma, abhinimanteyyāmapi naṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi, dhammikampissa rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidaheyyāmā’’ti.
၁၈၅. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ယဒိ ဧဝံ သန္တေ ဟောတိ ဝာ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ နော ဝာ’’တိ? ‘‘အဒ္ဓာ ခော, ဘန္တေ, ဧဝံ သန္တေ ဟောတိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလ’’န္တိ။ ‘‘ဣဒံ ခော တေ, မဟာရာဇ, မယာ ပဌမံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပညတ္တ’’န္တိ။
185. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadi evaṃ sante hoti vā sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ no vā’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante hoti sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphala’’nti. ‘‘Idaṃ kho te, mahārāja, mayā paṭhamaṃ diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññatta’’nti.
ဒုတိယသန္ဒိဋ္ဌိကသာမညဖလံ
Dutiyasandiṭṭhikasāmaññaphalaṃ
၁၈၆. ‘‘သက္ကာ ပန, ဘန္တေ, အညမ္ပိ ဧဝမေဝ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပညပေတု’’န္တိ? ‘‘သက္ကာ, မဟာရာဇ။ တေန ဟိ, မဟာရာဇ, တညေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိသ္သာမိ။ ယထာ တေ ခမေယ္ယ, တထာ နံ ဗ္ယာကရေယ္ယာသိ။ တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ဣဓ တေ အသ္သ ပုရိသော ကသ္သကော ဂဟပတိကော ကရကာရကော ရာသိဝဍ္ဎကော။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော, ပုညာနံ ဂတိ, ပုညာနံ ဝိပာကော။ အယဉ္ဟိ ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော မနုသ္သော, အဟမ္ပိ မနုသ္သော။ အယဉ္ဟိ ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ, ဒေဝော မညေ။ အဟံ ပနမ္ဟိသ္သ ကသ္သကော ဂဟပတိကော ကရကာရကော ရာသိဝဍ္ဎကော။ သော ဝတသ္သာဟံ ပုညာနိ ကရေယ္ယံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယ’န္တိ။
186. ‘‘Sakkā pana, bhante, aññampi evameva diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetu’’nti? ‘‘Sakkā, mahārāja. Tena hi, mahārāja, taññevettha paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya, tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha te assa puriso kassako gahapatiko karakārako rāsivaḍḍhako. Tassa evamassa – ‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, puññānaṃ gati, puññānaṃ vipāko. Ayañhi rājā māgadho ajātasattu vedehiputto manusso, ahampi manusso. Ayañhi rājā māgadho ajātasattu vedehiputto pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti, devo maññe. Ahaṃ panamhissa kassako gahapatiko karakārako rāsivaḍḍhako. So vatassāhaṃ puññāni kareyyaṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti.
‘‘သော အပရေန သမယေန အပ္ပံ ဝာ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝာ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ, အပ္ပံ ဝာ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝာ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ကာယေန သံဝုတော ဝိဟရေယ္ယ, ဝာစာယ သံဝုတော ဝိဟရေယ္ယ, မနသာ သံဝုတော ဝိဟရေယ္ယ, ဃာသစ္ဆာဒနပရမတာယ သန္တုဋ္ဌော, အဘိရတော ပဝိဝေကေ။ တံ စေ တေ ပုရိသာ ဧဝမာရောစေယ္ယုံ – ‘ယဂ္ဃေ, ဒေဝ ဇာနေယ္ယာသိ, ယော တေ သော ပုရိသော 55 ကသ္သကော ဂဟပတိကော ကရကာရကော ရာသိဝဍ္ဎကော; သော ဒေဝ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ကာယေန သံဝုတော ဝိဟရတိ, ဝာစာယ သံဝုတော ဝိဟရတိ, မနသာ သံဝုတော ဝိဟရတိ, ဃာသစ္ဆာဒနပရမတာယ သန္တုဋ္ဌော, အဘိရတော ပဝိဝေကေ’’တိ။ အပိ နု တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာသိ – ‘ဧတု မေ, ဘော, သော ပုရိသော, ပုနဒေဝ ဟောတု ကသ္သကော ဂဟပတိကော ကရကာရကော ရာသိဝဍ္ဎကော’တိ?
‘‘So aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya, appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya. So evaṃ pabbajito samāno kāyena saṃvuto vihareyya, vācāya saṃvuto vihareyya, manasā saṃvuto vihareyya, ghāsacchādanaparamatāya santuṭṭho, abhirato paviveke. Taṃ ce te purisā evamāroceyyuṃ – ‘yagghe, deva jāneyyāsi, yo te so puriso 56 kassako gahapatiko karakārako rāsivaḍḍhako; so deva kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. So evaṃ pabbajito samāno kāyena saṃvuto viharati, vācāya saṃvuto viharati, manasā saṃvuto viharati, ghāsacchādanaparamatāya santuṭṭho, abhirato paviveke’’ti. Api nu tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘etu me, bho, so puriso, punadeva hotu kassako gahapatiko karakārako rāsivaḍḍhako’ti?
၁၈၇. ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ။ အထ ခော နံ မယမေဝ အဘိဝာဒေယ္ယာမပိ, ပစ္စုဋ္ဌေယ္ယာမပိ, အာသနေနပိ နိမန္တေယ္ယာမ, အဘိနိမန္တေယ္ယာမပိ နံ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ, ဓမ္မိကမ္ပိသ္သ ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိံ သံဝိဒဟေယ္ယာမာ’’တိ။
187. ‘‘No hetaṃ, bhante. Atha kho naṃ mayameva abhivādeyyāmapi, paccuṭṭheyyāmapi, āsanenapi nimanteyyāma, abhinimanteyyāmapi naṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi, dhammikampissa rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidaheyyāmā’’ti.
၁၈၈. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ? ယဒိ ဧဝံ သန္တေ ဟောတိ ဝာ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ နော ဝာ’’တိ? ‘‘အဒ္ဓာ ခော, ဘန္တေ, ဧဝံ သန္တေ ဟောတိ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလ’’န္တိ ။ ‘‘ဣဒံ ခော တေ, မဟာရာဇ, မယာ ဒုတိယံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပညတ္တ’’န္တိ။
188. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja? Yadi evaṃ sante hoti vā sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ no vā’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante hoti sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphala’’nti . ‘‘Idaṃ kho te, mahārāja, mayā dutiyaṃ diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññatta’’nti.
ပဏီတတရသာမညဖလံ
Paṇītatarasāmaññaphalaṃ
၁၈၉. ‘‘သက္ကာ ပန, ဘန္တေ, အညမ္ပိ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပညပေတုံ ဣမေဟိ သန္ဒိဋ္ဌိကေဟိ သာမညဖလေဟိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စာ’’တိ? ‘‘သက္ကာ, မဟာရာဇ။ တေန ဟိ, မဟာရာဇ, သုဏောဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။
189. ‘‘Sakkā pana, bhante, aññampi diṭṭheva dhamme sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ paññapetuṃ imehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañcā’’ti? ‘‘Sakkā, mahārāja. Tena hi, mahārāja, suṇohi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavato paccassosi.
၁၉၀. ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣဓ, မဟာရာဇ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗ္ရဟ္မကံ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုသ္သံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။
190. Bhagavā etadavoca – ‘‘idha, mahārāja, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti.
၁၉၁. ‘‘တံ ဓမ္မံ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝာ ဂဟပတိပုတ္တော ဝာ အညတရသ္မိံ ဝာ ကုလေ ပစ္စာဇာတော။ သော တံ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ။ သော တေန သဒ္ဓာပဋိလာဘေန သမန္နာဂတော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သမ္ဗာဓော ဃရာဝာသော ရဇောပထော, အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင္ခလိခိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယ’န္တိ။
191. ‘‘Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā aññatarasmiṃ vā kule paccājāto. So taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati. So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati – ‘sambādho gharāvāso rajopatho, abbhokāso pabbajjā. Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti.
၁၉၂. ‘‘သော အပရေန သမယေန အပ္ပံ ဝာ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝာ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ အပ္ပံ ဝာ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝာ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇတိ။
192. ‘‘So aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
၁၉၃. ‘‘သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ပာတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂောစရသမ္ပန္နော, အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒသ္သာဝီ, သမာဒာယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု, ကာယကမ္မဝစီကမ္မေန သမန္နာဂတော ကုသလေန, ပရိသုဒ္ဓာဇီဝော သီလသမ္ပန္နော, ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရော 57, သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော, သန္တုဋ္ဌော။
193. ‘‘So evaṃ pabbajito samāno pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu, kāyakammavacīkammena samannāgato kusalena, parisuddhājīvo sīlasampanno, indriyesu guttadvāro 58, satisampajaññena samannāgato, santuṭṭho.
စူဠသီလံ
Cūḷasīlaṃ
၁၉၄. ‘‘ကထဉ္စ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ? ဣဓ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ပာဏာတိပာတံ ပဟာယ ပာဏာတိပာတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော သဗ္ဗပာဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟရတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
194. ‘‘Kathañca, mahārāja, bhikkhu sīlasampanno hoti? Idha, mahārāja, bhikkhu pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti. Nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
‘‘အဒိန္နာဒာနံ ပဟာယ အဒိန္နာဒာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ ဒိန္နာဒာယီ ဒိန္နပာဋိကင္ခီ, အထေနေန သုစိဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
‘‘Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī, athenena sucibhūtena attanā viharati. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
‘‘အဗ္ရဟ္မစရိယံ ပဟာယ ဗ္ရဟ္မစာရီ ဟောတိ အာရာစာရီ ဝိရတော မေထုနာ ဂာမဓမ္မာ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
‘‘Abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī hoti ārācārī virato methunā gāmadhammā. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
‘‘မုသာဝာဒံ ပဟာယ မုသာဝာဒာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ သစ္စဝာဒီ သစ္စသန္ဓော ထေတော ပစ္စယိကော အဝိသံဝာဒကော လောကသ္သ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
‘‘Musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
‘‘ပိသုဏံ ဝာစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝာစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ဣတော သုတ္ဝာ န အမုတ္ရ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒာယ; အမုတ္ရ ဝာ သုတ္ဝာ န ဣမေသံ အက္ခာတာ, အမူသံ ဘေဒာယ။ ဣတိ ဘိန္နာနံ ဝာ သန္ဓာတာ, သဟိတာနံ ဝာ အနုပ္ပဒာတာ, သမဂ္ဂာရာမော သမဂ္ဂရတော သမဂ္ဂနန္ဒီ သမဂ္ဂကရဏိံ ဝာစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
‘‘Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti; ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya; amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā, amūsaṃ bhedāya. Iti bhinnānaṃ vā sandhātā, sahitānaṃ vā anuppadātā, samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
‘‘ဖရုသံ ဝာစံ ပဟာယ ဖရုသာယ ဝာစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ; ယာ သာ ဝာစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခာ ပေမနီယာ ဟဒယင္ဂမာ ပောရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပာ တထာရူပိံ ဝာစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
‘‘Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti; yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
‘‘သမ္ဖပ္ပလာပံ ပဟာယ သမ္ဖပ္ပလာပာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ ကာလဝာဒီ ဘူတဝာဒီ အတ္ထဝာဒီ ဓမ္မဝာဒီ ဝိနယဝာဒီ, နိဓာနဝတိံ ဝာစံ ဘာသိတာ ဟောတိ ကာလေန သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
‘‘Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī, nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
‘‘ဗီဇဂာမဘူတဂာမသမာရမ္ဘာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ပေ.။ ဧကဘတ္တိကော ဟောတိ ရတ္တူပရတော ဝိရတော ဝိကာလဘောဇနာ။ နစ္စဂီတဝာဒိတဝိသူကဒသ္သနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ မာလာဂန္ဓဝိလေပနဓာရဏမဏ္ဍနဝိဘူသနဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဥစ္စာသယနမဟာသယနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဇာတရူပရဇတပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ အာမကဓညပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ အာမကမံသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣတ္ထိကုမာရိကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဒာသိဒာသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ အဇေဠကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ကုက္ကုဋသူကရပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဟတ္ထိဂဝသ္သဝဠဝပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ခေတ္တဝတ္ထုပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ ။ ဒူတေယ္ယပဟိဏဂမနာနုယောဂာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ကယဝိက္ကယာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ တုလာကူဋကံသကူဋမာနကူဋာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဥက္ကောဋနဝဉ္စနနိကတိသာစိယောဂာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဆေဒနဝဓဗန္ဓနဝိပရာမောသအာလောပသဟသာကာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
‘‘Bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti…pe… ekabhattiko hoti rattūparato virato vikālabhojanā. Naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato hoti. Mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato hoti. Uccāsayanamahāsayanā paṭivirato hoti. Jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Itthikumārikapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Hatthigavassavaḷavapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato hoti . Dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato hoti. Kayavikkayā paṭivirato hoti. Tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭivirato hoti. Ukkoṭanavañcananikatisāciyogā paṭivirato hoti. Chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
စူဠသီလံ နိဋ္ဌိတံ။
Cūḷasīlaṃ niṭṭhitaṃ.
မဇ္ဈိမသီလံ
Majjhimasīlaṃ
၁၉၅. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပံ ဗီဇဂာမဘူတဂာမသမာရမ္ဘံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – မူလဗီဇံ ခန္ဓဗီဇံ ဖဠုဗီဇံ အဂ္ဂဗီဇံ ဗီဇဗီဇမေဝ ပဉ္စမံ, ဣတိ ဧဝရူပာ ဗီဇဂာမဘူတဂာမသမာရမ္ဘာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
195. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ bījagāmabhūtagāmasamārambhaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – mūlabījaṃ khandhabījaṃ phaḷubījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ, iti evarūpā bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၁၉၆. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပံ သန္နိဓိကာရပရိဘောဂံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – အန္နသန္နိဓိံ ပာနသန္နိဓိံ ဝတ္ထသန္နိဓိံ ယာနသန္နိဓိံ သယနသန္နိဓိံ ဂန္ဓသန္နိဓိံ အာမိသသန္နိဓိံ, ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာ သန္နိဓိကာရပရိဘောဂာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
196. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ sannidhikāraparibhogaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – annasannidhiṃ pānasannidhiṃ vatthasannidhiṃ yānasannidhiṃ sayanasannidhiṃ gandhasannidhiṃ āmisasannidhiṃ, iti vā iti evarūpā sannidhikāraparibhogā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၁၉၇. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပံ ဝိသူကဒသ္သနံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – နစ္စံ ဂီတံ ဝာဒိတံ ပေက္ခံ အက္ခာနံ ပာဏိသ္သရံ ဝေတာဠံ ကုမ္ဘထူဏံ သောဘနကံ စဏ္ဍာလံ ဝံသံ ဓောဝနံ ဟတ္ထိယုဒ္ဓံ အသ္သယုဒ္ဓံ မဟိံသယုဒ္ဓံ ဥသဘယုဒ္ဓံ အဇယုဒ္ဓံ မေဏ္ဍယုဒ္ဓံ ကုက္ကုဋယုဒ္ဓံ ဝဋ္ဋကယုဒ္ဓံ ဒဏ္ဍယုဒ္ဓံ မုဋ္ဌိယုဒ္ဓံ နိဗ္ဗုဒ္ဓံ ဥယ္ယောဓိကံ ဗလဂ္ဂံ သေနာဗ္ယူဟံ အနီကဒသ္သနံ ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာ ဝိသူကဒသ္သနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
197. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ sobhanakaṃ caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā iti evarūpā visūkadassanā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၁၉၈. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပံ ဇူတပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – အဋ္ဌပဒံ ဒသပဒံ အာကာသံ ပရိဟာရပထံ သန္တိကံ ခလိကံ ဃဋိကံ သလာကဟတ္ထံ အက္ခံ ပင္ဂစီရံ ဝင္ကကံ မောက္ခစိကံ စိင္ဂုလိကံ ပတ္တာဠ္ဟကံ ရထကံ ဓနုကံ အက္ခရိကံ မနေသိကံ ယထာဝဇ္ဇံ ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာ ဇူတပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
198. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ jūtappamādaṭṭhānānuyogaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – aṭṭhapadaṃ dasapadaṃ ākāsaṃ parihārapathaṃ santikaṃ khalikaṃ ghaṭikaṃ salākahatthaṃ akkhaṃ paṅgacīraṃ vaṅkakaṃ mokkhacikaṃ ciṅgulikaṃ pattāḷhakaṃ rathakaṃ dhanukaṃ akkharikaṃ manesikaṃ yathāvajjaṃ iti vā iti evarūpā jūtappamādaṭṭhānānuyogā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၁၉၉. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပံ ဥစ္စာသယနမဟာသယနံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – အာသန္ဒိံ ပလ္လင္ကံ ဂောနကံ စိတ္တကံ ပဋိကံ ပဋလိကံ တူလိကံ ဝိကတိကံ ဥဒ္ဒလောမိံ ဧကန္တလောမိံ ကဋ္ဋိသ္သံ ကောသေယ္ယံ ကုတ္တကံ ဟတ္ထတ္ထရံ အသ္သတ္ထရံ ရထတ္ထရံ အဇိနပ္ပဝေဏိံ ကဒလိမိဂပဝရပစ္စတ္ထရဏံ သဥတ္တရစ္ဆဒံ ဥဘတောလောဟိတကူပဓာနံ ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာ ဥစ္စာသယနမဟာသယနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
199. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – āsandiṃ pallaṅkaṃ gonakaṃ cittakaṃ paṭikaṃ paṭalikaṃ tūlikaṃ vikatikaṃ uddalomiṃ ekantalomiṃ kaṭṭissaṃ koseyyaṃ kuttakaṃ hatthattharaṃ assattharaṃ rathattharaṃ ajinappaveṇiṃ kadalimigapavarapaccattharaṇaṃ sauttaracchadaṃ ubhatolohitakūpadhānaṃ iti vā iti evarūpā uccāsayanamahāsayanā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၂၀၀. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပံ မဏ္ဍနဝိဘူသနဋ္ဌာနာနုယောဂံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – ဥစ္ဆာဒနံ ပရိမဒ္ဒနံ န္ဟာပနံ သမ္ဗာဟနံ အာဒာသံ အဉ္ဇနံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ မုခစုဏ္ဏံ မုခလေပနံ ဟတ္ထဗန္ဓံ သိခာဗန္ဓံ ဒဏ္ဍံ နာဠိကံ အသိံ 59 ဆတ္တံ စိတ္ရုပာဟနံ ဥဏ္ဟီသံ မဏိံ ဝာလဗီဇနိံ ဩဒာတာနိ ဝတ္ထာနိ ဒီဃဒသာနိ ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာ မဏ္ဍနဝိဘူသနဋ္ဌာနာနုယောဂာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
200. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ maṇḍanavibhūsanaṭṭhānānuyogaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāgandhavilepanaṃ mukhacuṇṇaṃ mukhalepanaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ daṇḍaṃ nāḷikaṃ asiṃ 60 chattaṃ citrupāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ vālabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni iti vā iti evarūpā maṇḍanavibhūsanaṭṭhānānuyogā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၂၀၁. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပံ တိရစ္ဆာနကထံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – ရာဇကထံ စောရကထံ မဟာမတ္တကထံ သေနာကထံ ဘယကထံ ယုဒ္ဓကထံ အန္နကထံ ပာနကထံ ဝတ္ထကထံ သယနကထံ မာလာကထံ ဂန္ဓကထံ ဉာတိကထံ ယာနကထံ ဂာမကထံ နိဂမကထံ နဂရကထံ ဇနပဒကထံ ဣတ္ထိကထံ 61 သူရကထံ ဝိသိခာကထံ ကုမ္ဘဋ္ဌာနကထံ ပုဗ္ဗပေတကထံ နာနတ္တကထံ လောကက္ခာယိကံ သမုဒ္ဒက္ခာယိကံ ဣတိဘဝာဘဝကထံ ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနကထာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
201. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ 62 sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānakathāya paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၂၀၂. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပံ ဝိဂ္ဂာဟိကကထံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – န တ္ဝံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာသိ, အဟံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာမိ, ကိံ တ္ဝံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနိသ္သသိ, မိစ္ဆာ ပဋိပန္နော တ္ဝမသိ, အဟမသ္မိ သမ္မာ ပဋိပန္နော, သဟိတံ မေ, အသဟိတံ တေ, ပုရေ ဝစနီယံ ပစ္ဆာ အဝစ, ပစ္ဆာ ဝစနီယံ ပုရေ အဝစ, အဓိစိဏ္ဏံ တေ ဝိပရာဝတ္တံ, အာရောပိတော တေ ဝာဒော, နိဂ္ဂဟိတော တ္ဝမသိ, စရ ဝာဒပ္ပမောက္ခာယ, နိဗ္ဗေဌေဟိ ဝာ သစေ ပဟောသီတိ ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာယ ဝိဂ္ဂာဟိကကထာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
202. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ viggāhikakathaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi, micchā paṭipanno tvamasi, ahamasmi sammā paṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te, pure vacanīyaṃ pacchā avaca, pacchā vacanīyaṃ pure avaca, adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo, niggahito tvamasi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosīti iti vā iti evarūpāya viggāhikakathāya paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၂၀၃. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပံ ဒူတေယ္ယပဟိဏဂမနာနုယောဂံ အနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – ရညံ, ရာဇမဟာမတ္တာနံ, ခတ္တိယာနံ, ဗ္ရာဟ္မဏာနံ, ဂဟပတိကာနံ, ကုမာရာနံ – ‘ဣဓ ဂစ္ဆ, အမုတ္ရာဂစ္ဆ, ဣဒံ ဟရ, အမုတ္ရ ဣဒံ အာဟရာ’တိ ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာ ဒူတေယ္ယပဟိဏဂမနာနုယောဂာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
203. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ dūteyyapahiṇagamanānuyogaṃ anuyuttā viharanti. Seyyathidaṃ – raññaṃ, rājamahāmattānaṃ, khattiyānaṃ, brāhmaṇānaṃ, gahapatikānaṃ, kumārānaṃ – ‘idha gaccha, amutrāgaccha, idaṃ hara, amutra idaṃ āharā’ti iti vā iti evarūpā dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၂၀၄. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ကုဟကာ စ ဟောန္တိ လပကာ စ နေမိတ္တိကာ စ နိပ္ပေသိကာ စ လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီံသိတာရော စ။ ဣတိ ဧဝရူပာ ကုဟနလပနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ’’။
204. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te kuhakā ca honti lapakā ca nemittikā ca nippesikā ca lābhena lābhaṃ nijigīṃsitāro ca. Iti evarūpā kuhanalapanā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ’’.
မဇ္ဈိမသီလံ နိဋ္ဌိတံ။
Majjhimasīlaṃ niṭṭhitaṃ.
မဟာသီလံ
Mahāsīlaṃ
၂၀၅. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – အင္ဂံ နိမိတ္တံ ဥပ္ပာတံ သုပိနံ လက္ခဏံ မူသိကစ္ဆိန္နံ အဂ္ဂိဟောမံ ဒဗ္ဗိဟောမံ ထုသဟောမံ ကဏဟောမံ တဏ္ဍုလဟောမံ သပ္ပိဟောမံ တေလဟောမံ မုခဟောမံ လောဟိတဟောမံ အင္ဂဝိဇ္ဇာ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာ ခတ္တဝိဇ္ဇာ သိဝဝိဇ္ဇာ ဘူတဝိဇ္ဇာ ဘူရိဝိဇ္ဇာ အဟိဝိဇ္ဇာ ဝိသဝိဇ္ဇာ ဝိစ္ဆိကဝိဇ္ဇာ မူသိကဝိဇ္ဇာ သကုဏဝိဇ္ဇာ ဝာယသဝိဇ္ဇာ ပက္ကဇ္ဈာနံ သရပရိတ္တာဏံ မိဂစက္ကံ ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
205. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti. Seyyathidaṃ – aṅgaṃ nimittaṃ uppātaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ mūsikacchinnaṃ aggihomaṃ dabbihomaṃ thusahomaṃ kaṇahomaṃ taṇḍulahomaṃ sappihomaṃ telahomaṃ mukhahomaṃ lohitahomaṃ aṅgavijjā vatthuvijjā khattavijjā sivavijjā bhūtavijjā bhūrivijjā ahivijjā visavijjā vicchikavijjā mūsikavijjā sakuṇavijjā vāyasavijjā pakkajjhānaṃ saraparittāṇaṃ migacakkaṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၂၀၆. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – မဏိလက္ခဏံ ဝတ္ထလက္ခဏံ ဒဏ္ဍလက္ခဏံ သတ္ထလက္ခဏံ အသိလက္ခဏံ ဥသုလက္ခဏံ ဓနုလက္ခဏံ အာဝုဓလက္ခဏံ ဣတ္ထိလက္ခဏံ ပုရိသလက္ခဏံ ကုမာရလက္ခဏံ ကုမာရိလက္ခဏံ ဒာသလက္ခဏံ ဒာသိလက္ခဏံ ဟတ္ထိလက္ခဏံ အသ္သလက္ခဏံ မဟိံသလက္ခဏံ ဥသဘလက္ခဏံ ဂောလက္ခဏံ အဇလက္ခဏံ မေဏ္ဍလက္ခဏံ ကုက္ကုဋလက္ခဏံ ဝဋ္ဋကလက္ခဏံ ဂောဓာလက္ခဏံ ကဏ္ဏိကလက္ခဏံ ကစ္ဆပလက္ခဏံ မိဂလက္ခဏံ ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
206. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti. Seyyathidaṃ – maṇilakkhaṇaṃ vatthalakkhaṇaṃ daṇḍalakkhaṇaṃ satthalakkhaṇaṃ asilakkhaṇaṃ usulakkhaṇaṃ dhanulakkhaṇaṃ āvudhalakkhaṇaṃ itthilakkhaṇaṃ purisalakkhaṇaṃ kumāralakkhaṇaṃ kumārilakkhaṇaṃ dāsalakkhaṇaṃ dāsilakkhaṇaṃ hatthilakkhaṇaṃ assalakkhaṇaṃ mahiṃsalakkhaṇaṃ usabhalakkhaṇaṃ golakkhaṇaṃ ajalakkhaṇaṃ meṇḍalakkhaṇaṃ kukkuṭalakkhaṇaṃ vaṭṭakalakkhaṇaṃ godhālakkhaṇaṃ kaṇṇikalakkhaṇaṃ kacchapalakkhaṇaṃ migalakkhaṇaṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၂၀၇. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – ရညံ နိယ္ယာနံ ဘဝိသ္သတိ, ရညံ အနိယ္ယာနံ ဘဝိသ္သတိ, အဗ္ဘန္တရာနံ ရညံ ဥပယာနံ ဘဝိသ္သတိ, ဗာဟိရာနံ ရညံ အပယာနံ ဘဝိသ္သတိ, ဗာဟိရာနံ ရညံ ဥပယာနံ ဘဝိသ္သတိ, အဗ္ဘန္တရာနံ ရညံ အပယာနံ ဘဝိသ္သတိ, အဗ္ဘန္တရာနံ ရညံ ဇယော ဘဝိသ္သတိ, ဗာဟိရာနံ ရညံ ပရာဇယော ဘဝိသ္သတိ, ဗာဟိရာနံ ရညံ ဇယော ဘဝိသ္သတိ, အဗ္ဘန္တရာနံ ရညံ ပရာဇယော ဘဝိသ္သတိ, ဣတိ ဣမသ္သ ဇယော ဘဝိသ္သတိ, ဣမသ္သ ပရာဇယော ဘဝိသ္သတိ ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
207. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti. Seyyathidaṃ – raññaṃ niyyānaṃ bhavissati, raññaṃ aniyyānaṃ bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ upayānaṃ bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ apayānaṃ bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ upayānaṃ bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ apayānaṃ bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ jayo bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ parājayo bhavissati, bāhirānaṃ raññaṃ jayo bhavissati, abbhantarānaṃ raññaṃ parājayo bhavissati, iti imassa jayo bhavissati, imassa parājayo bhavissati iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၂၀၈. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – စန္ဒဂ္ဂာဟော ဘဝိသ္သတိ, သူရိယဂ္ဂာဟော ဘဝိသ္သတိ, နက္ခတ္တဂ္ဂာဟော ဘဝိသ္သတိ, စန္ဒိမသူရိယာနံ ပထဂမနံ ဘဝိသ္သတိ, စန္ဒိမသူရိယာနံ ဥပ္ပထဂမနံ ဘဝိသ္သတိ, နက္ခတ္တာနံ ပထဂမနံ ဘဝိသ္သတိ, နက္ခတ္တာနံ ဥပ္ပထဂမနံ ဘဝိသ္သတိ , ဥက္ကာပာတော ဘဝိသ္သတိ, ဒိသာဍာဟော ဘဝိသ္သတိ, ဘူမိစာလော ဘဝိသ္သတိ, ဒေဝဒုဒ္ရဘိ ဘဝိသ္သတိ, စန္ဒိမသူရိယနက္ခတ္တာနံ ဥဂ္ဂမနံ ဩဂမနံ သံကိလေသံ ဝောဒာနံ ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံဝိပာကော စန္ဒဂ္ဂာဟော ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံဝိပာကော သူရိယဂ္ဂာဟော ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံဝိပာကော နက္ခတ္တဂ္ဂာဟော ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံဝိပာကံ စန္ဒိမသူရိယာနံ ပထဂမနံ ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံဝိပာကံ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဥပ္ပထဂမနံ ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံဝိပာကံ နက္ခတ္တာနံ ပထဂမနံ ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံဝိပာကံ နက္ခတ္တာနံ ဥပ္ပထဂမနံ ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံဝိပာကော ဥက္ကာပာတော ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံဝိပာကော ဒိသာဍာဟော ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံဝိပာကော ဘူမိစာလော ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံဝိပာကော ဒေဝဒုဒ္ရဘိ ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံဝိပာကံ စန္ဒိမသူရိယနက္ခတ္တာနံ ဥဂ္ဂမနံ ဩဂမနံ သံကိလေသံ ဝောဒာနံ ဘဝိသ္သတိ ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
208. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti. Seyyathidaṃ – candaggāho bhavissati, sūriyaggāho bhavissati, nakkhattaggāho bhavissati, candimasūriyānaṃ pathagamanaṃ bhavissati, candimasūriyānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati, nakkhattānaṃ pathagamanaṃ bhavissati, nakkhattānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati , ukkāpāto bhavissati, disāḍāho bhavissati, bhūmicālo bhavissati, devadudrabhi bhavissati, candimasūriyanakkhattānaṃ uggamanaṃ ogamanaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ bhavissati, evaṃvipāko candaggāho bhavissati, evaṃvipāko sūriyaggāho bhavissati, evaṃvipāko nakkhattaggāho bhavissati, evaṃvipākaṃ candimasūriyānaṃ pathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipākaṃ candimasūriyānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipākaṃ nakkhattānaṃ pathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipākaṃ nakkhattānaṃ uppathagamanaṃ bhavissati, evaṃvipāko ukkāpāto bhavissati, evaṃvipāko disāḍāho bhavissati, evaṃvipāko bhūmicālo bhavissati, evaṃvipāko devadudrabhi bhavissati, evaṃvipākaṃ candimasūriyanakkhattānaṃ uggamanaṃ ogamanaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ bhavissati iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၂၀၉. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – သုဝုဋ္ဌိကာ ဘဝိသ္သတိ, ဒုဗ္ဗုဋ္ဌိကာ ဘဝိသ္သတိ, သုဘိက္ခံ ဘဝိသ္သတိ, ဒုဗ္ဘိက္ခံ ဘဝိသ္သတိ, ခေမံ ဘဝိသ္သတိ, ဘယံ ဘဝိသ္သတိ, ရောဂော ဘဝိသ္သတိ, အာရောဂ္ယံ ဘဝိသ္သတိ, မုဒ္ဒာ, ဂဏနာ, သင္ခာနံ, ကာဝေယ္ယံ, လောကာယတံ ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
209. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti. Seyyathidaṃ – suvuṭṭhikā bhavissati, dubbuṭṭhikā bhavissati, subhikkhaṃ bhavissati, dubbhikkhaṃ bhavissati, khemaṃ bhavissati, bhayaṃ bhavissati, rogo bhavissati, ārogyaṃ bhavissati, muddā, gaṇanā, saṅkhānaṃ, kāveyyaṃ, lokāyataṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၂၁၀. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ။ သေယ္ယထိဒံ – အာဝာဟနံ ဝိဝာဟနံ သံဝရဏံ ဝိဝရဏံ သင္ကိရဏံ ဝိကိရဏံ သုဘဂကရဏံ ဒုဗ္ဘဂကရဏံ ဝိရုဒ္ဓဂဗ္ဘကရဏံ ဇိဝ္ဟာနိဗန္ဓနံ ဟနုသံဟနနံ ဟတ္ထာဘိဇပ္ပနံ ဟနုဇပ္ပနံ ကဏ္ဏဇပ္ပနံ အာဒာသပဉ္ဟံ ကုမာရိကပဉ္ဟံ ဒေဝပဉ္ဟံ အာဒိစ္စုပဋ္ဌာနံ မဟတုပဋ္ဌာနံ အဗ္ဘုဇ္ဇလနံ သိရိဝ္ဟာယနံ ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
210. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti. Seyyathidaṃ – āvāhanaṃ vivāhanaṃ saṃvaraṇaṃ vivaraṇaṃ saṅkiraṇaṃ vikiraṇaṃ subhagakaraṇaṃ dubbhagakaraṇaṃ viruddhagabbhakaraṇaṃ jivhānibandhanaṃ hanusaṃhananaṃ hatthābhijappanaṃ hanujappanaṃ kaṇṇajappanaṃ ādāsapañhaṃ kumārikapañhaṃ devapañhaṃ ādiccupaṭṭhānaṃ mahatupaṭṭhānaṃ abbhujjalanaṃ sirivhāyanaṃ iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၂၁၁. ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ ။ သေယ္ယထိဒံ – သန္တိကမ္မံ ပဏိဓိကမ္မံ ဘူတကမ္မံ ဘူရိကမ္မံ ဝသ္သကမ္မံ ဝောသ္သကမ္မံ ဝတ္ထုကမ္မံ ဝတ္ထုပရိကမ္မံ အာစမနံ န္ဟာပနံ ဇုဟနံ ဝမနံ ဝိရေစနံ ဥဒ္ဓံဝိရေစနံ အဓောဝိရေစနံ သီသဝိရေစနံ ကဏ္ဏတေလံ နေတ္တတပ္ပနံ နတ္ထုကမ္မံ အဉ္ဇနံ ပစ္စဉ္ဇနံ သာလာကိယံ သလ္လကတ္တိယံ ဒာရကတိကိစ္ဆာ, မူလဘေသဇ္ဇာနံ အနုပ္ပဒာနံ, ဩသဓီနံ ပဋိမောက္ခော ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။
211. ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti . Seyyathidaṃ – santikammaṃ paṇidhikammaṃ bhūtakammaṃ bhūrikammaṃ vassakammaṃ vossakammaṃ vatthukammaṃ vatthuparikammaṃ ācamanaṃ nhāpanaṃ juhanaṃ vamanaṃ virecanaṃ uddhaṃvirecanaṃ adhovirecanaṃ sīsavirecanaṃ kaṇṇatelaṃ nettatappanaṃ natthukammaṃ añjanaṃ paccañjanaṃ sālākiyaṃ sallakattiyaṃ dārakatikicchā, mūlabhesajjānaṃ anuppadānaṃ, osadhīnaṃ paṭimokkho iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
၂၁၂. ‘‘သ ခော သော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဧဝံ သီလသမ္ပန္နော န ကုတောစိ ဘယံ သမနုပသ္သတိ, ယဒိဒံ သီလသံဝရတော။ သေယ္ယထာပိ – မဟာရာဇ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော နိဟတပစ္စာမိတ္တော န ကုတောစိ ဘယံ သမနုပသ္သတိ, ယဒိဒံ ပစ္စတ္ထိကတော; ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဧဝံ သီလသမ္ပန္နော န ကုတောစိ ဘယံ သမနုပသ္သတိ, ယဒိဒံ သီလသံဝရတော။ သော ဣမိနာ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အနဝဇ္ဇသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧဝံ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ။
212. ‘‘Sa kho so, mahārāja, bhikkhu evaṃ sīlasampanno na kutoci bhayaṃ samanupassati, yadidaṃ sīlasaṃvarato. Seyyathāpi – mahārāja, rājā khattiyo muddhābhisitto nihatapaccāmitto na kutoci bhayaṃ samanupassati, yadidaṃ paccatthikato; evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ sīlasampanno na kutoci bhayaṃ samanupassati, yadidaṃ sīlasaṃvarato. So iminā ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedeti. Evaṃ kho, mahārāja, bhikkhu sīlasampanno hoti.
မဟာသီလံ နိဋ္ဌိတံ။
Mahāsīlaṃ niṭṭhitaṃ.
ဣန္ဒ္ရိယသံဝရော
Indriyasaṃvaro
၂၁၃. ‘‘ကထဉ္စ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရော ဟောတိ? ဣဓ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ န နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ နာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာ ဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ, တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ နာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာ ဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ, တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သော ဣမိနာ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အဗ္ယာသေကသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧဝံ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရော ဟောတိ။
213. ‘‘Kathañca, mahārāja, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti? Idha, mahārāja, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. So iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedeti. Evaṃ kho, mahārāja, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti.
သတိသမ္ပဇညံ
Satisampajaññaṃ
၂၁၄. ‘‘ကထဉ္စ , မဟာရာဇ, ဘိက္ခု သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော ဟောတိ? ဣဓ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သင္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အသိတေ ပီတေ ခာယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဥစ္စာရပသ္သာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏ္ဟီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ ဧဝံ ခော, မဟာရာဇ , ဘိက္ခု သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။
214. ‘‘Kathañca , mahārāja, bhikkhu satisampajaññena samannāgato hoti? Idha, mahārāja, bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti. Evaṃ kho, mahārāja , bhikkhu satisampajaññena samannāgato hoti.
သန္တောသော
Santoso
၂၁၅. ‘‘ကထဉ္စ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ? ဣဓ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန, ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပာတေန ။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ, သမာဒာယေဝ ပက္ကမတိ။ သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, ပက္ခီ သကုဏော ယေန ယေနေဝ ဍေတိ, သပတ္တဘာရောဝ ဍေတိ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပာတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ, သမာဒာယေဝ ပက္ကမတိ။ ဧဝံ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ။
215. ‘‘Kathañca, mahārāja, bhikkhu santuṭṭho hoti? Idha, mahārāja, bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena, kucchiparihārikena piṇḍapātena . So yena yeneva pakkamati, samādāyeva pakkamati. Seyyathāpi, mahārāja, pakkhī sakuṇo yena yeneva ḍeti, sapattabhārova ḍeti. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamati, samādāyeva pakkamati. Evaṃ kho, mahārāja, bhikkhu santuṭṭho hoti.
နီဝရဏပ္ပဟာနံ
Nīvaraṇappahānaṃ
၂၁၆. ‘‘သော ဣမိနာ စ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော, ဣမိနာ စ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော, ဣမိနာ စ အရိယေန သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော, ဣမာယ စ အရိယာယ သန္တုဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော, ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ သော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပ္ပဋိက္ကန္တော နိသီဒတိ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ။
216. ‘‘So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato, iminā ca ariyena indriyasaṃvarena samannāgato, iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato, imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato, vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. So pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
၂၁၇. ‘‘သော အဘိဇ္ဈံ လောကေ ပဟာယ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန စေတသာ ဝိဟရတိ, အဘိဇ္ဈာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ဗ္ယာပာဒပဒောသံ ပဟာယ အဗ္ယာပန္နစိတ္တော ဝိဟရတိ သဗ္ဗပာဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ, ဗ္ယာပာဒပဒောသာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ထိနမိဒ္ဓံ ပဟာယ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓော ဝိဟရတိ အာလောကသညီ, သတော သမ္ပဇာနော, ထိနမိဒ္ဓာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟာယ အနုဒ္ဓတော ဝိဟရတိ, အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသန္တစိတ္တော, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာယ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဟရတိ, အကထံကထီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဝိစိကိစ္ဆာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။
217. ‘‘So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti. Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodheti. Thinamiddhaṃ pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī, sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti. Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati, ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti. Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati, akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.
၂၁၈. ‘‘သေယ္ယထာပိ , မဟာရာဇ, ပုရိသော ဣဏံ အာဒာယ ကမ္မန္တေ ပယောဇေယ္ယ။ တသ္သ တေ ကမ္မန္တာ သမိဇ္ဈေယ္ယုံ။ သော ယာနိ စ ပောရာဏာနိ ဣဏမူလာနိ, တာနိ စ ဗ္ယန္တိံ ကရေယ္ယ 63, သိယာ စသ္သ ဥတ္တရိံ အဝသိဋ္ဌံ ဒာရဘရဏာယ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ ဣဏံ အာဒာယ ကမ္မန္တေ ပယောဇေသိံ။ တသ္သ မေ တေ ကမ္မန္တာ သမိဇ္ဈိံသု။ သောဟံ ယာနိ စ ပောရာဏာနိ ဣဏမူလာနိ, တာနိ စ ဗ္ယန္တိံ အကာသိံ, အတ္ထိ စ မေ ဥတ္တရိံ အဝသိဋ္ဌံ ဒာရဘရဏာယာ’တိ။ သော တတောနိဒာနံ လဘေထ ပာမောဇ္ဇံ, အဓိဂစ္ဆေယ္ယ သောမနသ္သံ။
218. ‘‘Seyyathāpi , mahārāja, puriso iṇaṃ ādāya kammante payojeyya. Tassa te kammantā samijjheyyuṃ. So yāni ca porāṇāni iṇamūlāni, tāni ca byantiṃ kareyya 64, siyā cassa uttariṃ avasiṭṭhaṃ dārabharaṇāya. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe iṇaṃ ādāya kammante payojesiṃ. Tassa me te kammantā samijjhiṃsu. Sohaṃ yāni ca porāṇāni iṇamūlāni, tāni ca byantiṃ akāsiṃ, atthi ca me uttariṃ avasiṭṭhaṃ dārabharaṇāyā’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.
၂၁၉. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, ပုရိသော အာဗာဓိကော အသ္သ ဒုက္ခိတော ဗာဠ္ဟဂိလာနော; ဘတ္တဉ္စသ္သ နစ္ဆာဒေယ္ယ, န စသ္သ ကာယေ ဗလမတ္တာ။ သော အပရေန သမယေန တမ္ဟာ အာဗာဓာ မုစ္စေယ္ယ; ဘတ္တံ စသ္သ ဆာဒေယ္ယ, သိယာ စသ္သ ကာယေ ဗလမတ္တာ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ အာဗာဓိကော အဟောသိံ ဒုက္ခိတော ဗာဠ္ဟဂိလာနော; ဘတ္တဉ္စ မေ နစ္ဆာဒေသိ, န စ မေ အာသိ 65 ကာယေ ဗလမတ္တာ။ သောမ္ဟိ ဧတရဟိ တမ္ဟာ အာဗာဓာ မုတ္တော; ဘတ္တဉ္စ မေ ဆာဒေတိ, အတ္ထိ စ မေ ကာယေ ဗလမတ္တာ’တိ။ သော တတောနိဒာနံ လဘေထ ပာမောဇ္ဇံ, အဓိဂစ္ဆေယ္ယ သောမနသ္သံ။
219. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso ābādhiko assa dukkhito bāḷhagilāno; bhattañcassa nacchādeyya, na cassa kāye balamattā. So aparena samayena tamhā ābādhā mucceyya; bhattaṃ cassa chādeyya, siyā cassa kāye balamattā. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe ābādhiko ahosiṃ dukkhito bāḷhagilāno; bhattañca me nacchādesi, na ca me āsi 66 kāye balamattā. Somhi etarahi tamhā ābādhā mutto; bhattañca me chādeti, atthi ca me kāye balamattā’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.
၂၂၀. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ဗန္ဓနာဂာရေ ဗဒ္ဓော အသ္သ။ သော အပရေန သမယေန တမ္ဟာ ဗန္ဓနာဂာရာ မုစ္စေယ္ယ သောတ္ထိနာ အဗ္ဘယေန 67, န စသ္သ ကိဉ္စိ ဘောဂာနံ ဝယော။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ ဗန္ဓနာဂာရေ ဗဒ္ဓော အဟောသိံ, သောမ္ဟိ ဧတရဟိ တမ္ဟာ ဗန္ဓနာဂာရာ မုတ္တော သောတ္ထိနာ အဗ္ဘယေန။ နတ္ထိ စ မေ ကိဉ္စိ ဘောဂာနံ ဝယော’တိ။ သော တတောနိဒာနံ လဘေထ ပာမောဇ္ဇံ, အဓိဂစ္ဆေယ္ယ သောမနသ္သံ။
220. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso bandhanāgāre baddho assa. So aparena samayena tamhā bandhanāgārā mucceyya sotthinā abbhayena 68, na cassa kiñci bhogānaṃ vayo. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe bandhanāgāre baddho ahosiṃ, somhi etarahi tamhā bandhanāgārā mutto sotthinā abbhayena. Natthi ca me kiñci bhogānaṃ vayo’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.
၂၂၁. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ဒာသော အသ္သ အနတ္တာဓီနော ပရာဓီနော န ယေနကာမံဂမော။ သော အပရေန သမယေန တမ္ဟာ ဒာသဗ္ယာ မုစ္စေယ္ယ အတ္တာဓီနော အပရာဓီနော ဘုဇိသ္သော ယေနကာမံဂမော။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ ဒာသော အဟောသိံ အနတ္တာဓီနော ပရာဓီနော န ယေနကာမံဂမော။ သောမ္ဟိ ဧတရဟိ တမ္ဟာ ဒာသဗ္ယာ မုတ္တော အတ္တာဓီနော အပရာဓီနော ဘုဇိသ္သော ယေနကာမံဂမော’တိ။ သော တတောနိဒာနံ လဘေထ ပာမောဇ္ဇံ, အဓိဂစ္ဆေယ္ယ သောမနသ္သံ။
221. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso dāso assa anattādhīno parādhīno na yenakāmaṃgamo. So aparena samayena tamhā dāsabyā mucceyya attādhīno aparādhīno bhujisso yenakāmaṃgamo. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe dāso ahosiṃ anattādhīno parādhīno na yenakāmaṃgamo. Somhi etarahi tamhā dāsabyā mutto attādhīno aparādhīno bhujisso yenakāmaṃgamo’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.
၂၂၂. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, ပုရိသော သဓနော သဘောဂော ကန္တာရဒ္ဓာနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယ ဒုဗ္ဘိက္ခံ သပ္ပဋိဘယံ။ သော အပရေန သမယေန တံ ကန္တာရံ နိတ္ထရေယ္ယ သောတ္ထိနာ, ဂာမန္တံ အနုပာပုဏေယ္ယ ခေမံ အပ္ပဋိဘယံ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ သဓနော သဘောဂော ကန္တာရဒ္ဓာနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိံ ဒုဗ္ဘိက္ခံ သပ္ပဋိဘယံ။ သောမ္ဟိ ဧတရဟိ တံ ကန္တာရံ နိတ္ထိဏ္ဏော သောတ္ထိနာ, ဂာမန္တံ အနုပ္ပတ္တော ခေမံ အပ္ပဋိဘယ’န္တိ။ သော တတောနိဒာနံ လဘေထ ပာမောဇ္ဇံ, အဓိဂစ္ဆေယ္ယ သောမနသ္သံ။
222. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso sadhano sabhogo kantāraddhānamaggaṃ paṭipajjeyya dubbhikkhaṃ sappaṭibhayaṃ. So aparena samayena taṃ kantāraṃ nitthareyya sotthinā, gāmantaṃ anupāpuṇeyya khemaṃ appaṭibhayaṃ. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe sadhano sabhogo kantāraddhānamaggaṃ paṭipajjiṃ dubbhikkhaṃ sappaṭibhayaṃ. Somhi etarahi taṃ kantāraṃ nitthiṇṇo sotthinā, gāmantaṃ anuppatto khemaṃ appaṭibhaya’nti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.
၂၂၃. ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ယထာ ဣဏံ ယထာ ရောဂံ ယထာ ဗန္ဓနာဂာရံ ယထာ ဒာသဗ္ယံ ယထာ ကန္တာရဒ္ဓာနမဂ္ဂံ, ဧဝံ ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ အပ္ပဟီနေ အတ္တနိ သမနုပသ္သတိ။
223. ‘‘Evameva kho, mahārāja, bhikkhu yathā iṇaṃ yathā rogaṃ yathā bandhanāgāraṃ yathā dāsabyaṃ yathā kantāraddhānamaggaṃ, evaṃ ime pañca nīvaraṇe appahīne attani samanupassati.
၂၂၄. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, ယထာ အာဏဏ္ယံ ယထာ အာရောဂ္ယံ ယထာ ဗန္ဓနာမောက္ခံ ယထာ ဘုဇိသ္သံ ယထာ ခေမန္တဘူမိံ; ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟီနေ အတ္တနိ သမနုပသ္သတိ။
224. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, yathā āṇaṇyaṃ yathā ārogyaṃ yathā bandhanāmokkhaṃ yathā bhujissaṃ yathā khemantabhūmiṃ; evameva kho, mahārāja, bhikkhu ime pañca nīvaraṇe pahīne attani samanupassati.
၂၂၅. ‘‘တသ္သိမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟီနေ အတ္တနိ သမနုပသ္သတော ပာမောဇ္ဇံ ဇာယတိ, ပမုဒိတသ္သ ပီတိ ဇာယတိ, ပီတိမနသ္သ ကာယော ပသ္သမ္ဘတိ, ပသ္သဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒေတိ, သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။
225. ‘‘Tassime pañca nīvaraṇe pahīne attani samanupassato pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.
ပဌမဇ္ဈာနံ
Paṭhamajjhānaṃ
၂၂၆. ‘‘သော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ, ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။
226. ‘‘So vivicceva kāmehi, vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.
၂၂၇. ‘‘သေယ္ယထာပိ , မဟာရာဇ, ဒက္ခော န္ဟာပကော ဝာ န္ဟာပကန္တေဝာသီ ဝာ ကံသထာလေ န္ဟာနီယစုဏ္ဏာနိ အာကိရိတ္ဝာ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသကံ ပရိပ္ဖောသကံ သန္နေယ္ယ, သာယံ န္ဟာနီယပိဏ္ဍိ သ္နေဟာနုဂတာ သ္နေဟပရေတာ သန္တရဗာဟိရာ ဖုဋာ သ္နေဟေန, န စ ပဂ္ဃရဏီ; ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိ ခော, မဟာရာဇ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုရိမေဟိ သန္ဒိဋ္ဌိကေဟိ သာမညဖလေဟိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။
227. ‘‘Seyyathāpi , mahārāja, dakkho nhāpako vā nhāpakantevāsī vā kaṃsathāle nhānīyacuṇṇāni ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ sanneyya, sāyaṃ nhānīyapiṇḍi snehānugatā snehaparetā santarabāhirā phuṭā snehena, na ca paggharaṇī; evameva kho, mahārāja, bhikkhu imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.
ဒုတိယဇ္ဈာနံ
Dutiyajjhānaṃ
၂၂၈. ‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။
228. ‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.
၂၂၉. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, ဥဒကရဟဒော ဂမ္ဘီရော ဥဗ္ဘိဒောဒကော 69 တသ္သ နေဝသ္သ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဥဒကသ္သ အာယမုခံ, န ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ ဥဒကသ္သ အာယမုခံ, န ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ ဥဒကသ္သ အာယမုခံ, န ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ဥဒကသ္သ အာယမုခံ, ဒေဝော စ န ကာလေနကာလံ သမ္မာဓာရံ အနုပ္ပဝေစ္ဆေယ္ယ။ အထ ခော တမ္ဟာဝ ဥဒကရဟဒာ သီတာ ဝာရိဓာရာ ဥဗ္ဘိဇ္ဇိတ္ဝာ တမေဝ ဥဒကရဟဒံ သီတေန ဝာရိနာ အဘိသန္ဒေယ္ယ ပရိသန္ဒေယ္ယ ပရိပူရေယ္ယ ပရိပ္ဖရေယ္ယ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ဥဒကရဟဒသ္သ သီတေန ဝာရိနာ အပ္ဖုဋံ အသ္သ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိ ခော, မဟာရာဇ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုရိမေဟိ သန္ဒိဋ္ဌိကေဟိ သာမညဖလေဟိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။
229. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, udakarahado gambhīro ubbhidodako 70 tassa nevassa puratthimāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na dakkhiṇāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na pacchimāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na uttarāya disāya udakassa āyamukhaṃ, devo ca na kālenakālaṃ sammādhāraṃ anuppaveccheyya. Atha kho tamhāva udakarahadā sītā vāridhārā ubbhijjitvā tameva udakarahadaṃ sītena vārinā abhisandeyya parisandeyya paripūreyya paripphareyya, nāssa kiñci sabbāvato udakarahadassa sītena vārinā apphuṭaṃ assa. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.
တတိယဇ္ဈာနံ
Tatiyajjhānaṃ
၂၃၀. ‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ပီတိယာ စ ဝိရာဂာ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ, တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။
230. ‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti, tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti.
၂၃၁. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, ဥပ္ပလိနိယံ ဝာ ပဒုမိနိယံ ဝာ ပုဏ္ဍရီကိနိယံ ဝာ အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝာ ပဒုမာနိ ဝာ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝာ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာနုဂ္ဂတာနိ အန္တောနိမုဂ္ဂပောသီနိ, တာနိ ယာဝ စဂ္ဂာ ယာဝ စ မူလာ သီတေန ဝာရိနာ အဘိသန္နာနိ ပရိသန္နာနိ 71 ပရိပူရာနိ ပရိပ္ဖုဋာနိ 72, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတံ ဥပ္ပလာနံ ဝာ ပဒုမာနံ ဝာ ပုဏ္ဍရီကာနံ ဝာ သီတေန ဝာရိနာ အပ္ဖုဋံ အသ္သ; ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိ ခော, မဟာရာဇ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုရိမေဟိ သန္ဒိဋ္ဌိကေဟိ သာမညဖလေဟိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။
231. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni antonimuggaposīni, tāni yāva caggā yāva ca mūlā sītena vārinā abhisannāni parisannāni 73 paripūrāni paripphuṭāni 74, nāssa kiñci sabbāvataṃ uppalānaṃ vā padumānaṃ vā puṇḍarīkānaṃ vā sītena vārinā apphuṭaṃ assa; evameva kho, mahārāja, bhikkhu imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.
စတုတ္ထဇ္ဈာနံ
Catutthajjhānaṃ
၂၃၂. ‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု သုခသ္သ စ ပဟာနာ ဒုက္ခသ္သ စ ပဟာနာ, ပုဗ္ဗေဝ သောမနသ္သဒောမနသ္သာနံ အတ္ထင္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပာရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, သော ဣမမေဝ ကာယံ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒာတေန ဖရိတ္ဝာ နိသိန္နော ဟောတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒာတေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။
232. ‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, so imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti.
၂၃၃. ‘‘သေယ္ယထာပိ , မဟာရာဇ, ပုရိသော ဩဒာတေန ဝတ္ထေန သသီသံ ပာရုပိတ္ဝာ နိသိန္နော အသ္သ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ဩဒာတေန ဝတ္ထေန အပ္ဖုဋံ အသ္သ; ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒာတေန ဖရိတ္ဝာ နိသိန္နော ဟောတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒာတေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိ ခော, မဟာရာဇ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုရိမေဟိ သန္ဒိဋ္ဌိကေဟိ သာမညဖလေဟိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။
233. ‘‘Seyyathāpi , mahārāja, puriso odātena vatthena sasīsaṃ pārupitvā nisinno assa, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṃ assa; evameva kho, mahārāja, bhikkhu imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.
ဝိပသ္သနာဉာဏံ
Vipassanāñāṇaṃ
၂၃၄. ‘‘သော 75 ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဉာဏဒသ္သနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘အယံ ခော မေ ကာယော ရူပီ စာတုမဟာဘူတိကော မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝော ဩဒနကုမ္မာသူပစယော အနိစ္စုစ္ဆာဒန-ပရိမဒ္ဒန-ဘေဒန-ဝိဒ္ဓံသန-ဓမ္မော; ဣဒဉ္စ ပန မေ ဝိညာဏံ ဧတ္ထ သိတံ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓ’န္တိ။
234. ‘‘So 76 evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So evaṃ pajānāti – ‘ayaṃ kho me kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo odanakummāsūpacayo aniccucchādana-parimaddana-bhedana-viddhaṃsana-dhammo; idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddha’nti.
၂၃၅. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, မဏိ ဝေဠုရိယော သုဘော ဇာတိမာ အဋ္ဌံသော သုပရိကမ္မကတော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နော။ တတ္ရာသ္သ သုတ္တံ အာဝုတံ နီလံ ဝာ ပီတံ ဝာ လောဟိတံ ဝာ 77 ဩဒာတံ ဝာ ပဏ္ဍုသုတ္တံ ဝာ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဟတ္ထေ ကရိတ္ဝာ ပစ္စဝေက္ခေယ္ယ – ‘အယံ ခော မဏိ ဝေဠုရိယော သုဘော ဇာတိမာ အဋ္ဌံသော သုပရိကမ္မကတော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နော; တတ္ရိဒံ သုတ္တံ အာဝုတံ နီလံ ဝာ ပီတံ ဝာ လောဟိတံ ဝာ ဩဒာတံ ဝာ ပဏ္ဍုသုတ္တံ ဝာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဉာဏဒသ္သနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘အယံ ခော မေ ကာယော ရူပီ စာတုမဟာဘူတိကော မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝော ဩဒနကုမ္မာသူပစယော အနိစ္စုစ္ဆာဒနပရိမဒ္ဒနဘေဒနဝိဒ္ဓံသနဓမ္မော; ဣဒဉ္စ ပန မေ ဝိညာဏံ ဧတ္ထ သိတံ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓ’န္တိ။ ဣဒမ္ပိ ခော, မဟာရာဇ , သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုရိမေဟိ သန္ဒိဋ္ဌိကေဟိ သာမညဖလေဟိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။
235. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno. Tatrāssa suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā 78 odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā. Tamenaṃ cakkhumā puriso hatthe karitvā paccavekkheyya – ‘ayaṃ kho maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno; tatridaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā’ti. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So evaṃ pajānāti – ‘ayaṃ kho me kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo odanakummāsūpacayo aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo; idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddha’nti. Idampi kho, mahārāja , sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.
မနောမယိဒ္ဓိဉာဏံ
Manomayiddhiñāṇaṃ
၂၃၆. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ မနောမယံ ကာယံ အဘိနိမ္မာနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဣမမ္ဟာ ကာယာ အညံ ကာယံ အဘိနိမ္မိနာတိ ရူပိံ မနောမယံ သဗ္ဗင္ဂပစ္စင္ဂိံ အဟီနိန္ဒ္ရိယံ။
236. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte manomayaṃ kāyaṃ abhinimmānāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimmināti rūpiṃ manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ.
၂၃၇. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, ပုရိသော မုဉ္ဇမ္ဟာ ဤသိကံ ပဝာဟေယ္ယ 79။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ မုဉ္ဇော, အယံ ဤသိကာ, အညော မုဉ္ဇော, အညာ ဤသိကာ, မုဉ္ဇမ္ဟာ တ္ဝေဝ ဤသိကာ ပဝာဠ္ဟာ’တိ 80။ သေယ္ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော အသိံ ကောသိယာ ပဝာဟေယ္ယ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ အသိ, အယံ ကောသိ, အညော အသိ, အညာ ကောသိ, ကောသိယာ တ္ဝေဝ အသိ ပဝာဠ္ဟော’’တိ။ သေယ္ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော အဟိံ ကရဏ္ဍာ ဥဒ္ဓရေယ္ယ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ အဟိ, အယံ ကရဏ္ဍော။ အညော အဟိ, အညော ကရဏ္ဍော, ကရဏ္ဍာ တ္ဝေဝ အဟိ ဥဗ္ဘတော’တိ 81။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ မနောမယံ ကာယံ အဘိနိမ္မာနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဣမမ္ဟာ ကာယာ အညံ ကာယံ အဘိနိမ္မိနာတိ ရူပိံ မနောမယံ သဗ္ဗင္ဂပစ္စင္ဂိံ အဟီနိန္ဒ္ရိယံ။ ဣဒမ္ပိ ခော, မဟာရာဇ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုရိမေဟိ သန္ဒိဋ္ဌိကေဟိ သာမညဖလေဟိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။
237. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso muñjamhā īsikaṃ pavāheyya 82. Tassa evamassa – ‘ayaṃ muñjo, ayaṃ īsikā, añño muñjo, aññā īsikā, muñjamhā tveva īsikā pavāḷhā’ti 83. Seyyathā vā pana, mahārāja, puriso asiṃ kosiyā pavāheyya. Tassa evamassa – ‘ayaṃ asi, ayaṃ kosi, añño asi, aññā kosi, kosiyā tveva asi pavāḷho’’ti. Seyyathā vā pana, mahārāja, puriso ahiṃ karaṇḍā uddhareyya. Tassa evamassa – ‘ayaṃ ahi, ayaṃ karaṇḍo. Añño ahi, añño karaṇḍo, karaṇḍā tveva ahi ubbhato’ti 84. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte manomayaṃ kāyaṃ abhinimmānāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimmināti rūpiṃ manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.
ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏံ
Iddhividhañāṇaṃ
၂၃၈. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဣဒ္ဓိဝိဓာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ ။ သော အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတ္ဝာ ဗဟုဓာ ဟောတိ, ဗဟုဓာပိ ဟုတ္ဝာ ဧကော ဟောတိ; အာဝိဘာဝံ တိရောဘာဝံ တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပာကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆတိ သေယ္ယထာပိ အာကာသေ။ ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောတိ သေယ္ယထာပိ ဥဒကေ။ ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ ဂစ္ဆတိ 85 သေယ္ယထာပိ ပထဝိယာ ။ အာကာသေပိ ပလ္လင္ကေန ကမတိ သေယ္ယထာပိ ပက္ခီ သကုဏော။ ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပာဏိနာ ပရာမသတိ ပရိမဇ္ဇတိ။ ယာဝ ဗ္ရဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။
238. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte iddhividhāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti . So anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti – ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko hoti; āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi ākāse. Pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ karoti seyyathāpi udake. Udakepi abhijjamāne gacchati 86 seyyathāpi pathaviyā . Ākāsepi pallaṅkena kamati seyyathāpi pakkhī sakuṇo. Imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parāmasati parimajjati. Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti.
၂၃၉. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, ဒက္ခော ကုမ္ဘကာရော ဝာ ကုမ္ဘကာရန္တေဝာသီ ဝာ သုပရိကမ္မကတာယ မတ္တိကာယ ယံ ယဒေဝ ဘာဇနဝိကတိံ အာကင္ခေယ္ယ, တံ တဒေဝ ကရေယ္ယ အဘိနိပ္ဖာဒေယ္ယ။ သေယ္ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ဒက္ခော ဒန္တကာရော ဝာ ဒန္တကာရန္တေဝာသီ ဝာ သုပရိကမ္မကတသ္မိံ ဒန္တသ္မိံ ယံ ယဒေဝ ဒန္တဝိကတိံ အာကင္ခေယ္ယ, တံ တဒေဝ ကရေယ္ယ အဘိနိပ္ဖာဒေယ္ယ။ သေယ္ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ဒက္ခော သုဝဏ္ဏကာရော ဝာ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝာသီ ဝာ သုပရိကမ္မကတသ္မိံ သုဝဏ္ဏသ္မိံ ယံ ယဒေဝ သုဝဏ္ဏဝိကတိံ အာကင္ခေယ္ယ, တံ တဒေဝ ကရေယ္ယ အဘိနိပ္ဖာဒေယ္ယ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဣဒ္ဓိဝိဓာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ – ဧကောပိ ဟုတ္ဝာ ဗဟုဓာ ဟောတိ, ဗဟုဓာပိ ဟုတ္ဝာ ဧကော ဟောတိ; အာဝိဘာဝံ တိရောဘာဝံ တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပာကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆတိ သေယ္ယထာပိ အာကာသေ။ ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောတိ သေယ္ယထာပိ ဥဒကေ။ ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ ဂစ္ဆတိ သေယ္ယထာပိ ပထဝိယာ။ အာကာသေပိ ပလ္လင္ကေန ကမတိ သေယ္ယထာပိ ပက္ခီ သကုဏော။ ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံမဟာနုဘာဝေ ပာဏိနာ ပရာမသတိ ပရိမဇ္ဇတိ။ ယာဝ ဗ္ရဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။ ဣဒမ္ပိ ခော, မဟာရာဇ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုရိမေဟိ သန္ဒိဋ္ဌိကေဟိ သာမညဖလေဟိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။
239. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, dakkho kumbhakāro vā kumbhakārantevāsī vā suparikammakatāya mattikāya yaṃ yadeva bhājanavikatiṃ ākaṅkheyya, taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Seyyathā vā pana, mahārāja, dakkho dantakāro vā dantakārantevāsī vā suparikammakatasmiṃ dantasmiṃ yaṃ yadeva dantavikatiṃ ākaṅkheyya, taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Seyyathā vā pana, mahārāja, dakkho suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā suparikammakatasmiṃ suvaṇṇasmiṃ yaṃ yadeva suvaṇṇavikatiṃ ākaṅkheyya, taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte iddhividhāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti – ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko hoti; āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi ākāse. Pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ karoti seyyathāpi udake. Udakepi abhijjamāne gacchati seyyathāpi pathaviyā. Ākāsepi pallaṅkena kamati seyyathāpi pakkhī sakuṇo. Imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parāmasati parimajjati. Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.
ဒိဗ္ဗသောတဉာဏံ
Dibbasotañāṇaṃ
၂၄၀. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓာယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏာတိ ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စ။
240. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte dibbāya sotadhātuyā cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca.
၂၄၁. ‘‘သေယ္ယထာပိ , မဟာရာဇ, ပုရိသော အဒ္ဓာနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော။ သော သုဏေယ္ယ ဘေရိသဒ္ဒမ္ပိ မုဒိင္ဂသဒ္ဒမ္ပိ 87 သင္ခပဏဝဒိန္ဒိမသဒ္ဒမ္ပိ 88။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘ဘေရိသဒ္ဒော’ ဣတိပိ, ‘မုဒိင္ဂသဒ္ဒော’ ဣတိပိ, ‘သင္ခပဏဝဒိန္ဒိမသဒ္ဒော’ ဣတိပိ 89။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓာယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏာတိ ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စ။ ဣဒမ္ပိ ခော, မဟာရာဇ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုရိမေဟိ သန္ဒိဋ္ဌိကေဟိ သာမညဖလေဟိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။
241. ‘‘Seyyathāpi , mahārāja, puriso addhānamaggappaṭipanno. So suṇeyya bherisaddampi mudiṅgasaddampi 90 saṅkhapaṇavadindimasaddampi 91. Tassa evamassa – ‘bherisaddo’ itipi, ‘mudiṅgasaddo’ itipi, ‘saṅkhapaṇavadindimasaddo’ itipi 92. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte dibbāya sotadhātuyā cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.
စေတောပရိယဉာဏံ
Cetopariyañāṇaṃ
၂၄၂. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ စေတောပရိယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတိ – သရာဂံ ဝာ စိတ္တံ ‘သရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝီတရာဂံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝီတရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, သဒောသံ ဝာ စိတ္တံ ‘သဒောသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝီတဒောသံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝီတဒောသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, သမောဟံ ဝာ စိတ္တံ ‘သမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝီတမောဟံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝီတမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, သင္ခိတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ‘သင္ခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝိက္ခိတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, မဟဂ္ဂတံ ဝာ စိတ္တံ ‘မဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, အမဟဂ္ဂတံ ဝာ စိတ္တံ ‘အမဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, သဥတ္တရံ ဝာ စိတ္တံ ‘သဥတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, အနုတ္တရံ ဝာ စိတ္တံ ‘အနုတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, သမာဟိတံ ဝာ စိတ္တံ ‘သမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, အသမာဟိတံ ဝာ စိတ္တံ ‘အသမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ , ဝိမုတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, အဝိမုတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ‘အဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။
242. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte cetopariyañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti – sarāgaṃ vā cittaṃ ‘sarāgaṃ citta’nti pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘vītarāgaṃ citta’nti pajānāti, sadosaṃ vā cittaṃ ‘sadosaṃ citta’nti pajānāti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘vītadosaṃ citta’nti pajānāti, samohaṃ vā cittaṃ ‘samohaṃ citta’nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘vītamohaṃ citta’nti pajānāti, saṅkhittaṃ vā cittaṃ ‘saṅkhittaṃ citta’nti pajānāti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘vikkhittaṃ citta’nti pajānāti, mahaggataṃ vā cittaṃ ‘mahaggataṃ citta’nti pajānāti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘amahaggataṃ citta’nti pajānāti, sauttaraṃ vā cittaṃ ‘sauttaraṃ citta’nti pajānāti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘anuttaraṃ citta’nti pajānāti, samāhitaṃ vā cittaṃ ‘samāhitaṃ citta’nti pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘asamāhitaṃ citta’nti pajānāti , vimuttaṃ vā cittaṃ ‘vimuttaṃ citta’nti pajānāti, avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ citta’nti pajānāti.
၂၄၃. ‘‘သေယ္ယထာပိ , မဟာရာဇ, ဣတ္ထီ ဝာ ပုရိသော ဝာ ဒဟရော ယုဝာ မဏ္ဍနဇာတိကော အာဒာသေ ဝာ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အစ္ဆေ ဝာ ဥဒကပတ္တေ သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော သကဏိကံ ဝာ ‘သကဏိက’န္တိ ဇာနေယ္ယ, အကဏိကံ ဝာ ‘အကဏိက’န္တိ ဇာနေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ စေတောပရိယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတိ – သရာဂံ ဝာ စိတ္တံ ‘သရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝီတရာဂံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝီတရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, သဒောသံ ဝာ စိတ္တံ ‘သဒောသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝီတဒောသံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝီတဒောသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, သမောဟံ ဝာ စိတ္တံ ‘သမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝီတမောဟံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝီတမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, သင္ခိတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ‘သင္ခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝိက္ခိတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, မဟဂ္ဂတံ ဝာ စိတ္တံ ‘မဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, အမဟဂ္ဂတံ ဝာ စိတ္တံ ‘အမဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, သဥတ္တရံ ဝာ စိတ္တံ ‘သဥတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, အနုတ္တရံ ဝာ စိတ္တံ ‘အနုတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, သမာဟိတံ ဝာ စိတ္တံ ‘သမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, အသမာဟိတံ ဝာ စိတ္တံ ‘အသမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝိမုတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ‘ဝိမုတ္တံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, အဝိမုတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ‘အဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။ ဣဒမ္ပိ ခော, မဟာရာဇ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုရိမေဟိ သန္ဒိဋ္ဌိကေဟိ သာမညဖလေဟိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။
243. ‘‘Seyyathāpi , mahārāja, itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno sakaṇikaṃ vā ‘sakaṇika’nti jāneyya, akaṇikaṃ vā ‘akaṇika’nti jāneyya; evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte cetopariyañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti – sarāgaṃ vā cittaṃ ‘sarāgaṃ citta’nti pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘vītarāgaṃ citta’nti pajānāti, sadosaṃ vā cittaṃ ‘sadosaṃ citta’nti pajānāti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘vītadosaṃ citta’nti pajānāti, samohaṃ vā cittaṃ ‘samohaṃ citta’nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘vītamohaṃ citta’nti pajānāti, saṅkhittaṃ vā cittaṃ ‘saṅkhittaṃ citta’nti pajānāti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘vikkhittaṃ citta’nti pajānāti, mahaggataṃ vā cittaṃ ‘mahaggataṃ citta’nti pajānāti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘amahaggataṃ citta’nti pajānāti, sauttaraṃ vā cittaṃ ‘sauttaraṃ citta’nti pajānāti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘anuttaraṃ citta’nti pajānāti, samāhitaṃ vā cittaṃ ‘samāhitaṃ citta’nti pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘asamāhitaṃ citta’nti pajānāti, vimuttaṃ vā cittaṃ ‘vimuttaṃ citta’’nti pajānāti, avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ citta’nti pajānāti. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.
ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏံ
Pubbenivāsānussatiñāṇaṃ
၂၄၄. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရတိ, သေယ္ယထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒ္ဝေပိ ဇာတိယော တိသ္သောပိ ဇာတိယော စတသ္သောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟသ္သမ္ပိ ဇာတိသတသဟသ္သမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ, ‘အမုတ္ရာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂောတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတ္ရ ဥဒပာဒိံ; တတ္ရာပာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂောတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရတိ။
244. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe, ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
၂၄၅. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, ပုရိသော သကမ္ဟာ ဂာမာ အညံ ဂာမံ ဂစ္ဆေယ္ယ, တမ္ဟာပိ ဂာမာ အညံ ဂာမံ ဂစ္ဆေယ္ယ။ သော တမ္ဟာ ဂာမာ သကံယေဝ ဂာမံ ပစ္စာဂစ္ဆေယ္ယ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ခော သကမ္ဟာ ဂာမာ အမုံ ဂာမံ အဂစ္ဆိံ 93, တတ္ရာပိ ဧဝံ အဋ္ဌာသိံ, ဧဝံ နိသီဒိံ, ဧဝံ အဘာသိံ, ဧဝံ တုဏ္ဟီ အဟောသိံ, တမ္ဟာပိ ဂာမာ အမုံ ဂာမံ အဂစ္ဆိံ, တတ္ရာပိ ဧဝံ အဋ္ဌာသိံ, ဧဝံ နိသီဒိံ, ဧဝံ အဘာသိံ, ဧဝံ တုဏ္ဟီ အဟောသိံ, သောမ္ဟိ တမ္ဟာ ဂာမာ သကံယေဝ ဂာမံ ပစ္စာဂတော’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရတိ, သေယ္ယထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒ္ဝေပိ ဇာတိယော တိသ္သောပိ ဇာတိယော စတသ္သောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟသ္သမ္ပိ ဇာတိသတသဟသ္သမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ, ‘အမုတ္ရာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂောတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတ္ရ ဥဒပာဒိံ; တတ္ရာပာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂောတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ, ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရတိ။ ဣဒမ္ပိ ခော, မဟာရာဇ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုရိမေဟိ သန္ဒိဋ္ဌိကေဟိ သာမညဖလေဟိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။
245. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, puriso sakamhā gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya, tamhāpi gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya. So tamhā gāmā sakaṃyeva gāmaṃ paccāgaccheyya. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho sakamhā gāmā amuṃ gāmaṃ agacchiṃ 94, tatrāpi evaṃ aṭṭhāsiṃ, evaṃ nisīdiṃ, evaṃ abhāsiṃ, evaṃ tuṇhī ahosiṃ, tamhāpi gāmā amuṃ gāmaṃ agacchiṃ, tatrāpi evaṃ aṭṭhāsiṃ, evaṃ nisīdiṃ, evaṃ abhāsiṃ, evaṃ tuṇhī ahosiṃ, somhi tamhā gāmā sakaṃyeva gāmaṃ paccāgato’ti. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe, ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti, iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.
ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏံ
Dibbacakkhuñāṇaṃ
၂၄၆. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပာတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပသ္သတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ, ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝာဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒာနာ။ တေ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝာ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝာဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒာနာ, တေ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပသ္သတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ, ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။
246. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti – ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti.
၂၄၇. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, မဇ္ဈေ သိင္ဃာဋကေ ပာသာဒော။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော ဌိတော ပသ္သေယ္ယ မနုသ္သေ ဂေဟံ ပဝိသန္တေပိ နိက္ခမန္တေပိ ရထိကာယပိ ဝီထိံ သဉ္စရန္တေ 95 မဇ္ဈေ သိင္ဃာဋကေ နိသိန္နေပိ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘ဧတေ မနုသ္သာ ဂေဟံ ပဝိသန္တိ, ဧတေ နိက္ခမန္တိ, ဧတေ ရထိကာယ ဝီထိံ သဉ္စရန္တိ, ဧတေ မဇ္ဈေ သိင္ဃာဋကေ နိသိန္နာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပာတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပသ္သတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ, ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝာဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒာနာ, တေ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝာ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝာဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒာနာ။ တေ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပသ္သတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ; ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ ‘ဣဒမ္ပိ ခော, မဟာရာဇ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုရိမေဟိ သန္ဒိဋ္ဌိကေဟိ သာမညဖလေဟိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။
247. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, majjhe siṅghāṭake pāsādo. Tattha cakkhumā puriso ṭhito passeyya manusse gehaṃ pavisantepi nikkhamantepi rathikāyapi vīthiṃ sañcarante 96 majjhe siṅghāṭake nisinnepi. Tassa evamassa – ‘ete manussā gehaṃ pavisanti, ete nikkhamanti, ete rathikāya vīthiṃ sañcaranti, ete majjhe siṅghāṭake nisinnā’ti. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti – ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate; yathākammūpage satte pajānāti. ‘Idampi kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca.
အာသဝက္ခယဉာဏံ
Āsavakkhayañāṇaṃ
၂၄၈. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝာနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ , အယံ ဒုက္ခသမုဒယောတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဒုက္ခနိရောဓောတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ဣမေ အာသဝာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ အာသဝသမုဒယောတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ အာသဝနိရောဓောတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ အာသဝနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပသ္သတော ကာမာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ‘ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိ’တိ ဉာဏံ ဟောတိ, ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။
248. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti , ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti. Ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati, ‘vimuttasmiṃ vimuttami’ti ñāṇaṃ hoti, ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
၂၄၉. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မဟာရာဇ, ပဗ္ဗတသင္ခေပေ ဥဒကရဟဒော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော တီရေ ဌိတော ပသ္သေယ္ယ သိပ္ပိသမ္ဗုကမ္ပိ သက္ခရကထလမ္ပိ မစ္ဆဂုမ္ဗမ္ပိ စရန္တမ္ပိ တိဋ္ဌန္တမ္ပိ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ ခော ဥဒကရဟဒော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော။ တတ္ရိမေ သိပ္ပိသမ္ဗုကာပိ သက္ခရကထလာပိ မစ္ဆဂုမ္ဗာပိ စရန္တိပိ တိဋ္ဌန္တိပီ’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝာနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ ‘သော ဣဒံ ဒုက္ခ’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ , ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ‘ဣမေ အာသဝာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝသမုဒယော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓော’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘အယံ အာသဝနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပသ္သတော ကာမာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ‘ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ, ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ ဣဒံ ခော, မဟာရာဇ, သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ပုရိမေဟိ သန္ဒိဋ္ဌိကေဟိ သာမညဖလေဟိ အဘိက္ကန္တတရဉ္စ ပဏီတတရဉ္စ။ ဣမသ္မာ စ ပန, မဟာရာဇ, သန္ဒိဋ္ဌိကာ သာမညဖလာ အညံ သန္ဒိဋ္ဌိကံ သာမညဖလံ ဥတ္တရိတရံ ဝာ ပဏီတတရံ ဝာ နတ္ထီ’’တိ။
249. ‘‘Seyyathāpi, mahārāja, pabbatasaṅkhepe udakarahado accho vippasanno anāvilo. Tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito passeyya sippisambukampi sakkharakathalampi macchagumbampi carantampi tiṭṭhantampi. Tassa evamassa – ‘ayaṃ kho udakarahado accho vippasanno anāvilo. Tatrime sippisambukāpi sakkharakathalāpi macchagumbāpi carantipi tiṭṭhantipī’ti. Evameva kho, mahārāja, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. ‘So idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti , ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘Ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati, ‘vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Idaṃ kho, mahārāja, sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ purimehi sandiṭṭhikehi sāmaññaphalehi abhikkantatarañca paṇītatarañca. Imasmā ca pana, mahārāja, sandiṭṭhikā sāmaññaphalā aññaṃ sandiṭṭhikaṃ sāmaññaphalaṃ uttaritaraṃ vā paṇītataraṃ vā natthī’’ti.
အဇာတသတ္တုဥပာသကတ္တပဋိဝေဒနာ
Ajātasattuupāsakattapaṭivedanā
၂၅၀. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ ‘စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီ’တိ; ဧဝမေဝံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော ။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ ဥပာသကံ မံ ဘဂဝာ ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတံ။ အစ္စယော မံ, ဘန္တေ, အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠ္ဟံ ယထာအကုသလံ, ယောဟံ ပိတရံ ဓမ္မိကံ ဓမ္မရာဇာနံ ဣသ္သရိယကာရဏာ ဇီဝိတာ ဝောရောပေသိံ။ တသ္သ မေ, ဘန္တေ ဘဂဝာ အစ္စယံ အစ္စယတော ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတု အာယတိံ သံဝရာယာ’’တိ။
250. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante. Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ, bhante, bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito . Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Accayo maṃ, bhante, accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yohaṃ pitaraṃ dhammikaṃ dhammarājānaṃ issariyakāraṇā jīvitā voropesiṃ. Tassa me, bhante bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyā’’ti.
၂၅၁. ‘‘တဂ္ဃ တ္ဝံ, မဟာရာဇ, အစ္စယော အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠ္ဟံ ယထာအကုသလံ, ယံ တ္ဝံ ပိတရံ ဓမ္မိကံ ဓမ္မရာဇာနံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေသိ။ ယတော စ ခော တ္ဝံ, မဟာရာဇ, အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသ္ဝာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောသိ, တံ တေ မယံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာမ။ ဝုဒ္ဓိဟေသာ, မဟာရာဇ, အရိယသ္သ ဝိနယေ, ယော အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသ္ဝာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောတိ, အာယတိံ သံဝရံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။
251. ‘‘Taggha tvaṃ, mahārāja, accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yaṃ tvaṃ pitaraṃ dhammikaṃ dhammarājānaṃ jīvitā voropesi. Yato ca kho tvaṃ, mahārāja, accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi, taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāma. Vuddhihesā, mahārāja, ariyassa vinaye, yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti, āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjatī’’ti.
၂၅၂. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဟန္ဒ စ ဒာနိ မယံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမ ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ‘‘ယသ္သဒာနိ တ္ဝံ, မဟာရာဇ, ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော အဇာတသတ္တု ဝေဒေဟိပုတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။
252. Evaṃ vutte, rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘handa ca dāni mayaṃ, bhante, gacchāma bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, mahārāja, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
၂၅၃. အထ ခော ဘဂဝာ အစိရပက္ကန္တသ္သ ရညော မာဂဓသ္သ အဇာတသတ္တုသ္သ ဝေဒေဟိပုတ္တသ္သ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ခတာယံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ။ ဥပဟတာယံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ။ သစာယံ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ပိတရံ ဓမ္မိကံ ဓမ္မရာဇာနံ ဇီဝိတာ န ဝောရောပေသ္သထ, ဣမသ္မိညေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သထာ’’တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
253. Atha kho bhagavā acirapakkantassa rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa bhikkhū āmantesi – ‘‘khatāyaṃ, bhikkhave, rājā. Upahatāyaṃ, bhikkhave, rājā. Sacāyaṃ, bhikkhave, rājā pitaraṃ dhammikaṃ dhammarājānaṃ jīvitā na voropessatha, imasmiññeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ uppajjissathā’’ti. Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
သာမညဖလသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။
Sāmaññaphalasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ဒီဃ နိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ၂. သာမညဖလသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Sāmaññaphalasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ဒီဃနိကာယ (ဋီကာ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ၂. သာမညဖလသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Sāmaññaphalasuttavaṇṇanā