| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
५. समनुपस्सनासुत्तवण्णना
5. Samanupassanāsuttavaṇṇanā
४७. पञ्चमे पञ्चुपादानक्खन्धे समनुपस्सन्ति एतेसं वा अञ्ञतरन्ति परिपुण्णगाहवसेन पञ्चक्खन्धे समनुपस्सन्ति, अपरिपुण्णगाहवसेन एतेसं अञ्ञतरं। इति अयञ्चेव समनुपस्सनाति इति अयञ्च दिट्ठिसमनुपस्सना। अस्मीति चस्स अविगतं होतीति यस्स अयं समनुपस्सना अत्थि, तस्मिं अस्मीति तण्हामानदिट्ठिसङ्खातं पपञ्चत्तयं अविगतमेव होति। पञ्चन्नं इन्द्रियानं अवक्कन्ति होतीति तस्मिं किलेसजाते सति कम्मकिलेसपच्चयानं पञ्चन्नं इन्द्रियानं निब्बत्ति होति।
47. Pañcame pañcupādānakkhandhe samanupassanti etesaṃ vā aññataranti paripuṇṇagāhavasena pañcakkhandhe samanupassanti, aparipuṇṇagāhavasena etesaṃ aññataraṃ. Iti ayañceva samanupassanāti iti ayañca diṭṭhisamanupassanā. Asmīti cassa avigataṃ hotīti yassa ayaṃ samanupassanā atthi, tasmiṃ asmīti taṇhāmānadiṭṭhisaṅkhātaṃ papañcattayaṃ avigatameva hoti. Pañcannaṃindriyānaṃ avakkanti hotīti tasmiṃ kilesajāte sati kammakilesapaccayānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ nibbatti hoti.
अत्थि, भिक्खवे, मनोति इदं कम्ममनं सन्धाय वुत्तं। धम्माति आरम्मणं। अविज्जाधातूति जवनक्खणे अविज्जा। अविज्जासम्फस्सजेनाति अविज्जासम्पयुत्तफस्सतो जातेन। अपिच मनोति भवङ्गक्खणे विपाकमनोधातु, आवज्जनक्खणे किरियमनोधातु। धम्मादयो वुत्तप्पकाराव। अस्मीतिपिस्स होतीति तण्हामानदिट्ठिवसेन अस्मीति एवम्पिस्स होति। इतो परेसु अयमहमस्मीति रूपादीसु किञ्चिदेव धम्मं गहेत्वा ‘‘अयं अहमस्मी’’ति अत्तदिट्ठिवसेन वुत्तं। भविस्सन्ति सस्सतदिट्ठिवसेन। न भविस्सन्ति उच्छेददिट्ठिवसेन। रूपी भविस्सन्तिआदीनि सब्बानि सस्सतमेव भजन्ति। अथेत्थाति अथ तेनेवाकारेन ठितेसु एतेसु इन्द्रियेसु। अविज्जा पहीयतीति चतूसु सच्चेसु अञ्ञाणभूता अविज्जा पहीयति। विज्जा उप्पज्जतीति अरहत्तमग्गविज्जा उप्पज्जति। एवमेत्थ अस्मीति तण्हामानदिट्ठियो। कम्मस्स पञ्चन्नञ्च इन्द्रियानं अन्तरे एको सन्धि, विपाकमनं पञ्चिन्द्रियपक्खिकं कत्वा पञ्चन्नञ्च इन्द्रियानं कम्मस्स च अन्तरे एको सन्धीति। इति तयो पपञ्चा अतीतो अद्धा, इन्द्रियादीनि पच्चुप्पन्नो अद्धा, तत्थ कम्ममनं आदिं कत्वा अनागतस्स पच्चयो दस्सितोति। पञ्चमं।
Atthi, bhikkhave, manoti idaṃ kammamanaṃ sandhāya vuttaṃ. Dhammāti ārammaṇaṃ. Avijjādhātūti javanakkhaṇe avijjā. Avijjāsamphassajenāti avijjāsampayuttaphassato jātena. Apica manoti bhavaṅgakkhaṇe vipākamanodhātu, āvajjanakkhaṇe kiriyamanodhātu. Dhammādayo vuttappakārāva. Asmītipissa hotīti taṇhāmānadiṭṭhivasena asmīti evampissa hoti. Ito paresu ayamahamasmīti rūpādīsu kiñcideva dhammaṃ gahetvā ‘‘ayaṃ ahamasmī’’ti attadiṭṭhivasena vuttaṃ. Bhavissanti sassatadiṭṭhivasena. Na bhavissanti ucchedadiṭṭhivasena. Rūpī bhavissantiādīni sabbāni sassatameva bhajanti. Athetthāti atha tenevākārena ṭhitesu etesu indriyesu. Avijjā pahīyatīti catūsu saccesu aññāṇabhūtā avijjā pahīyati. Vijjā uppajjatīti arahattamaggavijjā uppajjati. Evamettha asmīti taṇhāmānadiṭṭhiyo. Kammassa pañcannañca indriyānaṃ antare eko sandhi, vipākamanaṃ pañcindriyapakkhikaṃ katvā pañcannañca indriyānaṃ kammassa ca antare eko sandhīti. Iti tayo papañcā atīto addhā, indriyādīni paccuppanno addhā, tattha kammamanaṃ ādiṃ katvā anāgatassa paccayo dassitoti. Pañcamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ५. समनुपस्सनासुत्तं • 5. Samanupassanāsuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ५. समनुपस्सनासुत्तवण्णना • 5. Samanupassanāsuttavaṇṇanā
