| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปฎิสมฺภิทามคฺค-อฎฺฐกถา • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
๓๖. สมสีสฎฺฐญาณนิเทฺทสวณฺณนา
36. Samasīsaṭṭhañāṇaniddesavaṇṇanā
๘๗. สมสีสฎฺฐญาณนิเทฺทเส ปญฺจกฺขนฺธาติอาทีหิ ทสหิ ราสีหิ สพฺพธมฺมสงฺคโห เวทิตโพฺพฯ น หิ เอเกกสฺส วเสน อายตนธาตุราสิวเชฺชหิ เสเสหิ อฎฺฐหิ ราสีหิ วิสุํ วิสุํ สพฺพธโมฺม สงฺคยฺหตีติฯ ยสฺมา ปน โลกุตฺตรธมฺมา เหตุสมุเจฺฉเทน สมุจฺฉินฺทิตพฺพา น โหนฺติ, ตสฺมา สพฺพธมฺมสเทฺทน สงฺคหิตาปิ โลกุตฺตรธมฺมา สมุเจฺฉทวเสน สมฺภวโต อิธ น คเหตพฺพา, เหตุสมุเจฺฉเทน สมุจฺฉินฺทิตพฺพา เอว เตภูมกธมฺมา คเหตพฺพาฯ สมฺมา สมุจฺฉินฺทตีติ ยถาโยคํ วิกฺขมฺภนตทงฺคสมุเจฺฉทปหานวเสน ปริยุฎฺฐานํ อนุสยญฺจ นิโรเธโนฺต สมฺมา สมุจฺฉินฺทติฯ เอวํ ปุคฺคลาธิฎฺฐานาย เทสนาย สมฺมา สมุเจฺฉโท นิทฺทิโฎฺฐฯ นิโรเธตีติ อนุปฺปาทนิโรเธน นิโรเธติฯ อิมินา สมุเจฺฉทโตฺถ วุโตฺตฯ น อุปฎฺฐาตีติ เอวํ นิโรเธ กเต โส โส ธโมฺม ปุน น อุปติฎฺฐติ, น อุปฺปชฺชตีติ อโตฺถฯ อิมินา นิโรธโตฺถ วุโตฺตฯ เอวํ อนุปฎฺฐหนธมฺมวเสน อนุปฎฺฐานภาโว นิทฺทิโฎฺฐฯ สมนฺติ กามจฺฉนฺทาทีนํ สมิตตฺตา สมํฯ ตานิ ปน เนกฺขมฺมาทีนิ สตฺต, รูปารูปชฺฌานานิ อฎฺฐ, มหาวิปสฺสนา อฎฺฐารส, อริยมคฺคา จตฺตาโรติ สตฺตติํส โหนฺติฯ
87. Samasīsaṭṭhañāṇaniddese pañcakkhandhātiādīhi dasahi rāsīhi sabbadhammasaṅgaho veditabbo. Na hi ekekassa vasena āyatanadhāturāsivajjehi sesehi aṭṭhahi rāsīhi visuṃ visuṃ sabbadhammo saṅgayhatīti. Yasmā pana lokuttaradhammā hetusamucchedena samucchinditabbā na honti, tasmā sabbadhammasaddena saṅgahitāpi lokuttaradhammā samucchedavasena sambhavato idha na gahetabbā, hetusamucchedena samucchinditabbā eva tebhūmakadhammā gahetabbā. Sammā samucchindatīti yathāyogaṃ vikkhambhanatadaṅgasamucchedapahānavasena pariyuṭṭhānaṃ anusayañca nirodhento sammā samucchindati. Evaṃ puggalādhiṭṭhānāya desanāya sammā samucchedo niddiṭṭho. Nirodhetīti anuppādanirodhena nirodheti. Iminā samucchedattho vutto. Na upaṭṭhātīti evaṃ nirodhe kate so so dhammo puna na upatiṭṭhati, na uppajjatīti attho. Iminā nirodhattho vutto. Evaṃ anupaṭṭhahanadhammavasena anupaṭṭhānabhāvo niddiṭṭho. Samanti kāmacchandādīnaṃ samitattā samaṃ. Tāni pana nekkhammādīni satta, rūpārūpajjhānāni aṭṭha, mahāvipassanā aṭṭhārasa, ariyamaggā cattāroti sattatiṃsa honti.
เตรส สีสานิ สีสภูตานํ สเพฺพสํ สงฺคหวเสน วุตฺตานิฯ อิธ ปน สทฺธาทีนิ อเฎฺฐว สีสานิ ยุชฺชนฺติฯ น หิ อรหโต ตณฺหาทีนิ ปญฺจ สีสานิ สนฺติฯ ปลิโพธสีสนฺติ ปลิพุนฺธนํ ปลิโพโธ, นิพฺพานมคฺคาวรณนฺติ อโตฺถฯ สีสนฺติ ปธานํ, อธิกนฺติ อโตฺถฯ ปลิโพโธเยว สีสํ, ตํสมฺปยุตฺตาทิสพฺพปลิโพเธสุ วา สีสนฺติ ปลิโพธสีสํฯ เอส นโย เสเสสุฯ วิเสสโต ปน วินิพนฺธนนฺติ อุนฺนติวเสน สํสาเร พนฺธนํฯ ปรามาโสติ อภินิเวโสฯ วิเกฺขโปติ วิปฺปกิณฺณตาฯ กิเลโสติ กิลิสฺสนํฯ อธิโมโกฺขติ อธิมุจฺจนํฯ ปคฺคโหติ อุสฺสาหนํฯ อุปฎฺฐานนฺติ อปิลาปนํฯ อวิเกฺขโปติ อวิปฺปกิณฺณตาฯ ทสฺสนนฺติ ยถาสภาวปฎิเวโธฯ ปวตฺตนฺติ อุปาทินฺนกฺขนฺธปวตฺตํฯ โคจโรติ อารมฺมณํฯ อิเมสุ ทฺวาทสสุปิ วาเรสุ ปธานโฎฺฐ สีสโฎฺฐฯ วิโมโกฺขติ วิกฺขมฺภนตทงฺคสมุเจฺฉทปฎิปฺปสฺสทฺธินิสฺสรณวิมุตฺตีสุ ปญฺจสุ นิสฺสรณวิมุตฺติ นิพฺพานํฯ สงฺขารสีสนฺติ สพฺพสงฺขตสงฺขารานํ สีสํ, โกฎิ อวสานนฺติ อโตฺถฯ เอเตน อนุปาทิเสสปรินิพฺพานํ วุตฺตํฯ สงฺขาราภาวมตฺตวเสน วา ขนฺธปรินิพฺพานเมว วุตฺตํ โหติฯ เนกฺขมฺมาทิกํ สมญฺจ สทฺธาทิกํ สีสญฺจ, สมสีสํ วา อสฺส อตฺถีติ สมสีสีติฯ อถ วา เตรสนฺนํ สีสานํ ตณฺหาทีนิ ปญฺจ สีสานิ สมุทยสจฺจํ, สทฺธาทีนิ ปญฺจ มคฺคสจฺจํ, ปวตฺตสีสํ ชีวิตินฺทฺริยํ ทุกฺขสจฺจํ, โคจรสีสญฺจ สงฺขารสีสญฺจ นิโรธสจฺจนฺติ อิเมสํ จตุนฺนํ อริยสจฺจานํ เอกสฺมิํ โรเค วา เอกสฺมิํ อิริยาปเถ วา เอกสฺมิํ สภาคชีวิตินฺทฺริเย วา อภิสมโย จ อนุปาทิเสสปรินิพฺพานญฺจ ยสฺส โหติ, โส ปุเพฺพ วุตฺตสมานญฺจ อิเมสญฺจ สีสานํ อตฺถิตาย สมสีสีติ วุจฺจติฯ
Terasa sīsāni sīsabhūtānaṃ sabbesaṃ saṅgahavasena vuttāni. Idha pana saddhādīni aṭṭheva sīsāni yujjanti. Na hi arahato taṇhādīni pañca sīsāni santi. Palibodhasīsanti palibundhanaṃ palibodho, nibbānamaggāvaraṇanti attho. Sīsanti padhānaṃ, adhikanti attho. Palibodhoyeva sīsaṃ, taṃsampayuttādisabbapalibodhesu vā sīsanti palibodhasīsaṃ. Esa nayo sesesu. Visesato pana vinibandhananti unnativasena saṃsāre bandhanaṃ. Parāmāsoti abhiniveso. Vikkhepoti vippakiṇṇatā. Kilesoti kilissanaṃ. Adhimokkhoti adhimuccanaṃ. Paggahoti ussāhanaṃ. Upaṭṭhānanti apilāpanaṃ. Avikkhepoti avippakiṇṇatā. Dassananti yathāsabhāvapaṭivedho. Pavattanti upādinnakkhandhapavattaṃ. Gocaroti ārammaṇaṃ. Imesu dvādasasupi vāresu padhānaṭṭho sīsaṭṭho. Vimokkhoti vikkhambhanatadaṅgasamucchedapaṭippassaddhinissaraṇavimuttīsu pañcasu nissaraṇavimutti nibbānaṃ. Saṅkhārasīsanti sabbasaṅkhatasaṅkhārānaṃ sīsaṃ, koṭi avasānanti attho. Etena anupādisesaparinibbānaṃ vuttaṃ. Saṅkhārābhāvamattavasena vā khandhaparinibbānameva vuttaṃ hoti. Nekkhammādikaṃ samañca saddhādikaṃ sīsañca, samasīsaṃ vā assa atthīti samasīsīti. Atha vā terasannaṃ sīsānaṃ taṇhādīni pañca sīsāni samudayasaccaṃ, saddhādīni pañca maggasaccaṃ, pavattasīsaṃ jīvitindriyaṃ dukkhasaccaṃ, gocarasīsañca saṅkhārasīsañca nirodhasaccanti imesaṃ catunnaṃ ariyasaccānaṃ ekasmiṃ roge vā ekasmiṃ iriyāpathe vā ekasmiṃ sabhāgajīvitindriye vā abhisamayo ca anupādisesaparinibbānañca yassa hoti, so pubbe vuttasamānañca imesañca sīsānaṃ atthitāya samasīsīti vuccati.
สมสีสฎฺฐญาณนิเทฺทสวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Samasīsaṭṭhañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / ปฎิสมฺภิทามคฺคปาฬิ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ๓๖. สมสีสฎฺฐญาณนิเทฺทโส • 36. Samasīsaṭṭhañāṇaniddeso
