| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กงฺขาวิตรณี-อภินว-ฎีกา • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
๓๐-๓๒. สมติตฺติกาทิสิกฺขาปทวณฺณนา
30-32. Samatittikādisikkhāpadavaṇṇanā
สมติตฺติกนฺติ ภาวนปุํสกนิเทฺทโส, สมติตฺติกํ กตฺวาติ อโตฺถฯ เอวมเญฺญสุปิ อีทิเสสุ ฐาเนสุ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ สมปุณฺณนฺติ (สารตฺถ. ฎี. ปาจิตฺติย ๓.๖๐๕) ปตฺตสฺส อโนฺตมุขวฎฺฎิเลขาสมปุณฺณํฯ สมภริตนฺติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ ตญฺจ โข อธิฎฺฐานุปคปตฺตเสฺสว, เนตรสฺสฯ เตนาห ‘‘อธิฎฺฐานุปคปตฺตสฺสา’’ติอาทิฯ รจิตนฺติ กตํ, ปกฺขิตฺตํ ปูริตนฺติ อโตฺถฯ ยํ กิญฺจิ ยาวกาลิกนฺติ ยาคุภตฺตผลาผลาทิํ ยํ กิญฺจิ อามิสชาติกํฯ ยตฺถ กตฺถจีติ อธิฎฺฐานุปโค วา โหตุ, อนธิฎฺฐานุปโค วา ยตฺถ กตฺถจิ ปเตฺต ฯ ถูปีกตานีติ ถูปํ วิย กตานิ, อธิฎฺฐานุปคสฺส ปตฺตสฺส อโนฺตมุขวฎฺฎิเลขํ อติกฺกมิตฺวา กตานีติ อโตฺถฯ อิทญฺจ ‘‘ยามกาลิกาทีนี’’ติ อิมสฺส วเสน วุตฺตํ, ‘‘ยาวกาลิก’’นฺติ อิมสฺส ปน วเสน วจนพฺยตฺตยํ กตฺวา ‘‘ถูปีกตมฺปิ วฎฺฎตี’’ติ โยเชตพฺพํฯ ปิ-สเทฺทน อถูปีกตานิ วฎฺฎนฺตีติ เอตฺถ กถาว นตฺถีติ ทเสฺสติฯ เหฎฺฐา โอโรหตีติ สมนฺตา โอกาสสพฺภาวโต จาลิยมานํ เหฎฺฐา ภสฺสติ ฯ ตโกฺกลวฎํสกาทโยติ เอตฺถ มตฺถเก ฐปิตตโกฺกลเมว วฎํสกสทิสตฺตา ตโกฺกลวฎํสกํฯ อาทิสเทฺทน ปุปฺผวฎํสกกฎุกผลาทิวฎํสกานํ (ปาจิ. อฎฺฐ. ๖๐๕) คหณํ, น ตํ ถูปีกตํ นาม โหติ ปาเฎกฺกํ ภาชนตฺตา ปณฺณาทีนํฯ
Samatittikanti bhāvanapuṃsakaniddeso, samatittikaṃ katvāti attho. Evamaññesupi īdisesu ṭhānesu attho daṭṭhabbo. Samapuṇṇanti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.605) pattassa antomukhavaṭṭilekhāsamapuṇṇaṃ. Samabharitanti etthāpi eseva nayo. Tañca kho adhiṭṭhānupagapattasseva, netarassa. Tenāha ‘‘adhiṭṭhānupagapattassā’’tiādi. Racitanti kataṃ, pakkhittaṃ pūritanti attho. Yaṃ kiñci yāvakālikanti yāgubhattaphalāphalādiṃ yaṃ kiñci āmisajātikaṃ. Yattha katthacīti adhiṭṭhānupago vā hotu, anadhiṭṭhānupago vā yattha katthaci patte . Thūpīkatānīti thūpaṃ viya katāni, adhiṭṭhānupagassa pattassa antomukhavaṭṭilekhaṃ atikkamitvā katānīti attho. Idañca ‘‘yāmakālikādīnī’’ti imassa vasena vuttaṃ, ‘‘yāvakālika’’nti imassa pana vasena vacanabyattayaṃ katvā ‘‘thūpīkatampi vaṭṭatī’’ti yojetabbaṃ. Pi-saddena athūpīkatāni vaṭṭantīti ettha kathāva natthīti dasseti. Heṭṭhā orohatīti samantā okāsasabbhāvato cāliyamānaṃ heṭṭhā bhassati . Takkolavaṭaṃsakādayoti ettha matthake ṭhapitatakkolameva vaṭaṃsakasadisattā takkolavaṭaṃsakaṃ. Ādisaddena pupphavaṭaṃsakakaṭukaphalādivaṭaṃsakānaṃ (pāci. aṭṭha. 605) gahaṇaṃ, na taṃ thūpīkataṃ nāma hoti pāṭekkaṃ bhājanattā paṇṇādīnaṃ.
สมติตฺติกาทิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Samatittikādisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
