Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၂၀၉. သမတ္တိံသဝိရေစနကထာ
209. Samattiṃsavirecanakathā
၃၃၆. တေန ခော ပန သမယေန ဘဂဝတော ကာယော ဒောသာဘိသန္နော ဟောတိ။ အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဒောသာဘိသန္နော ခော, အာနန္ဒ, တထာဂတသ္သ ကာယော။ ဣစ္ဆတိ တထာဂတော ဝိရေစနံ ပာတု’’န္တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဒောသာဘိသန္နော ခော, အာဝုသော ဇီဝက, တထာဂတသ္သ ကာယော။ ဣစ္ဆတိ တထာဂတော ဝိရေစနံ ပာတု’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဘဂဝတော ကာယံ ကတိပာဟံ သိနေဟေထာ’’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ကာယံ ကတိပာဟံ သိနေဟေတ္ဝာ ယေန ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သိနိဒ္ဓော ခော, အာဝုသော ဇီဝက, တထာဂတသ္သ ကာယော။ ယသ္သ ဒာနိ ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခော ဇီဝကသ္သ ကောမာရဘစ္စသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘န ခော မေတံ ပတိရူပံ ယောဟံ ဘဂဝတော ဩဠာရိကံ ဝိရေစနံ ဒဒေယ္ယ’’န္တိ။ တီဏိ ဥပ္ပလဟတ္ထာနိ နာနာဘေသဇ္ဇေဟိ ပရိဘာဝေတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧကံ ဥပ္ပလဟတ္ထံ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ – ‘‘ဣမံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ပဌမံ ဥပ္ပလဟတ္ထံ ဥပသိင္ဃတု။ ဣဒံ ဘဂဝန္တံ ဒသက္ခတ္တုံ ဝိရေစေသ္သတီ’’တိ။ ဒုတိယံ ဥပ္ပလဟတ္ထံ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ – ‘‘ဣမံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဒုတိယံ ဥပ္ပလဟတ္ထံ ဥပသိင္ဃတု။ ဣဒံ ဘဂဝန္တံ ဒသက္ခတ္တုံ ဝိရေစေသ္သတီ’’တိ။ တတိယံ ဥပ္ပလဟတ္ထံ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ – ‘‘ဣမံ, ဘန္တေ , ဘဂဝာ တတိယံ ဥပ္ပလဟတ္ထံ ဥပသိင္ဃတု။ ဣဒံ ဘဂဝန္တံ ဒသက္ခတ္တုံ ဝိရေစေသ္သတီ’’တိ ။ ဧဝံ ဘဂဝတော သမတ္တိံသာယ ဝိရေစနံ ဘဝိသ္သတီတိ။ အထ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ဘဂဝတော သမတ္တိံသာယ ဝိရေစနံ ဒတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ဇီဝကသ္သ ကောမာရဘစ္စသ္သ ဗဟိ ဒ္ဝာရကောဋ္ဌကာ နိက္ခန္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မယာ ခော ဘဂဝတော သမတ္တိံသာယ ဝိရေစနံ ဒိန္နံ။ ဒောသာဘိသန္နော တထာဂတသ္သ ကာယော ။ န ဘဂဝန္တံ သမတ္တိံသက္ခတ္တုံ ဝိရေစေသ္သတိ, ဧကူနတ္တိံသက္ခတ္တုံ ဘဂဝန္တံ ဝိရေစေသ္သတိ။ အပိ စ, ဘဂဝာ ဝိရိတ္တော နဟာယိသ္သတိ။ နဟာတံ ဘဂဝန္တံ သကိံ ဝိရေစေသ္သတိ။ ဧဝံ ဘဂဝတော သမတ္တိံသာယ ဝိရေစနံ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။
336. Tena kho pana samayena bhagavato kāyo dosābhisanno hoti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘dosābhisanno kho, ānanda, tathāgatassa kāyo. Icchati tathāgato virecanaṃ pātu’’nti. Atha kho āyasmā ānando yena jīvako komārabhacco tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘dosābhisanno kho, āvuso jīvaka, tathāgatassa kāyo. Icchati tathāgato virecanaṃ pātu’’nti. ‘‘Tena hi, bhante ānanda, bhagavato kāyaṃ katipāhaṃ sinehethā’’ti. Atha kho āyasmā ānando bhagavato kāyaṃ katipāhaṃ sinehetvā yena jīvako komārabhacco tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘siniddho kho, āvuso jīvaka, tathāgatassa kāyo. Yassa dāni kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho jīvakassa komārabhaccassa etadahosi – ‘‘na kho metaṃ patirūpaṃ yohaṃ bhagavato oḷārikaṃ virecanaṃ dadeyya’’nti. Tīṇi uppalahatthāni nānābhesajjehi paribhāvetvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā ekaṃ uppalahatthaṃ bhagavato upanāmesi – ‘‘imaṃ, bhante, bhagavā paṭhamaṃ uppalahatthaṃ upasiṅghatu. Idaṃ bhagavantaṃ dasakkhattuṃ virecessatī’’ti. Dutiyaṃ uppalahatthaṃ bhagavato upanāmesi – ‘‘imaṃ, bhante, bhagavā dutiyaṃ uppalahatthaṃ upasiṅghatu. Idaṃ bhagavantaṃ dasakkhattuṃ virecessatī’’ti. Tatiyaṃ uppalahatthaṃ bhagavato upanāmesi – ‘‘imaṃ, bhante , bhagavā tatiyaṃ uppalahatthaṃ upasiṅghatu. Idaṃ bhagavantaṃ dasakkhattuṃ virecessatī’’ti . Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ bhavissatīti. Atha kho jīvako komārabhacco bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ datvā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho jīvakassa komārabhaccassa bahi dvārakoṭṭhakā nikkhantassa etadahosi – ‘‘mayā kho bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ dinnaṃ. Dosābhisanno tathāgatassa kāyo . Na bhagavantaṃ samattiṃsakkhattuṃ virecessati, ekūnattiṃsakkhattuṃ bhagavantaṃ virecessati. Api ca, bhagavā viritto nahāyissati. Nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecessati. Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ bhavissatī’’ti.
အထ ခော ဘဂဝာ ဇီဝကသ္သ ကောမာရဘစ္စသ္သ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣဓာနန္ဒ, ဇီဝကသ္သ ကောမာရဘစ္စသ္သ ဗဟိ ဒ္ဝာရကောဋ္ဌကာ နိက္ခန္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘မယာ ခော ဘဂဝတော သမတ္တိံသာယ ဝိရေစနံ ဒိန္နံ။ ဒောသာဘိသန္နော တထာဂတသ္သ ကာယော။ န ဘဂဝန္တံ သမတိံသက္ခတ္တုံ ဝိရေစေသ္သတိ, ဧကူနတိံသက္ခတ္တုံ ဘဂဝန္တံ ဝိရေစေသ္သတိ။ အပိ စ, ဘဂဝာ ဝိရိတ္တော နဟာယိသ္သတိ။ နဟာတံ ဘဂဝန္တံ သကိံ ဝိရေစေသ္သတိ။ ဧဝံ ဘဂဝတော သမတ္တိံသာယ ဝိရေစနံ ဘဝိသ္သတီ’တိ။ တေန ဟာနန္ဒ, ဥဏ္ဟောဒကံ ပဋိယာဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုဏိတ္ဝာ ဥဏ္ဟောဒကံ ပဋိယာဒေသိ။
Atha kho bhagavā jīvakassa komārabhaccassa cetasā cetoparivitakkamaññāya āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘idhānanda, jīvakassa komārabhaccassa bahi dvārakoṭṭhakā nikkhantassa etadahosi – ‘mayā kho bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ dinnaṃ. Dosābhisanno tathāgatassa kāyo. Na bhagavantaṃ samatiṃsakkhattuṃ virecessati, ekūnatiṃsakkhattuṃ bhagavantaṃ virecessati. Api ca, bhagavā viritto nahāyissati. Nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecessati. Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ bhavissatī’ti. Tena hānanda, uṇhodakaṃ paṭiyādehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissuṇitvā uṇhodakaṃ paṭiyādesi.
အထ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဝိရိတ္တော, ဘန္တေ, ဘဂဝာ’’တိ? ‘‘ဝိရိတ္တောမ္ဟိ, ဇီဝကာ’’တိ။ ဣဓ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဗဟိ ဒ္ဝာရကောဋ္ဌကာ နိက္ခန္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မယာ ခော ဘဂဝတော သမတ္တိံသာယ ဝိရေစနံ ဒိန္နံ။ ဒောသာဘိသန္နော တထာဂတသ္သ ကာယော။ န ဘဂဝန္တံ သမတ္တိံသက္ခတ္တုံ ဝိရေစေသ္သတိ, ဧကူနတ္တိံသက္ခတ္တုံ ဘဂဝန္တံ ဝိရေစေသ္သတိ။ အပိ စ, ဘဂဝာ ဝိရိတ္တော နဟာယိသ္သတိ။ နဟာတံ ဘဂဝန္တံ သကိံ ဝိရေစေသ္သတိ။ ဧဝံ ဘဂဝတော သမတ္တိံသာယ ဝိရေစနံ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။ နဟာယတု, ဘန္တေ, ဘဂဝာ, နဟာယတု သုဂတောတိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဥဏ္ဟောဒကံ နဟာယိ။ နဟာတံ ဘဂဝန္တံ သကိံ ဝိရေစေသိ။ ဧဝံ ဘဂဝတော သမတ္တိံသာယ ဝိရေစနံ အဟောသိ။ အထ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ယာဝ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ကာယော ပကတတ္တော ဟောတိ, အလံ 1 ယူသပိဏ္ဍပာတေနာ’’တိ။
Atha kho jīvako komārabhacco yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho jīvako komārabhacco bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘viritto, bhante, bhagavā’’ti? ‘‘Virittomhi, jīvakā’’ti. Idha mayhaṃ, bhante, bahi dvārakoṭṭhakā nikkhantassa etadahosi – ‘‘mayā kho bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ dinnaṃ. Dosābhisanno tathāgatassa kāyo. Na bhagavantaṃ samattiṃsakkhattuṃ virecessati, ekūnattiṃsakkhattuṃ bhagavantaṃ virecessati. Api ca, bhagavā viritto nahāyissati. Nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecessati. Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ bhavissatī’’ti. Nahāyatu, bhante, bhagavā, nahāyatu sugatoti. Atha kho bhagavā uṇhodakaṃ nahāyi. Nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecesi. Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ ahosi. Atha kho jīvako komārabhacco bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yāva, bhante, bhagavato kāyo pakatatto hoti, alaṃ 2 yūsapiṇḍapātenā’’ti.
သမတ္တိံသဝိရေစနကထာ နိဋ္ဌိတာ။
Samattiṃsavirecanakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / သမတ္တိံသဝိရေစနကထာ • Samattiṃsavirecanakathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ပဇ္ဇောတရာဇဝတ္ထုကထာဒိဝဏ္ဏနာ • Pajjotarājavatthukathādivaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / သမတ္တိံသဝိရေစနကထာဝဏ္ဏနာ • Samattiṃsavirecanakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ဇီဝကဝတ္ထုကထာဒိဝဏ္ဏနာ • Jīvakavatthukathādivaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၂၀၉. သမတ္တိံသဝိရေစနကထာ • 209. Samattiṃsavirecanakathā