Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi |
੨੦੯. ਸਮਤ੍ਤਿਂਸવਿਰੇਚਨਕਥਾ
209. Samattiṃsavirecanakathā
੩੩੬. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਤੋ ਕਾਯੋ ਦੋਸਾਭਿਸਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਦੋਸਾਭਿਸਨ੍ਨੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ। ਇਚ੍ਛਤਿ ਤਥਾਗਤੋ વਿਰੇਚਨਂ ਪਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯੇਨ ਜੀવਕੋ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਜੀવਕਂ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਦੋਸਾਭਿਸਨ੍ਨੋ ਖੋ, ਆવੁਸੋ ਜੀવਕ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ। ਇਚ੍ਛਤਿ ਤਥਾਗਤੋ વਿਰੇਚਨਂ ਪਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਆਨਨ੍ਦ, ਭਗવਤੋ ਕਾਯਂ ਕਤਿਪਾਹਂ ਸਿਨੇਹੇਥਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਕਾਯਂ ਕਤਿਪਾਹਂ ਸਿਨੇਹੇਤ੍વਾ ਯੇਨ ਜੀવਕੋ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਜੀવਕਂ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਿਨਿਦ੍ਧੋ ਖੋ, ਆવੁਸੋ ਜੀવਕ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ। ਯਸ੍ਸ ਦਾਨਿ ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਸੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਜੀવਕਸ੍ਸ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਨ ਖੋ ਮੇਤਂ ਪਤਿਰੂਪਂ ਯੋਹਂ ਭਗવਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ વਿਰੇਚਨਂ ਦਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਤੀਣਿ ਉਪ੍ਪਲਹਤ੍ਥਾਨਿ ਨਾਨਾਭੇਸਜ੍ਜੇਹਿ ਪਰਿਭਾવੇਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਉਪ੍ਪਲਹਤ੍ਥਂ ਭਗવਤੋ ਉਪਨਾਮੇਸਿ – ‘‘ਇਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਲਹਤ੍ਥਂ ਉਪਸਿਙ੍ਘਤੁ। ਇਦਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਿਰੇਚੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਂ ਉਪ੍ਪਲਹਤ੍ਥਂ ਭਗવਤੋ ਉਪਨਾਮੇਸਿ – ‘‘ਇਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਦੁਤਿਯਂ ਉਪ੍ਪਲਹਤ੍ਥਂ ਉਪਸਿਙ੍ਘਤੁ। ਇਦਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਿਰੇਚੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਤਤਿਯਂ ਉਪ੍ਪਲਹਤ੍ਥਂ ਭਗવਤੋ ਉਪਨਾਮੇਸਿ – ‘‘ਇਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ , ਭਗવਾ ਤਤਿਯਂ ਉਪ੍ਪਲਹਤ੍ਥਂ ਉਪਸਿਙ੍ਘਤੁ। ਇਦਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਿਰੇਚੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ । ਏવਂ ਭਗવਤੋ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸਾਯ વਿਰੇਚਨਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਜੀવਕੋ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋ ਭਗવਤੋ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸਾਯ વਿਰੇਚਨਂ ਦਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਖੋ ਜੀવਕਸ੍ਸ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਸ੍ਸ ਬਹਿ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਮਯਾ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸਾਯ વਿਰੇਚਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ। ਦੋਸਾਭਿਸਨ੍ਨੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ । ਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਿਰੇਚੇਸ੍ਸਤਿ, ਏਕੂਨਤ੍ਤਿਂਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਿਰੇਚੇਸ੍ਸਤਿ। ਅਪਿ ਚ, ਭਗવਾ વਿਰਿਤ੍ਤੋ ਨਹਾਯਿਸ੍ਸਤਿ। ਨਹਾਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਕਿਂ વਿਰੇਚੇਸ੍ਸਤਿ। ਏવਂ ਭਗવਤੋ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸਾਯ વਿਰੇਚਨਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
336. Tena kho pana samayena bhagavato kāyo dosābhisanno hoti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘dosābhisanno kho, ānanda, tathāgatassa kāyo. Icchati tathāgato virecanaṃ pātu’’nti. Atha kho āyasmā ānando yena jīvako komārabhacco tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘dosābhisanno kho, āvuso jīvaka, tathāgatassa kāyo. Icchati tathāgato virecanaṃ pātu’’nti. ‘‘Tena hi, bhante ānanda, bhagavato kāyaṃ katipāhaṃ sinehethā’’ti. Atha kho āyasmā ānando bhagavato kāyaṃ katipāhaṃ sinehetvā yena jīvako komārabhacco tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘siniddho kho, āvuso jīvaka, tathāgatassa kāyo. Yassa dāni kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho jīvakassa komārabhaccassa etadahosi – ‘‘na kho metaṃ patirūpaṃ yohaṃ bhagavato oḷārikaṃ virecanaṃ dadeyya’’nti. Tīṇi uppalahatthāni nānābhesajjehi paribhāvetvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā ekaṃ uppalahatthaṃ bhagavato upanāmesi – ‘‘imaṃ, bhante, bhagavā paṭhamaṃ uppalahatthaṃ upasiṅghatu. Idaṃ bhagavantaṃ dasakkhattuṃ virecessatī’’ti. Dutiyaṃ uppalahatthaṃ bhagavato upanāmesi – ‘‘imaṃ, bhante, bhagavā dutiyaṃ uppalahatthaṃ upasiṅghatu. Idaṃ bhagavantaṃ dasakkhattuṃ virecessatī’’ti. Tatiyaṃ uppalahatthaṃ bhagavato upanāmesi – ‘‘imaṃ, bhante , bhagavā tatiyaṃ uppalahatthaṃ upasiṅghatu. Idaṃ bhagavantaṃ dasakkhattuṃ virecessatī’’ti . Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ bhavissatīti. Atha kho jīvako komārabhacco bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ datvā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho jīvakassa komārabhaccassa bahi dvārakoṭṭhakā nikkhantassa etadahosi – ‘‘mayā kho bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ dinnaṃ. Dosābhisanno tathāgatassa kāyo . Na bhagavantaṃ samattiṃsakkhattuṃ virecessati, ekūnattiṃsakkhattuṃ bhagavantaṃ virecessati. Api ca, bhagavā viritto nahāyissati. Nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecessati. Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ bhavissatī’’ti.
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਜੀવਕਸ੍ਸ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਸ੍ਸ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਜੀવਕਸ੍ਸ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਸ੍ਸ ਬਹਿ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਮਯਾ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸਾਯ વਿਰੇਚਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ। ਦੋਸਾਭਿਸਨ੍ਨੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ। ਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਮਤਿਂਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਿਰੇਚੇਸ੍ਸਤਿ, ਏਕੂਨਤਿਂਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਿਰੇਚੇਸ੍ਸਤਿ। ਅਪਿ ਚ, ਭਗવਾ વਿਰਿਤ੍ਤੋ ਨਹਾਯਿਸ੍ਸਤਿ। ਨਹਾਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਕਿਂ વਿਰੇਚੇਸ੍ਸਤਿ। ਏવਂ ਭਗવਤੋ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸਾਯ વਿਰੇਚਨਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਤੇਨ ਹਾਨਨ੍ਦ, ਉਣ੍ਹੋਦਕਂ ਪਟਿਯਾਦੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਉਣ੍ਹੋਦਕਂ ਪਟਿਯਾਦੇਸਿ।
Atha kho bhagavā jīvakassa komārabhaccassa cetasā cetoparivitakkamaññāya āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘idhānanda, jīvakassa komārabhaccassa bahi dvārakoṭṭhakā nikkhantassa etadahosi – ‘mayā kho bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ dinnaṃ. Dosābhisanno tathāgatassa kāyo. Na bhagavantaṃ samatiṃsakkhattuṃ virecessati, ekūnatiṃsakkhattuṃ bhagavantaṃ virecessati. Api ca, bhagavā viritto nahāyissati. Nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecessati. Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ bhavissatī’ti. Tena hānanda, uṇhodakaṃ paṭiyādehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissuṇitvā uṇhodakaṃ paṭiyādesi.
ਅਥ ਖੋ ਜੀવਕੋ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਜੀવਕੋ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘વਿਰਿਤ੍ਤੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ’’ਤਿ? ‘‘વਿਰਿਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ, ਜੀવਕਾ’’ਤਿ। ਇਧ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬਹਿ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਮਯਾ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸਾਯ વਿਰੇਚਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ। ਦੋਸਾਭਿਸਨ੍ਨੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ। ਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਿਰੇਚੇਸ੍ਸਤਿ, ਏਕੂਨਤ੍ਤਿਂਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਿਰੇਚੇਸ੍ਸਤਿ। ਅਪਿ ਚ, ਭਗવਾ વਿਰਿਤ੍ਤੋ ਨਹਾਯਿਸ੍ਸਤਿ। ਨਹਾਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਕਿਂ વਿਰੇਚੇਸ੍ਸਤਿ। ਏવਂ ਭਗવਤੋ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸਾਯ વਿਰੇਚਨਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਨਹਾਯਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ, ਨਹਾਯਤੁ ਸੁਗਤੋਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਉਣ੍ਹੋਦਕਂ ਨਹਾਯਿ। ਨਹਾਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਕਿਂ વਿਰੇਚੇਸਿ। ਏવਂ ਭਗવਤੋ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸਾਯ વਿਰੇਚਨਂ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਜੀવਕੋ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਯਾવ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤੋ ਕਾਯੋ ਪਕਤਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਲਂ 1 ਯੂਸਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨਾ’’ਤਿ।
Atha kho jīvako komārabhacco yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho jīvako komārabhacco bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘viritto, bhante, bhagavā’’ti? ‘‘Virittomhi, jīvakā’’ti. Idha mayhaṃ, bhante, bahi dvārakoṭṭhakā nikkhantassa etadahosi – ‘‘mayā kho bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ dinnaṃ. Dosābhisanno tathāgatassa kāyo. Na bhagavantaṃ samattiṃsakkhattuṃ virecessati, ekūnattiṃsakkhattuṃ bhagavantaṃ virecessati. Api ca, bhagavā viritto nahāyissati. Nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecessati. Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ bhavissatī’’ti. Nahāyatu, bhante, bhagavā, nahāyatu sugatoti. Atha kho bhagavā uṇhodakaṃ nahāyi. Nahātaṃ bhagavantaṃ sakiṃ virecesi. Evaṃ bhagavato samattiṃsāya virecanaṃ ahosi. Atha kho jīvako komārabhacco bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yāva, bhante, bhagavato kāyo pakatatto hoti, alaṃ 2 yūsapiṇḍapātenā’’ti.
ਸਮਤ੍ਤਿਂਸવਿਰੇਚਨਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Samattiṃsavirecanakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਸਮਤ੍ਤਿਂਸવਿਰੇਚਨਕਥਾ • Samattiṃsavirecanakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਪਜ੍ਜੋਤਰਾਜવਤ੍ਥੁਕਥਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • Pajjotarājavatthukathādivaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਸਮਤ੍ਤਿਂਸવਿਰੇਚਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Samattiṃsavirecanakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਜੀવਕવਤ੍ਥੁਕਥਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • Jīvakavatthukathādivaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੨੦੯. ਸਮਤ੍ਤਿਂਸવਿਰੇਚਨਕਥਾ • 209. Samattiṃsavirecanakathā