| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៧. សមយសុត្តវណ្ណនា
7. Samayasuttavaṇṇanā
៣៧. ឧទានំ បដិច្ចាតិ ឧក្កាករញ្ញា ជាតិសម្ភេទបរិហារនិមិត្តំ អត្តនោ វំសបរិសុទ្ធំ និស្សាយ វុត្តំ បីតិឧទាហារំ បដិច្ច គោត្តវសេន ‘‘សក្កា’’តិ លទ្ធនាមានំ។ យទិ ឯកោបិ ជនបទោ, កថំ ពហុវចនន្តិ អាហ ‘‘រុឡ្ហីសទ្ទេនា’’តិ។ អក្ខរចិន្តិកា ហិ ឦទិសេសុ ឋានេសុ យុត្តេ វិយ សលិង្គវចនានិ ឥច្ឆន្តិ, អយមេត្ថ រុឡ្ហី យថា ‘‘អវន្តី កុរូ’’តិ, តព្ពិសេសនេ បន ជនបទសទ្ទេ ជាតិសទ្ទតាយ ឯកវចនមេវ។ អរោបិមេតិ កេនចិ ន រោបិមេ។
37.Udānaṃpaṭiccāti ukkākaraññā jātisambhedaparihāranimittaṃ attano vaṃsaparisuddhaṃ nissāya vuttaṃ pītiudāhāraṃ paṭicca gottavasena ‘‘sakkā’’ti laddhanāmānaṃ. Yadi ekopi janapado, kathaṃ bahuvacananti āha ‘‘ruḷhīsaddenā’’ti. Akkharacintikā hi īdisesu ṭhānesu yutte viya saliṅgavacanāni icchanti, ayamettha ruḷhī yathā ‘‘avantī kurū’’ti, tabbisesane pana janapadasadde jātisaddatāya ekavacanameva. Aropimeti kenaci na ropime.
អាវរណេនាតិ សេតុនា។ ពន្ធាបេត្វាតិ បណ្ឌុបលាសបាសាណមត្តិកខណ្ឌាទីហិ អាលិំ ថិរំ ការាបេត្វា។ សស្សានិ ការេន្តីតិ ជេដ្ឋមាសេ កិរ ឃម្មស្ស ពលវភាវេន ហិមវន្តេ ហិមំ វិលីយិត្វា សន្ទិត្វា អនុក្កមេន រោហិណិំ នទិំ បវិសតិ, តំ ពន្ធិត្វា សស្សានិ ការេន្តិ។ ‘‘ជាតិំ ឃដ្ដេត្វា កលហំ វឌ្ឍយិំសូ’’តិ សង្ខេបេន វុត្តមត្ថំ បាកដតរំ កាតុំ ‘‘កោលិយកម្មករា វទន្តី’’តិ អាហ។ និយុត្តអមច្ចានន្តិ តស្មិំ សស្សបរិបាលនកម្មេ និយោជិតមហាមត្តានំ។
Āvaraṇenāti setunā. Bandhāpetvāti paṇḍupalāsapāsāṇamattikakhaṇḍādīhi āliṃ thiraṃ kārāpetvā. Sassāni kārentīti jeṭṭhamāse kira ghammassa balavabhāvena himavante himaṃ vilīyitvā sanditvā anukkamena rohiṇiṃ nadiṃ pavisati, taṃ bandhitvā sassāni kārenti. ‘‘Jātiṃghaṭṭetvā kalahaṃ vaḍḍhayiṃsū’’ti saṅkhepena vuttamatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘koliyakammakarā vadantī’’ti āha. Niyuttaamaccānanti tasmiṃ sassaparipālanakamme niyojitamahāmattānaṃ.
តីណិ ជាតកានីតិ ‘‘កុឋារិហត្ថោ បុរិសោ’’តិអាទិនា ផន្ទនជាតកំ (ជា. ១.១៣.១៤ អាទយោ) ‘‘ទុទ្ទុភាយតិ ភទ្ទន្តេ’’តិអាទិនា ទុទ្ទុភជាតកំ, (ជា. ១.៤.៨៥ អាទយោ) ‘‘វន្ទាមិ តំ កុញ្ជរា’’តិអាទិនា លដុកិកជាតកន្តិ (ជា. ១.៥.៣៩ អាទយោ) ឥមានិ តីណិ ជាតកានិ។ ទ្វេ ជាតកានីតិ –
Tīṇi jātakānīti ‘‘kuṭhārihattho puriso’’tiādinā phandanajātakaṃ (jā. 1.13.14 ādayo) ‘‘duddubhāyati bhaddante’’tiādinā duddubhajātakaṃ, (jā. 1.4.85 ādayo) ‘‘vandāmi taṃ kuñjarā’’tiādinā laṭukikajātakanti (jā. 1.5.39 ādayo) imāni tīṇi jātakāni. Dve jātakānīti –
‘‘សាធុ សម្ពហុលា ញាតី, អបិ រុក្ខា អរញ្ញជា;
‘‘Sādhu sambahulā ñātī, api rukkhā araññajā;
វាតោ វហតិ ឯកដ្ឋំ, ព្រហន្តម្បិ វនប្បតិ’’ន្តិ។ –
Vāto vahati ekaṭṭhaṃ, brahantampi vanappati’’nti. –
អាទិនា រុក្ខធម្មជាតកំ (ជា. ១.១.៧៤)។
Ādinā rukkhadhammajātakaṃ (jā. 1.1.74).
‘‘សម្មោទមានា គច្ឆន្តិ, ជាលមាទាយ បក្ខិនោ;
‘‘Sammodamānā gacchanti, jālamādāya pakkhino;
យទា តេ វិវទិស្សន្តិ, តទា ឯហិន្តិ មេ វស’’ន្តិ។ (ជា. ១.១.៣៣) –
Yadā te vivadissanti, tadā ehinti me vasa’’nti. (jā. 1.1.33) –
អាទិនា សម្មោទមានជាតកន្តិ ឥមានិ ទ្វេ ជាតកានិ។
Ādinā sammodamānajātakanti imāni dve jātakāni.
‘‘អត្តទណ្ឌា ភយំ ជាតំ, ជនំ បស្សថ មេធគំ;
‘‘Attadaṇḍā bhayaṃ jātaṃ, janaṃ passatha medhagaṃ;
សំវេគំ កិត្តយិស្សាមិ, យថា សំវិជិតំ មយា’’តិ។ (សុ. និ. ៩៤១) –
Saṃvegaṃ kittayissāmi, yathā saṃvijitaṃ mayā’’ti. (su. ni. 941) –
អាទិនា អត្តទណ្ឌសុត្តំ។
Ādinā attadaṇḍasuttaṃ.
តេនាតិ ភគវតា។ កលហករណភាវោតិ កលហករណស្ស អត្ថិភាវោ។ មហាបថវិយា មហគ្ឃេ ខត្តិយេ កស្មា នាសេថាតិ ទស្សេត្វា កលហំ វូបសមេតុកាមោ ភគវា បថវិំ និទស្សនភាវេន គណ្ហីតិ ទស្សេន្តោ ‘‘បថវី នាម កិំ អគ្ឃតី’’តិអាទិមាហ។ អដ្ឋានេតិ អការណេ។ វេរំ កត្វាតិ វិរោធំ ឧប្បាទេត្វា។ តំតំបលោភនកិរិយាយ បរក្កមន្តិយោ ‘‘ឧក្កណ្ឋន្តូ’’តិ សាសនំ បេសេន្តិ។ កុណាលទហេតិ កុណាលទហតីរេ បតិដ្ឋាយ។ បុច្ឆិតំ កថេសិ អនុក្កមេន កុណាលសកុណរាជស្ស បុច្ឆាបសង្គេន កុណាលជាតកំ (ជា. ២.២១.កុណាលជាតក) កថេស្សាមីតិ។ អនភិរតិំ វិនោទេសិ ឥត្ថីនំ ទោសទស្សនមុខេន កាមានំ អាទីនវោការសំកិលេសវិភាវនវសេន។ បុរិសបុរិសេហីតិ កោសជ្ជំ វិទ្ធំសេត្វា បុរិសថាមព្រូហនេន ឧត្តមបុរិសេហិ នោ ភវិតុំ វដ្ដតីតិ ឧប្បន្នចិត្តា ។ អវិស្សដ្ឋសមណកម្មន្តា អបរិច្ចត្តកម្មដ្ឋានាភិយោគាតិ អត្ថោ។ និសីទិតុំ វដ្ដតីតិ ភគវា ចិន្តេសីតិ យោជនា។
Tenāti bhagavatā. Kalahakaraṇabhāvoti kalahakaraṇassa atthibhāvo. Mahāpathaviyā mahagghe khattiye kasmā nāsethāti dassetvā kalahaṃ vūpasametukāmo bhagavā pathaviṃ nidassanabhāvena gaṇhīti dassento ‘‘pathavī nāma kiṃ agghatī’’tiādimāha. Aṭṭhāneti akāraṇe. Veraṃ katvāti virodhaṃ uppādetvā. Taṃtaṃpalobhanakiriyāya parakkamantiyo ‘‘ukkaṇṭhantū’’ti sāsanaṃ pesenti. Kuṇāladaheti kuṇāladahatīre patiṭṭhāya. Pucchitaṃ kathesi anukkamena kuṇālasakuṇarājassa pucchāpasaṅgena kuṇālajātakaṃ (jā. 2.21.kuṇālajātaka) kathessāmīti. Anabhiratiṃ vinodesi itthīnaṃ dosadassanamukhena kāmānaṃ ādīnavokārasaṃkilesavibhāvanavasena. Purisapurisehīti kosajjaṃ viddhaṃsetvā purisathāmabrūhanena uttamapurisehi no bhavituṃ vaṭṭatīti uppannacittā . Avissaṭṭhasamaṇakammantā apariccattakammaṭṭhānābhiyogāti attho. Nisīdituṃ vaṭṭatīti bhagavā cintesīti yojanā.
បទុមិនិយន្តិ បទុមវនេ។ វិកសិំសុ គុណគណវិពោធេន។ អយំ ឥមស្ស…បេ.… ន កថេសីតិ ឥមិនា សព្ពេបិ តេ ភិក្ខូ តាវទេវ បដិបាដិយា អាគតត្តា អញ្ញមញ្ញស្ស លជ្ជមានា អត្តនា បដិលទ្ធវិសេសំ ភគវតោ នារោចេសុន្តិ ទស្សេតិ។ ខីណាសវានន្តិអាទិនា តត្ថ ការណមាហ។
Paduminiyanti padumavane. Vikasiṃsu guṇagaṇavibodhena. Ayaṃimassa…pe… na kathesīti iminā sabbepi te bhikkhū tāvadeva paṭipāṭiyā āgatattā aññamaññassa lajjamānā attanā paṭiladdhavisesaṃ bhagavato nārocesunti dasseti. Khīṇāsavānantiādinā tattha kāraṇamāha.
ឱសដមត្តេតិ ភគវតោ សន្តិកំ ឧបគតមត្តេ។ អរិយមណ្ឌលេតិ អរិយបុគ្គលសមូហេ។ បាចីនយុគន្ធរបរិក្ខេបតោតិ យុគន្ធរបព្ពតស្ស បាចីនបរិក្ខេបតោ, ន ពាហិរកេហិ វុច្ចមានឧទយបព្ពតតោ។ រាមណេយ្យកទស្សនត្ថន្តិ ពុទ្ធុប្បាទបដិមណ្ឌិតត្តា វិសេសតោ រមណីយស្ស លោកស្ស រមណីយភាវទស្សនត្ថំ។ ឧល្លង្ឃិត្វាតិ ឧដ្ឋហិត្វា។ ឯវរូបេ ខណេ លយេ មុហុត្តេតិ យថាវុត្តេ ចន្ទមណ្ឌលស្ស ឧដ្ឋិតក្ខណេ ឧដ្ឋិតវេលាយំ ឧដ្ឋិតមុហុត្តេតិ ឧបរូបរិកាលស្ស វឌ្ឍិតភាវទស្សនត្ថំ វុត្តំ។
Osaṭamatteti bhagavato santikaṃ upagatamatte. Ariyamaṇḍaleti ariyapuggalasamūhe. Pācīnayugandharaparikkhepatoti yugandharapabbatassa pācīnaparikkhepato, na bāhirakehi vuccamānaudayapabbatato. Rāmaṇeyyakadassanatthanti buddhuppādapaṭimaṇḍitattā visesato ramaṇīyassa lokassa ramaṇīyabhāvadassanatthaṃ. Ullaṅghitvāti uṭṭhahitvā. Evarūpe khaṇe laye muhutteti yathāvutte candamaṇḍalassa uṭṭhitakkhaṇe uṭṭhitavelāyaṃ uṭṭhitamuhutteti uparūparikālassa vaḍḍhitabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.
តេសំ ភិក្ខូនំ ជាតិអាទិវសេន ភគវតោ អនុរូបបរិវារភាវំ ទស្សេន្តោ ‘‘តត្ថា’’តិអាទិមាហ។ មហាសម្មតស្ស វំសេ ឧប្បន្នោតិអាទិ កុលវំសសុទ្ធិទស្សនំ។ ខត្តិយគព្ភេ ជាតោតិ ឥទំ សតិបិ ជាតិវិសុទ្ធិយំ មាតាបិតូនំ វសេន អវិសុទ្ធតា សិយាតិ តេសម្បិ ‘‘អវិសុទ្ធតា នត្ថិ ឥមេស’’ន្តិ វិសុទ្ធិទស្សនត្ថំ វុត្តំ។ សតិបិ ច គព្ភវិសុទ្ធិយំ កតទោសេន មិស្សកត្តា អរជ្ជារហតាបិ សិយាតិ ‘‘តម្បិ នត្ថិ ឥមេស’’ន្តិ ទស្សនត្ថំ ‘‘រាជបព្ពជិតា’’តិអាទិ វុត្តំ។
Tesaṃ bhikkhūnaṃ jātiādivasena bhagavato anurūpaparivārabhāvaṃ dassento ‘‘tatthā’’tiādimāha. Mahāsammatassa vaṃse uppannotiādi kulavaṃsasuddhidassanaṃ. Khattiyagabbhe jātoti idaṃ satipi jātivisuddhiyaṃ mātāpitūnaṃ vasena avisuddhatā siyāti tesampi ‘‘avisuddhatā natthi imesa’’nti visuddhidassanatthaṃ vuttaṃ. Satipi ca gabbhavisuddhiyaṃ katadosena missakattā arajjārahatāpi siyāti ‘‘tampi natthi imesa’’nti dassanatthaṃ ‘‘rājapabbajitā’’tiādi vuttaṃ.
សាមន្តាតិ សមីបេ។ ចលិំសូតិ ឧដ្ឋហិំសុ។ កោសមត្តំ ឋានំ សទ្ទន្តរំ, ‘‘សទ្ទសវនដ្ឋានមេវ សទ្ទន្តរ’’ន្តិ អបរេ។ តិក្ខត្តុំ តេសដ្ឋិយា នគរសហស្សេសូតិ ជម្ពុទីបេ កិរ អាទិតោ មហន្តានិ តេសដ្ឋិ នគរសហស្សានិ ឧប្បន្នានិ, តថា ទុតិយំ, តថា តតិយំ។ តំ សន្ធាយាហ ‘‘តិក្ខត្តុំ តេសដ្ឋិយា នគរសហស្សេសូ’’តិ។ តានិ បន សម្បិណ្ឌេត្វា សតសហស្សតោ បរំ នវសហស្សាធិកានិ អសីតិសហស្សានិ។ នវនវុតិយា ទោណមុខសតសហស្សេសូតិ នវសតសហស្សាធិកេសុ នវុតិសតសហស្សេសុ ទោណមុខេសុ។ ទោណមុខន្តិ ច មហានគរស្ស អាយុប្បត្តិដ្ឋានភូតំ បាទនគរំ វុច្ចតិ។ ឆនវុតិយា បដ្ដនកោដិសតសហស្សេសូតិ ឆកោដិសតសហស្សអធិកេសុ នវុតិកោដិសតសហស្សបដ្ដនេសុ។ តម្ពបណ្ណិទីបាទិឆបណ្ណាសាយ រតនាករេសុ។ ឯវំ បន នគរ-ទោណមុខបដ្ដន-រតនាករាទិភាវេន កថនំ តំតំអធិវត្ថាយ វសន្តីនំ តាសំ ទេវតានំ ពហុភាវទស្សនត្ថំ។ យទិ ទសសហស្សចក្កវាឡេសុ ទេវតា សន្និបតិតា។ អថ កស្មា បាឡិយំ ‘‘ទសហិ ច លោកធាតូហី’’តិ? វុត្តន្តិ អាហ ‘‘ទសសហស្ស…បេ.… អធិប្បេត’’ន្តិ។ តេន សហស្សិលោកធាតុ ឥធ ‘‘ឯកា លោកធាតូ’’តិ វេទិតព្ពា។
Sāmantāti samīpe. Caliṃsūti uṭṭhahiṃsu. Kosamattaṃ ṭhānaṃ saddantaraṃ, ‘‘saddasavanaṭṭhānameva saddantara’’nti apare. Tikkhattuṃ tesaṭṭhiyā nagarasahassesūti jambudīpe kira ādito mahantāni tesaṭṭhi nagarasahassāni uppannāni, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ. Taṃ sandhāyāha ‘‘tikkhattuṃ tesaṭṭhiyā nagarasahassesū’’ti. Tāni pana sampiṇḍetvā satasahassato paraṃ navasahassādhikāni asītisahassāni. Navanavutiyā doṇamukhasatasahassesūti navasatasahassādhikesu navutisatasahassesu doṇamukhesu. Doṇamukhanti ca mahānagarassa āyuppattiṭṭhānabhūtaṃ pādanagaraṃ vuccati. Chanavutiyā paṭṭanakoṭisatasahassesūti chakoṭisatasahassaadhikesu navutikoṭisatasahassapaṭṭanesu. Tambapaṇṇidīpādichapaṇṇāsāya ratanākaresu. Evaṃ pana nagara-doṇamukhapaṭṭana-ratanākarādibhāvena kathanaṃ taṃtaṃadhivatthāya vasantīnaṃ tāsaṃ devatānaṃ bahubhāvadassanatthaṃ. Yadi dasasahassacakkavāḷesu devatā sannipatitā. Atha kasmā pāḷiyaṃ ‘‘dasahi ca lokadhātūhī’’ti? Vuttanti āha ‘‘dasasahassa…pe… adhippeta’’nti. Tena sahassilokadhātu idha ‘‘ekā lokadhātū’’ti veditabbā.
លោហបាសាទេតិ សព្ពបឋមកតេ លោហបាសាទេ។ ព្រហ្មលោកេតិ ហេដ្ឋិមេ ព្រហ្មលោកេ។ យទិ តា ទេវតា ឯវំ និរន្តរា ហុត្វា សន្និបតិតា, បច្ឆា អាគតានំ ឱកាសោ ឯវ ន ភវេយ្យាតិ ចោទនំ សន្ធាយាហ ‘‘យថា ខោ បនា’’តិអាទិ។
Lohapāsādeti sabbapaṭhamakate lohapāsāde. Brahmaloketi heṭṭhime brahmaloke. Yadi tā devatā evaṃ nirantarā hutvā sannipatitā, pacchā āgatānaṃ okāso eva na bhaveyyāti codanaṃ sandhāyāha ‘‘yathā kho panā’’tiādi.
សុទ្ធាវាសកាយេ ឧប្បន្នា សុទ្ធាវាសកាយិកា។ តាសំ បន យស្មា សុទ្ធាវាសភូមិ និវាសដ្ឋានំ, តស្មា វុត្តំ ‘‘សុទ្ធាវាសវាសីន’’ន្តិ។ អាវាសាតិ អាវាសដ្ឋានភូតា។ ទេវតា បន ឱរម្ភាគិយានំ ឥតរេសញ្ច សំយោជនានំ សមុច្ឆិន្នដ្ឋេន សុទ្ធោ អាវាសោ វិហារោ ឯតេសន្តិ សុទ្ធាវាសា។ មហាសមាគមំ ញត្វាតិ មហាសមាគមំ គតាតិ ញត្វា។
Suddhāvāsakāye uppannā suddhāvāsakāyikā. Tāsaṃ pana yasmā suddhāvāsabhūmi nivāsaṭṭhānaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘suddhāvāsavāsīna’’nti. Āvāsāti āvāsaṭṭhānabhūtā. Devatā pana orambhāgiyānaṃ itaresañca saṃyojanānaṃ samucchinnaṭṭhena suddho āvāso vihāro etesanti suddhāvāsā. Mahāsamāgamaṃ ñatvāti mahāsamāgamaṃ gatāti ñatvā.
បុរត្ថិមចក្កវាឡមុខវដ្ដិយំ ឱតរិ អញ្ញត្ថ ឱកាសំ អលភមានោ។ ឯវំ សេសាបិ។ មណិវម្មន្តិ ឥន្ទនីលមណិមយំ កវចំ។ ពុទ្ធានំ អភិមុខភាគោ ពុទ្ធវីថិ, សា យាវ ចក្កវាឡា ឧត្តរិតុំ ន សក្កា។ មហតិយា ពុទ្ធវីថិយាវាតិ ពុទ្ធានំ សន្តិកំ ឧបសង្កមន្តេហិ តេហិ ទេវព្រហ្មេហិ វលញ្ជិតពុទ្ធវីថិយាវ។
Puratthimacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ otari aññattha okāsaṃ alabhamāno. Evaṃ sesāpi. Maṇivammanti indanīlamaṇimayaṃ kavacaṃ. Buddhānaṃ abhimukhabhāgo buddhavīthi, sā yāva cakkavāḷā uttarituṃ na sakkā. Mahatiyā buddhavīthiyāvāti buddhānaṃ santikaṃ upasaṅkamantehi tehi devabrahmehi valañjitabuddhavīthiyāva.
សមិតិ សង្គតិ សន្និបាតោ សមយោ, មហន្តោ សមយោ មហាសមយោតិ អាហ ‘‘មហាសមូហោ’’តិ។ បវទ្ធំ វនំ បវនន្តិ អាហ ‘‘វនសណ្ឌោ’’តិ។ ទេវឃដាតិ ទេវសមូហា។ សមាទហំសូតិ សមាហិតំ លោកុត្តរសមាធិំ សុដ្ឋុ អប្បិតំ អកំសុ។ តថា សមាហិតំ បន សមាធិនា និយោជិតំ នាម ហោតីតិ វុត្តំ ‘‘សមាធិនា យោជេសុ’’ន្តិ។ សព្ពេសំ គោមុត្តវង្កាទីនំ ទូរសមុស្សារិតត្តា អត្តនោ…បេ.… អករិំសុ។ វិនយតិ អស្សេ ឯតេហីតិ នេត្តានិ, យោត្តានិ។ អវីថិបដិបន្នានំ អស្សានំ វីថិបដិបាទនំ រស្មិគ្គហណេន ហោតីតិ ‘‘យោត្តានិ គហេត្វា អចោទេន្តោ’’តិ វត្វា តំ បន អចោទនំ អវារណមេវាតិ អាហ ‘‘អចោទេន្តោ អវារេន្តោ’’តិ។
Samiti saṅgati sannipāto samayo, mahanto samayo mahāsamayoti āha ‘‘mahāsamūho’’ti. Pavaddhaṃ vanaṃ pavananti āha ‘‘vanasaṇḍo’’ti. Devaghaṭāti devasamūhā. Samādahaṃsūti samāhitaṃ lokuttarasamādhiṃ suṭṭhu appitaṃ akaṃsu. Tathā samāhitaṃ pana samādhinā niyojitaṃ nāma hotīti vuttaṃ ‘‘samādhinā yojesu’’nti. Sabbesaṃ gomuttavaṅkādīnaṃ dūrasamussāritattā attano…pe… akariṃsu. Vinayati asse etehīti nettāni, yottāni. Avīthipaṭipannānaṃ assānaṃ vīthipaṭipādanaṃ rasmiggahaṇena hotīti ‘‘yottāni gahetvā acodento’’ti vatvā taṃ pana acodanaṃ avāraṇamevāti āha ‘‘acodento avārento’’ti.
យថា ខីលំ ភិត្តិយំ, ភូមិយំ វា អាកោដិតំ ទុន្នីហរណំ, យថា ច បលិឃំ នគរប្បវេសនិវារណំ, យថា ច ឥន្ទខីលំ គម្ភីរនេមិ សុនិខាតំ ទុន្នីហរណំ, ឯវំ រាគាទយោ សត្តសន្តានតោ ទុន្នីហរណា និព្ពាននគរប្បវេសនិវារណា ចាតិ តេ ‘‘ខីលំ បលិឃំ ឥន្ទខីល’’ន្តិ ច វុត្តា។ ឩហច្ចាតិ ឧទ្ធរិត្វា។ តណ្ហាឯជាយ អភាវេន អនេជា។ បរមសន្តុដ្ឋភាវេន ចាតុទ្ទិសត្តា អប្បដិហតចារិកំ ចរន្តិ។ ពុទ្ធចក្ខុ-ធម្មចក្ខុ-ទិព្ពចក្ខុ-សមន្តចក្ខុ-បកតិចក្ខូនំ វសេន បញ្ចហិ ចក្ខូហិ។ សុទន្តា កុតោតិ អាហ ‘‘ចក្ខុតោបី’’តិ។ ឆន្ទាទីហីតិ ឆន្ទាទីនំ វសេន ន គច្ឆន្តិ ន វត្តន្តិ។ ន អាគច្ឆន្តិ អនុប្បាទនតោ។ អាគុន្តិ អបរាធំ។
Yathā khīlaṃ bhittiyaṃ, bhūmiyaṃ vā ākoṭitaṃ dunnīharaṇaṃ, yathā ca palighaṃ nagarappavesanivāraṇaṃ, yathā ca indakhīlaṃ gambhīranemi sunikhātaṃ dunnīharaṇaṃ, evaṃ rāgādayo sattasantānato dunnīharaṇā nibbānanagarappavesanivāraṇā cāti te ‘‘khīlaṃ palighaṃ indakhīla’’nti ca vuttā. Ūhaccāti uddharitvā. Taṇhāejāya abhāvena anejā. Paramasantuṭṭhabhāvena cātuddisattā appaṭihatacārikaṃ caranti. Buddhacakkhu-dhammacakkhu-dibbacakkhu-samantacakkhu-pakaticakkhūnaṃ vasena pañcahi cakkhūhi. Sudantā kutoti āha ‘‘cakkhutopī’’ti. Chandādīhīti chandādīnaṃ vasena na gacchanti na vattanti. Na āgacchanti anuppādanato. Āgunti aparādhaṃ.
សព្ពសំយោគាតិ វិភត្តិលោបេន និទ្ទេសោ, សព្ពេ សំយោគេតិ អត្ថោ។ វិសជ្ជាតិ វិសជ្ជិត្វា។ ឯវម្បីតិ ឥមាយបិ គាថាយ វសេន ‘‘អាគុំ ន ករោតី’’តិ បទេ។
Sabbasaṃyogāti vibhattilopena niddeso, sabbe saṃyogeti attho. Visajjāti visajjitvā. Evampīti imāyapi gāthāya vasena ‘‘āguṃ na karotī’’ti pade.
គតាសេតិ គតា ឯវ។ ន គមិស្សន្តិ បរិនិដ្ឋិតសរណគមនត្តា។ លោកុត្តរសរណគមនញ្ហេត្ថ អធិប្បេតំ។ តេនាហ ‘‘និព្ពេមតិកសរណគមនេន គតា’’តិ។ តេ ហិ និយមេន អបាយំ ន គមិស្សន្តិ, ទេវកាយញ្ច បរិបូរេស្សន្តិ។ យេ បន លោកិយេន សរណគមនេន ពុទ្ធំ សរណំ គតា, ន តេ គមិស្សន្តិ អបាយំ, សតិ ច បច្ចយន្តរសមវាយេ បហាយ មានុសំ ទេហំ ទេវកាយំ បរិបូរេស្សន្តីតិ។ តេនាហ សោ ព្រហ្មា ‘‘យេ កេចិ ពុទ្ធំ…បេ.… បរិបូរេស្សន្តី’’តិ។
Gatāseti gatā eva. Na gamissanti pariniṭṭhitasaraṇagamanattā. Lokuttarasaraṇagamanañhettha adhippetaṃ. Tenāha ‘‘nibbematikasaraṇagamanena gatā’’ti. Te hi niyamena apāyaṃ na gamissanti, devakāyañca paripūressanti. Ye pana lokiyena saraṇagamanena buddhaṃ saraṇaṃ gatā, na te gamissanti apāyaṃ, sati ca paccayantarasamavāye pahāya mānusaṃ dehaṃ devakāyaṃ paripūressantīti. Tenāha so brahmā ‘‘ye keci buddhaṃ…pe… paripūressantī’’ti.
សមយសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Samayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៧. សមយសុត្តំ • 7. Samayasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៧. សមយសុត្តវណ្ណនា • 7. Samayasuttavaṇṇanā
