Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi

    ๕๑๕. สมฺภวชาตกํ (๕)

    515. Sambhavajātakaṃ (5)

    ๑๓๘.

    138.

    รชฺชญฺจ ปฎิปนฺนาสฺม, อาธิปจฺจํ สุจีรต;

    Rajjañca paṭipannāsma, ādhipaccaṃ sucīrata;

    มหตฺตํ ปตฺตุมิจฺฉามิ, วิเชตุํ ปถวิํ อิมํฯ

    Mahattaṃ pattumicchāmi, vijetuṃ pathaviṃ imaṃ.

    ๑๓๙.

    139.

    ธเมฺมน โน อธเมฺมน, อธโมฺม เม น รุจฺจติ;

    Dhammena no adhammena, adhammo me na ruccati;

    กิโจฺจว ธโมฺม จริโต, รโญฺญ โหติ สุจีรตฯ

    Kiccova dhammo carito, rañño hoti sucīrata.

    ๑๔๐.

    140.

    อิธ เจวานินฺทิตา เยน, เปจฺจ เยน อนินฺทิตา;

    Idha cevāninditā yena, pecca yena aninditā;

    ยสํ เทวมนุเสฺสสุ, เยน ปโปฺปมุ 1 พฺราหฺมณฯ

    Yasaṃ devamanussesu, yena pappomu 2 brāhmaṇa.

    ๑๔๑.

    141.

    โยหํ อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจ, กตฺตุมิจฺฉามิ พฺราหฺมณ;

    Yohaṃ atthañca dhammañca, kattumicchāmi brāhmaṇa;

    ตํ ตฺวํ อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจ, พฺราหฺมณกฺขาหิ ปุจฺฉิโตฯ

    Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca, brāhmaṇakkhāhi pucchito.

    ๑๔๒.

    142.

    นาญฺญตฺร วิธุรา ราช, เอตทกฺขาตุมรหติ;

    Nāññatra vidhurā rāja, etadakkhātumarahati;

    ยํ ตฺวํ อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจ, กตฺตุมิจฺฉสิ ขตฺติยฯ

    Yaṃ tvaṃ atthañca dhammañca, kattumicchasi khattiya.

    ๑๔๓.

    143.

    เอหิ โข ปหิโต คจฺฉ, วิธุรสฺส อุปนฺติกํ;

    Ehi kho pahito gaccha, vidhurassa upantikaṃ;

    นิกฺขญฺจิมํ 3 สุวณฺณสฺส, หรํ คจฺฉ สุจีรต;

    Nikkhañcimaṃ 4 suvaṇṇassa, haraṃ gaccha sucīrata;

    อภิหารํ อิมํ ทชฺชา, อตฺถธมฺมานุสิฎฺฐิยาฯ

    Abhihāraṃ imaṃ dajjā, atthadhammānusiṭṭhiyā.

    ๑๔๔.

    144.

    สฺวาธิปฺปาคา ภารทฺวาโช, วิธุรสฺส อุปนฺติกํ;

    Svādhippāgā bhāradvājo, vidhurassa upantikaṃ;

    ตมทฺทส มหาพฺรหฺมา, อสมานํ สเก ฆเรฯ

    Tamaddasa mahābrahmā, asamānaṃ sake ghare.

    ๑๔๕.

    145.

    รโญฺญหํ ปหิโต ทูโต, โกรพฺยสฺส ยสสฺสิโน;

    Raññohaṃ pahito dūto, korabyassa yasassino;

    ‘‘อตฺถํ ธมฺมญฺจ ปุเจฺฉสิ’’, อิจฺจพฺรวิ ยุธิฎฺฐิโล;

    ‘‘Atthaṃ dhammañca pucchesi’’, iccabravi yudhiṭṭhilo;

    ตํ ตฺวํ อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจ, วิธุรกฺขาหิ ปุจฺฉิโตฯ

    Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca, vidhurakkhāhi pucchito.

    ๑๔๖.

    146.

    คงฺคํ เม ปิทหิสฺสนฺติ, น ตํ สโกฺกมิ พฺราหฺมณ;

    Gaṅgaṃ me pidahissanti, na taṃ sakkomi brāhmaṇa;

    อปิเธตุํ มหาสินฺธุํ, ตํ กถํ โส ภวิสฺสติฯ

    Apidhetuṃ mahāsindhuṃ, taṃ kathaṃ so bhavissati.

    ๑๔๗.

    147.

    น เต สโกฺกมิ อกฺขาตุํ, อตฺถํ ธมฺมญฺจ ปุจฺฉิโต;

    Na te sakkomi akkhātuṃ, atthaṃ dhammañca pucchito;

    ภทฺรกาโร จ เม ปุโตฺต, โอรโส มม อตฺรโช;

    Bhadrakāro ca me putto, oraso mama atrajo;

    ตํ ตฺวํ อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจ, คนฺตฺวา ปุจฺฉสฺสุ พฺราหฺมณฯ

    Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca, gantvā pucchassu brāhmaṇa.

    ๑๔๘.

    148.

    สฺวาธิปฺปาคา ภารทฺวาโช, ภทฺรการสฺสุปนฺติกํ 5;

    Svādhippāgā bhāradvājo, bhadrakārassupantikaṃ 6;

    ตมทฺทส มหาพฺรหฺมา, นิสินฺนํ สมฺหิ เวสฺมนิฯ

    Tamaddasa mahābrahmā, nisinnaṃ samhi vesmani.

    ๑๔๙.

    149.

    รโญฺญหํ ปหิโต ทูโต, โกรพฺยสฺส ยสสฺสิโน;

    Raññohaṃ pahito dūto, korabyassa yasassino;

    ‘‘อตฺถํ ธมฺมญฺจ ปุเจฺฉสิ’’, อิจฺจพฺรวิ ยุธิฎฺฐิโล;

    ‘‘Atthaṃ dhammañca pucchesi’’, iccabravi yudhiṭṭhilo;

    ตํ ตฺวํ อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจ, ภทฺรการ ปพฺรูหิ 7 เมฯ

    Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca, bhadrakāra pabrūhi 8 me.

    ๑๕๐.

    150.

    มํสกาชํ 9 อวหาย, โคธํ อนุปตามหํ;

    Maṃsakājaṃ 10 avahāya, godhaṃ anupatāmahaṃ;

    น เต สโกฺกมิ อกฺขาตุํ, อตฺถํ ธมฺมญฺจ ปุจฺฉิโตฯ

    Na te sakkomi akkhātuṃ, atthaṃ dhammañca pucchito.

    ๑๕๑.

    151.

    สญฺจโย 11 นาม เม ภาตา, กนิโฎฺฐ เม สุจีรต;

    Sañcayo 12 nāma me bhātā, kaniṭṭho me sucīrata;

    ตํ ตฺวํ อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจ, คนฺตฺวา ปุจฺฉสฺสุ พฺราหฺมณฯ

    Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca, gantvā pucchassu brāhmaṇa.

    ๑๕๒.

    152.

    สฺวาธิปฺปาคา ภารทฺวาโช, สญฺจยสฺส อุปนฺติกํ;

    Svādhippāgā bhāradvājo, sañcayassa upantikaṃ;

    ตมทฺทส มหาพฺรหฺมา, นิสินฺนํ สมฺหิ เวสฺมนิ 13ฯ

    Tamaddasa mahābrahmā, nisinnaṃ samhi vesmani 14.

    ๑๕๓.

    153.

    รโญฺญหํ ปหิโต ทูโต, โกรพฺยสฺส ยสสฺสิโน;

    Raññohaṃ pahito dūto, korabyassa yasassino;

    ‘‘อตฺถํ ธมฺมญฺจ ปุเจฺฉสิ’’, อิจฺจพฺรวิ ยุธิฎฺฐิโล;

    ‘‘Atthaṃ dhammañca pucchesi’’, iccabravi yudhiṭṭhilo;

    ตํ ตฺวํ อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจ, สญฺจยกฺขาหิ ปุจฺฉิโตฯ

    Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca, sañcayakkhāhi pucchito.

    ๑๕๔.

    154.

    สทา มํ คิลเต 15 มจฺจุ, สายํ ปาโต สุจีรต;

    Sadā maṃ gilate 16 maccu, sāyaṃ pāto sucīrata;

    น เต สโกฺกมิ อกฺขาตุํ, อตฺถํ ธมฺมญฺจ ปุจฺฉิโตฯ

    Na te sakkomi akkhātuṃ, atthaṃ dhammañca pucchito.

    ๑๕๕.

    155.

    สมฺภโว นาม เม ภาตา, กนิโฎฺฐ เม สุจีรต;

    Sambhavo nāma me bhātā, kaniṭṭho me sucīrata;

    ตํ ตฺวํ อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจ, คนฺตฺวา ปุจฺฉสฺสุ พฺราหฺมณฯ

    Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca, gantvā pucchassu brāhmaṇa.

    ๑๕๖.

    156.

    อพฺภุโต วต โภ ธโมฺม, นายํ อสฺมาก รุจฺจติ;

    Abbhuto vata bho dhammo, nāyaṃ asmāka ruccati;

    ตโย ชนา ปิตาปุตฺตา, เตสุ ปญฺญาย โน วิทูฯ

    Tayo janā pitāputtā, tesu paññāya no vidū.

    ๑๕๗.

    157.

    น ตํ สโกฺกถ อกฺขาตุํ, อตฺถํ ธมฺมญฺจ ปุจฺฉิตา;

    Na taṃ sakkotha akkhātuṃ, atthaṃ dhammañca pucchitā;

    กถํ นุ ทหโร ชญฺญา, อตฺถํ ธมฺมญฺจ ปุจฺฉิโตฯ

    Kathaṃ nu daharo jaññā, atthaṃ dhammañca pucchito.

    ๑๕๘.

    158.

    มา นํ ทหโรติ อุญฺญาสิ 17, อปุจฺฉิตฺวาน สมฺภวํ;

    Mā naṃ daharoti uññāsi 18, apucchitvāna sambhavaṃ;

    ปุจฺฉิตฺวา สมฺภวํ ชญฺญา, อตฺถํ ธมฺมญฺจ พฺราหฺมณฯ

    Pucchitvā sambhavaṃ jaññā, atthaṃ dhammañca brāhmaṇa.

    ๑๕๙.

    159.

    ยถาปิ จโนฺท วิมโล, คจฺฉํ อากาสธาตุยา;

    Yathāpi cando vimalo, gacchaṃ ākāsadhātuyā;

    สเพฺพ ตาราคเณ โลเก, อาภาย อติโรจติฯ

    Sabbe tārāgaṇe loke, ābhāya atirocati.

    ๑๖๐.

    160.

    เอวมฺปิ ทหรูเปโต, ปญฺญาโยเคน สมฺภโว;

    Evampi daharūpeto, paññāyogena sambhavo;

    มา นํ ทหโรติ อุญฺญาสิ, อปุจฺฉิตฺวาน สมฺภวํ;

    Mā naṃ daharoti uññāsi, apucchitvāna sambhavaṃ;

    ปุจฺฉิตฺวา สมฺภวํ ชญฺญา, อตฺถํ ธมฺมญฺจ พฺราหฺมณฯ

    Pucchitvā sambhavaṃ jaññā, atthaṃ dhammañca brāhmaṇa.

    ๑๖๑.

    161.

    ยถาปิ รมฺมโก มาโส, คิมฺหานํ โหติ พฺราหฺมณ;

    Yathāpi rammako māso, gimhānaṃ hoti brāhmaṇa;

    อเตวเญฺญหิ มาเสหิ, ทุมปุเปฺผหิ โสภติฯ

    Atevaññehi māsehi, dumapupphehi sobhati.

    ๑๖๒.

    162.

    เอวมฺปิ ทหรูเปโต, ปญฺญาโยเคน สมฺภโว;

    Evampi daharūpeto, paññāyogena sambhavo;

    มา นํ ทหโรติ อุญฺญาสิ, อปุจฺฉิตฺวาน สมฺภวํ;

    Mā naṃ daharoti uññāsi, apucchitvāna sambhavaṃ;

    ปุจฺฉิตฺวา สมฺภวํ ชญฺญา, อตฺถํ ธมฺมญฺจ พฺราหฺมณฯ

    Pucchitvā sambhavaṃ jaññā, atthaṃ dhammañca brāhmaṇa.

    ๑๖๓.

    163.

    ยถาปิ หิมวา พฺรเหฺม, ปพฺพโต คนฺธมาทโน;

    Yathāpi himavā brahme, pabbato gandhamādano;

    นานารุเกฺขหิ สญฺฉโนฺน, มหาภูตคณาลโย;

    Nānārukkhehi sañchanno, mahābhūtagaṇālayo;

    โอสเธหิ จ ทิเพฺพหิ, ทิสา ภาติ ปวาติ จฯ

    Osadhehi ca dibbehi, disā bhāti pavāti ca.

    ๑๖๔.

    164.

    เอวมฺปิ ทหรูเปโต, ปญฺญาโยเคน สมฺภโว;

    Evampi daharūpeto, paññāyogena sambhavo;

    มา นํ ทหโรติ อุญฺญาสิ, อปุจฺฉิตฺวาน สมฺภวํ;

    Mā naṃ daharoti uññāsi, apucchitvāna sambhavaṃ;

    ปุจฺฉิตฺวา สมฺภวํ ชญฺญา, อตฺถํ ธมฺมญฺจ พฺราหฺมณฯ

    Pucchitvā sambhavaṃ jaññā, atthaṃ dhammañca brāhmaṇa.

    ๑๖๕.

    165.

    ยถาปิ ปาวโก พฺรเหฺม, อจฺจิมาลี ยสสฺสิมา;

    Yathāpi pāvako brahme, accimālī yasassimā;

    ชลมาโน วเน คเจฺฉ 19, อนโล กณฺหวตฺตนีฯ

    Jalamāno vane gacche 20, analo kaṇhavattanī.

    ๑๖๖.

    166.

    ฆตาสโน ธูมเกตุ, อุตฺตมาเหวนนฺทโห;

    Ghatāsano dhūmaketu, uttamāhevanandaho;

    นิสีเถ 21 ปพฺพตคฺคสฺมิํ, ปหูเตโธ 22 วิโรจติฯ

    Nisīthe 23 pabbataggasmiṃ, pahūtedho 24 virocati.

    ๑๖๗.

    167.

    เอวมฺปิ ทหรูเปโต, ปญฺญาโยเคน สมฺภโว;

    Evampi daharūpeto, paññāyogena sambhavo;

    มา นํ ทหโรติ อุญฺญาสิ, อปุจฺฉิตฺวาน สมฺภวํ;

    Mā naṃ daharoti uññāsi, apucchitvāna sambhavaṃ;

    ปุจฺฉิตฺวา สมฺภวํ ชญฺญา, อตฺถํ ธมฺมญฺจ พฺราหฺมณฯ

    Pucchitvā sambhavaṃ jaññā, atthaṃ dhammañca brāhmaṇa.

    ๑๖๘.

    168.

    ชเวน ภทฺรํ ชานนฺติ, พลิพทฺทญฺจ 25 วาหิเย;

    Javena bhadraṃ jānanti, balibaddañca 26 vāhiye;

    โทเหน เธนุํ ชานนฺติ, ภาสมานญฺจ ปณฺฑิตํฯ

    Dohena dhenuṃ jānanti, bhāsamānañca paṇḍitaṃ.

    ๑๖๙.

    169.

    เอวมฺปิ ทหรูเปโต, ปญฺญาโยเคน สมฺภโว;

    Evampi daharūpeto, paññāyogena sambhavo;

    มา นํ ทหโรติ อุญฺญาสิ, อปุจฺฉิตฺวาน สมฺภวํ;

    Mā naṃ daharoti uññāsi, apucchitvāna sambhavaṃ;

    ปุจฺฉิตฺวา สมฺภวํ ชญฺญา, อตฺถํ ธมฺมญฺจ พฺราหฺมณฯ

    Pucchitvā sambhavaṃ jaññā, atthaṃ dhammañca brāhmaṇa.

    ๑๗๐.

    170.

    สฺวาธิปฺปาคา ภารทฺวาโช, สมฺภวสฺส อุปนฺติกํ;

    Svādhippāgā bhāradvājo, sambhavassa upantikaṃ;

    ตมทฺทส มหาพฺรหฺมา, กีฬมานํ พหีปุเรฯ

    Tamaddasa mahābrahmā, kīḷamānaṃ bahīpure.

    ๑๗๑.

    171.

    รโญฺญหํ ปหิโต ทูโต, โกรพฺยสฺส ยสสฺสิโน;

    Raññohaṃ pahito dūto, korabyassa yasassino;

    ‘‘อตฺถํ ธมฺมญฺจ ปุเจฺฉสิ’’, อิจฺจพฺรวิ ยุธิฎฺฐิโล;

    ‘‘Atthaṃ dhammañca pucchesi’’, iccabravi yudhiṭṭhilo;

    ตํ ตฺวํ อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจ, สมฺภวกฺขาหิ ปุจฺฉิโตฯ

    Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca, sambhavakkhāhi pucchito.

    ๑๗๒.

    172.

    ตคฺฆ เต อหมกฺขิสฺสํ, ยถาปิ กุสโล ตถา;

    Taggha te ahamakkhissaṃ, yathāpi kusalo tathā;

    ราชา จ โข ตํ ชานาติ, ยทิ กาหติ วา น วาฯ

    Rājā ca kho taṃ jānāti, yadi kāhati vā na vā.

    ๑๗๓.

    173.

    ‘‘อชฺช สุเว’’ติ สํเสยฺย, รญฺญา ปุโฎฺฐ สุจีรต;

    ‘‘Ajja suve’’ti saṃseyya, raññā puṭṭho sucīrata;

    มา กตฺวา อวสี ราชา, อเตฺถ ชาเต ยุธิฎฺฐิโลฯ

    Mā katvā avasī rājā, atthe jāte yudhiṭṭhilo.

    ๑๗๔.

    174.

    อชฺฌตฺตเญฺญว สํเสยฺย, รญฺญา ปุโฎฺฐ สุจีรต;

    Ajjhattaññeva saṃseyya, raññā puṭṭho sucīrata;

    กุมฺมคฺคํ น นิเวเสยฺย, ยถา มูโฬฺห อเจตโส 27ฯ

    Kummaggaṃ na niveseyya, yathā mūḷho acetaso 28.

    ๑๗๕.

    175.

    อตฺตานํ นาติวเตฺตยฺย, อธมฺมํ น สมาจเร;

    Attānaṃ nātivatteyya, adhammaṃ na samācare;

    อติเตฺถ นปฺปตาเรยฺย, อนเตฺถ น ยุโต สิยาฯ

    Atitthe nappatāreyya, anatthe na yuto siyā.

    ๑๗๖.

    176.

    โย จ เอตานิ ฐานานิ, กตฺตุํ ชานาติ ขตฺติโย;

    Yo ca etāni ṭhānāni, kattuṃ jānāti khattiyo;

    สทา โส วฑฺฒเต ราชา, สุกฺกปเกฺขว จนฺทิมาฯ

    Sadā so vaḍḍhate rājā, sukkapakkheva candimā.

    ๑๗๗.

    177.

    ญาตีนญฺจ ปิโย โหติ, มิเตฺตสุ จ วิโรจติ;

    Ñātīnañca piyo hoti, mittesu ca virocati;

    กายสฺส เภทา สปฺปโญฺญ, สคฺคํ โส อุปปชฺชตีติฯ

    Kāyassa bhedā sappañño, saggaṃ so upapajjatīti.

    สมฺภวชาตกํ ปญฺจมํฯ

    Sambhavajātakaṃ pañcamaṃ.




    Next: ๕๑๖. มหากปิชาตกํ • 516. Mahākapijātakaṃ




    Footnotes:
    1. ปเปฺปมุ (สี. อฎฺฐ.)
    2. pappemu (sī. aṭṭha.)
    3. นิกฺขํ รตฺต (สี.), นิกฺขมิมํ (ปี.)
    4. nikkhaṃ ratta (sī.), nikkhamimaṃ (pī.)
    5. ภทฺรการสฺส สนฺติกํ (สี. สฺยา.)
    6. bhadrakārassa santikaṃ (sī. syā.)
    7. พฺรวีหิ (สี. ปี.)
    8. bravīhi (sī. pī.)
    9. มํสกาจํ (ปี.)
    10. maṃsakācaṃ (pī.)
    11. สญฺชโย (สี. สฺยา. ปี.)
    12. sañjayo (sī. syā. pī.)
    13. ปริสติ (สฺยา.), ปรีสติ (ปี.)
    14. parisati (syā.), parīsati (pī.)
    15. คิลตี (สี.), คิลติ (ปี.)
    16. gilatī (sī.), gilati (pī.)
    17. มญฺญาสิ (สฺยา. ก.)
    18. maññāsi (syā. ka.)
    19. จรํ กเจฺฉ (ปี.)
    20. caraṃ kacche (pī.)
    21. นิสฺสีเว (สฺยา.), นิสิเว (ก.)
    22. พหุเตโช (สฺยา. ก.)
    23. nissīve (syā.), nisive (ka.)
    24. bahutejo (syā. ka.)
    25. พลิวทฺทญฺจ (สี. ปี.)
    26. balivaddañca (sī. pī.)
    27. อเจตโน (ก.)
    28. acetano (ka.)



    Related texts:



    อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā / [๕๑๕] ๕. สมฺภวชาตกวณฺณนา • [515] 5. Sambhavajātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact