Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೭. ಸಮ್ಭೂತತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    7. Sambhūtattheragāthāvaṇṇanā

    ಯೋ ದನ್ಧಕಾಲೇತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಮ್ಭೂತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೋ ಬುದ್ಧಸುಞ್ಞೇ ಲೋಕೇ ಚನ್ದಭಾಗಾಯ ನದಿಯಾ ತೀರೇ ಕಿನ್ನರಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ। ಏಕದಿವಸಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಕತಞ್ಜಲೀ ಅಜ್ಜುನಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಸಮ್ಭೂತೋತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಭಗವತೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಪಚ್ಛಾ ಧಮ್ಮಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೫೨.೨೮-೩೬) –

    Yo dandhakāletiādikā āyasmato sambhūtattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni karonto buddhasuññe loke candabhāgāya nadiyā tīre kinnarayoniyaṃ nibbatto. Ekadivasaṃ aññataraṃ paccekabuddhaṃ disvā pasannamānaso vanditvā katañjalī ajjunapupphehi pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kulagehe nibbattitvā sambhūtoti laddhanāmo vayappatto bhagavato parinibbānassa pacchā dhammabhaṇḍāgārikassa santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā samaṇadhammaṃ karonto vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.52.28-36) –

    ‘‘ಚನ್ದಭಾಗಾನದೀತೀರೇ, ಅಹೋಸಿಂ ಕಿನ್ನರೋ ತದಾ।

    ‘‘Candabhāgānadītīre, ahosiṃ kinnaro tadā;

    ಅದ್ದಸಂ ವಿರಜಂ ಬುದ್ಧಂ, ಸಯಮ್ಭುಂ ಅಪರಾಜಿತಂ॥

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, sayambhuṃ aparājitaṃ.

    ‘‘ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ವೇದಜಾತೋ ಕತಞ್ಜಲೀ।

    ‘‘Pasannacitto sumano, vedajāto katañjalī;

    ಗಹೇತ್ವಾ ಅಜ್ಜುನಂ ಪುಪ್ಫಂ, ಸಯಮ್ಭುಂ ಅಭಿಪೂಜಯಿಂ॥

    Gahetvā ajjunaṃ pupphaṃ, sayambhuṃ abhipūjayiṃ.

    ‘‘ತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಸುಕತೇನ, ಚೇತನಾಪಣಿಧೀಹಿ ಚ।

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    ಜಹಿತ್ವಾ ಕಿನ್ನರಂ ದೇಹಂ, ತಾವತಿಂಸಮಗಚ್ಛಹಂ॥

    Jahitvā kinnaraṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘ಛತ್ತಿಸಕ್ಖತ್ತುಂ ದೇವಿನ್ದೋ, ದೇವರಜ್ಜಮಕಾರಯಿಂ।

    ‘‘Chattisakkhattuṃ devindo, devarajjamakārayiṃ;

    ದಸಕ್ಖತ್ತುಂ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ, ಮಹಾರಜ್ಜಮಕಾರಯಿಂ॥

    Dasakkhattuṃ cakkavattī, mahārajjamakārayiṃ.

    ‘‘ಪದೇಸರಜ್ಜಂ ವಿಪುಲಂ, ಗಣನಾತೋ ಅಸಙ್ಖಿಯಂ।

    ‘‘Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ;

    ಸುಖೇತ್ತೇ ವಪ್ಪಿತಂ ಬೀಜಂ, ಸಯಮ್ಭುಮ್ಹಿ ಅಹೋ ಮಮ॥

    Sukhette vappitaṃ bījaṃ, sayambhumhi aho mama.

    ‘‘ಕುಸಲಂ ವಿಜ್ಜತೇ ಮಯ್ಹಂ, ಪಬ್ಬಜಿಂ ಅನಗಾರಿಯಂ।

    ‘‘Kusalaṃ vijjate mayhaṃ, pabbajiṃ anagāriyaṃ;

    ಪೂಜಾರಹೋ ಅಹಂ ಅಜ್ಜ, ಸಕ್ಯಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಾಸನೇ॥

    Pūjāraho ahaṃ ajja, sakyaputtassa sāsane.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ವಿಮುತ್ತಿಸುಖೇನ ವಿಹರನ್ತೋ ವಸ್ಸಸತಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಭಗವತಿ ವೇಸಾಲಿಕೇಸು ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕೇಸು ದಸ ವತ್ಥೂನಿ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಠಿತೇಸು ಕಾಕಣ್ಡಕಪುತ್ತೇನ ಯಸತ್ಥೇರೇನ ಉಸ್ಸಾಹಿತೇಹಿ ಸತ್ತಸತೇಹಿ ಖೀಣಾಸವೇಹಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೇಹಿ ಧಮ್ಮವಿನಯಸಙ್ಗಹೇ ಕತೇ ತೇಸಂ ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕಾನಂ ಉದ್ಧಮ್ಮಉಬ್ಬಿನಯದೀಪನೇ ಧಮ್ಮಸಂವೇಗೇನ ಥೇರೋ –

    Arahattaṃ pana patvā vimuttisukhena viharanto vassasataparinibbute bhagavati vesālikesu vajjiputtakesu dasa vatthūni paggayha ṭhitesu kākaṇḍakaputtena yasattherena ussāhitehi sattasatehi khīṇāsavehi taṃ diṭṭhiṃ bhinditvā saddhammaṃ paggaṇhantehi dhammavinayasaṅgahe kate tesaṃ vajjiputtakānaṃ uddhammaubbinayadīpane dhammasaṃvegena thero –

    ೨೯೧.

    291.

    ‘‘ಯೋ ದನ್ಧಕಾಲೇ ತರತಿ, ತರಣೀಯೇ ಚ ದನ್ಧಯೇ।

    ‘‘Yo dandhakāle tarati, taraṇīye ca dandhaye;

    ಅಯೋನಿಸಂವಿಧಾನೇನ, ಬಾಲೋ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛತಿ॥

    Ayonisaṃvidhānena, bālo dukkhaṃ nigacchati.

    ೨೯೨.

    292.

    ‘‘ತಸ್ಸತ್ಥಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಕಾಳಪಕ್ಖೇವ ಚನ್ದಿಮಾ।

    ‘‘Tassatthā parihāyanti, kāḷapakkheva candimā;

    ಆಯಸಕ್ಯಞ್ಚ ಪಪ್ಪೋತಿ, ಮಿತ್ತೇಹಿ ಚ ವಿರುಜ್ಝತಿ॥

    Āyasakyañca pappoti, mittehi ca virujjhati.

    ೨೯೩.

    293.

    ‘‘ಯೋ ದನ್ಧಕಾಲೇ ದನ್ಧೇತಿ, ತರಣೀಯೇ ಚ ತಾರಯೇ।

    ‘‘Yo dandhakāle dandheti, taraṇīye ca tāraye;

    ಯೋನಿಸೋ ಸಂವಿಧಾನೇನ, ಸುಖಂ ಪಪ್ಪೋತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ॥

    Yoniso saṃvidhānena, sukhaṃ pappoti paṇḍito.

    ೨೯೪.

    294.

    ‘‘ತಸ್ಸತ್ಥಾ ಪರಿಪೂರೇನ್ತಿ, ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೇವ ಚನ್ದಿಮಾ।

    ‘‘Tassatthā paripūrenti, sukkapakkheva candimā;

    ಯಸೋ ಕಿತ್ತಿಞ್ಚ ಪಪ್ಪೋತಿ, ಮಿತ್ತೇಹಿ ನ ವಿರುಜ್ಝತೀ’’ತಿ॥ –

    Yaso kittiñca pappoti, mittehi na virujjhatī’’ti. –

    ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಭಣನ್ತೋ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ।

    Imā gāthā bhaṇanto aññaṃ byākāsi.

    ತತ್ಥ ಯೋ ದನ್ಧಕಾಲೇ ತರತೀತಿ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ಕತ್ತಬ್ಬವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ – ‘‘ಕಪ್ಪತಿ ನು ಖೋ, ನ ನು ಖೋ ಕಪ್ಪತೀ’’ತಿ ವಿನಯಕುಕ್ಕುಚ್ಚೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಯಾವ ವಿಯತ್ತಂ ವಿನಯಧರಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ನ ವಿನೋದೇತಿ, ತಾವ ದನ್ಧಕಾಲೇ ತಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ದನ್ಧಾಯಿತಬ್ಬಸಮಯೇ ತರತಿ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ವೀತಿಕ್ಕಮಂ ಕರೋತಿ। ತರಣೀಯೇ ಚ ದನ್ಧಯೇತಿ ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ತಾವ ಸರಣಗಮನಸೀಲಸಮಾದಾನಾದಿಕೇ, ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ವತ್ತಪಟಿವತ್ತಕರಣಾದಿಕೇ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾನುಯೋಗೇ ಚ ತರಿತಬ್ಬೇ ಸಮ್ಪತ್ತೇ ಸೀಘಂ ತಂ ಕಿಚ್ಚಂ ಅನನುಯುಞ್ಜಿತ್ವಾ – ‘‘ಆಗಮನಮಾಸೇ ಪಕ್ಖೇ ವಾ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ದನ್ಧಾಯೇಯ್ಯ, ತಂ ಕಿಚ್ಚಂ ಅಕರೋನ್ತೋವ ಕಾಲಂ ವೀತಿನಾಮೇಯ್ಯ। ಅಯೋನಿಸಂವಿಧಾನೇನಾತಿ ಏವಂ ದನ್ಧಾಯಿತಬ್ಬೇ ತರನ್ತೋ ತರಿತಬ್ಬೇ ಚ ದನ್ಧಾಯನ್ತೋ ಅನುಪಾಯಸಂವಿಧಾನೇನ ಉಪಾಯಸಂವಿಧಾನಾಭಾವೇನ ಬಾಲೋ, ಮನ್ದಬುದ್ಧಿಕೋ ಪುಗ್ಗಲೋ, ಸಮ್ಪತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ದುಕ್ಖಂ ಅನತ್ಥಂ ಪಾಪುಣಾತಿ।

    Tattha yo dandhakāle taratīti kismiñci kattabbavatthusmiṃ – ‘‘kappati nu kho, na nu kho kappatī’’ti vinayakukkucce uppanne yāva viyattaṃ vinayadharaṃ pucchitvā taṃ kukkuccaṃ na vinodeti, tāva dandhakāle tassa kiccassa dandhāyitabbasamaye tarati madditvā vītikkamaṃ karoti. Taraṇīye ca dandhayeti gahaṭṭhassa tāva saraṇagamanasīlasamādānādike, pabbajitassa vattapaṭivattakaraṇādike samathavipassanānuyoge ca taritabbe sampatte sīghaṃ taṃ kiccaṃ ananuyuñjitvā – ‘‘āgamanamāse pakkhe vā karissāmī’’ti dandhāyeyya, taṃ kiccaṃ akarontova kālaṃ vītināmeyya. Ayonisaṃvidhānenāti evaṃ dandhāyitabbe taranto taritabbe ca dandhāyanto anupāyasaṃvidhānena upāyasaṃvidhānābhāvena bālo, mandabuddhiko puggalo, sampati āyatiñca dukkhaṃ anatthaṃ pāpuṇāti.

    ತಸ್ಸತ್ಥಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತೀತಿ ತಸ್ಸ ತಥಾರೂಪಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾದಿಭೇದಾ ಅತ್ಥಾ ಕಾಳಪಕ್ಖೇ ಚನ್ದಿಮಾ ವಿಯ, ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪರಿಯಾದಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ‘‘ಅಸುಕೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಪ್ಪಸನ್ನೋ ಕುಸೀತೋ ಹೀನವೀರಿಯೋ’’ತಿಆದಿನಾ। ಆಯಸಕ್ಯಂ ವಿಞ್ಞೂಹಿ ಗರಹಿತಬ್ಬತಂ ಪಪ್ಪೋತಿ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಮಿತ್ತೇಹಿ ಚ ವಿರುಜ್ಝತೀತಿ ‘‘ಏವಂ ಪಟಿಪಜ್ಜ, ಮಾ ಏವಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಾ’’ತಿ ಓವಾದದಾಯಕೇಹಿ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೇಹಿ ‘‘ಅವಚನೀಯಾ ಮಯ’’ನ್ತಿ ಓವಾದಸ್ಸ ಅನಾದಾನೇನೇವ ವಿರುದ್ಧೋ ನಾಮ ಹೋತಿ।

    Tassatthā parihāyantīti tassa tathārūpassa puggalassa diṭṭhadhammikādibhedā atthā kāḷapakkhe candimā viya, parihāyanti divase divase parikkhayaṃ pariyādānaṃ gacchanti. ‘‘Asuko puggalo assaddho appasanno kusīto hīnavīriyo’’tiādinā. Āyasakyaṃ viññūhi garahitabbataṃ pappoti pāpuṇāti. Mittehi ca virujjhatīti ‘‘evaṃ paṭipajja, mā evaṃ paṭipajjā’’ti ovādadāyakehi kalyāṇamittehi ‘‘avacanīyā maya’’nti ovādassa anādāneneva viruddho nāma hoti.

    ಸೇಸಗಾಥಾದ್ವಯಸ್ಸ ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕೇಚಿ ಪನೇತ್ಥ – ‘‘ತರತಿ ದನ್ಧಯೇ’’ತಿಪದಾನಂ ಅತ್ಥಭಾವೇನ ಭಾವನಾಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪಗ್ಗಹನಿಗ್ಗಹೇ ಉದ್ಧರನ್ತಿ। ತಂ ಪಚ್ಛಿಮಗಾಥಾಸು ಯುಜ್ಜತಿ। ಪುರಿಮಾ ಹಿ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಪಬ್ಬಜಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚರಿತಬ್ಬಂ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಅಕತ್ವಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಪಕತತಾಯ ದಸ ವತ್ಥೂನಿ ದೀಪೇತ್ವಾ ಸಙ್ಘೇನ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಿತೇ ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕೇ ಸನ್ಧಾಯ ಥೇರೇನ ವುತ್ತಾ। ಪಚ್ಛಿಮಾ ಪನ ಅತ್ತಸದಿಸೇ ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪನ್ನೇ ಸಕತ್ಥಂ ನಿಪ್ಫಾದೇತ್ವಾ ಠಿತೇತಿ।

    Sesagāthādvayassa vuttavipariyāyena attho veditabbo. Keci panettha – ‘‘tarati dandhaye’’tipadānaṃ atthabhāvena bhāvanācittassa paggahaniggahe uddharanti. Taṃ pacchimagāthāsu yujjati. Purimā hi dve gāthā pabbajitakālato paṭṭhāya caritabbaṃ samaṇadhammaṃ akatvā kukkuccapakatatāya dasa vatthūni dīpetvā saṅghena nikkaḍḍhite vajjiputtake sandhāya therena vuttā. Pacchimā pana attasadise sammā paṭipanne sakatthaṃ nipphādetvā ṭhiteti.

    ಸಮ್ಭೂತತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Sambhūtattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೭. ಸಮ್ಭೂತತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 7. Sambhūtattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact