Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā

[៥១៩] ៩. សម្ពុលាជាតកវណ្ណនា

[519] 9. Sambulājātakavaṇṇanā

កា វេធមានាតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ មល្លិកំ ទេវិំ អារព្ភ កថេសិ។ វត្ថុ កុម្មាសបិណ្ឌិជាតកេ (ជា. ១.៧.១៤២ អាទយោ) វិត្ថារិតមេវ។ សា បន តថាគតស្ស តិណ្ណំ កុម្មាសបិណ្ឌិកានំ ទានានុភាវេន តំ ទិវសញ្ញេវ រញ្ញោ អគ្គមហេសិភាវំ បត្វា បុព្ពុដ្ឋាយិតាទីហិ បញ្ចហិ កល្យាណធម្មេហិ សមន្នាគតា ញាណសម្បន្នា ពុទ្ធុបដ្ឋាយិកា បតិទេវតា អហោសិ។ តស្សា បតិទេវតាភាវោ សកលនគរេ បាកដោ អហោសិ។ អថេកទិវសំ ធម្មសភាយំ កថំ សមុដ្ឋាបេសុំ – ‘‘អាវុសោ, មល្លិកា ទេវី កិរ វត្តសម្បន្នា ញាណសម្បន្នា បតិទេវតា’’តិ។ សត្ថា អាគន្ត្វា ‘‘កាយ នុត្ថ, ភិក្ខវេ, ឯតរហិ កថាយ សន្និសិន្នា’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘ឥមាយ នាមា’’តិ វុត្តេ ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥទានេវ, បុព្ពេបេសា វត្តសម្បន្នា បតិទេវតាយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។

Kāvedhamānāti idaṃ satthā jetavane viharanto mallikaṃ deviṃ ārabbha kathesi. Vatthu kummāsapiṇḍijātake (jā. 1.7.142 ādayo) vitthāritameva. Sā pana tathāgatassa tiṇṇaṃ kummāsapiṇḍikānaṃ dānānubhāvena taṃ divasaññeva rañño aggamahesibhāvaṃ patvā pubbuṭṭhāyitādīhi pañcahi kalyāṇadhammehi samannāgatā ñāṇasampannā buddhupaṭṭhāyikā patidevatā ahosi. Tassā patidevatābhāvo sakalanagare pākaṭo ahosi. Athekadivasaṃ dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, mallikā devī kira vattasampannā ñāṇasampannā patidevatā’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesā vattasampannā patidevatāyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តស្ស រញ្ញោ សោត្ថិសេនោ នាម បុត្តោ អហោសិ។ តំ រាជា វយប្បត្តំ ឧបរជ្ជេ បតិដ្ឋបេសិ, សម្ពុលា នាមស្ស អគ្គមហេសី អហោសិ ឧត្តមរូបធរា សរីរប្បភាសម្បន្នា, និវាតេ ជលមានា ទីបសិខា វិយ ខាយតិ។ អបរភាគេ សោត្ថិសេនស្ស សរីរេ កុដ្ឋំ ឧប្បជ្ជតិ, វេជ្ជា តិកិច្ឆិតុំ នាសក្ខិំសុ។ សោ ភិជ្ជមានេ កុដ្ឋេ បដិកូលោ ហុត្វា វិប្បដិសារំ បត្វា ‘‘កោ មេ រជ្ជេន អត្ថោ, អរញ្ញេ អនាថមរណំ មរិស្សាមី’’តិ រញ្ញោ អារោចាបេត្វា ឥត្ថាគារំ ឆឌ្ឌេត្វា និក្ខមិ។ សម្ពុលា ពហូហិ ឧបាយេហិ និវត្តិយមានាបិ អនិវត្តិត្វាវ ‘‘អហំ តំ សាមិកំ អរញ្ញេ បដិជគ្គិស្សាមី’’តិ វត្វា សទ្ធិញ្ញេវ និក្ខមិ។ សោ អរញ្ញំ បវិសិត្វា សុលភមូលផលាផលេ ឆាយូទកសម្បន្នេ បទេសេ បណ្ណសាលំ កត្វា វាសំ កប្បេសិ។ រាជធីតា តំ បដិជគ្គិ។ កថំ? សា ហិ បាតោ វុដ្ឋាយ អស្សមបទំ សម្មជ្ជិត្វា បានីយបរិភោជនីយំ ឧបដ្ឋបេត្វា ទន្តកដ្ឋញ្ច មុខធោវនញ្ច ឧបនាមេត្វា មុខេ ធោតេ នានាឱសធានិ បិសិត្វា តស្ស វណេ មក្ខេត្វា មធុរមធុរានិ ផលាផលានិ ខាទាបេត្វា មុខំ វិក្ខាលេត្វា ហត្ថេសុ ធោតេសុ ‘‘អប្បមត្តោ ហោហិ ទេវា’’តិ វត្វា វន្ទិត្វា បច្ឆិខណិត្តិអង្កុសកេ អាទាយ ផលាផលត្ថាយ អរញ្ញំ បវិសិត្វា ផលាផលានិ អាហរិត្វា ឯកមន្តេ ឋបេត្វា ឃដេន ឧទកំ អាហរិត្វា នានាចុណ្ណេហិ ច មត្តិកាហិ ច សោត្ថិសេនំ ន្ហាបេត្វា បុន មធុរផលាផលានិ ឧបនាមេតិ។ បរិភោគាវសានេ វាសិតបានីយំ ឧបនេត្វា សយំ ផលាផលានិ បរិភុញ្ជិត្វា បទរសន្ថរំ សំវិទហិត្វា តស្មិំ តត្ថ និបន្នេ តស្ស បាទេ ធោវិត្វា សីសបរិកម្មបិដ្ឋិបរិកម្មបាទបរិកម្មានិ កត្វា សយនបស្សំ ឧបគន្ត្វា និបជ្ជតិ។ ឯតេនុបាយេន សាមិកំ បដិជគ្គិ។

Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadattassa rañño sotthiseno nāma putto ahosi. Taṃ rājā vayappattaṃ uparajje patiṭṭhapesi, sambulā nāmassa aggamahesī ahosi uttamarūpadharā sarīrappabhāsampannā, nivāte jalamānā dīpasikhā viya khāyati. Aparabhāge sotthisenassa sarīre kuṭṭhaṃ uppajjati, vejjā tikicchituṃ nāsakkhiṃsu. So bhijjamāne kuṭṭhe paṭikūlo hutvā vippaṭisāraṃ patvā ‘‘ko me rajjena attho, araññe anāthamaraṇaṃ marissāmī’’ti rañño ārocāpetvā itthāgāraṃ chaḍḍetvā nikkhami. Sambulā bahūhi upāyehi nivattiyamānāpi anivattitvāva ‘‘ahaṃ taṃ sāmikaṃ araññe paṭijaggissāmī’’ti vatvā saddhiññeva nikkhami. So araññaṃ pavisitvā sulabhamūlaphalāphale chāyūdakasampanne padese paṇṇasālaṃ katvā vāsaṃ kappesi. Rājadhītā taṃ paṭijaggi. Kathaṃ? Sā hi pāto vuṭṭhāya assamapadaṃ sammajjitvā pānīyaparibhojanīyaṃ upaṭṭhapetvā dantakaṭṭhañca mukhadhovanañca upanāmetvā mukhe dhote nānāosadhāni pisitvā tassa vaṇe makkhetvā madhuramadhurāni phalāphalāni khādāpetvā mukhaṃ vikkhāletvā hatthesu dhotesu ‘‘appamatto hohi devā’’ti vatvā vanditvā pacchikhaṇittiaṅkusake ādāya phalāphalatthāya araññaṃ pavisitvā phalāphalāni āharitvā ekamante ṭhapetvā ghaṭena udakaṃ āharitvā nānācuṇṇehi ca mattikāhi ca sotthisenaṃ nhāpetvā puna madhuraphalāphalāni upanāmeti. Paribhogāvasāne vāsitapānīyaṃ upanetvā sayaṃ phalāphalāni paribhuñjitvā padarasantharaṃ saṃvidahitvā tasmiṃ tattha nipanne tassa pāde dhovitvā sīsaparikammapiṭṭhiparikammapādaparikammāni katvā sayanapassaṃ upagantvā nipajjati. Etenupāyena sāmikaṃ paṭijaggi.

សា ឯកទិវសំ អរញ្ញេ ផលាផលំ អាហរន្តី ឯកំ គិរិកន្ទរំ ទិស្វា សីសតោ បច្ឆិំ ឱតារេត្វា កន្ទរតីរេ ឋបេត្វា ‘‘ន្ហាយិស្សាមី’’តិ ឱតរិត្វា ហលិទ្ទាយ សរីរំ ឧព្ពដ្ដេត្វា ន្ហត្វា សុធោតសរីរា ឧត្តរិត្វា វាកចីរំ និវាសេត្វា កន្ទរតីរេ អដ្ឋាសិ។ អថស្សា សរីរប្បភាយ វនំ ឯកោភាសំ អហោសិ។ តស្មិំ ខណេ ឯកោ ទានវោ គោចរត្ថាយ ចរន្តោ តំ ទិស្វា បដិពទ្ធចិត្តោ ហុត្វា គាថាទ្វយំ អាហ –

Sā ekadivasaṃ araññe phalāphalaṃ āharantī ekaṃ girikandaraṃ disvā sīsato pacchiṃ otāretvā kandaratīre ṭhapetvā ‘‘nhāyissāmī’’ti otaritvā haliddāya sarīraṃ ubbaṭṭetvā nhatvā sudhotasarīrā uttaritvā vākacīraṃ nivāsetvā kandaratīre aṭṭhāsi. Athassā sarīrappabhāya vanaṃ ekobhāsaṃ ahosi. Tasmiṃ khaṇe eko dānavo gocaratthāya caranto taṃ disvā paṭibaddhacitto hutvā gāthādvayaṃ āha –

២៩៧.

297.

‘‘កា វេធមានា គិរិកន្ទរាយំ, ឯកា តុវំ តិដ្ឋសិ សំហិតូរុ;

‘‘Kā vedhamānā girikandarāyaṃ, ekā tuvaṃ tiṭṭhasi saṃhitūru;

បុដ្ឋាសិ មេ បាណិបមេយ្យមជ្ឈេ, អក្ខាហិ មេ នាមញ្ច ពន្ធវេ ច។

Puṭṭhāsi me pāṇipameyyamajjhe, akkhāhi me nāmañca bandhave ca.

២៩៨.

298.

‘‘ឱភាសយំ វនំ រម្មំ, សីហព្យគ្ឃនិសេវិតំ;

‘‘Obhāsayaṃ vanaṃ rammaṃ, sīhabyagghanisevitaṃ;

កា វា ត្វមសិ កល្យាណិ, កស្ស វា ត្វំ សុមជ្ឈិមេ;

Kā vā tvamasi kalyāṇi, kassa vā tvaṃ sumajjhime;

អភិវាទេមិ តំ ភទ្ទេ, ទានវាហំ នមត្ថុ តេ’’តិ។

Abhivādemi taṃ bhadde, dānavāhaṃ namatthu te’’ti.

តត្ថ កា វេធមានាតិ ន្ហានមត្តតាយ សីតភាវេន កម្បមានា។ សំហិតូរូតិ សម្បិណ្ឌិតូរុ ឧត្តមឩរុលក្ខណេ។ បាណិបមេយ្យមជ្ឈេតិ ហត្ថេន មិនិតព្ពមជ្ឈេ។ កា វា ត្វន្តិ កា នាម វា ត្វំ ភវសិ។ អភិវាទេមីតិ វន្ទាមិ។ ទានវាហន្តិ អហំ ឯកោ ទានវោ, អយំ នមក្ការោ តវ អត្ថុ, អញ្ជលិំ តេ បគ្គណ្ហាមីតិ អវច។

Tattha kā vedhamānāti nhānamattatāya sītabhāvena kampamānā. Saṃhitūrūti sampiṇḍitūru uttamaūrulakkhaṇe. Pāṇipameyyamajjheti hatthena minitabbamajjhe. Kā vā tvanti kā nāma vā tvaṃ bhavasi. Abhivādemīti vandāmi. Dānavāhanti ahaṃ eko dānavo, ayaṃ namakkāro tava atthu, añjaliṃ te paggaṇhāmīti avaca.

សា តស្ស វចនំ សុត្វា តិស្សោ គាថា អភាសិ –

Sā tassa vacanaṃ sutvā tisso gāthā abhāsi –

២៩៩.

299.

‘‘យោ បុត្តោ កាសិរាជស្ស, សោត្ថិសេនោតិ តំ វិទូ;

‘‘Yo putto kāsirājassa, sotthisenoti taṃ vidū;

តស្សាហំ សម្ពុលា ភរិយា, ឯវំ ជានាហិ ទានវ;

Tassāhaṃ sambulā bhariyā, evaṃ jānāhi dānava;

អភិវាទេមិ តំ ភន្តេ, សម្ពុលាហំ នមត្ថុ តេ។

Abhivādemi taṃ bhante, sambulāhaṃ namatthu te.

៣០០.

300.

‘‘វេទេហបុត្តោ ភទ្ទន្តេ, វនេ វសតិ អាតុរោ;

‘‘Vedehaputto bhaddante, vane vasati āturo;

តមហំ រោគសម្មត្តំ, ឯកា ឯកំ ឧបដ្ឋហំ។

Tamahaṃ rogasammattaṃ, ekā ekaṃ upaṭṭhahaṃ.

៣០១.

301.

‘‘អហញ្ច វនមុញ្ឆាយ, មធុមំសំ មិគាពិលំ;

‘‘Ahañca vanamuñchāya, madhumaṃsaṃ migābilaṃ;

យទាហរាមិ តំ ភក្ខោ, តស្ស នូនជ្ជ នាធតី’’តិ។

Yadāharāmi taṃ bhakkho, tassa nūnajja nādhatī’’ti.

តត្ថ វេទេហបុត្តោតិ វេទេហរាជធីតាយ បុត្តោ។ រោគសម្មត្តន្តិ រោគបីឡិតំ។ ឧបដ្ឋហន្តិ ឧបដ្ឋហាមិ បដិជគ្គាមិ។ ‘‘ឧបដ្ឋិតា’’តិបិ បាឋោ។ វនមុញ្ឆាយាតិ វនំ ឧញ្ឆេត្វា ឧញ្ឆាចរិយំ ចរិត្វា។ មធុមំសន្តិ និម្មក្ខិកំ មធុញ្ច មិគាពិលមំសញ្ច សីហព្យគ្ឃមិគេហិ ខាទិតមំសតោ អតិរិត្តកោដ្ឋាសំ។ តំ ភក្ខោតិ យំ អហំ អាហរាមិ, តំ ភក្ខោវ សោ មម សាមិកោ។ តស្ស នូនជ្ជាតិ តស្ស មញ្ញេ អជ្ជ អាហារំ អលភមានស្ស សរីរំ អាតបេ បក្ខិត្តបទុមំ វិយ នាធតិ ឧបតប្បតិ មិលាយតិ។

Tattha vedehaputtoti vedeharājadhītāya putto. Rogasammattanti rogapīḷitaṃ. Upaṭṭhahanti upaṭṭhahāmi paṭijaggāmi. ‘‘Upaṭṭhitā’’tipi pāṭho. Vanamuñchāyāti vanaṃ uñchetvā uñchācariyaṃ caritvā. Madhumaṃsanti nimmakkhikaṃ madhuñca migābilamaṃsañca sīhabyagghamigehi khāditamaṃsato atirittakoṭṭhāsaṃ. Taṃ bhakkhoti yaṃ ahaṃ āharāmi, taṃ bhakkhova so mama sāmiko. Tassa nūnajjāti tassa maññe ajja āhāraṃ alabhamānassa sarīraṃ ātape pakkhittapadumaṃ viya nādhati upatappati milāyati.

តតោ បរំ ទានវស្ស ច តស្សា ច វចនបដិវចនគាថាយោ ហោន្តិ –

Tato paraṃ dānavassa ca tassā ca vacanapaṭivacanagāthāyo honti –

៣០២.

302.

‘‘កិំ វនេ រាជបុត្តេន, អាតុរេន ករិស្សសិ;

‘‘Kiṃ vane rājaputtena, āturena karissasi;

សម្ពុលេ បរិចិណ្ណេន, អហំ ភត្តា ភវាមិ តេ។

Sambule pariciṇṇena, ahaṃ bhattā bhavāmi te.

៣០៣.

303.

‘‘សោកដ្ដាយ ទុរត្តាយ, កិំ រូបំ វិជ្ជតេ មម;

‘‘Sokaṭṭāya durattāya, kiṃ rūpaṃ vijjate mama;

អញ្ញំ បរិយេស ភទ្ទន្តេ, អភិរូបតរំ មយា។

Aññaṃ pariyesa bhaddante, abhirūpataraṃ mayā.

៣០៤.

304.

‘‘ឯហិមំ គិរិមារុយ្ហ, ភរិយា មេ ចតុស្សតា;

‘‘Ehimaṃ girimāruyha, bhariyā me catussatā;

តាសំ ត្វំ បវរា ហោហិ, សព្ពកាមសមិទ្ធិនី។

Tāsaṃ tvaṃ pavarā hohi, sabbakāmasamiddhinī.

៣០៥.

305.

‘‘នូន តារកវណ្ណាភេ, យំ កិញ្ចិ មនសិច្ឆសិ;

‘‘Nūna tārakavaṇṇābhe, yaṃ kiñci manasicchasi;

សព្ពំ តំ បចុរំ មយ្ហំ, រមស្ស្វជ្ជ មយា សហ។

Sabbaṃ taṃ pacuraṃ mayhaṃ, ramassvajja mayā saha.

៣០៦.

306.

‘‘នោ ចេ តុវំ មហេសេយ្យំ, សម្ពុលេ ការយិស្សសិ;

‘‘No ce tuvaṃ maheseyyaṃ, sambule kārayissasi;

អលំ ត្វំ បាតរាសាយ, បណ្ហេ ភក្ខា ភវិស្សសិ។

Alaṃ tvaṃ pātarāsāya, paṇhe bhakkhā bhavissasi.

៣០៧.

307.

‘‘តញ្ច សត្តជដោ លុទ្ទោ, កឡារោ បុរិសាទកោ;

‘‘Tañca sattajaṭo luddo, kaḷāro purisādako;

វនេ នាថំ អបស្សន្តិំ, សម្ពុលំ អគ្គហី ភុជេ។

Vane nāthaṃ apassantiṃ, sambulaṃ aggahī bhuje.

៣០៨.

308.

‘‘អធិបន្នា បិសាចេន, លុទ្ទេនាមិសចក្ខុនា;

‘‘Adhipannā pisācena, luddenāmisacakkhunā;

សា ច សត្តុវសំ បត្តា, បតិមេវានុសោចតិ។

Sā ca sattuvasaṃ pattā, patimevānusocati.

៣០៩.

309.

‘‘ន មេ ឥទំ តថា ទុក្ខំ, យំ មំ ខាទេយ្យ រក្ខសោ;

‘‘Na me idaṃ tathā dukkhaṃ, yaṃ maṃ khādeyya rakkhaso;

យញ្ច មេ អយ្យបុត្តស្ស, មនោ ហេស្សតិ អញ្ញថា។

Yañca me ayyaputtassa, mano hessati aññathā.

៣១០.

310.

‘‘ន សន្តិ ទេវា បវសន្តិ នូន, ន ហិ នូន សន្តិ ឥធ លោកបាលា;

‘‘Na santi devā pavasanti nūna, na hi nūna santi idha lokapālā;

សហសា ករោន្តានមសញ្ញតានំ, ន ហិ នូន សន្តិ បដិសេធិតារោ’’តិ។

Sahasā karontānamasaññatānaṃ, na hi nūna santi paṭisedhitāro’’ti.

តត្ថ បរិចិណ្ណេនាតិ តេន អាតុរេន បរិចិណ្ណេន កិំ ករិស្សសិ។ សោកដ្ដាយាតិ សោកាតុរាយ។ ‘‘សោកដ្ឋាយា’’តិបិ បាឋោ, សោកេ ឋិតាយាតិ អត្ថោ។ ទុរត្តាយាតិ ទុគ្គតកបណភាវប្បត្តាយ អត្តភាវាយ។ ឯហិមន្តិ មា ត្វំ ទុរត្តាម្ហីតិ ចិន្តយិ, ឯតំ មម គិរិម្ហិ ទិព្ពវិមានំ, ឯហិ ឥមំ គិរិំ អារុហ។ ចតុស្សតាតិ តស្មិំ មេ វិមានេ អបរាបិ ចតុស្សតា ភរិយាយោ អត្ថិ។ សព្ពំ តន្តិ យំ កិញ្ចិ ឧបភោគបរិភោគវត្ថាភរណាទិកំ ឥច្ឆសិ, សព្ពំ តំ នូន មយ្ហំ បចុរំ ពហុំ សុលភំ, តស្មា មា កបណាម្ហីតិ ចិន្តយិ, ឯហិ មយា សហ រមស្សូតិ វទតិ។

Tattha pariciṇṇenāti tena āturena pariciṇṇena kiṃ karissasi. Sokaṭṭāyāti sokāturāya. ‘‘Sokaṭṭhāyā’’tipi pāṭho, soke ṭhitāyāti attho. Durattāyāti duggatakapaṇabhāvappattāya attabhāvāya. Ehimanti mā tvaṃ durattāmhīti cintayi, etaṃ mama girimhi dibbavimānaṃ, ehi imaṃ giriṃ āruha. Catussatāti tasmiṃ me vimāne aparāpi catussatā bhariyāyo atthi. Sabbaṃ tanti yaṃ kiñci upabhogaparibhogavatthābharaṇādikaṃ icchasi, sabbaṃ taṃ nūna mayhaṃ pacuraṃ bahuṃ sulabhaṃ, tasmā mā kapaṇāmhīti cintayi, ehi mayā saha ramassūti vadati.

មហេសេយ្យន្តិ, ‘‘ភទ្ទេ, សម្ពុលេ នោ ចេ មេ ត្វំ មហេសិភាវំ ការេស្សសិ, បរិយត្តា ត្វំ មម បាតរាសាយ, តេន តំ ពលក្ការេន វិមានំ នេស្សាមិ, តត្រ មំ អសង្គណ្ហន្តី មម ស្វេ បាតោវ ភក្ខា ភវិស្សសី’’តិ ឯវំ វត្វា សោ សត្តហិ ជដាហិ សមន្នាគតោ លុទ្ទកោ ទារុណោ និក្ខន្តទន្តោ តំ តស្មិំ វនេ កិញ្ចិ អត្តនោ នាថំ អបស្សន្តិំ សម្ពុលំ ភុជេ អគ្គហេសិ។ អធិបន្នាតិ អជ្ឈោត្ថដា។ អាមិសចក្ខុនាតិ កិលេសលោលេន។ បតិមេវាតិ អត្តនោ អចិន្តេត្វា បតិមេវ អនុសោចតិ។ មនោ ហេស្សតីតិ មំ ចិរាយន្តិំ វិទិត្វា អញ្ញថា ចិត្តំ ភវិស្សតិ។ ន សន្តិ ទេវាតិ ឥទំ សា ទានវេន ភុជេ គហិតា ទេវតុជ្ឈាបនំ ករោន្តី អាហ។ លោកបាលាតិ ឯវរូបានំ សីលវន្តីនំ បតិទេវតានំ បាលកា លោកបាលា នូន ឥធ លោកេ ន សន្តីតិ បរិទេវតិ។

Maheseyyanti, ‘‘bhadde, sambule no ce me tvaṃ mahesibhāvaṃ kāressasi, pariyattā tvaṃ mama pātarāsāya, tena taṃ balakkārena vimānaṃ nessāmi, tatra maṃ asaṅgaṇhantī mama sve pātova bhakkhā bhavissasī’’ti evaṃ vatvā so sattahi jaṭāhi samannāgato luddako dāruṇo nikkhantadanto taṃ tasmiṃ vane kiñci attano nāthaṃ apassantiṃ sambulaṃ bhuje aggahesi. Adhipannāti ajjhotthaṭā. Āmisacakkhunāti kilesalolena. Patimevāti attano acintetvā patimeva anusocati. Mano hessatīti maṃ cirāyantiṃ viditvā aññathā cittaṃ bhavissati. Na santi devāti idaṃ sā dānavena bhuje gahitā devatujjhāpanaṃ karontī āha. Lokapālāti evarūpānaṃ sīlavantīnaṃ patidevatānaṃ pālakā lokapālā nūna idha loke na santīti paridevati.

អថស្សា សីលតេជេន សក្កស្ស ភវនំ កម្បិ, បណ្ឌុកម្ពលសិលាសនំ ឧណ្ហាការំ ទស្សេសិ។ សក្កោ អាវជ្ជេន្តោ តំ ការណំ ញត្វា វជិរំ អាទាយ វេគេន គន្ត្វា ទានវស្ស មត្ថកេ ឋត្វា ឥតរំ គាថមាហ –

Athassā sīlatejena sakkassa bhavanaṃ kampi, paṇḍukambalasilāsanaṃ uṇhākāraṃ dassesi. Sakko āvajjento taṃ kāraṇaṃ ñatvā vajiraṃ ādāya vegena gantvā dānavassa matthake ṭhatvā itaraṃ gāthamāha –

៣១១.

311.

‘‘ឥត្ថីនមេសា បវរា យសស្សិនី, សន្តា សមា អគ្គិរិវុគ្គតេជា;

‘‘Itthīnamesā pavarā yasassinī, santā samā aggirivuggatejā;

តញ្ចេ តុវំ រក្ខសាទេសិ កញ្ញំ, មុទ្ធា ច ហិ សត្តធា តេ ផលេយ្យ;

Tañce tuvaṃ rakkhasādesi kaññaṃ, muddhā ca hi sattadhā te phaleyya;

មា ត្វំ ទហី មុញ្ច បតិព្ពតាយា’’តិ។

Mā tvaṃ dahī muñca patibbatāyā’’ti.

តត្ថ សន្តាតិ ឧបសន្តា, អថ វា បណ្ឌិតា ញាណសម្បន្នា។ សមាតិ កាយវិសមាទិវិរហិតា។ អទេសីតិ ខាទសិ។ ផលេយ្យាតិ ឥមិនា មេ ឥន្ទវជិរេន បហរិត្វា មុទ្ធា ភិជ្ជេថ។ មា ត្វំ ទហីតិ ត្វំ ឥមំ បតិព្ពតំ មា តាបេយ្យាសីតិ។

Tattha santāti upasantā, atha vā paṇḍitā ñāṇasampannā. Samāti kāyavisamādivirahitā. Adesīti khādasi. Phaleyyāti iminā me indavajirena paharitvā muddhā bhijjetha. Mā tvaṃ dahīti tvaṃ imaṃ patibbataṃ mā tāpeyyāsīti.

តំ សុត្វា ទានវោ សម្ពុលំ វិស្សជ្ជេសិ។ សក្កោ ‘‘បុនបិ ឯស ឯវរូបំ ករេយ្យា’’តិ ចិន្តេត្វា ទានវំ ទេវសង្ខលិកាយ ពន្ធិត្វា បុន អនាគមនាយ តតិយេ បព្ពតន្តរេ វិស្សជ្ជេសិ, រាជធីតរំ អប្បមាទេន ឱវទិត្វា សកដ្ឋានមេវ គតោ។ រាជធីតាបិ អត្ថង្គតេ សូរិយេ ចន្ទាលោកេន អស្សមំ បាបុណិ។ តមត្ថំ បកាសេន្តោ សត្ថា អដ្ឋ គាថា អភាសិ –

Taṃ sutvā dānavo sambulaṃ vissajjesi. Sakko ‘‘punapi esa evarūpaṃ kareyyā’’ti cintetvā dānavaṃ devasaṅkhalikāya bandhitvā puna anāgamanāya tatiye pabbatantare vissajjesi, rājadhītaraṃ appamādena ovaditvā sakaṭṭhānameva gato. Rājadhītāpi atthaṅgate sūriye candālokena assamaṃ pāpuṇi. Tamatthaṃ pakāsento satthā aṭṭha gāthā abhāsi –

៣១២.

312.

‘‘សា ច អស្សមមាគច្ឆិ, បមុត្តា បុរិសាទកា;

‘‘Sā ca assamamāgacchi, pamuttā purisādakā;

នីឡំ បឡិនំ សកុណីវ, គតសិង្គំវ អាលយំ។

Nīḷaṃ paḷinaṃ sakuṇīva, gatasiṅgaṃva ālayaṃ.

៣១៣.

313.

‘‘សា តត្ថ បរិទេវេសិ, រាជបុត្តី យសស្សិនី;

‘‘Sā tattha paridevesi, rājaputtī yasassinī;

សម្ពុលា ឧតុមត្តក្ខា, វនេ នាថំ អបស្សន្តី។

Sambulā utumattakkhā, vane nāthaṃ apassantī.

៣១៤.

314.

‘‘សមណេ ព្រាហ្មណេ វន្ទេ, សម្បន្នចរណេ ឥសេ;

‘‘Samaṇe brāhmaṇe vande, sampannacaraṇe ise;