Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
၅. သမ္ဗုလကစ္စာနတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ
5. Sambulakaccānattheragāthāvaṇṇanā
ဒေဝော စာတိ အာယသ္မတော သမ္ဗုလကစ္စာနတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ကရောန္တော ဣတော စတုနဝုတိကပ္ပမတ္ထကေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတရံသိံ နာမ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ နိရောဓာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော တာလဖလံ အဒာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ မဂဓရဋ္ဌေ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ‘‘သမ္ဗုလော’’တိ လဒ္ဓနာမော ကစ္စာနဂောတ္တတာယ သမ္ဗုလကစ္စာနောတိ ပညာယိတ္ထ။
Devocāti āyasmato sambulakaccānattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni karonto ito catunavutikappamatthake kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sataraṃsiṃ nāma paccekabuddhaṃ nirodhā vuṭṭhahitvā piṇḍāya carantaṃ disvā pasannamānaso tālaphalaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe gahapatikule nibbattitvā ‘‘sambulo’’ti laddhanāmo kaccānagottatāya sambulakaccānoti paññāyittha.
သော ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဟိမဝန္တသမီပေ ဘေရဝာယ နာမ ပဗ္ဗတဂုဟာယံ ဝိပသ္သနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော ဝိဟရတိ။ အထေကဒိဝသံ မဟာ အကာလမေဃော သတပဋလသဟသ္သပဋလော ထနေန္တော ဂဇ္ဇန္တော ဝိဇ္ဇုလ္လတာ နိစ္ဆာရေန္တော ဂဠဂဠာယန္တော ဥဋ္ဌဟိတ္ဝာ ဝသ္သိတုံ အာရဘိ, အသနိယော ဖလိံသု။ တံ သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ အစ္ဆတရစ္ဆုဝနမဟိံသဟတ္ထိအာဒယော ဘီတတသိတာ ဘီတရဝံ ဝိရဝိံသု။ ထေရော ပန အာရဒ္ဓဝိပသ္သနတ္တာ ကာယေ ဇီဝိတေ စ နိရပေက္ခော ဝိဂတလောမဟံသော တံ အစိန္တေန္တော ဝိပသ္သနာယမေဝ ကမ္မံ ကရောန္တော ဃမ္မာပဂမေန ဥတုသပ္ပာယလာဘေန သမာဟိတစိတ္တော တာဝဒေဝ ဝိပသ္သနံ ဥသ္သုက္ကာပေတ္ဝာ သဟ အဘိညာဟိ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၂.၅၁.၈၅-၉၀) –
So vayappatto satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā himavantasamīpe bheravāya nāma pabbataguhāyaṃ vipassanāya kammaṃ karonto viharati. Athekadivasaṃ mahā akālamegho satapaṭalasahassapaṭalo thanento gajjanto vijjullatā nicchārento gaḷagaḷāyanto uṭṭhahitvā vassituṃ ārabhi, asaniyo phaliṃsu. Taṃ saddaṃ sutvā acchataracchuvanamahiṃsahatthiādayo bhītatasitā bhītaravaṃ viraviṃsu. Thero pana āraddhavipassanattā kāye jīvite ca nirapekkho vigatalomahaṃso taṃ acintento vipassanāyameva kammaṃ karonto ghammāpagamena utusappāyalābhena samāhitacitto tāvadeva vipassanaṃ ussukkāpetvā saha abhiññāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.85-90) –
‘‘သတရံသီ နာမ ဘဂဝာ၊ သယမ္ဘူ အပရာဇိတော။
‘‘Sataraṃsī nāma bhagavā, sayambhū aparājito;
ဝိဝေကာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာန၊ ဂောစရာယာဘိနိက္ခမိ။
Vivekā vuṭṭhahitvāna, gocarāyābhinikkhami.
‘‘ဖလဟတ္ထော အဟံ ဒိသ္ဝာ၊ ဥပဂစ္ဆိံ နရာသဘံ။
‘‘Phalahattho ahaṃ disvā, upagacchiṃ narāsabhaṃ;
ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ တာလဖလံ အဒာသဟံ။
Pasannacitto sumano, tālaphalaṃ adāsahaṃ.
‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ဖလံ အဒဒိံ တဒာ။
‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဖလဒာနသ္သိဒံ ဖလံ။
Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ သောမနသ္သဇာတော ဥဒာနဝသေန အညံ ဗ္ယာကရောန္တော –
Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā somanassajāto udānavasena aññaṃ byākaronto –
၁၈၉.
189.
‘‘ဒေဝော စ ဝသ္သတိ၊ ဒေဝော စ ဂဠဂဠာယတိ၊
‘‘Devo ca vassati, devo ca gaḷagaḷāyati,
ဧကကော စာဟံ ဘေရဝေ ဗိလေ ဝိဟရာမိ။
Ekako cāhaṃ bherave bile viharāmi;
တသ္သ မယ္ဟံ ဧကကသ္သ ဘေရဝေ ဗိလေ ဝိဟရတော၊
Tassa mayhaṃ ekakassa bherave bile viharato,
နတ္ထိ ဘယံ ဝာ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝာ လောမဟံသော ဝာ။
Natthi bhayaṃ vā chambhitattaṃ vā lomahaṃso vā.
၁၉၀.
190.
‘‘ဓမ္မတာ မမေသာ ယသ္သ မေ၊ ဧကကသ္သ ဘေရဝေ ဗိလေ။
‘‘Dhammatā mamesā yassa me, ekakassa bherave bile;
ဝိဟရတော နတ္ထိ ဘယံ ဝာ၊ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝာ လောမဟံသော ဝာ’’တိ။ –
Viharato natthi bhayaṃ vā, chambhitattaṃ vā lomahaṃso vā’’ti. –
ဂာထာဒ္ဝယံ အဘာသိ။
Gāthādvayaṃ abhāsi.
တတ္ထ ဒေဝော စ ဝသ္သတိ, ဒေဝော စ ဂဠဂဠာယတီတိ ဒေဝော မေဃော ဝသ္သတိ စ, ‘‘ဂဠဂဠာ’’တိ စ ကရောန္တော ဂဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ ဂဇ္ဇန္တသ္သ ဟိ အနုကရဏမေတံ။ ဧကကော စာဟံ ဘေရဝေ ဗိလေ ဝိဟရာမီတိ အဟဉ္စ ဧကကော အသဟာယော သပ္ပဋိဘယာယံ ပဗ္ဗတဂုဟာယံ ဝသာမိ, တသ္သ မယ္ဟံ ဧဝံဘူတသ္သ မေ သတော နတ္ထိ ဘယံ ဝာ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝာ လောမဟံသော ဝာတိ စိတ္တုတ္ရာသသညိတံ ဘယံ ဝာ တံနိမိတ္တကံ သရီရသ္သ ဆမ္ဘိတတ္တံ ဝာ လောမဟံသနမတ္တံ ဝာ နတ္ထိ။
Tattha devo ca vassati, devo ca gaḷagaḷāyatīti devo megho vassati ca, ‘‘gaḷagaḷā’’ti ca karonto gajjatīti attho. Gajjantassa hi anukaraṇametaṃ. Ekako cāhaṃ bherave bile viharāmīti ahañca ekako asahāyo sappaṭibhayāyaṃ pabbataguhāyaṃ vasāmi, tassa mayhaṃ evaṃbhūtassa me sato natthi bhayaṃ vā chambhitattaṃ vā lomahaṃso vāti cittutrāsasaññitaṃ bhayaṃ vā taṃnimittakaṃ sarīrassa chambhitattaṃ vā lomahaṃsanamattaṃ vā natthi.
ကသ္မာတိ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ဓမ္မတာ မမေသာ’’တိ။ အပရိညာတဝတ္ထုကသ္သ ဟိ တတ္ထ အပ္ပဟီနစ္ဆန္ဒရာဂတာယ ဘယာဒိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ, မယာ ပန သဗ္ဗသော တတ္ထ ပရိညာတံ, တတ္ထ စ ဆန္ဒရာဂော သမုစ္ဆိန္နော, တသ္မာ ဘယာဒီနံ အဘာဝော ဓမ္မတာ မမေသာ မမ ဓမ္မသဘာဝော ဧသောတိ အညံ ဗ္ယာကာသိ။
Kasmāti tattha kāraṇamāha ‘‘dhammatā mamesā’’ti. Apariññātavatthukassa hi tattha appahīnacchandarāgatāya bhayādinā bhavitabbaṃ, mayā pana sabbaso tattha pariññātaṃ, tattha ca chandarāgo samucchinno, tasmā bhayādīnaṃ abhāvo dhammatā mamesā mama dhammasabhāvo esoti aññaṃ byākāsi.
သမ္ဗုလကစ္စာနတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Sambulakaccānattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၅. သမ္ဗုလကစ္စာနတ္ထေရဂာထာ • 5. Sambulakaccānattheragāthā