Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൧൦. സാമിദത്തത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
10. Sāmidattattheragāthāvaṇṇanā
പഞ്ചക്ഖന്ധാ പരിഞ്ഞാതാതി ആയസ്മതോ സാമിദത്തത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ അത്ഥദസ്സിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ സത്ഥരി പരിനിബ്ബുതേ തസ്സ ഥൂപേ പുപ്ഫേഹി ഛത്താതിഛത്തം കത്വാ പൂജം അകാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവലോകേ നിബ്ബത്തിത്വാ അപരാപരം പുഞ്ഞാനി കത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ രാജഗഹേ അഞ്ഞതരസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ പുത്തോ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി, സാമിദത്തോതിസ്സ നാമം അഹോസി. സോ അനുക്കമേന വിഞ്ഞുതം പത്തോ ബുദ്ധാനുഭാവം സുത്വാ ഉപാസകേഹി സദ്ധിം വിഹാരം ഗതോ സത്ഥാരം ധമ്മം ദേസേന്തം ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ ഏകമന്തം നിസീദി. സത്ഥാ തസ്സ അജ്ഝാസയം ഓലോകേത്വാ തഥാ ധമ്മം ദേസേസി, യഥാ സദ്ധം പടിലഭി സംസാരേ ച സംവേഗം. സോ പടിലദ്ധസദ്ധോ സംവേഗജാതോ പബ്ബജിത്വാ ഞാണസ്സ അപരിപക്കത്താ കതിപയകാലം അലസബഹുലീ വിഹാസി. പുന സത്ഥാരാ ധമ്മദേസനായ സമുത്തേജിതോ വിപസ്സനായ കമ്മട്ഠാനം ഗഹേത്വാ തത്ഥ യുത്തപ്പയുത്തോ വിഹരന്തോ നചിരേനേവ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൧൫.൧-൪) –
Pañcakkhandhāpariññātāti āyasmato sāmidattattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro atthadassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute tassa thūpe pupphehi chattātichattaṃ katvā pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, sāmidattotissa nāmaṃ ahosi. So anukkamena viññutaṃ patto buddhānubhāvaṃ sutvā upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gato satthāraṃ dhammaṃ desentaṃ disvā pasannamānaso ekamantaṃ nisīdi. Satthā tassa ajjhāsayaṃ oloketvā tathā dhammaṃ desesi, yathā saddhaṃ paṭilabhi saṃsāre ca saṃvegaṃ. So paṭiladdhasaddho saṃvegajāto pabbajitvā ñāṇassa aparipakkattā katipayakālaṃ alasabahulī vihāsi. Puna satthārā dhammadesanāya samuttejito vipassanāya kammaṭṭhānaṃ gahetvā tattha yuttappayutto viharanto nacireneva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.1-4) –
‘‘പരിനിബ്ബുതേ ഭഗവതി, അത്ഥദസ്സീനരുത്തമേ;
‘‘Parinibbute bhagavati, atthadassīnaruttame;
ഛത്താതിഛത്തം കാരേത്വാ, ഥൂപമ്ഹി അഭിരോപയിം.
Chattātichattaṃ kāretvā, thūpamhi abhiropayiṃ.
‘‘കാലേന കാലമാഗന്ത്വാ, നമസ്സിം ലോകനായകം;
‘‘Kālena kālamāgantvā, namassiṃ lokanāyakaṃ;
പുപ്ഫച്ഛദനം കത്വാന, ഛത്തമ്ഹി അഭിരോപയിം.
Pupphacchadanaṃ katvāna, chattamhi abhiropayiṃ.
‘‘സത്തരസേ കപ്പസതേ, ദേവരജ്ജമകാരയിം;
‘‘Sattarase kappasate, devarajjamakārayiṃ;
മനുസ്സത്തം ന ഗച്ഛാമി, ഥൂപപൂജായിദം ഫലം.
Manussattaṃ na gacchāmi, thūpapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം, ഭവാ സബ്ബേ സമൂഹതാ;
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;
നാഗോവ ബന്ധനം ഛേത്വാ, വിഹരാമി അനാസവോ.
Nāgova bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavo.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി, ബുദ്ധസേട്ഠസ്സ സന്തികേ;
‘‘Svāgataṃ vata me āsi, buddhaseṭṭhassa santike;
തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
സോ അപരഭാഗേ ഭിക്ഖൂഹി ‘‘കിം തയാ, ആവുസോ, ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മോ അധിഗതോ’’തി പുട്ഠോ സാസനസ്സ നിയ്യാനികഭാവം അത്തനോ ച ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപത്തിം തേസം പവേദേന്തോ അഞ്ഞാബ്യാകരണവസേന –
So aparabhāge bhikkhūhi ‘‘kiṃ tayā, āvuso, uttarimanussadhammo adhigato’’ti puṭṭho sāsanassa niyyānikabhāvaṃ attano ca dhammānudhammappaṭipattiṃ tesaṃ pavedento aññābyākaraṇavasena –
൯൦.
90.
‘‘പഞ്ചക്ഖന്ധാ പരിഞ്ഞാതാ, തിട്ഠന്തി ഛിന്നമൂലകാ;
‘‘Pañcakkhandhā pariññātā, tiṭṭhanti chinnamūlakā;
വിക്ഖീണോ ജാതിസംസാരോ, നത്ഥി ദാനി പുനബ്ഭവോ’’തി. – ഗാഥം അഭാസി;
Vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi dāni punabbhavo’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
തത്ഥ പഞ്ചക്ഖന്ധാ പരിഞ്ഞാതാതി മയാ ഇമേ പഞ്ചുപാദാനക്ഖന്ധാ ‘‘ഇദം ദുക്ഖം, ഏത്തകം ദുക്ഖം, ന തതോ ഭിയ്യോ’’തി തീഹി പരിഞ്ഞാഹി പരിച്ഛിന്ദിത്വാ ഞാതാ വിദിതാ പടിവിദ്ധാ. തിട്ഠന്തി ഛിന്നമൂലകാതി തഥാ പരിഞ്ഞാതത്തായേവ മൂലഭൂതസ്സ സമുദയസ്സ സബ്ബസോ പഹീനത്താ തേ ഇദാനി യാവ ചരിമകചിത്തനിരോധോ തിട്ഠന്തി ഛിന്നമൂലകാ, ചരിമകചിത്തനിരോധേന പന അപ്പടിസന്ധികാവ നിരുജ്ഝന്തി. തേനാഹ – ‘‘വിക്ഖീണോ ജാതിസംസാരോ, നത്ഥി ദാനി പുനബ്ഭവോ’’തി. തസ്സത്ഥോ ഹേട്ഠാ വുത്തോയേവ.
Tattha pañcakkhandhā pariññātāti mayā ime pañcupādānakkhandhā ‘‘idaṃ dukkhaṃ, ettakaṃ dukkhaṃ, na tato bhiyyo’’ti tīhi pariññāhi paricchinditvā ñātā viditā paṭividdhā. Tiṭṭhanti chinnamūlakāti tathā pariññātattāyeva mūlabhūtassa samudayassa sabbaso pahīnattā te idāni yāva carimakacittanirodho tiṭṭhanti chinnamūlakā, carimakacittanirodhena pana appaṭisandhikāva nirujjhanti. Tenāha – ‘‘vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi dāni punabbhavo’’ti. Tassattho heṭṭhā vuttoyeva.
സാമിദത്തത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Sāmidattattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
നവമവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Navamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧൦. സാമിദത്തത്ഥേരഗാഥാ • 10. Sāmidattattheragāthā