| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೧೦. ಸಮಿದ್ಧಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Samiddhisuttavaṇṇanā
೨೦. ತಪನಭಾವೇನ ತಪನೋದಕತ್ತಾ ತಪೋದಾತಿ ತಸ್ಸ ರಹದಸ್ಸ ನಾಮಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ತತ್ತೋದಕಸ್ಸ ರಹದಸ್ಸಾ’’ತಿ। ತತೋತಿ ನಾಗಭವನೇ ಉದಕರಹದತೋ ತಪೋದಾ ನಾಮ ನದೀ ಸನ್ದತಿ। ಸಾ ಹಿ ನದೀ ಭೂಮಿತಲಂ ಆರೋಹತಿ। ‘‘ಏದಿಸಾ ಜಾತಾ’’ತಿ ವಚನಸೇಸೋ। ಪೇತಲೋಕೋತಿ ಲೋಹಕುಮ್ಭಿನಿರಯಾ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ವದನ್ತಿ। ರಹದಸ್ಸ ಪನ ಆದಿತೋ ಪಬ್ಬತಪಾದವನನ್ತರೇಸು ಬಹೂ ಪೇತಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ಸ್ವಾಯಮತ್ಥೋ ಪೇತವತ್ಥುಪಾಳಿಯಾ ಲಕ್ಖಣಸಂಯುತ್ತೇನ ಚ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ। ಯತಾಯನ್ತಿ ಯತೋ ರಹದತೋ ಅಯಂ। ಸಾತೋದಕೋತಿ ಮಧುರೋದಕೋ। ಸೇತೋದಕೋತಿ ಪರಿಸುದ್ಧೋದಕೋ, ಅನಾವಿಲೋದಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತೋತಿ ತಪೋದಾನದಿತೋ।
20. Tapanabhāvena tapanodakattā tapodāti tassa rahadassa nāmaṃ. Tenāha ‘‘tattodakassa rahadassā’’ti. Tatoti nāgabhavane udakarahadato tapodā nāma nadī sandati. Sā hi nadī bhūmitalaṃ ārohati. ‘‘Edisā jātā’’ti vacanaseso. Petalokoti lohakumbhinirayā idhādhippetāti vadanti. Rahadassa pana ādito pabbatapādavanantaresu bahū petā viharanti, svāyamattho petavatthupāḷiyālakkhaṇasaṃyuttena ca dīpetabbo. Yatāyanti yato rahadato ayaṃ. Sātodakoti madhurodako. Setodakoti parisuddhodako, anāvilodakoti attho. Tatoti tapodānadito.
ಸಮಿದ್ಧೋತಿ ಅವಯವಾನಂ ಸಮ್ಪುಣ್ಣತಾಯ ಸಂಸಿದ್ಧಿಯಾವ ಸಮ್ಮಾ ಇದ್ಧೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಭಿರೂಪೋ’’ತಿಆದಿ। ಪಧಾನೇ ಸಮ್ಮಸನಧಮ್ಮೇ ನಿಯುತ್ತೋ, ತಂ ವಾ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೀತಿ ಪಧಾನಿಕೋ। ಸೇನಾಸನಂ ಸುಟ್ಠಪಿತದ್ವಾರವಾತಪಾನಂ, ತೇಸಂ ಪಿದಹನೇನ ಉತುಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ।
Samiddhoti avayavānaṃ sampuṇṇatāya saṃsiddhiyāva sammā iddho. Tenāha ‘‘abhirūpo’’tiādi. Padhāne sammasanadhamme niyutto, taṃ vā ettha atthīti padhāniko. Senāsanaṃ suṭṭhapitadvāravātapānaṃ, tesaṃ pidahanena utuṃ gāhāpetvā.
ಪುಬ್ಬಾಪಯಮಾನೋತಿ ನ್ಹಾನತೋ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ವಿಯ ವೋದಕಭಾವಂ ಆಪಜ್ಜಮಾನೋ ಗಮೇನ್ತೋ। ಅವತ್ತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವತ್ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥ…ಪೇ॰… ನ ಓತರಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಪಠಮಂ ವುತ್ತಂ। ಸಬ್ಬದಿಸಾಪಲೋಕನಂ ಯಥಾ ನ್ಹಾಯನಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ವಿವಿತ್ತಭಾವಜಾನನತ್ಥಂ। ಖಾಣುಆದಿವವತ್ಥಾಪನಂ ಚೀವರಾದೀನಂ ಠಪನತ್ಥಂ ಉದಕಸಮೀಪೇತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಉಕ್ಕಾಸನಂ ಅಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಪಗಮನತ್ಥಂ। ಅವಕುಜ್ಜಟ್ಠಾನಂ ತಙ್ಖಣೇಪಿ ಉಪರಿಮಕಾಯಸ್ಸ ಉಜುಕಂ ಅವಿವಟಕರಣತ್ಥಂ। ಚೀವರಪಿಟ್ಠೇಯೇವ ಠಪೇತಬ್ಬಂ ಯತ್ಥ ವಾ ತತ್ಥ ವಾ ಅಟ್ಠಪೇತ್ವಾ। ಉದಕನ್ತೇತಿ ಉದಕಸಮೀಪೇ। ಸಿನ್ನಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಸೇದಗತಪದೇಸೋ। ಪಸಾರೇತಬ್ಬಂ ತಸ್ಸ ಸುಕ್ಖಾಪನತ್ಥಂ। ಸಂಹರಿತ್ವಾ ಠಪನಂ ಪುನ ಸುಖೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿವಾಸನತ್ಥಂ। ನಾಭಿಪ್ಪಮಾಣಮತ್ತಂ ಓತರಣಂ ತಾವತಾ ಉದಕಪಟಿಚ್ಛಾದಿಲಕ್ಖಣಪ್ಪತ್ತತೋ। ವೀಚಿಂ ಅನುಟ್ಠಾಪೇನ್ತೇನಾತಿಆದಿ ಸಂಯತಕಾರಿತಾದಸ್ಸನಂ। ನಿವಾಸನಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾತಿ ಅನ್ತರವಾಸಕಂ ಕಟಿಪ್ಪದೇಸಸ್ಸ ಯಥಾ ಪರಿತೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪರಿವಸಿತ್ವಾ।
Pubbāpayamānoti nhānato pubbabhāge viya vodakabhāvaṃ āpajjamāno gamento. Avattaṃ paṭikkhipitvā vattaṃ dassetuṃ ‘‘tattha…pe… na otaritabba’’nti paṭhamaṃ vuttaṃ. Sabbadisāpalokanaṃ yathā nhāyanaṭṭhānassa manussehi vivittabhāvajānanatthaṃ. Khāṇuādivavatthāpanaṃ cīvarādīnaṃ ṭhapanatthaṃ udakasamīpeti adhippāyo. Ukkāsanaṃ amanussānaṃ apagamanatthaṃ. Avakujjaṭṭhānaṃ taṅkhaṇepi uparimakāyassa ujukaṃ avivaṭakaraṇatthaṃ. Cīvarapiṭṭheyeva ṭhapetabbaṃ yattha vā tattha vā aṭṭhapetvā. Udakanteti udakasamīpe. Sinnaṭṭhānanti sedagatapadeso. Pasāretabbaṃ tassa sukkhāpanatthaṃ. Saṃharitvā ṭhapanaṃ puna sukhena gahetvā nivāsanatthaṃ. Nābhippamāṇamattaṃotaraṇaṃ tāvatā udakapaṭicchādilakkhaṇappattato. Vīciṃ anuṭṭhāpentenātiādi saṃyatakāritādassanaṃ. Nivāsanaṃ parikkhipitvāti antaravāsakaṃ kaṭippadesassa yathā parito hoti, evaṃ khipitvā parivasitvā.
ಸರೀರವಣ್ಣೋಪಿ ವಿಪ್ಪಸೀದಿ ಸಮ್ಮದೇವ ಭಾವನಾನುಸ್ಸತಿಮ್ಪಿ ವಿನ್ದನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಮನಂ ನಿಗ್ಗಹೇತುನ್ತಿ ಕಿಲೇಸವಸಂ ಗತಂ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿತುಂ। ಕಾಮೂಪನೀತಾತಿ ಕಾಮಂ ಉಪಗತಚಿತ್ತಾ। ಅಥ ವಾ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇನ ಥೇರೇ ಉಪನೀತಚಿತ್ತಾ।
Sarīravaṇṇopi vippasīdi sammadeva bhāvanānussatimpi vindantassāti adhippāyo. Samanaṃ niggahetunti kilesavasaṃ gataṃ attano cittaṃ niggaṇhituṃ. Kāmūpanītāti kāmaṃ upagatacittā. Atha vā kilesakāmena there upanītacittā.
ಅಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾತಿ ಅನನುಭೋತ್ವಾ। ಅನುಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥತೋ ಆಪನ್ನಮೇವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣೇ’’ತಿ । ಭಿಕ್ಖಸೀತಿ ಯಾಚಸಿ। ತಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯವಸೇನಾತಿ ಆಹ ‘‘ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಸೀ’’ತಿ। ಕಾಮಪರಿಭೋಗಗರುಗಮನಕಾಲೋ ನಾಮ ವಿಸೇಸತೋ ಪಠಮಯೋಬ್ಬನಾವತ್ಥಾತಿ ಆಹ ‘‘ದಹರಯೋಬ್ಬನಕಾಲೋ’’ತಿ। ಓಭಗ್ಗೇನಾತಿ ಮಜ್ಝೇ ಸಂಭಗ್ಗಕಾಯೇನ। ಜಿಣ್ಣಕಾಲೇ ಹಿ ಸತ್ತಾನಂ ಕಟಿಯಂ ಕಾಯೋ ಓಭಗ್ಗೋ ಹೋತಿ।
Aparibhuñjitvāti ananubhotvā. Anubhavitabbanti atthato āpannamevāti āha ‘‘pañcakāmaguṇe’’ti . Bhikkhasīti yācasi. Tañca bhikkhācariyavasenāti āha ‘‘piṇḍāya carasī’’ti. Kāmaparibhogagarugamanakālo nāma visesato paṭhamayobbanāvatthāti āha ‘‘daharayobbanakālo’’ti. Obhaggenāti majjhe saṃbhaggakāyena. Jiṇṇakāle hi sattānaṃ kaṭiyaṃ kāyo obhaggo hoti.
ವೋತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ ‘‘ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ। ಸತ್ತಾನನ್ತಿ ಸಾಮಞ್ಞವಚನಂ, ನ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಏವ। ದೇಹನಿಕ್ಖೇಪನನ್ತಿ ಕಳೇವರಟ್ಠಪಿತಟ್ಠಾನಂ। ನತ್ಥಿ ಏತೇಸಂ ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಅನಿಮಿತ್ತಾ, ‘‘ಏತ್ತಕಂ ಅಯಂ ಜೀವತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಞ್ಜಾನನನಿಮಿತ್ತರಹಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ನಾಯರೇತಿ ನ ಞಾಯನ್ತಿ। ಇತೋ ಪರನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪರನ್ತಿ ಅಞ್ಞಂ ಕಾಲಂ। ತೇನ ಓರಕಾಲಸ್ಸಪಿ ಸಙ್ಗಹೋ ಸಿದ್ಧೋ ಹೋತಿ। ಪರಮಾಯುನೋ ಓರಕಾಲೇ ಏವ ಚೇತ್ಥ ಪರನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ ತತೋ ಪರಂ ಸತ್ತಾನಂ ಜೀವಿತಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ। ವವತ್ಥಾನಾಭಾವತೋತಿ ಕಾಲವಸೇನ ವವತ್ಥಾನಾಭಾವತೋ। ವವತ್ಥಾನನ್ತಿ ಚೇತ್ಥ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ನ ಅಸಙ್ಕರತೋ ವವತ್ಥಾನಂ, ನಿಚ್ಛಯೋ ವಾ। ಅಬ್ಬುದಪೇಸೀತಿಆದೀಸು ಅಬ್ಬುದಕಾಲೋ ಪೇಸಿಕಾಲೋತಿಆದಿನಾ ಕಾಲ-ಸದ್ದೋ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ। ಕಾಲೋತಿ ಇಧ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಾದಿವೇಲಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ತೇನಾಹ ಪುಬ್ಬಣ್ಹೇಪಿ ಹೀತಿಆದಿ । ಇಧೇವ ದೇಹೇನ ಪತಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರತೋತಿ ನಗರೇ ಜಾತಾನಂ ಗಾಮೇ, ಗಾಮೇ ಜಾತಾನಂ ನಗರೇ, ವನೇ ಜಾತಾನಂ ಜನಪದೇ, ಜನಪದೇ ಜಾತಾನಂ ವನೇತಿಆದಿನಾ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರತೋ। ಇತೋ ಚುತೇನಾತಿ ಇತೋ ಗತಿತೋ ಚುತೇನ। ಇಧ ಇಮಿಸ್ಸಂ ಗತಿಯಂ। ಯನ್ತೇ ಯುತ್ತಗೋಣೋ ವಿಯಾತಿ ಯಥಾ ಯನ್ತೇ ಯುತ್ತಗೋಣೋ ಯನ್ತಂ ನಾತಿವತ್ತತಿ, ಏವಂ ಕಾಲೋ ಗತಿಪಞ್ಚಕನ್ತಿ ಏವಂ ಉಪಮಾಸಂಸನ್ದನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Voti nipātamattaṃ ‘‘ye hi vo ariyā’’tiādīsu viya. Sattānanti sāmaññavacanaṃ, na manussānaṃ eva. Dehanikkhepananti kaḷevaraṭṭhapitaṭṭhānaṃ. Natthi etesaṃ nimittanti animittā, ‘‘ettakaṃ ayaṃ jīvatī’’tiādinā sañjānananimittarahitāti attho. Na nāyareti na ñāyanti. Ito paranti ettha paranti aññaṃ kālaṃ. Tena orakālassapi saṅgaho siddho hoti. Paramāyuno orakāle eva cettha paranti adhippetaṃ tato paraṃ sattānaṃ jīvitassa abhāvato. Vavatthānābhāvatoti kālavasena vavatthānābhāvato. Vavatthānanti cettha paricchedo veditabbo, na asaṅkarato vavatthānaṃ, nicchayo vā. Abbudapesītiādīsu abbudakālo pesikālotiādinā kāla-saddo paccekaṃ yojetabbo. Kāloti idha pubbaṇhādivelā adhippetā. Tenāha pubbaṇhepi hītiādi . Idheva dehena patitabbanti sambandho. Anekappakāratoti nagare jātānaṃ gāme, gāme jātānaṃ nagare, vane jātānaṃ janapade, janapade jātānaṃ vanetiādinā anekappakārato. Ito cutenāti ito gatito cutena. Idha imissaṃ gatiyaṃ. Yante yuttagoṇo viyāti yathā yante yuttagoṇo yantaṃ nātivattati, evaṃ kālo gatipañcakanti evaṃ upamāsaṃsandanaṃ veditabbaṃ.
ಅಯಂ ಕಾಲೋತಿ ಅಯಂ ಮರಣಕಾಲೋ। ಪಚ್ಛಿಮೇ ಕಾಲೇತಿ ಪಚ್ಛಿಮೇ ವಯೇ। ತಿಸ್ಸೋ ವಯೋಸೀಮಾತಿ। ಪಠಮಾದಿಕಾ ತಿಸ್ಸೋ ವಯಸ್ಸ ಸೀಮಾ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇನ। ಪುರಿಮಾನಂ ಹಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ವಯಾನಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಸೀಮಾ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಆದಿಸೀಮಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ತಥಾ ವುತ್ತೋ। ‘‘ಅಯಞ್ಹಿ ಸಮಣಧಮ್ಮೋ…ಪೇ॰… ನ ಸಕ್ಕಾ ಕಾತು’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ವಿತ್ಥಾರತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತದಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಗಣ್ಹಿತುನ್ತಿ ಪಾಳಿತೋ ಅತ್ಥತೋ ಚ ಹದಯೇ ಠಪನವಸೇನ ಗಣ್ಹಿತುಂ। ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುನ್ತಿ ವುತ್ತಧಮ್ಮಪರಿಹರಣಸುಖಂ ಅನುಭವಿತುಂ। ಏಕಸ್ಸ ಕಥನತೋ ಪಠಮಂ ಗಾಥಂ ಸುತ್ತಂ ವಾ ಉಸ್ಸಾರೇತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ನಿಟ್ಠಿತೇ ಇತರೋ ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ತಂಯೇವ ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಕಥೇತಿ, ಅಯಂ ಸರಭಾಣಧಮ್ಮಕಥಾ। ಸುತ್ತಗೇಯ್ಯಾನುಸಾರೇನ ಯಾವ ಪರಿಯೋಸಾನಾ ಉಸ್ಸಾರಣಂ ಸರಭಞ್ಞಧಮ್ಮಕಥಾ। ‘‘ಮಾ ಮಂ ಕಾಲೋ ಉಪಚ್ಚಗಾ’’ತಿ ವದನ್ತೋ ‘‘ಸಮಣಧಮ್ಮಸ್ಸ ಕರಣಸ್ಸ ಅಯಂ ಮೇ ಕಾಲೋ’’ತಿ ಕಥೇತಿ, ತತೋ ಪರೋ ‘‘ಪಚ್ಛಿಮವಯೋ ಅಞ್ಞೋ ಕಾಲೋ’’ತಿ ಕಥೇತಿ। ‘‘ಕಾಲಂ ವೋಹಂ…ಪೇ॰… ತಸ್ಮಾ ಅಭುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ವದನ್ತೋ ಅತ್ತನಾ ಕತಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಞ್ಚ ಸಹೇತುಕಂ ಸಾನಿಸಂಸಂ ಕಥೇತಿ।
Ayaṃ kāloti ayaṃ maraṇakālo. Pacchime kāleti pacchime vaye. Tisso vayosīmāti. Paṭhamādikā tisso vayassa sīmā atikkantena. Purimānaṃ hi dvinnaṃ vayānaṃ sabbaso sīmā atikkamitvā pacchimassa ādisīmaṃ atikkanto tathā vutto. ‘‘Ayañhi samaṇadhammo…pe… na sakkā kātu’’nti vatvā tamatthaṃ vitthārato dassetuṃ ‘‘tadā hī’’tiādi vuttaṃ. Gaṇhitunti pāḷito atthato ca hadaye ṭhapanavasena gaṇhituṃ. Paribhuñjitunti vuttadhammapariharaṇasukhaṃ anubhavituṃ. Ekassa kathanato paṭhamaṃ gāthaṃ suttaṃ vā ussāreti, tasmiṃ niṭṭhite itaro dhammakathiko taṃyeva vitthārento dhammaṃ katheti, ayaṃ sarabhāṇadhammakathā. Suttageyyānusārena yāva pariyosānā ussāraṇaṃ sarabhaññadhammakathā. ‘‘Mā maṃ kālo upaccagā’’ti vadanto ‘‘samaṇadhammassa karaṇassa ayaṃ me kālo’’ti katheti, tato paro ‘‘pacchimavayo añño kālo’’ti katheti. ‘‘Kālaṃ vohaṃ…pe… tasmā abhutvā bhikkhāmī’’ti vadanto attanā kataṃ paṭipattiñca sahetukaṃ sānisaṃsaṃ katheti.
ತಂ ಗಾರವಕಾರಣಂ ಸನ್ಧಾಯ। ಏತನ್ತಿ ‘‘ಅಥ ಖೋ ಸಾ ದೇವತಾ ಪಥವಿಯಂ ಪತಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ’’ತಿ ಏತಂ ವುತ್ತಂ। ದಹರೋ ತ್ವನ್ತಿಆದಿಮಾಹ ಲೋಭಾಭಿಭೂತತಾಯ ಅಧಿಗತತ್ತಾ। ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಯುತ್ತೋತಿ ಭೋಗಸಮ್ಪದಾ ಪರಿವಾರಸಮ್ಪದಾತಿ ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತೀಹಿ ಯುತ್ತೋ। ಅಲಙ್ಕಾರಪರಿಹಾರನ್ತಿ ಅಲಙ್ಕಾರಕರಣಂ। ಅನಿಕ್ಕೀಳಿತಾವೀತಿ ಅಕೀಳಿತಪುಬ್ಬೋ। ಕೀಳನಞ್ಚೇತ್ಥ ಕಾಮಾನಂ ಪರಿಭೋಗೋತಿ ಆಹ ‘‘ಅಭುತ್ತಾವೀ’’ತಿ। ಅಕತಕಾಮಕೀಳೋತಿ ಅಕತಕಾಮಾನುಭವನಪ್ಪಯೋಗೋ। ಸಯಂ ಅತ್ತನಾ ಏವ ದಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಾ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಾ ಏವ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಾ, ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಾ। ಪಕಟ್ಠೋ ಕಾಲೋ ಪತ್ತೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಕಾಲಿಕಾ, ತೇ ಕಾಲಿಕೇ।
Taṃ gāravakāraṇaṃ sandhāya. Etanti ‘‘atha kho sā devatā pathaviyaṃ patiṭṭhahitvā’’ti etaṃ vuttaṃ. Daharo tvantiādimāha lobhābhibhūtatāya adhigatattā. Sabbasampattiyuttoti bhogasampadā parivārasampadāti sabbasampattīhi yutto. Alaṅkāraparihāranti alaṅkārakaraṇaṃ. Anikkīḷitāvīti akīḷitapubbo. Kīḷanañcettha kāmānaṃ paribhogoti āha ‘‘abhuttāvī’’ti. Akatakāmakīḷoti akatakāmānubhavanappayogo. Sayaṃ attanā eva dissantīti sandiṭṭhā, sandiṭṭhā eva sandiṭṭhikā, attapaccakkhato sandiṭṭhikā. Pakaṭṭho kālo patto etesanti kālikā, te kālike.
ಚಿತ್ತಾನನ್ತರನ್ತಿ ಇಚ್ಛಿತಚಿತ್ತಾನನ್ತರಂ, ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಾರಮ್ಮಣಾಕಾರೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಚಿತ್ತಾನನ್ತರಂ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಾರಮ್ಮಣಾನುಭವನಂ ನ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿಆದಿ। ಚಿತ್ತಾನನ್ತರಂ ಲದ್ಧಬ್ಬತಾಯಾತಿ ಅನನ್ತರಿತಸಮಾಧಿಚಿತ್ತಾನನ್ತರಂ ಲದ್ಧಬ್ಬಫಲತಾಯ। ಸಮೋಹಿತೇಸುಪೀತಿ ಸಮ್ಭತೇಸುಪಿ। ಸಮ್ಪನ್ನಕಾಮಸ್ಸಾತಿ ಸಮಿದ್ಧಕಾಮಸ್ಸ। ಚಿತ್ತಕಾರಾ ರೂಪಲಾಭೇನ, ಪೋತ್ಥಕಾರಾ ಪಟಿಮಾಕಾರಕಾ, ರೂಪಕಾರಾ ದನ್ತರೂಪಕಟ್ಠರೂಪ-ಲೋಹರೂಪಾದಿಕಾರಕಾ। ಆದಿಸದ್ದೇನ ನಾನಾರೂಪವೇಸಧಾರೀನಂ ನಟಾದೀನಂ ಸಙ್ಗಹೋ। ಸೇಸದ್ವಾರೇಸೂತಿ ಏತ್ಥ ಗನ್ಧಬ್ಬಮಾಲಾಕಾರಸೂಪಕಾರಾದಯೋ ವತ್ತಬ್ಬಾ।
Cittānantaranti icchitacittānantaraṃ, icchiticchitārammaṇākāreti attho. Tenevāha ‘‘cittānantaraṃ icchiticchitārammaṇānubhavanaṃ na sampajjatī’’tiādi. Cittānantaraṃ laddhabbatāyāti anantaritasamādhicittānantaraṃ laddhabbaphalatāya. Samohitesupīti sambhatesupi. Sampannakāmassāti samiddhakāmassa. Cittakārā rūpalābhena, potthakārā paṭimākārakā, rūpakārā dantarūpakaṭṭharūpa-loharūpādikārakā. Ādisaddena nānārūpavesadhārīnaṃ naṭādīnaṃ saṅgaho. Sesadvāresūti ettha gandhabbamālākārasūpakārādayo vattabbā.
ಸೋತಿ ಸಮಿದ್ಧಿತ್ಥೇರೋ। ಸಮೋಹಿತಸಮ್ಪತ್ತಿನಾತಿ ಸಙ್ಗಾಹಭೋಗೂಪಕರಣಸಮ್ಪತ್ತಿನಾ। ಪತ್ತಬ್ಬದುಕ್ಖಸ್ಸಾತಿ ಕಾಮಾನಂ ಆಪಜ್ಜನರಕ್ಖಣವಸೇನ ಲದ್ಧಬ್ಬಸ್ಸ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕದುಕ್ಖಸ್ಸ। ಉಪಾಯಾಸಸ್ಸಾತಿ ದಳ್ಹಪರಿಸ್ಸಮಸ್ಸ ವಿರತಸ್ಸ। ‘‘ವಿಸ್ಸಾತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಕೇಚಿ। ‘‘ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣೇನಾ’’ತಿ ಕೇಚಿ ಪಠನ್ತಿ। ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಕಾಲೇ ಫಲಂ ಹೋತೀತಿ ಏವಂ ಉದಿಕ್ಖಿತಬ್ಬೋ ನಸ್ಸ ಕಾಲೋತಿ ಅಕಾಲೋ। ಏತ್ಥಾತಿ ಏತೇಸು ನವಸು ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೇಸು। ಏಹಿಪಸ್ಸವಿಧಿನ್ತಿ ‘‘ಏಹಿ ಪಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತವಿಧಿವಚನಂ। ಉಪನೇತಬ್ಬೋತಿ ವಾ ಉಪನೇಯ್ಯೋ, ಸೋ ಏವ ಓಪನೇಯ್ಯಿಕೋ। ವಿಞ್ಞೂಹೀತಿ ವಿದೂಹಿ ಪಟಿವಿದ್ಧಸಚ್ಚೇಹಿ। ತೇ ಏಕಂಸತೋ ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂಆದಯೋ ಹೋನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಉಗ್ಘಟಿತಞ್ಞೂಆದೀಹೀ’’ತಿ। ‘‘ಪಚ್ಚತ್ತ’’ನ್ತಿ ಏತಸ್ಸ ಪತಿಅತ್ತನೀತಿ ಭುಮ್ಮವಸೇನ ಅತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ ಆಹ ‘‘ಅತ್ತನಿ ಅತ್ತನೀ’’ತಿ।
Soti samiddhitthero. Samohitasampattināti saṅgāhabhogūpakaraṇasampattinā. Pattabbadukkhassāti kāmānaṃ āpajjanarakkhaṇavasena laddhabbassa kāyikacetasikadukkhassa. Upāyāsassāti daḷhaparissamassa viratassa. ‘‘Vissātassā’’ti keci. ‘‘Paccavekkhaṇañāṇenā’’ti keci paṭhanti. Asukasmiṃ nāma kāle phalaṃ hotīti evaṃ udikkhitabbo nassa kāloti akālo. Etthāti etesu navasu lokuttaradhammesu. Ehipassavidhinti ‘‘ehi passā’’ti evaṃ pavattavidhivacanaṃ. Upanetabboti vā upaneyyo, so eva opaneyyiko. Viññūhīti vidūhi paṭividdhasaccehi. Te ekaṃsato ugghaṭitaññūādayo hontīti āha ‘‘ugghaṭitaññūādīhī’’ti. ‘‘Paccatta’’nti etassa patiattanīti bhummavasena attho gahetabboti āha ‘‘attani attanī’’ti.
ಸಬ್ಬಪದೇಹಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋತಿ ‘‘ಕಥಂ ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ, ಕಥಂ ಅಕಾಲಿಕೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Sabbapadehi sambandhoti ‘‘kathaṃ ādīnavo ettha bhiyyo, kathaṃ akāliko’’tiādinā sabbehi paccekaṃ sambandho veditabbo.
ನವೋತಿ ತರುಣೋ ನ ಚಿರವಸ್ಸೋ। ಯೇ ಭಿಕ್ಖುನೋವಾದಕಲಕ್ಖಣಪ್ಪತ್ತಾ, ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ವೀಸತಿವಸ್ಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಥೇರೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಇಧ ಸಾಸನಂ ನಾಮ ಸಿಕ್ಖತ್ತಯಸಙ್ಗಹಂ ಪಿಟಕತ್ತಯನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಧಮ್ಮೇನ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಧಮ್ಮೇನ ವಿನಯೋ ಏತ್ಥ ವಿನಾ ದಣ್ಡಸತ್ಥೇಹೀತಿ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ। ಧಮ್ಮಾಯ ವಿನಯೋ ಏತ್ಥ ನ ಆಮಿಸತ್ಥನ್ತಿ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ। ಧಮ್ಮತೋ ವಿನಯೋ ನ ಅಧಮ್ಮತೋತಿ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ। ಧಮ್ಮೋ ವಾ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಸ್ಸಾಮೀ ಧಮ್ಮಕಾಯತ್ತಾ, ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸಞ್ಞಿತಸ್ಸ ಸತ್ಥು ವಿನಯೋ, ನ ತಕ್ಕಿಕಾನನ್ತಿ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ। ಧಮ್ಮೇ ವಿನಯೋ ನ ಅಧಮ್ಮೇ ವಿನಯೋ। ಧಮ್ಮೋ ಚ ಸೋ ಯಥಾನುಸಿಟ್ಠಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೇ ಸತ್ತೇ ಅಪಾಯೇಸು ಅಪತಮಾನೇ ಧಾರೇತೀತಿ, ಸಬ್ಬೇ ಸಂಕಿಲೇಸತೋ ವಿನೇತೀತಿ ವಿನಯೋ ಚಾತಿ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ ಸಾಸನಸ್ಸೇವ ನಾಮ’’ನ್ತಿ।
Navoti taruṇo na ciravasso. Ye bhikkhunovādakalakkhaṇappattā, te sandhāya ‘‘vīsativassato paṭṭhāya thero’’ti vuttaṃ. Idha sāsanaṃ nāma sikkhattayasaṅgahaṃ piṭakattayanti āha ‘‘dhammenahī’’tiādi. Tattha dhammena vinayo ettha vinā daṇḍasatthehīti dhammavinayo. Dhammāya vinayo ettha na āmisatthanti dhammavinayo. Dhammato vinayo na adhammatoti dhammavinayo. Dhammo vā bhagavā dhammassāmī dhammakāyattā, tassa dhammasaññitassa satthu vinayo, na takkikānanti dhammavinayo. Dhamme vinayo na adhamme vinayo. Dhammo ca so yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāne satte apāyesu apatamāne dhāretīti, sabbe saṃkilesato vinetīti vinayo cāti dhammavinayo. Tenāha ‘‘ubhayampetaṃ sāsanasseva nāma’’nti.
ಧಮ್ಮವಿನಯೋತಿ ಧಮ್ಮೇನ ಯುತ್ತೋ ವಿನಯೋತಿ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ ಆಜಞ್ಞರಥೋ ವಿಯ। ಧಮ್ಮೋ ಚ ವಿನಯೋ ಚಾತಿ ವಾ ಧಮ್ಮವಿನಯೋ, ತಂ ಧಮ್ಮವಿನಯಂ। ಧಮ್ಮವಿನಯಾನಞ್ಹಿ ಸತ್ಥುಭಾವವಚನತೋ ಧಮ್ಮವಿನಯತ್ತಸಂಸಿದ್ಧಿ ಧಮ್ಮವಿನಯಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿಸೇಸನತೋ। ಅಭಿಧಮ್ಮೇಪಿ ವಿನಯವಚನನ್ತಿ ಧಮ್ಮವಿನಯದ್ವಯಸಿದ್ಧಿ, ದೇಸಿತಪಞ್ಞತ್ತವಚನತೋ ಧಮ್ಮವಿನಯಸಿದ್ಧಿ। ಧಮ್ಮೋ ಚತುಧಾ ದೇಸಿತೋ ಸನ್ದಸ್ಸನ-ಸಮಾದಾಪನ-ಸಮುತ್ತೇಜನ-ಸಮ್ಪಹಂಸನವಸೇನ, ವಿನಯೋ ಚತುಧಾ ಪಞ್ಞತ್ತೋ ಸೀಲಾಚಾರತೋ ಪರಾಜಿತವಸೇನ। ಧಮ್ಮಚರಿಯಾ ಸಕವಿಸಯೋ, ವಿನಯಪಞ್ಞತ್ತಿ ಬುದ್ಧವಿಸಯೋ। ಪರಿಯಾಯೇನ ದೇಸಿತೋ ಧಮ್ಮೋ, ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯೇನ ಪಞ್ಞತ್ತೋ ವಿನಯೋ। ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಅಧಿಪ್ಪಾಯತ್ಥಪ್ಪಧಾನಾ, ವಿನಯಪಞ್ಞತ್ತಿ ವಚನತ್ಥಪ್ಪಧಾನಾ। ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚಪ್ಪಧಾನೋ ಧಮ್ಮೋ, ಸಮ್ಮುತಿಸಚ್ಚಪ್ಪಧಾನೋ ವಿನಯೋ। ಆಸಯಸುದ್ಧಿಪಧಾನೋ ಧಮ್ಮೋ, ಪಯೋಗಸುದ್ಧಿಪಧಾನೋ ವಿನಯೋ।
Dhammavinayoti dhammena yutto vinayoti dhammavinayo ājaññaratho viya. Dhammo ca vinayo cāti vā dhammavinayo, taṃ dhammavinayaṃ. Dhammavinayānañhi satthubhāvavacanato dhammavinayattasaṃsiddhi dhammavinayānaṃ aññamaññaṃ visesanato. Abhidhammepi vinayavacananti dhammavinayadvayasiddhi, desitapaññattavacanato dhammavinayasiddhi. Dhammo catudhā desito sandassana-samādāpana-samuttejana-sampahaṃsanavasena, vinayo catudhā paññatto sīlācārato parājitavasena. Dhammacariyā sakavisayo, vinayapaññatti buddhavisayo. Pariyāyena desito dhammo, nippariyāyena paññatto vinayo. Dhammadesanā adhippāyatthappadhānā, vinayapaññatti vacanatthappadhānā. Paramatthasaccappadhāno dhammo, sammutisaccappadhāno vinayo. Āsayasuddhipadhāno dhammo, payogasuddhipadhāno vinayo.
ಕಿರಿಯದ್ವಯಸಿದ್ಧಿಯಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಸಿದ್ಧಿ। ಧಮ್ಮೇನ ಹಿ ಅನುಸಾಸನಸಿದ್ಧಿ, ವಿನಯೇನ ಓವಾದಸಿದ್ಧಿ। ಧಮ್ಮೇನ ಧಮ್ಮಕಥಾಸಿದ್ಧಿ, ವಿನಯೇನ ಅರಿಯತುಣ್ಹೀಭಾವಸಿದ್ಧಿ। ಸಾವಜ್ಜದ್ವಯಪರಿವಜ್ಜನತೋ ಧಮ್ಮವಿನಯಸಿದ್ಧಿ। ಧಮ್ಮೇನ ಹಿ ವಿಸೇಸತೋ ಪಕತಿಸಾವಜ್ಜಪರಿಚ್ಚಾಗಸಿದ್ಧಿ, ವಿನಯೇನ ಪಞ್ಞತ್ತಿಸಾವಜ್ಜಪರಿಚ್ಚಾಗಸಿದ್ಧಿ। ಗಹಟ್ಠಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಸಾಧಾರಣಾಸಾಧಾರಣಗುಣದ್ವಯಸಿದ್ಧಿ। ಬಹುಸ್ಸುತಸುತಪಸನ್ನದ್ವಯತೋ ಪರಿಯತ್ತಿ-ಪರಿಯಾಪುಣನ-ಧಮ್ಮವಿಹಾರ-ವಿಭಾಗತೋ ಧಮ್ಮಧರವಿನಯಧರವಿಭಾಗತೋ ಚ ಧಮ್ಮವಿನಯದ್ವಯಸಿದ್ಧಿ, ಸರಣದ್ವಯಸಿದ್ಧಿಯಾ ಧಮ್ಮವಿನಯದ್ವಯಸಿದ್ಧಿ। ಇಧ ಸತ್ತಾನಂ ದುವಿಧಂ ಸರಣಂ ಧಮ್ಮೋ ಅತ್ತಾ ಚ। ತತ್ಥ ಧಮ್ಮೋ ಸುಚಿಣ್ಣೋ ಸರಣಂ। ‘‘ಧಮ್ಮೋ ಹವೇ ರಕ್ಖತಿ ಧಮ್ಮಚಾರಿ’’ನ್ತಿ (ಥೇರಗಾ॰ ೩೦೩; ಜಾ॰ ೧.೧೦.೧೦೨; ೧.೧೫.೩೮೫) ಹಿ ವುತ್ತಂ। ಸುದನ್ತೋ ಅತ್ತಾಪಿ ಸರಣಂ ‘‘ಅತ್ತಾ ಹಿ ಅತ್ತನೋ ನಾಥೋ’’ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೧೬೦, ೩೮೦) ವಚನತೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸರಣದ್ವಯಸಿದ್ಧಿಯಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಸಿದ್ಧೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಯತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸಿದ್ಧಿ, ಯತೋ ಚ ವಿನಯಸಿದ್ಧಿ, ತದುಭಯಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ – ‘‘ಧಮ್ಮೇನ ಹೇತ್ಥ ದ್ವೇ ಪಿಟಕಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ, ವಿನಯೇನ ವಿನಯಪಿಟಕ’’ನ್ತಿ। ಅಧುನಾ ಆಗತೋ ಇದಾನೇವ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ಉಪಗತೋ।
Kiriyadvayasiddhiyā dhammavinayasiddhi. Dhammena hi anusāsanasiddhi, vinayena ovādasiddhi. Dhammena dhammakathāsiddhi, vinayena ariyatuṇhībhāvasiddhi. Sāvajjadvayaparivajjanato dhammavinayasiddhi. Dhammena hi visesato pakatisāvajjapariccāgasiddhi, vinayena paññattisāvajjapariccāgasiddhi. Gahaṭṭhapabbajitānaṃ sādhāraṇāsādhāraṇaguṇadvayasiddhi. Bahussutasutapasannadvayato pariyatti-pariyāpuṇana-dhammavihāra-vibhāgato dhammadharavinayadharavibhāgato ca dhammavinayadvayasiddhi, saraṇadvayasiddhiyā dhammavinayadvayasiddhi. Idha sattānaṃ duvidhaṃ saraṇaṃ dhammo attā ca. Tattha dhammo suciṇṇo saraṇaṃ. ‘‘Dhammo have rakkhati dhammacāri’’nti (theragā. 303; jā. 1.10.102; 1.15.385) hi vuttaṃ. Sudanto attāpi saraṇaṃ ‘‘attā hi attano nātho’’ti (dha. pa. 160, 380) vacanato. Tena vuttaṃ ‘‘saraṇadvayasiddhiyā dhammavinayasiddhī’’ti. Tattha yatassa dhammasiddhi, yato ca vinayasiddhi, tadubhayaṃ dassento āha – ‘‘dhammena hettha dve piṭakāni vuttāni, vinayena vinayapiṭaka’’nti. Adhunā āgato idāneva na cirasseva upagato.
ಮಹನ್ತೇ ಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾತಿ ಮಹೇಸಕ್ಖತಾದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಅತ್ತನೋ ಪರಿವಾರೇನ ಮಹನ್ತಟ್ಠಾನೇ ಠಪಿತಭಾವಂ ಪವೇದೇತ್ವಾ। ಮಹತಿಯಾತಿ ಉಪಸಙ್ಕಮನವನ್ದನಾದಿವಚನಾಪಜ್ಜನವಸೇನ ಸಮಾಚಿಣ್ಣಾಯ। ಸಬ್ಬೇಪಿ ಕಿರ ನಿಸೀದನ್ತಾ ತಂ ಠಾನಂ ಠಪೇತ್ವಾವ ನಿಸೀದನ್ತಿ। ಥಿರಕರಣವಸೇನಾತಿ ದಳ್ಹೀಕರಣವಸೇನ। ಅಯಂ ಕಿರ ದೇವತಾ ಞಾಣಸಮ್ಪನ್ನಾ ಮಾನಜಾತಿಕಾ, ತಸ್ಮಾ ನಾಯಂ ಮಾನಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ಮಮ ದೇಸನಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತೀತಿ ಮಾನನಿಗ್ಗಣ್ಹನತ್ಥಂ ಆದಿತೋ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಕಥೇನ್ತೋ ಭಗವಾ ‘‘ಅಕ್ಖೇಯ್ಯಸಞ್ಞಿನೋ’’ತಿಆದಿನಾ ತಾಯ ಞಾತುಮಿಚ್ಛಿತಕಾಮಾನಂ ಕಾಲಿಕಾದಿಭಾವಂ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಾದಿಭಾವಂ ವಿಭಾವೇನ್ತೋ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
Mahanteṭhāne ṭhapetvāti mahesakkhatādassanatthaṃ attano parivārena mahantaṭṭhāne ṭhapitabhāvaṃ pavedetvā. Mahatiyāti upasaṅkamanavandanādivacanāpajjanavasena samāciṇṇāya. Sabbepi kira nisīdantā taṃ ṭhānaṃ ṭhapetvāva nisīdanti. Thirakaraṇavasenāti daḷhīkaraṇavasena. Ayaṃ kira devatā ñāṇasampannā mānajātikā, tasmā nāyaṃ mānaṃ appahāya mama desanaṃ paṭivijjhituṃ sakkotīti mānaniggaṇhanatthaṃ ādito duviññeyyaṃ kathento bhagavā ‘‘akkheyyasaññino’’tiādinā tāya ñātumicchitakāmānaṃ kālikādibhāvaṃ, dhammassa ca sandiṭṭhikādibhāvaṃ vibhāvento dve gāthā abhāsi.
ಅಕ್ಖೇಯ್ಯತೋತಿ ಗಿಹಿಲಿಙ್ಗಪರಿಯಾಯನಾಮವಿಸೇಸಾದಿವಸೇನ ತಥಾ ತಥಾ ಅಕ್ಖಾತಬ್ಬತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕಥಾನಂ ವತ್ಥುಭೂತತೋ’’ತಿ। ಏತೇಸನ್ತಿ ಸತ್ತಾನಂ। ಪತಿಟ್ಠಿತಾತಿ ಪವತ್ತಿತಾ ಆಸತ್ತಾ। ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಕಾಮಸಙ್ಗಾದೀನಂ ವಸೇನ ಆಸತ್ತಾ ಹೋನ್ತು, ಇತರೇಸಂ ಪನ ಕಥನ್ತಿ? ಅನಿಟ್ಠಙ್ಗತೋಪಿ ಹಿ ‘‘ಇದಂ ನು ಖೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಕಙ್ಖತೋ ತತ್ಥ ಆಸತ್ತೋ ಏವ ನಾಮ ಅವಿಜಹನತೋ, ತಥಾ ವಿಕ್ಖೇಪಗತೋ ವಿಕ್ಖೇಪವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ, ಅನುಸಯಾನಂ ಪನ ಆಸತ್ತಭಾವೇ ವತ್ತಬ್ಬಮೇವ ನತ್ಥಿ। ಮಚ್ಚುನೋ ಯೋಗನ್ತಿ, ಮಚ್ಚುಬನ್ಧನಂ, ಮರಣಧಮ್ಮತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಸ್ಮಾ ಅಪರಿಞ್ಞಾತವತ್ಥುಕಾ ಅನತೀತಮರಣತ್ತಾ ಮಚ್ಚುನಾ ಯಥಾರುಚಿ ಪಯೋಜೇತಬ್ಬಾ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಉಪರೂಪರಿ ಚ ಖಿಪಿತಾಯ ಆಣಾಯ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಏವ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಯೋಗಂ…ಪೇ॰… ಆಗಚ್ಛನ್ತೀ’’ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ತೇಭೂಮಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಕಮನೀಯಟ್ಠೇನ ಕಾಮಾ, ನೇಸಮ್ಪಿ ಕಾಲಸ್ಸ ಲದ್ಧಬ್ಬತಾಯ ಕಾಲಿಕತಾ ಇಧ ಅಕ್ಖೇಯ್ಯವಚನೇನ ಪವೇದಿತಾ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಏವಮಿಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ಕಾಲಿಕಾ ಕಾಮಾ ಕಥಿತಾ’’ತಿ। ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇಭೂಮಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಕಮನೀಯಾ, ಯಸ್ಮಾ ಚ ಕಾಲಿಕಾನಂ ಕಾಮಾನಂ ತಥಾಸಭಾವತಾ ಕಥಿತಾ। ಅಯಮ್ಪಿ ಗಾಥಾ ತದತ್ಥಮೇವ ದೀಪೇತೀತಿ ಇಮಾಯ ತೇ ಕಥಿತಾ ಏವ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇ ಚ ಸತ್ತಾ ಪಞ್ಚಸು ಖನ್ಧೇಸು ದಿಟ್ಠಿತಣ್ಹಾದಿವಸೇನ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ‘‘ಇತ್ಥೀ, ಪುರಿಸೋ, ಅಹಂ, ಮಮಾ’’ತಿ ಚ ಅಭಿನಿವಿಸಿಯ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ, ತೇ ಮರಣಂ ನಾತಿವತ್ತನ್ತಿ। ಏವಮ್ಪೇತ್ಥ ಕಾಮಾನಂ ಕಾಲಿಕತ್ಥೋ ಕಥಿತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಕಾಲಿಕಾ ಕಾಮಾ ಕಥಿತಾ’’ತಿ।
Akkheyyatoti gihiliṅgapariyāyanāmavisesādivasena tathā tathā akkhātabbato. Tenāha ‘‘kathānaṃ vatthubhūtato’’ti. Etesanti sattānaṃ. Patiṭṭhitāti pavattitā āsattā. Pañcannaṃ kāmasaṅgādīnaṃ vasena āsattā hontu, itaresaṃ pana kathanti? Aniṭṭhaṅgatopi hi ‘‘idaṃ nu kho’’tiādinā kaṅkhato tattha āsatto eva nāma avijahanato, tathā vikkhepagato vikkhepavatthusmiṃ, anusayānaṃ pana āsattabhāve vattabbameva natthi. Maccuno yoganti, maccubandhanaṃ, maraṇadhammatanti attho. Yasmā apariññātavatthukā anatītamaraṇattā maccunā yathāruci payojetabbā, tattha tattha uparūpari ca khipitāya āṇāya abbhantare eva honti, tasmā vuttaṃ ‘‘payogaṃ…pe… āgacchantī’’ti. Yasmā tebhūmakā dhammā kamanīyaṭṭhena kāmā, nesampi kālassa laddhabbatāya kālikatā idha akkheyyavacanena paveditā. Tenāha – ‘‘evamimāya gāthāya kālikā kāmā kathitā’’ti. Sabbepi tebhūmakā dhammā kamanīyā, yasmā ca kālikānaṃ kāmānaṃ tathāsabhāvatā kathitā. Ayampi gāthā tadatthameva dīpetīti imāya te kathitā eva honti. Ye ca sattā pañcasu khandhesu diṭṭhitaṇhādivasena patiṭṭhitā ‘‘itthī, puriso, ahaṃ, mamā’’ti ca abhinivisiya kāme paribhuñjanti, te maraṇaṃ nātivattanti. Evampettha kāmānaṃ kālikattho kathitoti āha ‘‘kālikā kāmā kathitā’’ti.
ಅಯಂ ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾತಿ ರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮೇ ಲಕ್ಖಣಾದಿತೋ ಞಾತೇ ಕತ್ವಾ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನಪಞ್ಞಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏವಂ ಞಾತಂ ಕತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ। ಪದಟ್ಠಾನಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಚೇತ್ಥ ತೇಸಂ ರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ಪಚ್ಚಯೋ ಗಹಿತೋತಿ ಪಚ್ಚಯಪರಿಗ್ಗಹಸ್ಸಪಿ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತೀರೇತಿ ತುಲೇತಿ ವೀಮಂಸತಿ। ದ್ವಾಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ ಆಕಾರೇಹೀತಿ ಇಮಿನಾ ಮತ್ಥಕಪ್ಪತ್ತಂ ಮಹಾವಿಪಸ್ಸನಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇ ಪನ ಆಕಾರಾ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗಸಂವಣ್ಣನಾಯ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾಯ ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಂ ಪಜಹತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇಪಿ ಏಕದೇಸೇನ ಪಹಾನಂ ಲಬ್ಭತೇವ, ಅನವಸೇಸತೋ ಪನ ಪಹಾನವಸೇನ ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೇನ …ಪೇ॰… ಅಯಂ ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾ’’ತಿ। ತಥಾ ಚ ಆಹ ‘‘ಏವಂ ತೀಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾಹೀ’’ತಿಆದಿ।
Ayaṃ ñātapariññāti rūpārūpadhamme lakkhaṇādito ñāte katvā paricchindanapaññā. Tenāha ‘‘evaṃ ñātaṃ katvā’’tiādi. Padaṭṭhānaggahaṇeneva cettha tesaṃ rūpārūpadhammānaṃ paccayo gahitoti paccayapariggahassapi saṅgaho daṭṭhabbo. Tīreti tuleti vīmaṃsati. Dvācattālīsāya ākārehīti iminā matthakappattaṃ mahāvipassanaṃ dasseti. Te pana ākārā visuddhimaggasaṃvaṇṇanāya vuttanayena veditabbā. ‘‘Aniccānupassanāya niccasaññaṃ pajahatī’’tiādinā vipassanākkhaṇepi ekadesena pahānaṃ labbhateva, anavasesato pana pahānavasena pahānapariññaṃ dassento āha ‘‘aggamaggena…pe… ayaṃ pahānapariññā’’ti. Tathā ca āha ‘‘evaṃ tīhi pariññāhī’’tiādi.
ಅಕ್ಖಾತಾರನ್ತಿ ಅಕ್ಖಾತಬ್ಬಂ, ನ ಅಕ್ಖೇಯ್ಯಕಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕಮ್ಮವಸೇನ ಕಾರಕ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಕಾರಕನ್ತಿ ಚ ಸಾಧನಮಾಹ। ನ ಮಞ್ಞತೀತಿ ವಾ ಮಞ್ಞನಂ ನಪ್ಪವತ್ತೇತಿ ಅಕ್ಖಾತಾರನ್ತಿ ಖೀಣಾಸವಂ। ಅಥ ವಾ ತಞ್ಹಿ ತಸ್ಸ ನ ಹೋತೀತಿ ತಂ ಕಾರಣಂ ತಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ನ ಹೋತಿ ನ ವಿಜ್ಜತಿ, ಯೇನ ದಿಟ್ಠಿತಣ್ಹಾದಿಕಾರಣೇನ ಅಕ್ಖೇಯ್ಯಂ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ ‘‘ತಿಸ್ಸೋ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಫುಸ್ಸೋ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಇತ್ಥೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಪುರಿಸೋ’’ತಿ ವಾ ಅಭಿನಿವಿಸ್ಸ ವದೇಯ್ಯಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಮನುಸ್ಸನಾಗಾದೀಹಿ ಪೂಜನೀಯತ್ತಾ ‘‘ಯಕ್ಖೋ’’ತಿ ಸಬ್ಬದೇವಾನಂ ಸಾಧಾರಣವಚನನ್ತಿ ದೇವಧೀತಾಪಿ ‘‘ಯಕ್ಖೀ’’ತಿ ವುತ್ತಾ। ಅಕ್ಖೇಯ್ಯನ್ತಿ ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾಯ ಪಹಾನಮಗ್ಗೋ, ತಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಭೂತಂ ನಿಬ್ಬಾನಮ್ಪಿ ಗಹಿತಂ। ನ ಮಞ್ಞತೀತಿ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಅಸ್ಸ ಫಲಪ್ಪತ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ನವವಿಧೋ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೋ ಕಥಿತೋ’’ತಿ।
Akkhātāranti akkhātabbaṃ, na akkheyyakaṃ. Tenāha ‘‘kammavasena kāraka’’ntiādi. Kārakanti ca sādhanamāha. Na maññatīti vā maññanaṃ nappavatteti akkhātāranti khīṇāsavaṃ. Atha vā tañhi tassa na hotīti taṃ kāraṇaṃ tassa khīṇāsavassa na hoti na vijjati, yena diṭṭhitaṇhādikāraṇena akkheyyaṃ khandhapañcakaṃ ‘‘tisso’’ti vā ‘‘phusso’’ti vā ‘‘itthī’’ti vā ‘‘puriso’’ti vā abhinivissa vadeyyāti evamettha attho veditabbo. Manussanāgādīhi pūjanīyattā ‘‘yakkho’’ti sabbadevānaṃ sādhāraṇavacananti devadhītāpi ‘‘yakkhī’’ti vuttā. Akkheyyanti pahānapariññāya pahānamaggo, tassa ārammaṇabhūtaṃ nibbānampi gahitaṃ. Na maññatīti khīṇāsavassa assa phalappattīti āha ‘‘navavidho lokuttaradhammo kathito’’ti.
ವಿಸೇಸೀತಿ ವಿಸೇಸಜಾತಿಆದಿವಸೇನ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇಸು ಗಹಿತೇಸೂತಿ ತೇಸು ಸೇಯ್ಯಮಾನಾದೀಸು ತೀಸು ಮಾನೇಸು ಗಹಿತೇಸು। ತಯೋ ಸೇಯ್ಯಮಾನಾ, ತಯೋ ಸದಿಸಮಾನಾ, ತಯೋ ಹೀನಮಾನಾ ಗಹಿತಾವ ಹೋನ್ತಿ। ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋತಿ ಸೋ ಅಪ್ಪಹೀನಮಞ್ಞನಪುಗ್ಗಲೋ। ತೇನೇವ ಮಾನೇನ ಹೇತುಭೂತೇನ। ಉಪಡ್ಢಗಾಥಾಯಾತಿ ಪುರಿಮದ್ಧೇನ ಪನ ವತ್ಥುಕಾಮಾ ವುತ್ತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಕಾಲಿಕಾ ಕಾಮಾ ಕಥಿತಾ’’ತಿ।
Visesīti visesajātiādivasena seyyoti attho. Tesu gahitesūti tesu seyyamānādīsu tīsu mānesu gahitesu. Tayo seyyamānā, tayo sadisamānā, tayo hīnamānā gahitāva honti. So puggaloti so appahīnamaññanapuggalo. Teneva mānena hetubhūtena. Upaḍḍhagāthāyāti purimaddhena pana vatthukāmā vuttāti āha ‘‘kālikā kāmā kathitā’’ti.
ವಿಧೀಯತಿ ವಿಸದಿಸಾಕಾರೇನ ಠಪೀಯತೀತಿ ವಿಧಾ, ಕೋಟ್ಠಾಸೋ। ಕಥಂವಿಧನ್ತಿ ಕಥಂ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ, ಕೇನ ಪಕಾರೇನ ಪವತ್ತಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿದಹನತೋ ಹೀನಾದಿವಸೇನ ವಿವಿಧೇನಾಕಾರೇನ ದಹನತೋ ಉಪಧಾರಣತೋ ವಿಧಾ, ಮಾನೋ। ಮಾನೇಸೂತಿ ನಿಮಿತ್ತತ್ಥೇ ಭುಮ್ಮಂ, ಮಾನಹೇತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಚಲತೀತಿ ನ ವೇಧತಿ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಸುದ್ಧಪಕತಿಂ ಅವಿಜಹನತೋ।
Vidhīyati visadisākārena ṭhapīyatīti vidhā, koṭṭhāso. Kathaṃvidhanti kathaṃ patiṭṭhitaṃ, kena pakārena pavattitanti attho. Vidahanato hīnādivasena vividhenākārena dahanato upadhāraṇato vidhā, māno. Mānesūti nimittatthe bhummaṃ, mānahetūti attho. Na calatīti na vedhati attano parisuddhapakatiṃ avijahanato.
ಪಞ್ಞಾ ‘‘ಸಙ್ಖಾ’’ತಿ ಆಗತಾ, ಪಞ್ಞಾತಿ ಯೋನಿಸೋ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಂ। ಸಙ್ಖಾಯಕೋತಿ ಸಙ್ಕಲನಪದುಪ್ಪಾದನಾದಿ-ಪಿಣ್ಡಗಣನಾವಸೇನ ಗಣಕೋ ಪಪಞ್ಚಸಙ್ಖಾತಿ ಮಾನಾದಿಪಪಞ್ಚಭಾಗಾ। ತೇ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಸಮ್ಮಾ ಯಾಥಾವತೋ ಸಙ್ಖಾಯನ್ತಿ ಉಪತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಏತಾಯಾತಿ ಸಙ್ಖಾ, ಪಞ್ಞಾ। ಏಕಂ ದ್ವೇತಿಆದಿನಾ ಸಙ್ಖಾನಂ ಗಣನಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನನ್ತಿ ಸಙ್ಖಾ, ಗಣನಾ। ಸಙ್ಖಾಯತಿ ಭಾಗಸೋ ಕಥೀಯತೀತಿ ಸಙ್ಖಾ , ಕೋಟ್ಠಾಸೋ। ಸಙ್ಖಾನಂ ಸತ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋತಿಆದಿನಾ ಸಞ್ಞಾಪನನ್ತಿ ಸಙ್ಖಾ, ರತ್ತೋತಿಆದಿ ಪಣ್ಣತ್ತಿ। ಖೀಣಾಸವೋ ಜಹಿ ಪಜಹಿ ರಾಗಾದೀನಂ ಸುಪ್ಪಹೀನತ್ತಾ। ನವಭೇದಂ ಪಭೇದತೋ, ಸಙ್ಖೇಪತೋ ತಿವಿಧಮಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ನವವಿಧನ್ತಿ ವಾ ಪಾಠೇ ನವಭೇದತ್ತಾ ಅನ್ತರಭೇದವಸೇನ ನವವಿಧನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಚ್ಚಯವಿಸೇಸೇಹಿ ಇತ್ಥಿಭಾವಾದಿವಿಸೇಸೇಹಿ ವಿಸೇಸೇನ ಮಾನೀಯತಿ ಗಬ್ಭೋ ಏತ್ಥಾತಿ ವಿಮಾನಂ, ಗಬ್ಭಾಸಯೋ। ನ ಉಪಗಚ್ಛೀತಿ ನ ಉಪಗಮಿಸ್ಸತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನಾಗತತ್ಥೇ ಅತೀತವಚನ’’ನ್ತಿ। ‘‘ನಾಜ್ಝಗಾ’’ತಿ ಹಿ ಅತೀತಂ ‘‘ನ ಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ। ಛಿನ್ದಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸತ್ಥೇನ। ಓಲೋಕಯಮಾನಾ ಉಪಪತ್ತೀಸು। ಸತ್ತನಿವೇಸನೇಸೂತಿ ಸತ್ತಾನಂ ಉಪಪಜ್ಜಟ್ಠಾನೇಸು। ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಮೇವ ಕಥೇಸಿ ಅರಹತ್ತಸ್ಸ ಪವೇದಿತತ್ತಾ।
Paññā ‘‘saṅkhā’’ti āgatā, paññāti yoniso paṭisaṅkhānaṃ. Saṅkhāyakoti saṅkalanapaduppādanādi-piṇḍagaṇanāvasena gaṇako papañcasaṅkhāti mānādipapañcabhāgā. Te te dhammā sammā yāthāvato saṅkhāyanti upatiṭṭhanti etāyāti saṅkhā, paññā. Ekaṃ dvetiādinā saṅkhānaṃ gaṇanaṃ paricchindananti saṅkhā, gaṇanā. Saṅkhāyati bhāgaso kathīyatīti saṅkhā, koṭṭhāso. Saṅkhānaṃ satto puggalotiādinā saññāpananti saṅkhā, rattotiādi paṇṇatti. Khīṇāsavo jahi pajahi rāgādīnaṃ suppahīnattā. Navabhedaṃ pabhedato, saṅkhepato tividhamānanti attho. Navavidhanti vā pāṭhe navabhedattā antarabhedavasena navavidhanti attho. Paccayavisesehi itthibhāvādivisesehi visesena mānīyati gabbho etthāti vimānaṃ, gabbhāsayo. Na upagacchīti na upagamissati. Tenāha ‘‘anāgatatthe atītavacana’’nti. ‘‘Nājjhagā’’ti hi atītaṃ ‘‘na gamissatī’’ti etasmiṃ atthe. Chindi ariyamaggasatthena. Olokayamānā upapattīsu. Sattanivesanesūti sattānaṃ upapajjaṭṭhānesu. Lokuttaradhammameva kathesi arahattassa paveditattā.
‘‘ಗಾಥಾಯ ಅತ್ಥಂ ಕಥೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಅತ್ಥ-ಸದ್ದೋ ಆಹರಿತ್ವಾ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಮಗ್ಗವಸೇನಪೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ನಾಮ ಕುಸಲಧಮ್ಮಾನುಯೋಗೇ ಕಾರಣನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ದಸಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಕಾರಣ’’ನ್ತಿ।
‘‘Gāthāya atthaṃ kathetuṃ vaṭṭatī’’ti attha-saddo āharitvā vattabbo. Aṭṭhaṅgikamaggavasenapīti etthāpi eseva nayo. Satisampajaññaṃ nāma kusaladhammānuyoge kāraṇanti āha ‘‘dasakusalakammapathakāraṇa’’nti.
ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಮಗ್ಗವಸೇನ ಚ ಗಾಥಾಅತ್ಥವಚನೇ ಅಯಂ ಇದಾನಿ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ವಿತ್ಥಾರ-ನಯೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ಠಾನೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ದೇವತಾಯ ಪುಚ್ಛಿತಂ ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಟ್ಠಾನೇ। ದೇವತಾಯ ಞಾಣಪರಿಪಾಕಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಅನುಪುಬ್ಬಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಸಾಮುಕ್ಕಂಸಿಕದೇಸನಾ ಮಹತೀ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಅಹೋಸಿ। ಞಾಣಂ ಪೇಸೇತ್ವಾತಿ ಸತ್ಥುದೇಸನಾಯ ಅನುಸ್ಸರಣವಸೇನ ಪತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಪಟಿಪಾಟಿಪವತ್ತಂ ಭಾವನಾಞಾಣಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ। ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯಾತಿ ಸತ್ಥುದೇಸನಾವಿಲಾಸೇನ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಿಪಕ್ಕಞಾಣತ್ತಾ ಪಠಮಂ ಫಲಂ ಪತ್ವಾ। ಏವಮಾಹಾತಿ ಏವಂ ‘‘ಪಾಪಂ ನ ಕಯಿರಾ’’ತಿಆದಿಪ್ಪಕಾರೇನ ಗಾಥಮಾಹ। ಅಙ್ಗಂ ನ ಹೋತಿ, ಆಜೀವೋ ಯಥಾ ಕುಪ್ಪಮಾನೋ ವಾಚಾಕಮ್ಮನ್ತವಸೇನ ಕುಪ್ಪತಿ, ತಥಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನೋಪೀತಿ। ಸೋ ವಾಚಾಕಮ್ಮನ್ತಪಕ್ಖಿಕೋ, ತಸ್ಮಾ ತಗ್ಗಹಣೇನ ಗಹಿತೋವ ಹೋತಿ। ವಾಯಾಮಸತಿಸಮಾಧಯೋ ಗಹಿತಾ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹತೋ। ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ಗಹಿತಾ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹತೋ। ಅನ್ತದ್ವಯವಿವಜ್ಜನಂ ಗಹಿತಂ ಸರೂಪೇನೇವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಇತೀತಿಆದಿ ನಿಗಮನಂ।
Aṭṭhaṅgikamaggavasena ca gāthāatthavacane ayaṃ idāni vuccamāno vitthāra-nayo. Tasmiṃ kira ṭhāneti tasmiṃ kira devatāya pucchitaṃ pañhaṃ vissajjanaṭṭhāne. Devatāya ñāṇaparipākaṃ oloketvā anupubbiyā kathāya saddhiṃ sāmukkaṃsikadesanā mahatī dhammadesanā ahosi. Ñāṇaṃ pesetvāti satthudesanāya anussaraṇavasena pattavisuddhipaṭipāṭipavattaṃ bhāvanāñāṇaṃ bandhitvā. Sotāpattiphale patiṭṭhāyāti satthudesanāvilāsena attano ca paripakkañāṇattā paṭhamaṃ phalaṃ patvā. Evamāhāti evaṃ ‘‘pāpaṃ na kayirā’’tiādippakārena gāthamāha. Aṅgaṃ na hoti, ājīvo yathā kuppamāno vācākammantavasena kuppati, tathā sampajjamānopīti. So vācākammantapakkhiko, tasmā taggahaṇena gahitova hoti. Vāyāmasatisamādhayo gahitā samādhikkhandhasaṅgahato. Sammādiṭṭhisammāsaṅkappā gahitā paññākkhandhasaṅgahato. Antadvayavivajjanaṃ gahitaṃ sarūpenevāti adhippāyo. Itītiādi nigamanaṃ.
ಸಮಿದ್ಧಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Samiddhisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ನನ್ದನವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nandanavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೧೦. ಸಮಿದ್ಧಿಸುತ್ತಂ • 10. Samiddhisuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೧೦. ಸಮಿದ್ಧಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Samiddhisuttavaṇṇanā
