Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౬. సమిద్ధిత్థేరగాథావణ్ణనా

    6. Samiddhittheragāthāvaṇṇanā

    సద్ధాయాహం పబ్బజితోతి ఆయస్మతో సమిద్ధిత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కత్తాధికారో తత్థ తత్థ పుఞ్ఞాని ఉపచినన్తో ఇతో చతునవుతే కప్పే సిద్ధత్థం భగవన్తం పస్సిత్వా పసన్నమానసో సవణ్టాని పుప్ఫాని కణ్ణికబద్ధాని గహేత్వా పూజేసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవలోకే నిబ్బత్తిత్వా అపరాపరం పుఞ్ఞాని కత్వా సుగతీసుయేవ పరివత్తేన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే రాజగహే కులగేహే నిబ్బత్తి. తస్స జాతకాలతో పట్ఠాయ తం కులం ధనధఞ్ఞాదీహి వడ్ఢి, అత్తభావో చస్స అభిరూపో దస్సనీయో గుణవా ఇతి విభవసమిద్ధియా చ గుణసమిద్ధియా చ సమిద్ధీత్వేవ పఞ్ఞాయిత్థ. సో బిమ్బిసారసమాగమే బుద్ధానుభావం దిస్వా పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా భావనాయ యుత్తప్పయుత్తో విహరన్తో భగవతి తపోదారామే విహరన్తే ఏకదివసం ఏవం చిన్తేసి – ‘‘లాభా వత మే సత్థా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో, స్వాక్ఖాతే చాహం ధమ్మవినయే పబ్బజితో, సబ్రహ్మచారీ చ మే సీలవన్తో కల్యాణధమ్మా’’తి. తస్సేవం చిన్తేన్తస్స ఉళారం పీతిసోమనస్సం ఉదపాది. తం అసహన్తో మారో పాపిమా థేరస్స అవిదూరే మహన్తం భేరవసద్దమకాసి, పథవియా ఉన్ద్రియనకాలో వియ అహోసి. థేరో భగవతో తమత్థం ఆరోచేసి. భగవా ‘‘మారో తుయ్హం విచక్ఖుకమ్మాయ చేతేతి, గచ్ఛ, భిక్ఖు తత్థ అచిన్తేత్వా విహరాహీ’’తి ఆహ. థేరో తత్థ గన్త్వా విహరన్తో నచిరస్సేవ విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౨౧.౩౦-౩౪) –

    Saddhāyāhaṃpabbajitoti āyasmato samiddhittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu kattādhikāro tattha tattha puññāni upacinanto ito catunavute kappe siddhatthaṃ bhagavantaṃ passitvā pasannamānaso savaṇṭāni pupphāni kaṇṇikabaddhāni gahetvā pūjesi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva parivattento imasmiṃ buddhuppāde rājagahe kulagehe nibbatti. Tassa jātakālato paṭṭhāya taṃ kulaṃ dhanadhaññādīhi vaḍḍhi, attabhāvo cassa abhirūpo dassanīyo guṇavā iti vibhavasamiddhiyā ca guṇasamiddhiyā ca samiddhītveva paññāyittha. So bimbisārasamāgame buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā bhāvanāya yuttappayutto viharanto bhagavati tapodārāme viharante ekadivasaṃ evaṃ cintesi – ‘‘lābhā vata me satthā arahaṃ sammāsambuddho, svākkhāte cāhaṃ dhammavinaye pabbajito, sabrahmacārī ca me sīlavanto kalyāṇadhammā’’ti. Tassevaṃ cintentassa uḷāraṃ pītisomanassaṃ udapādi. Taṃ asahanto māro pāpimā therassa avidūre mahantaṃ bheravasaddamakāsi, pathaviyā undriyanakālo viya ahosi. Thero bhagavato tamatthaṃ ārocesi. Bhagavā ‘‘māro tuyhaṃ vicakkhukammāya ceteti, gaccha, bhikkhu tattha acintetvā viharāhī’’ti āha. Thero tattha gantvā viharanto nacirasseva vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.21.30-34) –

    ‘‘కణికారంవ జోతన్తం, నిసిన్నం పబ్బతన్తరే;

    ‘‘Kaṇikāraṃva jotantaṃ, nisinnaṃ pabbatantare;

    ఓభాసేన్తం దిసా సబ్బా, సిద్ధత్థం నరసారథిం.

    Obhāsentaṃ disā sabbā, siddhatthaṃ narasārathiṃ.

    ‘‘ధనుం అద్వేజ్ఝం కత్వాన, ఉసుం సన్నయ్హహం తదా;

    ‘‘Dhanuṃ advejjhaṃ katvāna, usuṃ sannayhahaṃ tadā;

    పుప్ఫం సవణ్టం ఛేత్వాన, బుద్ధస్స అభిరోపయిం.

    Pupphaṃ savaṇṭaṃ chetvāna, buddhassa abhiropayiṃ.

    ‘‘చతున్నవుతితో కప్పే, యం పుప్ఫమభిరోపయిం;

    ‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, బుద్ధపూజాయిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ఏకపఞ్ఞాసితో కప్పే, ఏకో ఆసిం జుతిన్ధరో;

    ‘‘Ekapaññāsito kappe, eko āsiṃ jutindharo;

    సత్తరతనసమ్పన్నో, చక్కవత్తీ మహబ్బలో.

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా తత్థేవ విహరన్తస్స థేరస్స ఖీణాసవభావం అజానన్తో పురిమనయేనేవ మారో మహన్తం భేరవసద్దం అకాసి. తం సుత్వా థేరో అభీతో అచ్ఛమ్భీ ‘‘తాదిసానం మారానం సతమ్పి సహస్సమ్పి మయ్హం లోమమ్పి న కమ్పేతీ’’తి అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో ‘‘సద్ధాయాహం పబ్బజితో’’తి గాథం అభాసి.

    Arahattaṃ pana patvā tattheva viharantassa therassa khīṇāsavabhāvaṃ ajānanto purimanayeneva māro mahantaṃ bheravasaddaṃ akāsi. Taṃ sutvā thero abhīto acchambhī ‘‘tādisānaṃ mārānaṃ satampi sahassampi mayhaṃ lomampi na kampetī’’ti aññaṃ byākaronto ‘‘saddhāyāhaṃ pabbajito’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ౪౬. తత్థ సద్ధాయాతి ధమ్మచ్ఛన్దసముట్ఠానాయ కమ్మఫలసద్ధాయ చేవ రతనత్తయసద్ధాయ చ. అహన్తి అత్తానం నిద్దిసతి. పబ్బజితోతి ఉపగతో. అగారస్మాతి గేహతో ఘరావాసతో వా. అనగారియన్తి పబ్బజ్జం, సా హి యంకిఞ్చి కసివాణిజ్జాదికమ్మం ‘అగారస్స హిత’న్తి అగారియం నామ, తదభావతో ‘‘అనగారియా’’తి వుచ్చతి. సతి పఞ్ఞా చ మే వుడ్ఢాతి సరణలక్ఖణా సతి, పజాననలక్ఖణా పఞ్ఞాతి ఇమే ధమ్మా విపస్సనాక్ఖణతో పట్ఠాయ మగ్గపటిపాటియా యావ అరహత్తా మే వుడ్ఢా వడ్ఢితా, న దాని వడ్ఢేతబ్బా అత్థి సతిపఞ్ఞా వేపుల్లప్పత్తాతి దస్సేతి. చిత్తఞ్చ సుసమాహితన్తి అట్ఠసమాపత్తివసేన చేవ లోకుత్తరసమాధివసేన చ చిత్తం మే సుట్ఠు సమాహితం, న దాని తస్స సమాధాతబ్బం అత్థి, సమాధి వేపుల్లప్పత్తోతి దస్సేతి. తస్మా కామం కరస్సు రూపానీతి పాపిమ మం ఉద్దిస్స యాని కానిచి విప్పకారాని యథారుచిం కరోహి, తేహి పన నేవ మం బ్యాధయిస్ససి మమ సరీరకమ్పనమత్తమ్పి కాతుం న సక్ఖిస్ససి, కుతో చిత్తఞ్ఞథత్తం? తస్మా తవ కిరియా అప్పటిచ్ఛితపహేనకం వియ న కిఞ్చి అత్థం సోధేతి, కేవలం తవ చిత్తవిఘాతమత్తఫలాతి థేరో మారం తజ్జేసి. తం సుత్వా మారో ‘‘జానాతి మం సమణో’’తి తత్థేవన్తరధాయి.

    46. Tattha saddhāyāti dhammacchandasamuṭṭhānāya kammaphalasaddhāya ceva ratanattayasaddhāya ca. Ahanti attānaṃ niddisati. Pabbajitoti upagato. Agārasmāti gehato gharāvāsato vā. Anagāriyanti pabbajjaṃ, sā hi yaṃkiñci kasivāṇijjādikammaṃ ‘agārassa hita’nti agāriyaṃ nāma, tadabhāvato ‘‘anagāriyā’’ti vuccati. Sati paññā ca me vuḍḍhāti saraṇalakkhaṇā sati, pajānanalakkhaṇā paññāti ime dhammā vipassanākkhaṇato paṭṭhāya maggapaṭipāṭiyā yāva arahattā me vuḍḍhā vaḍḍhitā, na dāni vaḍḍhetabbā atthi satipaññā vepullappattāti dasseti. Cittañca susamāhitanti aṭṭhasamāpattivasena ceva lokuttarasamādhivasena ca cittaṃ me suṭṭhu samāhitaṃ, na dāni tassa samādhātabbaṃ atthi, samādhi vepullappattoti dasseti. Tasmā kāmaṃ karassu rūpānīti pāpima maṃ uddissa yāni kānici vippakārāni yathāruciṃ karohi, tehi pana neva maṃ byādhayissasi mama sarīrakampanamattampi kātuṃ na sakkhissasi, kuto cittaññathattaṃ? Tasmā tava kiriyā appaṭicchitapahenakaṃ viya na kiñci atthaṃ sodheti, kevalaṃ tava cittavighātamattaphalāti thero māraṃ tajjesi. Taṃ sutvā māro ‘‘jānāti maṃ samaṇo’’ti tatthevantaradhāyi.

    సమిద్ధిత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Samiddhittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౬. సమిద్ధిత్థేరగాథా • 6. Samiddhittheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact