Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    6. සමිද්‌ධිත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    6. Samiddhittheragāthāvaṇṇanā

    සද්‌ධායාහං පබ්‌බජිතොති ආයස්‌මතො සමිද්‌ධිත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කත්‌තාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ පුඤ්‌ඤානි උපචිනන්‌තො ඉතො චතුනවුතෙ කප්‌පෙ සිද්‌ධත්‌ථං භගවන්‌තං පස්‌සිත්‌වා පසන්‌නමානසො සවණ්‌ටානි පුප්‌ඵානි කණ්‌ණිකබද්‌ධානි ගහෙත්‌වා පූජෙසි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා අපරාපරං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා සුගතීසුයෙව පරිවත්‌තෙන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ රාජගහෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌ති. තස්‌ස ජාතකාලතො පට්‌ඨාය තං කුලං ධනධඤ්‌ඤාදීහි වඩ්‌ඪි, අත්‌තභාවො චස්‌ස අභිරූපො දස්‌සනීයො ගුණවා ඉති විභවසමිද්‌ධියා ච ගුණසමිද්‌ධියා ච සමිද්‌ධීත්‌වෙව පඤ්‌ඤායිත්‌ථ. සො බිම්‌බිසාරසමාගමෙ බුද්‌ධානුභාවං දිස්‌වා පටිලද්‌ධසද්‌ධො පබ්‌බජිත්‌වා භාවනාය යුත්‌තප්‌පයුත්‌තො විහරන්‌තො භගවති තපොදාරාමෙ විහරන්‌තෙ එකදිවසං එවං චින්‌තෙසි – ‘‘ලාභා වත මෙ සත්‌ථා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො, ස්‌වාක්‌ඛාතෙ චාහං ධම්‌මවිනයෙ පබ්‌බජිතො, සබ්‍රහ්‌මචාරී ච මෙ සීලවන්‌තො කල්‍යාණධම්‌මා’’ති. තස්‌සෙවං චින්‌තෙන්‌තස්‌ස උළාරං පීතිසොමනස්‌සං උදපාදි. තං අසහන්‌තො මාරො පාපිමා ථෙරස්‌ස අවිදූරෙ මහන්‌තං භෙරවසද්‌දමකාසි, පථවියා උන්‌ද්‍රියනකාලො විය අහොසි. ථෙරො භගවතො තමත්‌ථං ආරොචෙසි. භගවා ‘‘මාරො තුය්‌හං විචක්‌ඛුකම්‌මාය චෙතෙති, ගච්‌ඡ, භික්‌ඛු තත්‌ථ අචින්‌තෙත්‌වා විහරාහී’’ති ආහ. ථෙරො තත්‌ථ ගන්‌ත්‌වා විහරන්‌තො නචිරස්‌සෙව විපස්‌සනං උස්‌සුක්‌කාපෙත්‌වා අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.21.30-34) –

    Saddhāyāhaṃpabbajitoti āyasmato samiddhittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu kattādhikāro tattha tattha puññāni upacinanto ito catunavute kappe siddhatthaṃ bhagavantaṃ passitvā pasannamānaso savaṇṭāni pupphāni kaṇṇikabaddhāni gahetvā pūjesi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva parivattento imasmiṃ buddhuppāde rājagahe kulagehe nibbatti. Tassa jātakālato paṭṭhāya taṃ kulaṃ dhanadhaññādīhi vaḍḍhi, attabhāvo cassa abhirūpo dassanīyo guṇavā iti vibhavasamiddhiyā ca guṇasamiddhiyā ca samiddhītveva paññāyittha. So bimbisārasamāgame buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā bhāvanāya yuttappayutto viharanto bhagavati tapodārāme viharante ekadivasaṃ evaṃ cintesi – ‘‘lābhā vata me satthā arahaṃ sammāsambuddho, svākkhāte cāhaṃ dhammavinaye pabbajito, sabrahmacārī ca me sīlavanto kalyāṇadhammā’’ti. Tassevaṃ cintentassa uḷāraṃ pītisomanassaṃ udapādi. Taṃ asahanto māro pāpimā therassa avidūre mahantaṃ bheravasaddamakāsi, pathaviyā undriyanakālo viya ahosi. Thero bhagavato tamatthaṃ ārocesi. Bhagavā ‘‘māro tuyhaṃ vicakkhukammāya ceteti, gaccha, bhikkhu tattha acintetvā viharāhī’’ti āha. Thero tattha gantvā viharanto nacirasseva vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.21.30-34) –

    ‘‘කණිකාරංව ජොතන්‌තං, නිසින්‌නං පබ්‌බතන්‌තරෙ;

    ‘‘Kaṇikāraṃva jotantaṃ, nisinnaṃ pabbatantare;

    ඔභාසෙන්‌තං දිසා සබ්‌බා, සිද්‌ධත්‌ථං නරසාරථිං.

    Obhāsentaṃ disā sabbā, siddhatthaṃ narasārathiṃ.

    ‘‘ධනුං අද්‌වෙජ්‌ඣං කත්‌වාන, උසුං සන්‌නය්‌හහං තදා;

    ‘‘Dhanuṃ advejjhaṃ katvāna, usuṃ sannayhahaṃ tadā;

    පුප්‌ඵං සවණ්‌ටං ඡෙත්‌වාන, බුද්‌ධස්‌ස අභිරොපයිං.

    Pupphaṃ savaṇṭaṃ chetvāna, buddhassa abhiropayiṃ.

    ‘‘චතුන්‌නවුතිතො කප්‌පෙ, යං පුප්‌ඵමභිරොපයිං;

    ‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, බුද්‌ධපූජායිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘එකපඤ්‌ඤාසිතො කප්‌පෙ, එකො ආසිං ජුතින්‌ධරො;

    ‘‘Ekapaññāsito kappe, eko āsiṃ jutindharo;

    සත්‌තරතනසම්‌පන්‌නො, චක්‌කවත්‌තී මහබ්‌බලො.

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා තත්‌ථෙව විහරන්‌තස්‌ස ථෙරස්‌ස ඛීණාසවභාවං අජානන්‌තො පුරිමනයෙනෙව මාරො මහන්‌තං භෙරවසද්‌දං අකාසි. තං සුත්‌වා ථෙරො අභීතො අච්‌ඡම්‌භී ‘‘තාදිසානං මාරානං සතම්‌පි සහස්‌සම්‌පි මය්‌හං ලොමම්‌පි න කම්‌පෙතී’’ති අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොන්‌තො ‘‘සද්‌ධායාහං පබ්‌බජිතො’’ති ගාථං අභාසි.

    Arahattaṃ pana patvā tattheva viharantassa therassa khīṇāsavabhāvaṃ ajānanto purimanayeneva māro mahantaṃ bheravasaddaṃ akāsi. Taṃ sutvā thero abhīto acchambhī ‘‘tādisānaṃ mārānaṃ satampi sahassampi mayhaṃ lomampi na kampetī’’ti aññaṃ byākaronto ‘‘saddhāyāhaṃ pabbajito’’ti gāthaṃ abhāsi.

    46. තත්‌ථ සද්‌ධායාති ධම්‌මච්‌ඡන්‌දසමුට්‌ඨානාය කම්‌මඵලසද්‌ධාය චෙව රතනත්‌තයසද්‌ධාය ච. අහන්‌ති අත්‌තානං නිද්‌දිසති. පබ්‌බජිතොති උපගතො. අගාරස්‌මාති ගෙහතො ඝරාවාසතො වා. අනගාරියන්‌ති පබ්‌බජ්‌ජං, සා හි යංකිඤ්‌චි කසිවාණිජ්‌ජාදිකම්‌මං ‘අගාරස්‌ස හිත’න්‌ති අගාරියං නාම, තදභාවතො ‘‘අනගාරියා’’ති වුච්‌චති. සති පඤ්‌ඤා ච මෙ වුඩ්‌ඪාති සරණලක්‌ඛණා සති, පජානනලක්‌ඛණා පඤ්‌ඤාති ඉමෙ ධම්‌මා විපස්‌සනාක්‌ඛණතො පට්‌ඨාය මග්‌ගපටිපාටියා යාව අරහත්‌තා මෙ වුඩ්‌ඪා වඩ්‌ඪිතා, න දානි වඩ්‌ඪෙතබ්‌බා අත්‌ථි සතිපඤ්‌ඤා වෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තාති දස්‌සෙති. චිත්‌තඤ්‌ච සුසමාහිතන්‌ති අට්‌ඨසමාපත්‌තිවසෙන චෙව ලොකුත්‌තරසමාධිවසෙන ච චිත්‌තං මෙ සුට්‌ඨු සමාහිතං, න දානි තස්‌ස සමාධාතබ්‌බං අත්‌ථි, සමාධි වෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තොති දස්‌සෙති. තස්‌මා කාමං කරස්‌සු රූපානීති පාපිම මං උද්‌දිස්‌ස යානි කානිචි විප්‌පකාරානි යථාරුචිං කරොහි, තෙහි පන නෙව මං බ්‍යාධයිස්‌සසි මම සරීරකම්‌පනමත්‌තම්‌පි කාතුං න සක්‌ඛිස්‌සසි, කුතො චිත්‌තඤ්‌ඤථත්‌තං? තස්‌මා තව කිරියා අප්‌පටිච්‌ඡිතපහෙනකං විය න කිඤ්‌චි අත්‌ථං සොධෙති, කෙවලං තව චිත්‌තවිඝාතමත්‌තඵලාති ථෙරො මාරං තජ්‌ජෙසි. තං සුත්‌වා මාරො ‘‘ජානාති මං සමණො’’ති තත්‌ථෙවන්‌තරධායි.

    46. Tattha saddhāyāti dhammacchandasamuṭṭhānāya kammaphalasaddhāya ceva ratanattayasaddhāya ca. Ahanti attānaṃ niddisati. Pabbajitoti upagato. Agārasmāti gehato gharāvāsato vā. Anagāriyanti pabbajjaṃ, sā hi yaṃkiñci kasivāṇijjādikammaṃ ‘agārassa hita’nti agāriyaṃ nāma, tadabhāvato ‘‘anagāriyā’’ti vuccati. Sati paññā ca me vuḍḍhāti saraṇalakkhaṇā sati, pajānanalakkhaṇā paññāti ime dhammā vipassanākkhaṇato paṭṭhāya maggapaṭipāṭiyā yāva arahattā me vuḍḍhā vaḍḍhitā, na dāni vaḍḍhetabbā atthi satipaññā vepullappattāti dasseti. Cittañca susamāhitanti aṭṭhasamāpattivasena ceva lokuttarasamādhivasena ca cittaṃ me suṭṭhu samāhitaṃ, na dāni tassa samādhātabbaṃ atthi, samādhi vepullappattoti dasseti. Tasmā kāmaṃ karassu rūpānīti pāpima maṃ uddissa yāni kānici vippakārāni yathāruciṃ karohi, tehi pana neva maṃ byādhayissasi mama sarīrakampanamattampi kātuṃ na sakkhissasi, kuto cittaññathattaṃ? Tasmā tava kiriyā appaṭicchitapahenakaṃ viya na kiñci atthaṃ sodheti, kevalaṃ tava cittavighātamattaphalāti thero māraṃ tajjesi. Taṃ sutvā māro ‘‘jānāti maṃ samaṇo’’ti tatthevantaradhāyi.

    සමිද්‌ධිත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Samiddhittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 6. සමිද්‌ධිත්‌ථෙරගාථා • 6. Samiddhittheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact