| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
३. संखित्तसुत्तवण्णना
3. Saṃkhittasuttavaṇṇanā
६३. ततिये एवमेवाति निक्कारणेनेव। यथा वा अयं याचति, एवमेव। मोघपुरिसाति मूळ्हपुरिसा तुच्छपुरिसा। अज्झेसन्तीति याचन्ति। अनुबन्धितब्बन्ति इरियापथानुगमनेन अनुबन्धितब्बं मं न विजहितब्बं मञ्ञन्ति। आजाननत्थं अपसादेन्तो एवमाह। एस किर भिक्खु ओवादे दिन्नेपि पमादमेव अनुयुञ्जति, धम्मं सुत्वा तत्थेव वसति, समणधम्मं कातुं न इच्छति। तस्मा भगवा एवं अपसादेत्वा पुन यस्मा सो अरहत्तस्स उपनिस्सयसम्पन्नो , तस्मा तं ओवदन्तो तस्मातिह ते भिक्खु एवं सिक्खितब्बन्तिआदिमाह। तत्थ अज्झत्तं मे चित्तं ठितं भविस्सति सुसण्ठितं, न च उप्पन्ना पापका अकुसला धम्मा चित्तं परियादाय ठस्सन्तीति इमिना तावस्स ओवादेन नियकज्झत्तवसेन चित्तेकग्गतामत्तो मूलसमाधि वुत्तो।
63. Tatiye evamevāti nikkāraṇeneva. Yathā vā ayaṃ yācati, evameva. Moghapurisāti mūḷhapurisā tucchapurisā. Ajjhesantīti yācanti. Anubandhitabbanti iriyāpathānugamanena anubandhitabbaṃ maṃ na vijahitabbaṃ maññanti. Ājānanatthaṃ apasādento evamāha. Esa kira bhikkhu ovāde dinnepi pamādameva anuyuñjati, dhammaṃ sutvā tattheva vasati, samaṇadhammaṃ kātuṃ na icchati. Tasmā bhagavā evaṃ apasādetvā puna yasmā so arahattassa upanissayasampanno , tasmā taṃ ovadanto tasmātiha te bhikkhu evaṃ sikkhitabbantiādimāha. Tattha ajjhattaṃ me cittaṃ ṭhitaṃ bhavissati susaṇṭhitaṃ, na ca uppannā pāpakā akusalā dhammā cittaṃ pariyādāya ṭhassantīti iminā tāvassa ovādena niyakajjhattavasena cittekaggatāmatto mūlasamādhi vutto.
ततो ‘‘एत्तकेनेव सन्तुट्ठिं अनापज्जित्वा एवं सो समाधि वड्ढेतब्बो’’ति दस्सेतुं यतो खो ते भिक्खु अज्झत्तं चित्तं ठितं होति सुसण्ठितं, न च उप्पन्ना पापका अकुसला धम्मा चित्तं परियादाय तिट्ठन्ति, ततो ते भिक्खु एवं सिक्खितब्बं ‘‘मेत्ता मे चेतोविमुत्ति भाविता भविस्सति…पे॰… सुसमारद्धा’’ति एवमस्स मेत्तावसेन भावनं वड्ढेत्वा पुन यतो खो ते भिक्खु अयं समाधि एवं भावितो होति बहुलीकतो, ततो त्वं भिक्खु इमं समाधिं सवितक्कसविचारम्पि भावेय्यासीतिआदि वुत्तं। तस्सत्थो – यदा ते भिक्खु अयं मूलसमाधि एवं मेत्तावसेन भावितो होति, तदा त्वं तावतकेनपि तुट्ठिं अनापज्जित्वाव इमं मूलसमाधिं अञ्ञेसुपि आरम्मणेसु चतुक्कपञ्चकज्झानानि पापयमानो ‘‘सवितक्कसविचारम्पी’’तिआदिना नयेन भावेय्यासीति।
Tato ‘‘ettakeneva santuṭṭhiṃ anāpajjitvā evaṃ so samādhi vaḍḍhetabbo’’ti dassetuṃ yato kho te bhikkhu ajjhattaṃ cittaṃ ṭhitaṃ hoti susaṇṭhitaṃ, na ca uppannā pāpakā akusalā dhammā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti, tato te bhikkhu evaṃ sikkhitabbaṃ‘‘mettā me cetovimutti bhāvitā bhavissati…pe… susamāraddhā’’ti evamassa mettāvasena bhāvanaṃ vaḍḍhetvā puna yato kho te bhikkhu ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti bahulīkato, tato tvaṃ bhikkhu imaṃ samādhiṃ savitakkasavicārampi bhāveyyāsītiādi vuttaṃ. Tassattho – yadā te bhikkhu ayaṃ mūlasamādhi evaṃ mettāvasena bhāvito hoti, tadā tvaṃ tāvatakenapi tuṭṭhiṃ anāpajjitvāva imaṃ mūlasamādhiṃ aññesupi ārammaṇesu catukkapañcakajjhānāni pāpayamāno ‘‘savitakkasavicārampī’’tiādinā nayena bhāveyyāsīti.
एवं वत्वा च पन अवसेसब्रह्मविहारपुब्बङ्गमम्पिस्स अञ्ञेसु आरम्मणेसु चतुक्कपञ्चकज्झानभावनं करेय्यासीति दस्सेन्तो यतो खो ते भिक्खु अयं समाधि एवं भावितो होति सुभावितो, ततो ते भिक्खु एवं सिक्खितब्बं ‘‘करुणा मे चेतोविमुत्ती’’तिआदिमाह। एवं मेत्तापुब्बङ्गमं चतुक्कपञ्चकज्झानभावनं दस्सेत्वा पुन कायानुपस्सनादिपुब्बङ्गमं दस्सेतुं यतो खो ते भिक्खु अयं समाधि एवं भावितो होति सुभावितो, ततो ते भिक्खु एवं सिक्खितब्बं ‘‘काये कायानुपस्सी’’तिआदिं वत्वा यतो खो ते भिक्खु अयं समाधि एवं भावितो होति सुभावितो, ततो त्वं भिक्खु येन येनेव गग्घसीतिआदिमाह। तत्थ गग्घसीति गमिस्ससि। फासुंयेवाति इमिना अरहत्तं दस्सेति। अरहत्तप्पत्तो हि सब्बिरियापथेसु फासु विहरति नाम।
Evaṃ vatvā ca pana avasesabrahmavihārapubbaṅgamampissa aññesu ārammaṇesu catukkapañcakajjhānabhāvanaṃ kareyyāsīti dassento yato kho te bhikkhu ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti subhāvito, tato te bhikkhu evaṃ sikkhitabbaṃ ‘‘karuṇā me cetovimuttī’’tiādimāha. Evaṃ mettāpubbaṅgamaṃ catukkapañcakajjhānabhāvanaṃ dassetvā puna kāyānupassanādipubbaṅgamaṃ dassetuṃ yato kho te bhikkhu ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti subhāvito, tato te bhikkhu evaṃ sikkhitabbaṃ ‘‘kāye kāyānupassī’’tiādiṃ vatvā yato kho te bhikkhu ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti subhāvito, tato tvaṃ bhikkhu yena yeneva gagghasītiādimāha. Tattha gagghasīti gamissasi. Phāsuṃyevāti iminā arahattaṃ dasseti. Arahattappatto hi sabbiriyāpathesu phāsu viharati nāma.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ३. संखित्तसुत्तं • 3. Saṃkhittasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / १-५. इच्छासुत्तादिवण्णना • 1-5. Icchāsuttādivaṇṇanā
