| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
(๑๗) ๒. ปฎิปทาวโคฺค
(17) 2. Paṭipadāvaggo
๑. สํขิตฺตสุตฺตวณฺณนา
1. Saṃkhittasuttavaṇṇanā
๑๖๑. ทุติยสฺส ปฐเม ทุกฺขาปฎิปทา ทนฺธาภิญฺญาติอาทีสุ ปาฬิยา อาคตนเยน อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ ตถา หิ –
161. Dutiyassa paṭhame dukkhāpaṭipadā dandhābhiññātiādīsu pāḷiyā āgatanayena attho veditabbo. Tathā hi –
‘‘ตตฺถ กตมา ทุกฺขปฎิปทา ทนฺธาภิญฺญา ปญฺญา? กิเจฺฉน กสิเรน สมาธิํ อุปฺปาเทนฺตสฺส ทนฺธํ ตํ ฐานํ อภิชานนฺตสฺส ยา อุปฺปชฺชติ ปญฺญา ปชานนา…เป.… อโมโห ธมฺมวิจโย สมฺมาทิฎฺฐิ, อยํ วุจฺจติ ทุกฺขปฎิปทา ทนฺธาภิญฺญา ปญฺญาฯ ตตฺถ กตมา ทุกฺขปฎิปทา ขิปฺปาภิญฺญา ปญฺญา? กิเจฺฉน กสิเรน สมาธิํ อุปฺปาเทนฺตสฺส ขิปฺปํ ตํ ฐานํ อภิชานนฺตสฺส ยา อุปฺปชฺชติ ปญฺญา ปชานนา…เป.… สมฺมาทิฎฺฐิ, อยํ วุจฺจติ ทุกฺขปฎิปทา ขิปฺปาภิญฺญา ปญฺญาฯ ตตฺถ กตมา สุขปฎิปทา ทนฺธาภิญฺญา ปญฺญา? อกิเจฺฉน อกสิเรน สมาธิํ อุปฺปาเทนฺตสฺส ทนฺธํ ตํ ฐานํ อภิชานนฺตสฺส ยา อุปฺปชฺชติ ปญฺญา ปชานนา…เป.… สมฺมาทิฎฺฐิ, อยํ วุจฺจติ สุขปฎิปทา ทนฺธาภิญฺญา ปญฺญาฯ ตตฺถ กตมา สุขปฎิปทา ขิปฺปาภิญฺญา ปญฺญา? อกิเจฺฉน อกสิเรน สมาธิํ อุปฺปาเทนฺตสฺส ขิปฺปํ ตํ ฐานํ อภิชานนฺตสฺส ยา อุปฺปชฺชติ ปญฺญา ปชานนา…เป.… สมฺมาทิฎฺฐิ, อยํ วุจฺจติ สุขปฎิปทา ขิปฺปาภิญฺญา ปญฺญา’’ติ (วิภ. ๘๐๑) – อยเมตฺถ ปาฬิฯ
‘‘Tattha katamā dukkhapaṭipadā dandhābhiññā paññā? Kicchena kasirena samādhiṃ uppādentassa dandhaṃ taṃ ṭhānaṃ abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi, ayaṃ vuccati dukkhapaṭipadā dandhābhiññā paññā. Tattha katamā dukkhapaṭipadā khippābhiññā paññā? Kicchena kasirena samādhiṃ uppādentassa khippaṃ taṃ ṭhānaṃ abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… sammādiṭṭhi, ayaṃ vuccati dukkhapaṭipadā khippābhiññā paññā. Tattha katamā sukhapaṭipadā dandhābhiññā paññā? Akicchena akasirena samādhiṃ uppādentassa dandhaṃ taṃ ṭhānaṃ abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… sammādiṭṭhi, ayaṃ vuccati sukhapaṭipadā dandhābhiññā paññā. Tattha katamā sukhapaṭipadā khippābhiññā paññā? Akicchena akasirena samādhiṃ uppādentassa khippaṃ taṃ ṭhānaṃ abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… sammādiṭṭhi, ayaṃ vuccati sukhapaṭipadā khippābhiññā paññā’’ti (vibha. 801) – ayamettha pāḷi.
ตตฺถ กิเจฺฉน กสิเรน สมาธิํ อุปฺปาเทนฺตสฺสาติ ปุพฺพภาเค อาคมนกาเล กิเจฺฉน กสิเรน ทุเกฺขน สสงฺขาเรน สปฺปโยเคน กิเลเส วิกฺขเมฺภตฺวา โลกุตฺตรสมาธิํ อุปฺปาเทนฺตสฺสฯ ทนฺธํ ตํ ฐานํ อภิชานนฺตสฺสาติ วิกฺขมฺภิเตสุ กิเลเสสุ วิปสฺสนาปริวาเส จิรํ วสิตฺวา ตํ โลกุตฺตรสมาธิสงฺขาตํ ฐานํ ทนฺธํ สณิกํ อภิชานนฺตสฺส ปฎิวิชฺฌนฺตสฺส, ปาปุณนฺตสฺสาติ อโตฺถฯ อยํ วุจฺจตีติ ยา เอสา เอวํ อุปฺปชฺชติ, อยํ กิเลสวิกฺขมฺภนปฺปฎิปทาย ทุกฺขตฺตา, วิปสฺสนาปริวาสปญฺญาย จ ทนฺธตฺตา มคฺคกาเล เอกจิตฺตกฺขเณ อุปฺปนฺนาปิ ปญฺญา อาคมนวเสน ‘‘ทุกฺขปฎิปทา ทนฺธาภิญฺญา นามา’’ติ วุจฺจติฯ อุปริ ตีสุ ปเทสุปิ อิมินา นเยน อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ
Tattha kicchena kasirena samādhiṃ uppādentassāti pubbabhāge āgamanakāle kicchena kasirena dukkhena sasaṅkhārena sappayogena kilese vikkhambhetvā lokuttarasamādhiṃ uppādentassa. Dandhaṃ taṃ ṭhānaṃ abhijānantassāti vikkhambhitesu kilesesu vipassanāparivāse ciraṃ vasitvā taṃ lokuttarasamādhisaṅkhātaṃ ṭhānaṃ dandhaṃ saṇikaṃ abhijānantassa paṭivijjhantassa, pāpuṇantassāti attho. Ayaṃ vuccatīti yā esā evaṃ uppajjati, ayaṃ kilesavikkhambhanappaṭipadāya dukkhattā, vipassanāparivāsapaññāya ca dandhattā maggakāle ekacittakkhaṇe uppannāpi paññā āgamanavasena ‘‘dukkhapaṭipadādandhābhiññā nāmā’’ti vuccati. Upari tīsu padesupi iminā nayena attho veditabbo.
สํขิตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Saṃkhittasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๑. สํขิตฺตสุตฺตํ • 1. Saṃkhittasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๑. สํขิตฺตสุตฺตวณฺณนา • 1. Saṃkhittasuttavaṇṇanā
