Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi |
៥៣០. សំកិច្ចជាតកំ (២)
530. Saṃkiccajātakaṃ (2)
៦៩.
69.
‘‘ទិស្វា និសិន្នំ រាជានំ, ព្រហ្មទត្តំ រថេសភំ;
‘‘Disvā nisinnaṃ rājānaṃ, brahmadattaṃ rathesabhaṃ;
អថស្ស បដិវេទេសិ, យស្សាសិ អនុកម្បកោ។
Athassa paṭivedesi, yassāsi anukampako.
៧០.
70.
‘‘សំកិច្ចាយំ អនុប្បត្តោ, ឥសីនំ សាធុសម្មតោ;
‘‘Saṃkiccāyaṃ anuppatto, isīnaṃ sādhusammato;
តរមានរូបោ និយ្យាហិ, ខិប្បំ បស្ស មហេសិនំ។
Taramānarūpo niyyāhi, khippaṃ passa mahesinaṃ.
៧១.
71.
‘‘តតោ ច រាជា តរមានោ, យុត្តមារុយ្ហ សន្ទនំ;
‘‘Tato ca rājā taramāno, yuttamāruyha sandanaṃ;
៧២.
72.
‘‘និក្ខិប្ប បញ្ច កកុធានិ, កាសីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនោ;
‘‘Nikkhippa pañca kakudhāni, kāsīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;
៧៣.
73.
‘‘ឱរុយ្ហ រាជា យានម្ហា, ឋបយិត្វា បដិច្ឆទំ;
‘‘Oruyha rājā yānamhā, ṭhapayitvā paṭicchadaṃ;
អាសីនំ ទាយបស្សស្មិំ, សំកិច្ចមុបសង្កមិ។
Āsīnaṃ dāyapassasmiṃ, saṃkiccamupasaṅkami.
៧៤.
74.
‘‘ឧបសង្កមិត្វា សោ រាជា, សម្មោទិ ឥសិនា សហ;
‘‘Upasaṅkamitvā so rājā, sammodi isinā saha;
តំ កថំ វីតិសារេត្វា, ឯកមន្តំ ឧបាវិសិ។
Taṃ kathaṃ vītisāretvā, ekamantaṃ upāvisi.
៧៥.
75.
‘‘ឯកមន្តំ និសិន្នោវ, អថ កាលំ អមញ្ញថ;
‘‘Ekamantaṃ nisinnova, atha kālaṃ amaññatha;
តតោ បាបានិ កម្មានិ, បុច្ឆិតុំ បដិបជ្ជថ។
Tato pāpāni kammāni, pucchituṃ paṭipajjatha.
៧៦.
76.
៧៧.
77.
‘‘កំ គតិំ បេច្ច គច្ឆន្តិ, នរា ធម្មាតិចារិនោ;
‘‘Kaṃ gatiṃ pecca gacchanti, narā dhammāticārino;
អតិចិណ្ណោ មយា ធម្មោ, តំ មេ អក្ខាហិ បុច្ឆិតោ។
Aticiṇṇo mayā dhammo, taṃ me akkhāhi pucchito.
៧៨.
78.
‘‘ឥសី អវច សំកិច្ចោ, កាសីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនំ;
‘‘Isī avaca saṃkicco, kāsīnaṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;
អាសីនំ ទាយបស្សស្មិំ, មហារាជ សុណោហិ មេ។
Āsīnaṃ dāyapassasmiṃ, mahārāja suṇohi me.
៧៩.
79.
‘‘ឧប្បថេន វជន្តស្ស, យោ មគ្គមនុសាសតិ;
‘‘Uppathena vajantassa, yo maggamanusāsati;
តស្ស ចេ វចនំ កយិរា, នាស្ស មគ្គេយ្យ កណ្ដកោ។
Tassa ce vacanaṃ kayirā, nāssa maggeyya kaṇṭako.
៨០.
80.
‘‘អធម្មំ បដិបន្នស្ស, យោ ធម្មមនុសាសតិ;
‘‘Adhammaṃ paṭipannassa, yo dhammamanusāsati;
តស្ស ចេ វចនំ កយិរា, ន សោ គច្ឆេយ្យ ទុគ្គតិំ។
Tassa ce vacanaṃ kayirā, na so gaccheyya duggatiṃ.
៨១.
81.
‘‘ធម្មោ បថោ មហារាជ, អធម្មោ បន ឧប្បថោ;
‘‘Dhammo patho mahārāja, adhammo pana uppatho;
អធម្មោ និរយំ នេតិ, ធម្មោ បាបេតិ សុគ្គតិំ។
Adhammo nirayaṃ neti, dhammo pāpeti suggatiṃ.
៨២.
82.
‘‘អធម្មចារិនោ រាជ, នរា វិសមជីវិនោ;
‘‘Adhammacārino rāja, narā visamajīvino;
យំ គតិំ បេច្ច គច្ឆន្តិ, និរយេ តេ សុណោហិ មេ។
Yaṃ gatiṃ pecca gacchanti, niraye te suṇohi me.
៨៣.
83.
៨៤.
84.
‘‘ឥច្ចេតេ អដ្ឋ និរយា, អក្ខាតា ទុរតិក្កមា;
‘‘Iccete aṭṭha nirayā, akkhātā duratikkamā;
អាកិណ្ណា លុទ្ទកម្មេហិ, បច្ចេកា សោឡសុស្សទា។
Ākiṇṇā luddakammehi, paccekā soḷasussadā.
៨៥.
85.
លោមហំសនរូបា ច, ភេស្មា បដិភយា ទុខា។
Lomahaṃsanarūpā ca, bhesmā paṭibhayā dukhā.
៨៦.
86.
‘‘ចតុក្កណ្ណា ចតុទ្វារា, វិភត្តា ភាគសោ មិតា;
‘‘Catukkaṇṇā catudvārā, vibhattā bhāgaso mitā;
អយោបាការបរិយន្តា, អយសា បដិកុជ្ជិតា។
Ayopākārapariyantā, ayasā paṭikujjitā.
៨៧.
87.
‘‘តេសំ អយោមយា ភូមិ, ជលិតា តេជសា យុតា;
‘‘Tesaṃ ayomayā bhūmi, jalitā tejasā yutā;
៨៨.
88.
‘‘ឯតេ បតន្តិ និរយេ, ឧទ្ធំបាទា អវំសិរា;
‘‘Ete patanti niraye, uddhaṃpādā avaṃsirā;
ឥសីនំ អតិវត្តារោ, សញ្ញតានំ តបស្សិនំ។
Isīnaṃ ativattāro, saññatānaṃ tapassinaṃ.
៨៩.
89.
‘‘តេ ភូនហុនោ បច្ចន្តិ, មច្ឆា ពិលកតា យថា;
‘‘Te bhūnahuno paccanti, macchā bilakatā yathā;
សំវច្ឆរេ អសង្ខេយ្យេ, នរា កិព្ពិសការិនោ។
Saṃvacchare asaṅkheyye, narā kibbisakārino.
៩០.
90.
‘‘ឌយ្ហមានេន គត្តេន, និច្ចំ សន្តរពាហិរំ;
‘‘Ḍayhamānena gattena, niccaṃ santarabāhiraṃ;
និរយា នាធិគច្ឆន្តិ, ទ្វារំ និក្ខមនេសិនោ។
Nirayā nādhigacchanti, dvāraṃ nikkhamanesino.
៩១.
91.
‘‘បុរត្ថិមេន ធាវន្តិ, តតោ ធាវន្តិ បច្ឆតោ;
‘‘Puratthimena dhāvanti, tato dhāvanti pacchato;
ឧត្តរេនបិ ធាវន្តិ, តតោ ធាវន្តិ ទក្ខិណំ;
Uttarenapi dhāvanti, tato dhāvanti dakkhiṇaṃ;
៩២.
92.
‘‘ពហូនិ វស្សសហស្សានិ, ជនា និរយគាមិនោ;
‘‘Bahūni vassasahassāni, janā nirayagāmino;
ពាហា បគ្គយ្ហ កន្ទន្តិ, បត្វា ទុក្ខំ អនប្បកំ។
Bāhā paggayha kandanti, patvā dukkhaṃ anappakaṃ.
៩៣.
93.
‘‘អាសីវិសំវ កុបិតំ, តេជស្សិំ ទុរតិក្កមំ;
‘‘Āsīvisaṃva kupitaṃ, tejassiṃ duratikkamaṃ;
ន សាធុរូបេ អាសីទេ, សញ្ញតានំ តបស្សិនំ។
Na sādhurūpe āsīde, saññatānaṃ tapassinaṃ.
៩៤.
94.
‘‘អតិកាយោ មហិស្សាសោ, អជ្ជុនោ កេកកាធិបោ;
‘‘Atikāyo mahissāso, ajjuno kekakādhipo;
សហស្សពាហុ ឧច្ឆិន្នោ, ឥសិមាសជ្ជ គោតមំ។
Sahassabāhu ucchinno, isimāsajja gotamaṃ.
៩៥.
95.
‘‘អរជំ រជសា វច្ឆំ, កិសំ អវកិរិយ ទណ្ឌកី;
‘‘Arajaṃ rajasā vacchaṃ, kisaṃ avakiriya daṇḍakī;
៩៦.
96.
សបារិសជ្ជោ ឧច្ឆិន្នោ, មជ្ឈារញ្ញំ តទា អហុ។
Sapārisajjo ucchinno, majjhāraññaṃ tadā ahu.
៩៧.
97.
៩៨.
98.
‘‘អថាយំ ឥសិនា សត្តោ, អន្តលិក្ខចរោ បុរេ;
‘‘Athāyaṃ isinā satto, antalikkhacaro pure;
៩៩.
99.
‘‘តស្មា ហិ ឆន្ទាគមនំ, នប្បសំសន្តិ បណ្ឌិតា;
‘‘Tasmā hi chandāgamanaṃ, nappasaṃsanti paṇḍitā;
អទុដ្ឋចិត្តោ ភាសេយ្យ, គិរំ សច្ចូបសំហិតំ។
Aduṭṭhacitto bhāseyya, giraṃ saccūpasaṃhitaṃ.
១០០.
100.
‘‘មនសា ចេ បទុដ្ឋេន, យោ នរោ បេក្ខតេ មុនិំ;
‘‘Manasā ce paduṭṭhena, yo naro pekkhate muniṃ;
វិជ្ជាចរណសម្បន្នំ, គន្តា សោ និរយំ អធោ។
Vijjācaraṇasampannaṃ, gantā so nirayaṃ adho.
១០១.
101.
១០២.
102.
‘‘យោ ច បព្ពជិតំ ហន្តិ, កតកិច្ចំ មហេសិនំ;
‘‘Yo ca pabbajitaṃ hanti, katakiccaṃ mahesinaṃ;
ស កាឡសុត្តេ និរយេ, ចិររត្តាយ បច្ចតិ។
Sa kāḷasutte niraye, cirarattāya paccati.
១០៣.
103.
តាបយិត្វា ជនបទំ, តាបនេ បេច្ច បច្ចតិ។
Tāpayitvā janapadaṃ, tāpane pecca paccati.
១០៤.
104.
អច្ចិសង្ឃបរេតោ សោ, ទុក្ខំ វេទេតិ វេទនំ។
Accisaṅghapareto so, dukkhaṃ vedeti vedanaṃ.
១០៥.
105.
‘‘តស្ស អគ្គិសិខា កាយា, និច្ឆរន្តិ បភស្សរា;
‘‘Tassa aggisikhā kāyā, niccharanti pabhassarā;
១០៦.
106.
‘‘ឌយ្ហមានេន គត្តេន, និច្ចំ សន្តរពាហិរំ;
‘‘Ḍayhamānena gattena, niccaṃ santarabāhiraṃ;
១០៧.
107.
‘‘យោ លោភា បិតរំ ហន្តិ, ទោសា វា បុរិសាធមោ;
‘‘Yo lobhā pitaraṃ hanti, dosā vā purisādhamo;
ស កាឡសុត្តេ និរយេ, ចិររត្តាយ បច្ចតិ។
Sa kāḷasutte niraye, cirarattāya paccati.
១០៨.
108.
‘‘ស តាទិសោ បច្ចតិ លោហកុម្ភិយំ, បក្កញ្ច សត្តីហិ ហនន្តិ និត្តចំ;
‘‘Sa tādiso paccati lohakumbhiyaṃ, pakkañca sattīhi hananti nittacaṃ;
អន្ធំ ករិត្វា មុត្តករីសភក្ខំ, ខារេ និមុជ្ជន្តិ តថាវិធំ នរំ។
Andhaṃ karitvā muttakarīsabhakkhaṃ, khāre nimujjanti tathāvidhaṃ naraṃ.
១០៩.
109.
‘‘តត្តំ បក្កុថិតមយោគុឡញ្ច 47, ទីឃេ ច ផាលេ ចិររត្តតាបិតេ;
‘‘Tattaṃ pakkuthitamayoguḷañca 48, dīghe ca phāle cirarattatāpite;
១១០.
110.
‘‘សាមា ច សោណា សពលា ច គិជ្ឈា, កាកោឡសង្ឃា ច ទិជា អយោមុខា;
‘‘Sāmā ca soṇā sabalā ca gijjhā, kākoḷasaṅghā ca dijā ayomukhā;
សង្គម្ម ខាទន្តិ វិប្ផន្ទមានំ, ជិវ្ហំ វិភជ្ជ វិឃាសំ សលោហិតំ។
Saṅgamma khādanti vipphandamānaṃ, jivhaṃ vibhajja vighāsaṃ salohitaṃ.
១១១.
111.
‘‘តំ ទឌ្ឍតាលំ បរិភិន្នគត្តំ, និប្បោថយន្តា អនុវិចរន្តិ រក្ខសា;
‘‘Taṃ daḍḍhatālaṃ paribhinnagattaṃ, nippothayantā anuvicaranti rakkhasā;
រតី ហិ នេសំ ទុខិនោ បនីតរេ, ឯតាទិសស្មិំ និរយេ វសន្តិ;
Ratī hi nesaṃ dukhino panītare, etādisasmiṃ niraye vasanti;
យេ កេចិ លោកេ ឥធ បេត្តិឃាតិនោ។
Ye keci loke idha pettighātino.
១១២.
112.
‘‘បុត្តោ ច មាតរំ ហន្ត្វា, ឥតោ គន្ត្វា យមក្ខយំ;
‘‘Putto ca mātaraṃ hantvā, ito gantvā yamakkhayaṃ;
ភុសមាបជ្ជតេ ទុក្ខំ, អត្តកម្មផលូបគោ។
Bhusamāpajjate dukkhaṃ, attakammaphalūpago.
១១៣.
113.
‘‘អមនុស្សា អតិពលា, ហន្តារំ ជនយន្តិយា;
‘‘Amanussā atibalā, hantāraṃ janayantiyā;
១១៤.
114.
១១៥.
115.
‘‘ជិគុច្ឆំ កុណបំ បូតិំ, ទុគ្គន្ធំ គូថកទ្ទមំ;
‘‘Jigucchaṃ kuṇapaṃ pūtiṃ, duggandhaṃ gūthakaddamaṃ;
១១៦.
116.
‘‘តមេនំ កិមយោ តត្ថ, អតិកាយា អយោមុខា;
‘‘Tamenaṃ kimayo tattha, atikāyā ayomukhā;
១១៧.
117.
‘‘សោ ច តំ និរយំ បត្តោ, និមុគ្គោ សតបោរិសំ;
‘‘So ca taṃ nirayaṃ patto, nimuggo sataporisaṃ;
បូតិកំ កុណបំ វាតិ, សមន្តា សតយោជនំ។
Pūtikaṃ kuṇapaṃ vāti, samantā satayojanaṃ.
១១៨.
118.
‘‘ចក្ខុមាបិ ហិ ចក្ខូហិ, តេន គន្ធេន ជីយតិ;
‘‘Cakkhumāpi hi cakkhūhi, tena gandhena jīyati;
ឯតាទិសំ ព្រហ្មទត្ត, មាតុឃោ លភតេ ទុខំ។
Etādisaṃ brahmadatta, mātugho labhate dukhaṃ.
១១៩.
119.
‘‘ខុរធារមនុក្កម្ម, តិក្ខំ ទុរភិសម្ភវំ;
‘‘Khuradhāramanukkamma, tikkhaṃ durabhisambhavaṃ;
១២០.
120.
‘‘អយោមយា សិម្ពលិយោ, សោឡសង្គុលកណ្ដកា;
‘‘Ayomayā simbaliyo, soḷasaṅgulakaṇṭakā;
១២១.
121.
‘‘តេ អច្ចិមន្តោ តិដ្ឋន្តិ, អគ្គិក្ខន្ធាវ អារកា;
‘‘Te accimanto tiṭṭhanti, aggikkhandhāva ārakā;
អាទិត្តា ជាតវេទេន, ឧទ្ធំ យោជនមុគ្គតា។
Ādittā jātavedena, uddhaṃ yojanamuggatā.
១២២.
122.
១២៣.
123.
‘‘តេ បតន្តិ អធោក្ខន្ធា, វិវត្តា វិហតា បុថូ;
‘‘Te patanti adhokkhandhā, vivattā vihatā puthū;
១២៤.
124.
លោហកុម្ភិំ បវជ្ជន្តិ, តត្តំ អគ្គិសមូទកំ។
Lohakumbhiṃ pavajjanti, tattaṃ aggisamūdakaṃ.
១២៥.
125.
‘‘ឯវំ ទិវា ច រត្តោ ច, ទុស្សីលា មោហបារុតា;
‘‘Evaṃ divā ca ratto ca, dussīlā mohapārutā;
អនុភោន្តិ សកំ កម្មំ, បុព្ពេ ទុក្កដមត្តនោ។
Anubhonti sakaṃ kammaṃ, pubbe dukkaṭamattano.
១២៦.
126.
‘‘យា ច ភរិយា ធនក្កីតា, សាមិកំ អតិមញ្ញតិ;
‘‘Yā ca bhariyā dhanakkītā, sāmikaṃ atimaññati;
១២៧.
127.
‘‘តស្សា វង្កេន ជិវ្ហគ្គំ, និព្ពហន្តិ សពន្ធនំ;
‘‘Tassā vaṅkena jivhaggaṃ, nibbahanti sabandhanaṃ;
វិញ្ញាបេតុំ ន សក្កោតិ, តាបនេ បេច្ច បច្ចតិ។
Viññāpetuṃ na sakkoti, tāpane pecca paccati.
១២៨.
128.
‘‘ឱរព្ភិកា សូករិកា, មច្ឆិកា មិគពន្ធកា;
‘‘Orabbhikā sūkarikā, macchikā migabandhakā;
ចោរា គោឃាតកា លុទ្ទា, អវណ្ណេ វណ្ណការកា។
Corā goghātakā luddā, avaṇṇe vaṇṇakārakā.
១២៩.
129.
‘‘សត្តីហិ លោហកូដេហិ, នេត្តិំសេហិ ឧសូហិ ច;
‘‘Sattīhi lohakūṭehi, nettiṃsehi usūhi ca;
១៣០.
130.
‘‘សាយំ បាតោ កូដការី, អយោកូដេហិ ហញ្ញតិ;
‘‘Sāyaṃ pāto kūṭakārī, ayokūṭehi haññati;
១៣១.
131.
១៣២.
132.
‘‘យេ មិគេន មិគំ ហន្តិ, បក្ខិំ វា បន បក្ខិនា;
‘‘Ye migena migaṃ hanti, pakkhiṃ vā pana pakkhinā;
១៣៣.
133.
‘‘សន្តោ ច 97 ឧទ្ធំ គច្ឆន្តិ, សុចិណ្ណេនិធ កម្មុនា;
‘‘Santo ca 98 uddhaṃ gacchanti, suciṇṇenidha kammunā;
១៣៤.
134.
‘‘តំ តំ ព្រូមិ មហារាជ, ធម្មំ រដ្ឋបតី ចរ;
‘‘Taṃ taṃ brūmi mahārāja, dhammaṃ raṭṭhapatī cara;
តថា 101 រាជ ចរាហិ ធម្មំ, យថា តំ សុចិណ្ណំ នានុតប្បេយ្យ បច្ឆា’’តិ។
Tathā 102 rāja carāhi dhammaṃ, yathā taṃ suciṇṇaṃ nānutappeyya pacchā’’ti.
សំកិច្ចជាតកំ ទុតិយំ។
Saṃkiccajātakaṃ dutiyaṃ.
សដ្ឋិនិបាតំ និដ្ឋិតំ។
Saṭṭhinipātaṃ niṭṭhitaṃ.
តស្សុទ្ទានំ –
Tassuddānaṃ –
អថ សដ្ឋិនិបាតម្ហិ, សុណាថ មម ភាសិតំ;
Atha saṭṭhinipātamhi, suṇātha mama bhāsitaṃ;
ជាតកសវ្ហយនោ បវរោ, សោណកអរិន្ទមសវ្ហយនោ;
Jātakasavhayano pavaro, soṇakaarindamasavhayano;
តថា វុត្តរថេសភកិច្ចវរោតិ។
Tathā vuttarathesabhakiccavaroti.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ខុទ្ទកនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā / [៥៣០] ២. សំកិច្ចជាតកវណ្ណនា • [530] 2. Saṃkiccajātakavaṇṇanā