| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိဘင္ဂပာဠိ • Vibhaṅgapāḷi |
၈. သမ္မပ္ပဓာနဝိဘင္ဂော
8. Sammappadhānavibhaṅgo
၁. သုတ္တန္တဘာဇနီယံ
1. Suttantabhājanīyaṃ
၃၉၀. စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ – ဣဓ ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ, ဥပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ, အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ, ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယ္ယောဘာဝာယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပာရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။
390. Cattāro sammappadhānā – idha bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
၃၉၁. ကထဉ္စ ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ? တတ္ထ ကတမေ အနုပ္ပန္နာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ? တီဏိ အကုသလမူလာနိ – လောဘော, ဒောသော, မောဟော။ တဒေကဋ္ဌာ စ ကိလေသာ။ တံသမ္ပယုတ္တော ဝေဒနာက္ခန္ဓော, သညာက္ခန္ဓော, သင္ခာရက္ခန္ဓော, ဝိညာဏက္ခန္ဓော, တံသမုဋ္ဌာနံ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ မနောကမ္မံ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ‘‘အနုပ္ပန္နာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ’’။ ဣတိ ဣမေသံ အနုပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။
391. Kathañca bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Tattha katame anuppannā pāpakā akusalā dhammā? Tīṇi akusalamūlāni – lobho, doso, moho. Tadekaṭṭhā ca kilesā. Taṃsampayutto vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ – ime vuccanti ‘‘anuppannā pāpakā akusalā dhammā’’. Iti imesaṃ anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
၃၉၃. ဝာယမတီတိ။ တတ္ထ ကတမော ဝာယာမော? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝာယာမော’’။ ဣမိနာ ဝာယာမေန ဥပေတော ဟောတိ သမုပေတော ဥပာဂတော သမုပာဂတော ဥပပန္နော သမ္ပန္နော သမန္နာဂတော။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဝာယမတီ’’တိ။
393. Vāyamatīti. Tattha katamo vāyāmo? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – ayaṃ vuccati ‘‘vāyāmo’’. Iminā vāyāmena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘vāyamatī’’ti.
၃၉၄. ဝီရိယံ အာရဘတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ ဝီရိယံ? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝီရိယံ’’။ ဣမံ ဝီရိယံ အာရဘတိ သမာရဘတိ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဝီရိယံ အာရဘတီ’’တိ။
394. Vīriyaṃ ārabhatīti. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’. Imaṃ vīriyaṃ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘vīriyaṃ ārabhatī’’ti.
၃၉၅. စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ စိတ္တံ? ယံ စိတ္တံ မနော မာနသံ။ပေ.။ တဇ္ဇာမနောဝိညာဏဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘စိတ္တံ’’။ ဣမံ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ သမ္ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ဥပတ္ထမ္ဘေတိ ပစ္စုပတ္ထမ္ဘေတိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတီ’’တိ။
395. Cittaṃ paggaṇhātīti. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Imaṃ cittaṃ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti. Tena vuccati ‘‘cittaṃ paggaṇhātī’’ti.
၃၉၆. ပဒဟတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ ပဓာနံ? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပဓာနံ’’။ ဣမိနာ ပဓာနေန ဥပေတော ဟောတိ။ပေ.။ သမန္နာဂတော။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ပဒဟတီ’’တိ။
396. Padahatīti. Tattha katamaṃ padhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘padhānaṃ’’. Iminā padhānena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘padahatī’’ti.
၃၉၇. ကထဉ္စ ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ? တတ္ထ ကတမေ ဥပ္ပန္နာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ? တီဏိ အကုသလမူလာနိ – လောဘော, ဒောသော, မောဟော။ တဒေကဋ္ဌာ စ ကိလေသာ။ တံသမ္ပယုတ္တော ဝေဒနာက္ခန္ဓော, သညာက္ခန္ဓော, သင္ခာရက္ခန္ဓော, ဝိညာဏက္ခန္ဓော, တံသမုဋ္ဌာနံ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ မနောကမ္မံ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ‘‘ဥပ္ပန္နာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ’’။ ဣတိ ဣမေသံ ဥပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။
397. Kathañca bhikkhu uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Tattha katame uppannā pāpakā akusalā dhammā? Tīṇi akusalamūlāni – lobho, doso, moho. Tadekaṭṭhā ca kilesā. Taṃsampayutto vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ – ime vuccanti ‘‘uppannā pāpakā akusalā dhammā’’. Iti imesaṃ uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
၃၉၈. ဆန္ဒံ ဇနေတီတိ။ တတ္ထ ကတမော ဆန္ဒော? ယော ဆန္ဒော ဆန္ဒိကတာ ကတ္တုကမ္ယတာ ကုသလော ဓမ္မစ္ဆန္ဒော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဆန္ဒော’’။ ဣမံ ဆန္ဒံ ဇနေတိ သဉ္ဇနေတိ ဥဋ္ဌပေတိ သမုဋ္ဌပေတိ နိဗ္ဗတ္တေတိ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဆန္ဒံ ဇနေတီ’’တိ။
398. Chandaṃ janetīti. Tattha katamo chando? Yo chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando – ayaṃ vuccati ‘‘chando’’. Imaṃ chandaṃ janeti sañjaneti uṭṭhapeti samuṭṭhapeti nibbatteti abhinibbatteti. Tena vuccati ‘‘chandaṃ janetī’’ti.
၃၉၉. ဝာယမတီတိ။ တတ္ထ ကတမော ဝာယာမော? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝာယာမော’’။ ဣမိနာ ဝာယာမေန ဥပေတော ဟောတိ။ပေ.။ သမန္နာဂတော။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဝာယမတီ’’တိ။
399. Vāyamatīti. Tattha katamo vāyāmo? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – ayaṃ vuccati ‘‘vāyāmo’’. Iminā vāyāmena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘vāyamatī’’ti.
၄၀၀. ဝီရိယံ အာရဘတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ ဝီရိယံ? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝီရိယံ’’။ ဣမံ ဝီရိယံ အာရဘတိ သမာရဘတိ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဝီရိယံ အာရဘတီ’’တိ။
400. Vīriyaṃ ārabhatīti. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’. Imaṃ vīriyaṃ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘vīriyaṃ ārabhatī’’ti.
၄၀၁. စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ စိတ္တံ? ယံ စိတ္တံ မနော မာနသံ။ပေ.။ တဇ္ဇာမနောဝိညာဏဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘စိတ္တံ’’။ ဣမံ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ သမ္ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ဥပတ္ထမ္ဘေတိ ပစ္စုပတ္ထမ္ဘေတိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတီ’’တိ။
401. Cittaṃ paggaṇhātīti. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Imaṃ cittaṃ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti. Tena vuccati ‘‘cittaṃ paggaṇhātī’’ti.
၄၀၂. ပဒဟတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ ပဓာနံ? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပဓာနံ’’။ ဣမိနာ ပဓာနေန ဥပေတော ဟောတိ။ပေ.။ သမန္နာဂတော။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ပဒဟတီ’’တိ။
402. Padahatīti. Tattha katamaṃ padhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘padhānaṃ’’. Iminā padhānena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘padahatī’’ti.
၄၀၃. ကထဉ္စ ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ? တတ္ထ ကတမေ အနုပ္ပန္နာ ကုသလာ ဓမ္မာ? တီဏိ ကုသလမူလာနိ – အလောဘော, အဒောသော, အမောဟော။ တံသမ္ပယုတ္တော ဝေဒနာက္ခန္ဓော, သညာက္ခန္ဓော, သင္ခာရက္ခန္ဓော, ဝိညာဏက္ခန္ဓော။ တံသမုဋ္ဌာနံ ကာယကမ္မံ, ဝစီကမ္မံ, မနောကမ္မံ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ‘‘အနုပ္ပန္နာ ကုသလာ ဓမ္မာ’’။ ဣတိ ဣမေသံ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။
403. Kathañca bhikkhu anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Tattha katame anuppannā kusalā dhammā? Tīṇi kusalamūlāni – alobho, adoso, amoho. Taṃsampayutto vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho. Taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, manokammaṃ – ime vuccanti ‘‘anuppannā kusalā dhammā’’. Iti imesaṃ anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
၄၀၄. ဆန္ဒံ ဇနေတီတိ။ပေ.။ ဝာယမတီတိ။ပေ.။ ဝီရိယံ အာရဘတီတိ။ပေ.။ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတီတိ။ပေ.။ ပဒဟတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ ပဓာနံ? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော ။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပဓာနံ’’။ ဣမိနာ ပဓာနေန ဥပေတော ဟောတိ။ပေ.။ သမန္နာဂတော။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ပဒဟတီ’’တိ။
404. Chandaṃ janetīti…pe… vāyamatīti…pe… vīriyaṃ ārabhatīti…pe… cittaṃ paggaṇhātīti…pe… padahatīti. Tattha katamaṃ padhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho …pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘padhānaṃ’’. Iminā padhānena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘padahatī’’ti.
၄၀၅. ကထဉ္စ ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယ္ယောဘာဝာယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပာရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ? တတ္ထ ကတမေ ဥပ္ပန္နာ ကုသလာ ဓမ္မာ? တီဏိ ကုသလမူလာနိ – အလောဘော, အဒောသော, အမောဟော။ တံသမ္ပယုတ္တော ဝေဒနာက္ခန္ဓော, သညာက္ခန္ဓော, သင္ခာရက္ခန္ဓော, ဝိညာဏက္ခန္ဓော , တံသမုဋ္ဌာနံ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ မနောကမ္မံ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ‘‘ဥပ္ပန္နာ ကုသလာ ဓမ္မာ’’။ ဣတိ ဣမေသံ ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယ္ယောဘာဝာယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပာရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။
405. Kathañca bhikkhu uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Tattha katame uppannā kusalā dhammā? Tīṇi kusalamūlāni – alobho, adoso, amoho. Taṃsampayutto vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho , taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ – ime vuccanti ‘‘uppannā kusalā dhammā’’. Iti imesaṃ uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
၄၀၆. ဌိတိယာတိ။ ယာ ဌိတိ သော အသမ္မောသော, ယော အသမ္မောသော သော ဘိယ္ယောဘာဝော , ယော ဘိယ္ယောဘာဝော တံ ဝေပုလ္လံ, ယံ ဝေပုလ္လံ သာ ဘာဝနာ, ယာ ဘာဝနာ သာ ပာရိပူရီ။
406. Ṭhitiyāti. Yā ṭhiti so asammoso, yo asammoso so bhiyyobhāvo , yo bhiyyobhāvo taṃ vepullaṃ, yaṃ vepullaṃ sā bhāvanā, yā bhāvanā sā pāripūrī.
၄၀၇. ဆန္ဒံ ဇနေတီတိ။ပေ.။ ဝာယမတီတိ။ပေ.။ ဝီရိယံ အာရဘတီတိ။ပေ.။ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတီတိ။ပေ.။ ပဒဟတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ ပဓာနံ? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပဓာနံ’’။ ဣမိနာ ပဓာနေန ဥပေတော ဟောတိ။ပေ.။ သမန္နာဂတော။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ပဒဟတီ’’တိ။
407. Chandaṃ janetīti…pe… vāyamatīti…pe… vīriyaṃ ārabhatīti…pe… cittaṃ paggaṇhātīti…pe… padahatīti. Tattha katamaṃ padhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘padhānaṃ’’. Iminā padhānena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘padahatī’’ti.
သုတ္တန္တဘာဇနီယံ။
Suttantabhājanīyaṃ.
၂. အဘိဓမ္မဘာဇနီယံ
2. Abhidhammabhājanīyaṃ
၄၀၈. စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ – ဣဓ ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ, ဥပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ, အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ, ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယ္ယောဘာဝာယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပာရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။
408. Cattāro sammappadhānā – idha bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
၄၀၉. ကထဉ္စ ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ? ဣဓ ဘိက္ခု ယသ္မိံ သမယေ လောကုတ္တရံ ဈာနံ ဘာဝေတိ နိယ္ယာနိကံ အပစယဂာမိံ ဒိဋ္ဌိဂတာနံ ပဟာနာယ ပဌမာယ ဘူမိယာ ပတ္တိယာ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ ဒုက္ခပဋိပဒံ ဒန္ဓာဘိညံ, တသ္မိံ သမယေ အနုပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။
409. Kathañca bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
၄၁၀. ဆန္ဒံ ဇနေတီတိ။ တတ္ထ ကတမော ဆန္ဒော? ယော ဆန္ဒော ဆန္ဒိကတာ ကတ္တုကမ္ယတာ ကုသလော ဓမ္မစ္ဆန္ဒော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဆန္ဒော’’။ ဣမံ ဆန္ဒံ ဇနေတိ သဉ္ဇနေတိ ဥဋ္ဌပေတိ သမုဋ္ဌပေတိ နိဗ္ဗတ္တေတိ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဆန္ဒံ ဇနေတီ’’တိ။
410. Chandaṃ janetīti. Tattha katamo chando? Yo chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando – ayaṃ vuccati ‘‘chando’’. Imaṃ chandaṃ janeti sañjaneti uṭṭhapeti samuṭṭhapeti nibbatteti abhinibbatteti. Tena vuccati ‘‘chandaṃ janetī’’ti.
၄၁၁. ဝာယမတီတိ။ တတ္ထ ကတမော ဝာယာမော? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော မဂ္ဂင္ဂံ မဂ္ဂပရိယာပန္နံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝာယာမော’’။ ဣမိနာ ဝာယာမေန ဥပေတော ဟောတိ သမုပေတော ဥပာဂတော သမုပာဂတော ဥပပန္နော သမ္ပန္နော သမန္နာဂတော။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဝာယမတီ’’တိ။
411. Vāyamatīti. Tattha katamo vāyāmo? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘vāyāmo’’. Iminā vāyāmena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘vāyamatī’’ti.
၄၁၂. ဝီရိယံ အာရဘတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ ဝီရိယံ? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော မဂ္ဂင္ဂံ မဂ္ဂပရိယာပန္နံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝီရိယံ’’။ ဣမံ ဝီရိယံ အာရဘတိ သမာရဘတိ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဝီရိယံ အာရဘတီ’’တိ။
412. Vīriyaṃ ārabhatīti. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’. Imaṃ vīriyaṃ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘vīriyaṃ ārabhatī’’ti.
၄၁၃. စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ စိတ္တံ? ယံ စိတ္တံ မနော မာနသံ။ပေ.။ တဇ္ဇာမနောဝိညာဏဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘စိတ္တံ’’။ ဣမံ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ သမ္ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ဥပတ္ထမ္ဘေတိ ပစ္စုပတ္ထမ္ဘေတိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတီ’’တိ။
413. Cittaṃ paggaṇhātīti. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Imaṃ cittaṃ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti. Tena vuccati ‘‘cittaṃ paggaṇhātī’’ti.
၄၁၄. ပဒဟတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ သမ္မပ္ပဓာနံ? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော မဂ္ဂင္ဂံ မဂ္ဂပရိယာပန္နံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘သမ္မပ္ပဓာနံ’’။ အဝသေသာ ဓမ္မာ သမ္မပ္ပဓာနသမ္ပယုတ္တာ။
414. Padahatīti. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
၄၁၅. ကထဉ္စ ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ? ဣဓ ဘိက္ခု ယသ္မိံ သမယေ လောကုတ္တရံ ဈာနံ ဘာဝေတိ နိယ္ယာနိကံ အပစယဂာမိံ ဒိဋ္ဌိဂတာနံ ပဟာနာယ ပဌမာယ ဘူမိယာ ပတ္တိယာ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ ဒုက္ခပဋိပဒံ ဒန္ဓာဘိညံ, တသ္မိံ သမယေ ဥပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။
415. Kathañca bhikkhu uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
၄၁၆. ဆန္ဒံ ဇနေတီတိ။ပေ.။ ဝာယမတီတိ။ပေ.။ ဝီရိယံ အာရဘတီတိ။ပေ.။ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတီတိ။ပေ.။ ပဒဟတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ သမ္မပ္ပဓာနံ? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော မဂ္ဂင္ဂံ မဂ္ဂပရိယာပန္နံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘သမ္မပ္ပဓာနံ’’။ အဝသေသာ ဓမ္မာ သမ္မပ္ပဓာနသမ္ပယုတ္တာ။
416. Chandaṃ janetīti…pe… vāyamatīti…pe… vīriyaṃ ārabhatīti…pe… cittaṃ paggaṇhātīti…pe… padahatīti. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
၄၁၇. ကထဉ္စ ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ? ဣဓ ဘိက္ခု ယသ္မိံ သမယေ လောကုတ္တရံ ဈာနံ ဘာဝေတိ နိယ္ယာနိကံ အပစယဂာမိံ ဒိဋ္ဌိဂတာနံ ပဟာနာယ ပဌမာယ ဘူမိယာ ပတ္တိယာ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ ဒုက္ခပဋိပဒံ ဒန္ဓာဘိညံ, တသ္မိံ သမယေ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။
417. Kathañca bhikkhu anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
၄၁၈. ဆန္ဒံ ဇနေတီတိ။ပေ.။ ဝာယမတီတိ။ပေ.။ ဝီရိယံ အာရဘတီတိ။ပေ.။ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတီတိ။ပေ.။ ပဒဟတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ သမ္မပ္ပဓာနံ? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော ။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော မဂ္ဂင္ဂံ မဂ္ဂပရိယာပန္နံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘သမ္မပ္ပဓာနံ’’။ အဝသေသာ ဓမ္မာ သမ္မပ္ပဓာနသမ္ပယုတ္တာ။
418. Chandaṃ janetīti…pe… vāyamatīti…pe… vīriyaṃ ārabhatīti…pe… cittaṃ paggaṇhātīti…pe… padahatīti. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho …pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
၄၁၉. ကထဉ္စ ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယ္ယောဘာဝာယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပာရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ? ဣဓ ဘိက္ခု ယသ္မိံ သမယေ လောကုတ္တရံ ဈာနံ ဘာဝေတိ နိယ္ယာနိကံ အပစယဂာမိံ ဒိဋ္ဌိဂတာနံ ပဟာနာယ ပဌမာယ ဘူမိယာ ပတ္တိယာ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ ဒုက္ခပဋိပဒံ ဒန္ဓာဘိညံ, တသ္မိံ သမယေ ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယ္ယောဘာဝာယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပာရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။
419. Kathañca bhikkhu uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
၄၂၀. ဌိတိယာတိ ။ ယာ ဌိတိ သော အသမ္မောသော, ယော အသမ္မောသော သော ဘိယ္ယောဘာဝော, ယော ဘိယ္ယောဘာဝော တံ ဝေပုလ္လံ, ယံ ဝေပုလ္လံ သာ ဘာဝနာ, ယာ ဘာဝနာ သာ ပာရိပူရီ။
420. Ṭhitiyāti . Yā ṭhiti so asammoso, yo asammoso so bhiyyobhāvo, yo bhiyyobhāvo taṃ vepullaṃ, yaṃ vepullaṃ sā bhāvanā, yā bhāvanā sā pāripūrī.
၄၂၁. ဆန္ဒံ ဇနေတီတိ။ တတ္ထ ကတမော ဆန္ဒော? ယော ဆန္ဒော ဆန္ဒိကတာ ကတ္တုကမ္ယတာ ကုသလော ဓမ္မစ္ဆန္ဒော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဆန္ဒော’’။ ဣမံ ဆန္ဒံ ဇနေတိ သဉ္ဇနေတိ ဥဋ္ဌပေတိ သမုဋ္ဌပေတိ နိဗ္ဗတ္တေတိ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဆန္ဒံ ဇနေတီ’’တိ။
421. Chandaṃ janetīti. Tattha katamo chando? Yo chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando – ayaṃ vuccati ‘‘chando’’. Imaṃ chandaṃ janeti sañjaneti uṭṭhapeti samuṭṭhapeti nibbatteti abhinibbatteti. Tena vuccati ‘‘chandaṃ janetī’’ti.
၄၂၂. ဝာယမတီတိ။ တတ္ထ ကတမော ဝာယာမော? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော မဂ္ဂင္ဂံ မဂ္ဂပရိယာပန္နံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝာယာမော’’။ ဣမိနာ ဝာယာမေန ဥပေတော ဟောတိ။ပေ.။ သမန္နာဂတော။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဝာယမတီ’’တိ။
422. Vāyamatīti. Tattha katamo vāyāmo? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘vāyāmo’’. Iminā vāyāmena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘vāyamatī’’ti.
၄၂၃. ဝီရိယံ အာရဘတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ ဝီရိယံ? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော မဂ္ဂင္ဂံ မဂ္ဂပရိယာပန္နံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝီရိယံ’’။ ဣမံ ဝီရိယံ အာရဘတိ သမာရဘတိ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဝီရိယံ အာရဘတီ’’တိ။
423. Vīriyaṃ ārabhatīti. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’. Imaṃ vīriyaṃ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘vīriyaṃ ārabhatī’’ti.
၄၂၄. စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ စိတ္တံ? ယံ စိတ္တံ မနော မာနသံ။ပေ.။ တဇ္ဇာမနောဝိညာဏဓာတု – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘စိတ္တံ’’။ ဣမံ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ သမ္ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ဥပတ္ထမ္ဘေတိ ပစ္စုပတ္ထမ္ဘေတိ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတီ’’တိ။
424. Cittaṃ paggaṇhātīti. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Imaṃ cittaṃ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti. Tena vuccati ‘‘cittaṃ paggaṇhātī’’ti.
၄၂၅. ပဒဟတီတိ။ တတ္ထ ကတမံ သမ္မပ္ပဓာနံ? ယော စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော မဂ္ဂင္ဂံ မဂ္ဂပရိယာပန္နံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘သမ္မပ္ပဓာနံ’’။ အဝသေသာ ဓမ္မာ သမ္မပ္ပဓာနသမ္ပယုတ္တာ။
425. Padahatīti. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
၄၂၆. တတ္ထ ကတမံ သမ္မပ္ပဓာနံ? ဣဓ ဘိက္ခု ယသ္မိံ သမယေ လောကုတ္တရံ ဈာနံ ဘာဝေတိ နိယ္ယာနိကံ အပစယဂာမိံ ဒိဋ္ဌိဂတာနံ ပဟာနာယ ပဌမာယ ဘူမိယာ ပတ္တိယာ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ ဒုက္ခပဋိပဒံ ဒန္ဓာဘိညံ, ယော တသ္မိံ သမယေ စေတသိကော ဝီရိယာရမ္ဘော။ပေ.။ သမ္မာဝာယာမော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော မဂ္ဂင္ဂံ မဂ္ဂပရိယာပန္နံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘သမ္မပ္ပဓာနံ’’။ အဝသေသာ ဓမ္မာ သမ္မပ္ပဓာနသမ္ပယုတ္တာ။
426. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, yo tasmiṃ samaye cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
အဘိဓမ္မဘာဇနီယံ။
Abhidhammabhājanīyaṃ.
၃. ပဉ္ဟာပုစ္ဆကံ
3. Pañhāpucchakaṃ
၄၂၇. စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ – ဣဓ ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ, ဥပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ။ပေ.။ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒာယ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယ္ယောဘာဝာယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပာရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။
427. Cattāro sammappadhānā – idha bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
၄၂၈. စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓာနာနံ ကတိ ကုသလာ, ကတိ အကုသလာ, ကတိ အဗ္ယာကတာ။ပေ.။ ကတိ သရဏာ, ကတိ အရဏာ?
428. Catunnaṃ sammappadhānānaṃ kati kusalā, kati akusalā, kati abyākatā…pe… kati saraṇā, kati araṇā?
၁. တိကံ
1. Tikaṃ
၄၂၉. ကုသလာယေဝ ။ သိယာ သုခာယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တာ, သိယာ အဒုက္ခမသုခာယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တာ။ ဝိပာကဓမ္မဓမ္မာ ။ အနုပာဒိန္နအနုပာဒာနိယာ။ အသံကိလိဋ္ဌအသံကိလေသိကာ။ သိယာ သဝိတက္ကသဝိစာရာ, သိယာ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ, သိယာ အဝိတက္ကအဝိစာရာ။ သိယာ ပီတိသဟဂတာ, သိယာ သုခသဟဂတာ, သိယာ ဥပေက္ခာသဟဂတာ။ နေဝ ဒသ္သနေန န ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာ။ နေဝ ဒသ္သနေန န ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗဟေတုကာ။ အပစယဂာမိနော။ သေက္ခာ။ အပ္ပမာဏာ။ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ။ ပဏီတာ။ သမ္မတ္တနိယတာ။ န မဂ္ဂာရမ္မဏာ။ မဂ္ဂဟေတုကာ။ သိယာ မဂ္ဂာဓိပတိနော, သိယာ န ဝတ္တဗ္ဗာ မဂ္ဂာဓိပတိနောတိ။ သိယာ ဥပ္ပန္နာ, သိယာ အနုပ္ပန္နာ, န ဝတ္တဗ္ဗာ ဥပ္ပာဒိနောတိ။ သိယာ အတီတာ, သိယာ အနာဂတာ, သိယာ ပစ္စုပ္ပန္နာ။ န ဝတ္တဗ္ဗာ အတီတာရမ္မဏာတိပိ, အနာဂတာရမ္မဏာတိပိ, ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာတိပိ။ သိယာ အဇ္ဈတ္တာ, သိယာ ဗဟိဒ္ဓာ, သိယာ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓာ။ ဗဟိဒ္ဓာရမ္မဏာ။ အနိဒသ္သနအပ္ပဋိဃာ။
429. Kusalāyeva . Siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. Vipākadhammadhammā . Anupādinnaanupādāniyā. Asaṃkiliṭṭhaasaṃkilesikā. Siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā. Siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. Apacayagāmino. Sekkhā. Appamāṇā. Appamāṇārammaṇā. Paṇītā. Sammattaniyatā. Na maggārammaṇā. Maggahetukā. Siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggādhipatinoti. Siyā uppannā, siyā anuppannā, na vattabbā uppādinoti. Siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā. Na vattabbā atītārammaṇātipi, anāgatārammaṇātipi, paccuppannārammaṇātipi. Siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā. Bahiddhārammaṇā. Anidassanaappaṭighā.
၂. ဒုကံ
2. Dukaṃ
၄၃၀. န ဟေတူ။ သဟေတုကာ။ ဟေတုသမ္ပယုတ္တာ။ န ဝတ္တဗ္ဗာ ဟေတူ စေဝ သဟေတုကာ စာတိ, သဟေတုကာ စေဝ န စ ဟေတူ။ န ဝတ္တဗ္ဗာ ဟေတူ စေဝ ဟေတုသမ္ပယုတ္တာ စာတိ, ဟေတုသမ္ပယုတ္တာ စေဝ န စ ဟေတူ။ န ဟေတူ သဟေတုကာ။ သပ္ပစ္စယာ။ သင္ခတာ။ အနိဒသ္သနာ။ အပ္ပဋိဃာ။ အရူပာ ။ လောကုတ္တရာ။ ကေနစိ ဝိညေယ္ယာ, ကေနစိ န ဝိညေယ္ယာ။ နော အာသဝာ။ အနာသဝာ။ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တာ။ န ဝတ္တဗ္ဗာ အာသဝာ စေဝ သာသဝာ စာတိပိ, သာသဝာ စေဝ နော စ အာသဝာတိပိ။ န ဝတ္တဗ္ဗာ အာသဝာ စေဝ အာသဝသမ္ပယုတ္တာ စာတိပိ, အာသဝသမ္ပယုတ္တာ စေဝ နော စ အာသဝာတိပိ။ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တာ။ အနာသဝာ။ နော သံယောဇနာ။ပေ.။ နော ဂန္ထာ။ပေ.။ နော ဩဃာ။ပေ.။ နော ယောဂာ။ပေ.။ နော နီဝရဏာ။ပေ.။ နော ပရာမာသာ။ပေ.။ သာရမ္မဏာ။ နော စိတ္တာ။ စေတသိကာ။ စိတ္တသမ္ပယုတ္တာ။ စိတ္တသံသဋ္ဌာ။ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာ။ စိတ္တသဟဘုနော။ စိတ္တာနုပရိဝတ္တိနော။ စိတ္တသံသဋ္ဌသမုဋ္ဌာနာ။ စိတ္တသံသဋ္ဌသမုဋ္ဌာနသဟဘုနော။ စိတ္တသံသဋ္ဌသမုဋ္ဌာနာနုပရိဝတ္တိနော။ ဗာဟိရာ။ နော ဥပာဒာ။ အနုပာဒိန္နာ။ နော ဥပာဒာနာ။ပေ.။ နော ကိလေသာ။ပေ.။ န ဒသ္သနေန ပဟာတဗ္ဗာ။ န ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာ။ န ဒသ္သနေန ပဟာတဗ္ဗဟေတုကာ။ န ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗဟေတုကာ။ သိယာ သဝိတက္ကာ, သိယာ အဝိတက္ကာ ။ သိယာ သဝိစာရာ, သိယာ အဝိစာရာ။ သိယာ သပ္ပီတိကာ, သိယာ အပ္ပီတိကာ။ သိယာ ပီတိသဟဂတာ, သိယာ န ပီတိသဟဂတာ။ သိယာ သုခသဟဂတာ, သိယာ န သုခသဟဂတာ။ သိယာ ဥပေက္ခာသဟဂတာ, သိယာ န ဥပေက္ခာသဟဂတာ။ န ကာမာဝစရာ။ န ရူပာဝစရာ။ န အရူပာဝစရာ။ အပရိယာပန္နာ။ နိယ္ယာနိကာ။ နိယတာ။ အနုတ္တရာ။ အရဏာတိ။
430. Na hetū. Sahetukā. Hetusampayuttā. Na vattabbā hetū ceva sahetukā cāti, sahetukā ceva na ca hetū. Na vattabbā hetū ceva hetusampayuttā cāti, hetusampayuttā ceva na ca hetū. Na hetū sahetukā. Sappaccayā. Saṅkhatā. Anidassanā. Appaṭighā. Arūpā . Lokuttarā. Kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā. No āsavā. Anāsavā. Āsavavippayuttā. Na vattabbā āsavā ceva sāsavā cātipi, sāsavā ceva no ca āsavātipi. Na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttā cātipi, āsavasampayuttā ceva no ca āsavātipi. Āsavavippayuttā. Anāsavā. No saṃyojanā…pe… no ganthā…pe… no oghā…pe… no yogā…pe… no nīvaraṇā…pe… no parāmāsā…pe… sārammaṇā. No cittā. Cetasikā. Cittasampayuttā. Cittasaṃsaṭṭhā. Cittasamuṭṭhānā. Cittasahabhuno. Cittānuparivattino. Cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā. Cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno. Cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino. Bāhirā. No upādā. Anupādinnā. No upādānā…pe… no kilesā…pe… na dassanena pahātabbā. Na bhāvanāya pahātabbā. Na dassanena pahātabbahetukā. Na bhāvanāya pahātabbahetukā. Siyā savitakkā, siyā avitakkā . Siyā savicārā, siyā avicārā. Siyā sappītikā, siyā appītikā. Siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā. Siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā. Siyā upekkhāsahagatā, siyā na upekkhāsahagatā. Na kāmāvacarā. Na rūpāvacarā. Na arūpāvacarā. Apariyāpannā. Niyyānikā. Niyatā. Anuttarā. Araṇāti.
ပဉ္ဟာပုစ္ဆကံ။
Pañhāpucchakaṃ.
သမ္မပ္ပဓာနဝိဘင္ဂော နိဋ္ဌိတော။
Sammappadhānavibhaṅgo niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / အဘိဓမ္မပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / သမ္မောဟဝိနောဒနီ-အဋ္ဌကထာ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
၁. သုတ္တန္တဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ • 1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
၂. အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
၃. ပဉ္ဟာပုစ္ဆကဝဏ္ဏနာ • 3. Pañhāpucchakavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဝိဘင္ဂ-မူလဋီကာ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ၈. သမ္မပ္ပဓာနဝိဘင္ဂော • 8. Sammappadhānavibhaṅgo
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဝိဘင္ဂ-အနုဋီကာ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ၈. သမ္မပ္ပဓာနဝိဘင္ဂော • 8. Sammappadhānavibhaṅgo
