| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විභඞ්‌ගපාළි • Vibhaṅgapāḷi |
8. සම්‌මප්‌පධානවිභඞ්‌ගො
8. Sammappadhānavibhaṅgo
1. සුත්‌තන්‌තභාජනීයං
1. Suttantabhājanīyaṃ
390. චත්‌තාරො සම්‌මප්‌පධානා – ඉධ භික්‌ඛු අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති, උප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති, අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති, උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා අසම්‌මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති.
390. Cattāro sammappadhānā – idha bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
391. කථඤ්‌ච භික්‌ඛු අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති? තත්‌ථ කතමෙ අනුප්‌පන්‌නා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා? තීණි අකුසලමූලානි – ලොභො, දොසො, මොහො. තදෙකට්‌ඨා ච කිලෙසා. තංසම්‌පයුත්‌තො වෙදනාක්‌ඛන්‌ධො, සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො, සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො, විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො, තංසමුට්‌ඨානං කායකම්‌මං වචීකම්‌මං මනොකම්‌මං – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘අනුප්‌පන්‌නා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා’’. ඉති ඉමෙසං අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති.
391. Kathañca bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Tattha katame anuppannā pāpakā akusalā dhammā? Tīṇi akusalamūlāni – lobho, doso, moho. Tadekaṭṭhā ca kilesā. Taṃsampayutto vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ – ime vuccanti ‘‘anuppannā pāpakā akusalā dhammā’’. Iti imesaṃ anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
393. වායමතීති. තත්‌ථ කතමො වායාමො? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො – අයං වුච්‌චති ‘‘වායාමො’’. ඉමිනා වායාමෙන උපෙතො හොති සමුපෙතො උපාගතො සමුපාගතො උපපන්‌නො සම්‌පන්‌නො සමන්‌නාගතො. තෙන වුච්‌චති ‘‘වායමතී’’ති.
393. Vāyamatīti. Tattha katamo vāyāmo? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – ayaṃ vuccati ‘‘vāyāmo’’. Iminā vāyāmena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘vāyamatī’’ti.
394. වීරියං ආරභතීති. තත්‌ථ කතමං වීරියං? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො – ඉදං වුච්‌චති ‘‘වීරියං’’. ඉමං වීරියං ආරභති සමාරභති ආසෙවති භාවෙති බහුලීකරොති. තෙන වුච්‌චති ‘‘වීරියං ආරභතී’’ති.
394. Vīriyaṃ ārabhatīti. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’. Imaṃ vīriyaṃ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘vīriyaṃ ārabhatī’’ti.
395. චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාතීති. තත්‌ථ කතමං චිත්‌තං? යං චිත්‌තං මනො මානසං…පෙ.… තජ්‌ජාමනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – ඉදං වුච්‌චති ‘‘චිත්‌තං’’. ඉමං චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති සම්‌පග්‌ගණ්‌හාති උපත්‌ථම්‌භෙති පච්‌චුපත්‌ථම්‌භෙති. තෙන වුච්‌චති ‘‘චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාතී’’ති.
395. Cittaṃ paggaṇhātīti. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Imaṃ cittaṃ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti. Tena vuccati ‘‘cittaṃ paggaṇhātī’’ti.
396. පදහතීති. තත්‌ථ කතමං පධානං? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො – ඉදං වුච්‌චති ‘‘පධානං’’. ඉමිනා පධානෙන උපෙතො හොති…පෙ.… සමන්‌නාගතො. තෙන වුච්‌චති ‘‘පදහතී’’ති.
396. Padahatīti. Tattha katamaṃ padhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘padhānaṃ’’. Iminā padhānena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘padahatī’’ti.
397. කථඤ්‌ච භික්‌ඛු උප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති? තත්‌ථ කතමෙ උප්‌පන්‌නා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා? තීණි අකුසලමූලානි – ලොභො, දොසො, මොහො. තදෙකට්‌ඨා ච කිලෙසා. තංසම්‌පයුත්‌තො වෙදනාක්‌ඛන්‌ධො, සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො, සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො, විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො, තංසමුට්‌ඨානං කායකම්‌මං වචීකම්‌මං මනොකම්‌මං – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘උප්‌පන්‌නා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා’’. ඉති ඉමෙසං උප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති.
397. Kathañca bhikkhu uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Tattha katame uppannā pāpakā akusalā dhammā? Tīṇi akusalamūlāni – lobho, doso, moho. Tadekaṭṭhā ca kilesā. Taṃsampayutto vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ – ime vuccanti ‘‘uppannā pāpakā akusalā dhammā’’. Iti imesaṃ uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
398. ඡන්‌දං ජනෙතීති. තත්‌ථ කතමො ඡන්‌දො? යො ඡන්‌දො ඡන්‌දිකතා කත්‌තුකම්‍යතා කුසලො ධම්‌මච්‌ඡන්‌දො – අයං වුච්‌චති ‘‘ඡන්‌දො’’. ඉමං ඡන්‌දං ජනෙති සඤ්‌ජනෙති උට්‌ඨපෙති සමුට්‌ඨපෙති නිබ්‌බත්‌තෙති අභිනිබ්‌බත්‌තෙති. තෙන වුච්‌චති ‘‘ඡන්‌දං ජනෙතී’’ති.
398. Chandaṃ janetīti. Tattha katamo chando? Yo chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando – ayaṃ vuccati ‘‘chando’’. Imaṃ chandaṃ janeti sañjaneti uṭṭhapeti samuṭṭhapeti nibbatteti abhinibbatteti. Tena vuccati ‘‘chandaṃ janetī’’ti.
399. වායමතීති. තත්‌ථ කතමො වායාමො? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො – අයං වුච්‌චති ‘‘වායාමො’’. ඉමිනා වායාමෙන උපෙතො හොති…පෙ.… සමන්‌නාගතො. තෙන වුච්‌චති ‘‘වායමතී’’ති.
399. Vāyamatīti. Tattha katamo vāyāmo? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – ayaṃ vuccati ‘‘vāyāmo’’. Iminā vāyāmena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘vāyamatī’’ti.
400. වීරියං ආරභතීති. තත්‌ථ කතමං වීරියං? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො – ඉදං වුච්‌චති ‘‘වීරියං’’. ඉමං වීරියං ආරභති සමාරභති ආසෙවති භාවෙති බහුලීකරොති. තෙන වුච්‌චති ‘‘වීරියං ආරභතී’’ති.
400. Vīriyaṃ ārabhatīti. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’. Imaṃ vīriyaṃ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘vīriyaṃ ārabhatī’’ti.
401. චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාතීති. තත්‌ථ කතමං චිත්‌තං? යං චිත්‌තං මනො මානසං…පෙ.… තජ්‌ජාමනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – ඉදං වුච්‌චති ‘‘චිත්‌තං’’. ඉමං චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති සම්‌පග්‌ගණ්‌හාති උපත්‌ථම්‌භෙති පච්‌චුපත්‌ථම්‌භෙති. තෙන වුච්‌චති ‘‘චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාතී’’ති.
401. Cittaṃ paggaṇhātīti. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Imaṃ cittaṃ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti. Tena vuccati ‘‘cittaṃ paggaṇhātī’’ti.
402. පදහතීති. තත්‌ථ කතමං පධානං? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො – ඉදං වුච්‌චති ‘‘පධානං’’. ඉමිනා පධානෙන උපෙතො හොති…පෙ.… සමන්‌නාගතො. තෙන වුච්‌චති ‘‘පදහතී’’ති.
402. Padahatīti. Tattha katamaṃ padhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘padhānaṃ’’. Iminā padhānena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘padahatī’’ti.
403. කථඤ්‌ච භික්‌ඛු අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති? තත්‌ථ කතමෙ අනුප්‌පන්‌නා කුසලා ධම්‌මා? තීණි කුසලමූලානි – අලොභො, අදොසො, අමොහො. තංසම්‌පයුත්‌තො වෙදනාක්‌ඛන්‌ධො, සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො, සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො, විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො. තංසමුට්‌ඨානං කායකම්‌මං, වචීකම්‌මං, මනොකම්‌මං – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘අනුප්‌පන්‌නා කුසලා ධම්‌මා’’. ඉති ඉමෙසං අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති.
403. Kathañca bhikkhu anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Tattha katame anuppannā kusalā dhammā? Tīṇi kusalamūlāni – alobho, adoso, amoho. Taṃsampayutto vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho. Taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, manokammaṃ – ime vuccanti ‘‘anuppannā kusalā dhammā’’. Iti imesaṃ anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
404. ඡන්‌දං ජනෙතීති…පෙ.… වායමතීති…පෙ.… වීරියං ආරභතීති…පෙ.… චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාතීති…පෙ.… පදහතීති. තත්‌ථ කතමං පධානං? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො …පෙ.… සම්‌මාවායාමො – ඉදං වුච්‌චති ‘‘පධානං’’. ඉමිනා පධානෙන උපෙතො හොති…පෙ.… සමන්‌නාගතො. තෙන වුච්‌චති ‘‘පදහතී’’ති.
404. Chandaṃ janetīti…pe… vāyamatīti…pe… vīriyaṃ ārabhatīti…pe… cittaṃ paggaṇhātīti…pe… padahatīti. Tattha katamaṃ padhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho …pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘padhānaṃ’’. Iminā padhānena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘padahatī’’ti.
405. කථඤ්‌ච භික්‌ඛු උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා අසම්‌මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති? තත්‌ථ කතමෙ උප්‌පන්‌නා කුසලා ධම්‌මා? තීණි කුසලමූලානි – අලොභො, අදොසො, අමොහො. තංසම්‌පයුත්‌තො වෙදනාක්‌ඛන්‌ධො, සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො, සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො, විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො , තංසමුට්‌ඨානං කායකම්‌මං වචීකම්‌මං මනොකම්‌මං – ඉමෙ වුච්‌චන්‌ති ‘‘උප්‌පන්‌නා කුසලා ධම්‌මා’’. ඉති ඉමෙසං උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා අසම්‌මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති.
405. Kathañca bhikkhu uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Tattha katame uppannā kusalā dhammā? Tīṇi kusalamūlāni – alobho, adoso, amoho. Taṃsampayutto vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho , taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ – ime vuccanti ‘‘uppannā kusalā dhammā’’. Iti imesaṃ uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
406. ඨිතියාති. යා ඨිති සො අසම්‌මොසො, යො අසම්‌මොසො සො භිය්‍යොභාවො , යො භිය්‍යොභාවො තං වෙපුල්‌ලං, යං වෙපුල්‌ලං සා භාවනා, යා භාවනා සා පාරිපූරී.
406. Ṭhitiyāti. Yā ṭhiti so asammoso, yo asammoso so bhiyyobhāvo , yo bhiyyobhāvo taṃ vepullaṃ, yaṃ vepullaṃ sā bhāvanā, yā bhāvanā sā pāripūrī.
407. ඡන්‌දං ජනෙතීති…පෙ.… වායමතීති…පෙ.… වීරියං ආරභතීති…පෙ.… චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාතීති…පෙ.… පදහතීති. තත්‌ථ කතමං පධානං? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො – ඉදං වුච්‌චති ‘‘පධානං’’. ඉමිනා පධානෙන උපෙතො හොති…පෙ.… සමන්‌නාගතො. තෙන වුච්‌චති ‘‘පදහතී’’ති.
407. Chandaṃ janetīti…pe… vāyamatīti…pe… vīriyaṃ ārabhatīti…pe… cittaṃ paggaṇhātīti…pe… padahatīti. Tattha katamaṃ padhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘padhānaṃ’’. Iminā padhānena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘padahatī’’ti.
සුත්‌තන්‌තභාජනීයං.
Suttantabhājanīyaṃ.
2. අභිධම්‌මභාජනීයං
2. Abhidhammabhājanīyaṃ
408. චත්‌තාරො සම්‌මප්‌පධානා – ඉධ භික්‌ඛු අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති, උප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති, අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති, උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා අසම්‌මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති.
408. Cattāro sammappadhānā – idha bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
409. කථඤ්‌ච භික්‌ඛු අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති? ඉධ භික්‌ඛු යස්‌මිං සමයෙ ලොකුත්‌තරං ඣානං භාවෙති නිය්‍යානිකං අපචයගාමිං දිට්‌ඨිගතානං පහානාය පඨමාය භූමියා පත්‌තියා විවිච්‌චෙව කාමෙහි…පෙ.… පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති දුක්‌ඛපටිපදං දන්‌ධාභිඤ්‌ඤං, තස්‌මිං සමයෙ අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති.
409. Kathañca bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
410. ඡන්‌දං ජනෙතීති. තත්‌ථ කතමො ඡන්‌දො? යො ඡන්‌දො ඡන්‌දිකතා කත්‌තුකම්‍යතා කුසලො ධම්‌මච්‌ඡන්‌දො – අයං වුච්‌චති ‘‘ඡන්‌දො’’. ඉමං ඡන්‌දං ජනෙති සඤ්‌ජනෙති උට්‌ඨපෙති සමුට්‌ඨපෙති නිබ්‌බත්‌තෙති අභිනිබ්‌බත්‌තෙති. තෙන වුච්‌චති ‘‘ඡන්‌දං ජනෙතී’’ති.
410. Chandaṃ janetīti. Tattha katamo chando? Yo chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando – ayaṃ vuccati ‘‘chando’’. Imaṃ chandaṃ janeti sañjaneti uṭṭhapeti samuṭṭhapeti nibbatteti abhinibbatteti. Tena vuccati ‘‘chandaṃ janetī’’ti.
411. වායමතීති. තත්‌ථ කතමො වායාමො? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො මග්‌ගඞ්‌ගං මග්‌ගපරියාපන්‌නං – අයං වුච්‌චති ‘‘වායාමො’’. ඉමිනා වායාමෙන උපෙතො හොති සමුපෙතො උපාගතො සමුපාගතො උපපන්‌නො සම්‌පන්‌නො සමන්‌නාගතො. තෙන වුච්‌චති ‘‘වායමතී’’ති.
411. Vāyamatīti. Tattha katamo vāyāmo? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘vāyāmo’’. Iminā vāyāmena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘vāyamatī’’ti.
412. වීරියං ආරභතීති. තත්‌ථ කතමං වීරියං? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො මග්‌ගඞ්‌ගං මග්‌ගපරියාපන්‌නං – ඉදං වුච්‌චති ‘‘වීරියං’’. ඉමං වීරියං ආරභති සමාරභති ආසෙවති භාවෙති බහුලීකරොති. තෙන වුච්‌චති ‘‘වීරියං ආරභතී’’ති.
412. Vīriyaṃ ārabhatīti. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’. Imaṃ vīriyaṃ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘vīriyaṃ ārabhatī’’ti.
413. චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාතීති. තත්‌ථ කතමං චිත්‌තං? යං චිත්‌තං මනො මානසං…පෙ.… තජ්‌ජාමනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – ඉදං වුච්‌චති ‘‘චිත්‌තං’’. ඉමං චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති සම්‌පග්‌ගණ්‌හාති උපත්‌ථම්‌භෙති පච්‌චුපත්‌ථම්‌භෙති. තෙන වුච්‌චති ‘‘චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාතී’’ති.
413. Cittaṃ paggaṇhātīti. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Imaṃ cittaṃ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti. Tena vuccati ‘‘cittaṃ paggaṇhātī’’ti.
414. පදහතීති. තත්‌ථ කතමං සම්‌මප්‌පධානං? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො මග්‌ගඞ්‌ගං මග්‌ගපරියාපන්‌නං – ඉදං වුච්‌චති ‘‘සම්‌මප්‌පධානං’’. අවසෙසා ධම්‌මා සම්‌මප්‌පධානසම්‌පයුත්‌තා.
414. Padahatīti. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
415. කථඤ්‌ච භික්‌ඛු උප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති? ඉධ භික්‌ඛු යස්‌මිං සමයෙ ලොකුත්‌තරං ඣානං භාවෙති නිය්‍යානිකං අපචයගාමිං දිට්‌ඨිගතානං පහානාය පඨමාය භූමියා පත්‌තියා විවිච්‌චෙව කාමෙහි…පෙ.… පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති දුක්‌ඛපටිපදං දන්‌ධාභිඤ්‌ඤං, තස්‌මිං සමයෙ උප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති.
415. Kathañca bhikkhu uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
416. ඡන්‌දං ජනෙතීති…පෙ.… වායමතීති…පෙ.… වීරියං ආරභතීති…පෙ.… චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාතීති…පෙ.… පදහතීති. තත්‌ථ කතමං සම්‌මප්‌පධානං? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො මග්‌ගඞ්‌ගං මග්‌ගපරියාපන්‌නං – ඉදං වුච්‌චති ‘‘සම්‌මප්‌පධානං’’. අවසෙසා ධම්‌මා සම්‌මප්‌පධානසම්‌පයුත්‌තා.
416. Chandaṃ janetīti…pe… vāyamatīti…pe… vīriyaṃ ārabhatīti…pe… cittaṃ paggaṇhātīti…pe… padahatīti. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
417. කථඤ්‌ච භික්‌ඛු අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති? ඉධ භික්‌ඛු යස්‌මිං සමයෙ ලොකුත්‌තරං ඣානං භාවෙති නිය්‍යානිකං අපචයගාමිං දිට්‌ඨිගතානං පහානාය පඨමාය භූමියා පත්‌තියා විවිච්‌චෙව කාමෙහි…පෙ.… පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති දුක්‌ඛපටිපදං දන්‌ධාභිඤ්‌ඤං, තස්‌මිං සමයෙ අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති.
417. Kathañca bhikkhu anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
418. ඡන්‌දං ජනෙතීති…පෙ.… වායමතීති…පෙ.… වීරියං ආරභතීති…පෙ.… චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාතීති…පෙ.… පදහතීති. තත්‌ථ කතමං සම්‌මප්‌පධානං? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො …පෙ.… සම්‌මාවායාමො වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො මග්‌ගඞ්‌ගං මග්‌ගපරියාපන්‌නං – ඉදං වුච්‌චති ‘‘සම්‌මප්‌පධානං’’. අවසෙසා ධම්‌මා සම්‌මප්‌පධානසම්‌පයුත්‌තා.
418. Chandaṃ janetīti…pe… vāyamatīti…pe… vīriyaṃ ārabhatīti…pe… cittaṃ paggaṇhātīti…pe… padahatīti. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho …pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
419. කථඤ්‌ච භික්‌ඛු උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා අසම්‌මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති? ඉධ භික්‌ඛු යස්‌මිං සමයෙ ලොකුත්‌තරං ඣානං භාවෙති නිය්‍යානිකං අපචයගාමිං දිට්‌ඨිගතානං පහානාය පඨමාය භූමියා පත්‌තියා විවිච්‌චෙව කාමෙහි…පෙ.… පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති දුක්‌ඛපටිපදං දන්‌ධාභිඤ්‌ඤං, තස්‌මිං සමයෙ උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා අසම්‌මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති.
419. Kathañca bhikkhu uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
420. ඨිතියාති . යා ඨිති සො අසම්‌මොසො, යො අසම්‌මොසො සො භිය්‍යොභාවො, යො භිය්‍යොභාවො තං වෙපුල්‌ලං, යං වෙපුල්‌ලං සා භාවනා, යා භාවනා සා පාරිපූරී.
420. Ṭhitiyāti . Yā ṭhiti so asammoso, yo asammoso so bhiyyobhāvo, yo bhiyyobhāvo taṃ vepullaṃ, yaṃ vepullaṃ sā bhāvanā, yā bhāvanā sā pāripūrī.
421. ඡන්‌දං ජනෙතීති. තත්‌ථ කතමො ඡන්‌දො? යො ඡන්‌දො ඡන්‌දිකතා කත්‌තුකම්‍යතා කුසලො ධම්‌මච්‌ඡන්‌දො – අයං වුච්‌චති ‘‘ඡන්‌දො’’. ඉමං ඡන්‌දං ජනෙති සඤ්‌ජනෙති උට්‌ඨපෙති සමුට්‌ඨපෙති නිබ්‌බත්‌තෙති අභිනිබ්‌බත්‌තෙති. තෙන වුච්‌චති ‘‘ඡන්‌දං ජනෙතී’’ති.
421. Chandaṃ janetīti. Tattha katamo chando? Yo chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando – ayaṃ vuccati ‘‘chando’’. Imaṃ chandaṃ janeti sañjaneti uṭṭhapeti samuṭṭhapeti nibbatteti abhinibbatteti. Tena vuccati ‘‘chandaṃ janetī’’ti.
422. වායමතීති. තත්‌ථ කතමො වායාමො? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො මග්‌ගඞ්‌ගං මග්‌ගපරියාපන්‌නං – අයං වුච්‌චති ‘‘වායාමො’’. ඉමිනා වායාමෙන උපෙතො හොති…පෙ.… සමන්‌නාගතො. තෙන වුච්‌චති ‘‘වායමතී’’ති.
422. Vāyamatīti. Tattha katamo vāyāmo? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘vāyāmo’’. Iminā vāyāmena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘vāyamatī’’ti.
423. වීරියං ආරභතීති. තත්‌ථ කතමං වීරියං? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො මග්‌ගඞ්‌ගං මග්‌ගපරියාපන්‌නං – ඉදං වුච්‌චති ‘‘වීරියං’’. ඉමං වීරියං ආරභති සමාරභති ආසෙවති භාවෙති බහුලීකරොති. තෙන වුච්‌චති ‘‘වීරියං ආරභතී’’ති.
423. Vīriyaṃ ārabhatīti. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’. Imaṃ vīriyaṃ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘vīriyaṃ ārabhatī’’ti.
424. චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාතීති. තත්‌ථ කතමං චිත්‌තං? යං චිත්‌තං මනො මානසං…පෙ.… තජ්‌ජාමනොවිඤ්‌ඤාණධාතු – ඉදං වුච්‌චති ‘‘චිත්‌තං’’. ඉමං චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති සම්‌පග්‌ගණ්‌හාති උපත්‌ථම්‌භෙති පච්‌චුපත්‌ථම්‌භෙති. තෙන වුච්‌චති ‘‘චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාතී’’ති.
424. Cittaṃ paggaṇhātīti. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Imaṃ cittaṃ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti. Tena vuccati ‘‘cittaṃ paggaṇhātī’’ti.
425. පදහතීති. තත්‌ථ කතමං සම්‌මප්‌පධානං? යො චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො මග්‌ගඞ්‌ගං මග්‌ගපරියාපන්‌නං – ඉදං වුච්‌චති ‘‘සම්‌මප්‌පධානං’’. අවසෙසා ධම්‌මා සම්‌මප්‌පධානසම්‌පයුත්‌තා.
425. Padahatīti. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
426. තත්‌ථ කතමං සම්‌මප්‌පධානං? ඉධ භික්‌ඛු යස්‌මිං සමයෙ ලොකුත්‌තරං ඣානං භාවෙති නිය්‍යානිකං අපචයගාමිං දිට්‌ඨිගතානං පහානාය පඨමාය භූමියා පත්‌තියා විවිච්‌චෙව කාමෙහි…පෙ.… පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති දුක්‌ඛපටිපදං දන්‌ධාභිඤ්‌ඤං, යො තස්‌මිං සමයෙ චෙතසිකො වීරියාරම්‌භො…පෙ.… සම්‌මාවායාමො වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො මග්‌ගඞ්‌ගං මග්‌ගපරියාපන්‌නං – ඉදං වුච්‌චති ‘‘සම්‌මප්‌පධානං’’. අවසෙසා ධම්‌මා සම්‌මප්‌පධානසම්‌පයුත්‌තා.
426. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, yo tasmiṃ samaye cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
අභිධම්‌මභාජනීයං.
Abhidhammabhājanīyaṃ.
3. පඤ්‌හාපුච්‌ඡකං
3. Pañhāpucchakaṃ
427. චත්‌තාරො සම්‌මප්‌පධානා – ඉධ භික්‌ඛු අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති, උප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය…පෙ.… අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය…පෙ.… උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා අසම්‌මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්‌දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්‌තං පග්‌ගණ්‌හාති පදහති.
427. Cattāro sammappadhānā – idha bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
428. චතුන්‌නං සම්‌මප්‌පධානානං කති කුසලා, කති අකුසලා, කති අබ්‍යාකතා…පෙ.… කති සරණා, කති අරණා?
428. Catunnaṃ sammappadhānānaṃ kati kusalā, kati akusalā, kati abyākatā…pe… kati saraṇā, kati araṇā?
1. තිකං
1. Tikaṃ
429. කුසලායෙව . සියා සුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා, සියා අදුක්‌ඛමසුඛාය වෙදනාය සම්‌පයුත්‌තා. විපාකධම්‌මධම්‌මා . අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියා. අසංකිලිට්‌ඨඅසංකිලෙසිකා. සියා සවිතක්‌කසවිචාරා, සියා අවිතක්‌කවිචාරමත්‌තා, සියා අවිතක්‌කඅවිචාරා. සියා පීතිසහගතා, සියා සුඛසහගතා, සියා උපෙක්‌ඛාසහගතා. නෙව දස්‌සනෙන න භාවනාය පහාතබ්‌බා. නෙව දස්‌සනෙන න භාවනාය පහාතබ්‌බහෙතුකා. අපචයගාමිනො. සෙක්‌ඛා. අප්‌පමාණා. අප්‌පමාණාරම්‌මණා. පණීතා. සම්‌මත්‌තනියතා. න මග්‌ගාරම්‌මණා. මග්‌ගහෙතුකා. සියා මග්‌ගාධිපතිනො, සියා න වත්‌තබ්‌බා මග්‌ගාධිපතිනොති. සියා උප්‌පන්‌නා, සියා අනුප්‌පන්‌නා, න වත්‌තබ්‌බා උප්‌පාදිනොති. සියා අතීතා, සියා අනාගතා, සියා පච්‌චුප්‌පන්‌නා. න වත්‌තබ්‌බා අතීතාරම්‌මණාතිපි, අනාගතාරම්‌මණාතිපි, පච්‌චුප්‌පන්‌නාරම්‌මණාතිපි. සියා අජ්‌ඣත්‌තා, සියා බහිද්‌ධා, සියා අජ්‌ඣත්‌තබහිද්‌ධා. බහිද්‌ධාරම්‌මණා. අනිදස්‌සනඅප්‌පටිඝා.
429. Kusalāyeva . Siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. Vipākadhammadhammā . Anupādinnaanupādāniyā. Asaṃkiliṭṭhaasaṃkilesikā. Siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā. Siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. Apacayagāmino. Sekkhā. Appamāṇā. Appamāṇārammaṇā. Paṇītā. Sammattaniyatā. Na maggārammaṇā. Maggahetukā. Siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggādhipatinoti. Siyā uppannā, siyā anuppannā, na vattabbā uppādinoti. Siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā. Na vattabbā atītārammaṇātipi, anāgatārammaṇātipi, paccuppannārammaṇātipi. Siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā. Bahiddhārammaṇā. Anidassanaappaṭighā.
2. දුකං
2. Dukaṃ
430. න හෙතූ. සහෙතුකා. හෙතුසම්‌පයුත්‌තා. න වත්‌තබ්‌බා හෙතූ චෙව සහෙතුකා චාති, සහෙතුකා චෙව න ච හෙතූ. න වත්‌තබ්‌බා හෙතූ චෙව හෙතුසම්‌පයුත්‌තා චාති, හෙතුසම්‌පයුත්‌තා චෙව න ච හෙතූ. න හෙතූ සහෙතුකා. සප්‌පච්‌චයා. සඞ්‌ඛතා. අනිදස්‌සනා. අප්‌පටිඝා. අරූපා . ලොකුත්‌තරා. කෙනචි විඤ්‌ඤෙය්‍යා, කෙනචි න විඤ්‌ඤෙය්‍යා. නො ආසවා. අනාසවා. ආසවවිප්‌පයුත්‌තා. න වත්‌තබ්‌බා ආසවා චෙව සාසවා චාතිපි, සාසවා චෙව නො ච ආසවාතිපි. න වත්‌තබ්‌බා ආසවා චෙව ආසවසම්‌පයුත්‌තා චාතිපි, ආසවසම්‌පයුත්‌තා චෙව නො ච ආසවාතිපි. ආසවවිප්‌පයුත්‌තා. අනාසවා. නො සංයොජනා…පෙ.… නො ගන්‌ථා…පෙ.… නො ඔඝා…පෙ.… නො යොගා…පෙ.… නො නීවරණා…පෙ.… නො පරාමාසා…පෙ.… සාරම්‌මණා. නො චිත්‌තා. චෙතසිකා. චිත්‌තසම්‌පයුත්‌තා. චිත්‌තසංසට්‌ඨා. චිත්‌තසමුට්‌ඨානා. චිත්‌තසහභුනො. චිත්‌තානුපරිවත්‌තිනො. චිත්‌තසංසට්‌ඨසමුට්‌ඨානා. චිත්‌තසංසට්‌ඨසමුට්‌ඨානසහභුනො. චිත්‌තසංසට්‌ඨසමුට්‌ඨානානුපරිවත්‌තිනො. බාහිරා. නො උපාදා. අනුපාදින්‌නා. නො උපාදානා…පෙ.… නො කිලෙසා…පෙ.… න දස්‌සනෙන පහාතබ්‌බා. න භාවනාය පහාතබ්‌බා. න දස්‌සනෙන පහාතබ්‌බහෙතුකා. න භාවනාය පහාතබ්‌බහෙතුකා. සියා සවිතක්‌කා, සියා අවිතක්‌කා . සියා සවිචාරා, සියා අවිචාරා. සියා සප්‌පීතිකා, සියා අප්‌පීතිකා. සියා පීතිසහගතා, සියා න පීතිසහගතා. සියා සුඛසහගතා, සියා න සුඛසහගතා. සියා උපෙක්‌ඛාසහගතා, සියා න උපෙක්‌ඛාසහගතා. න කාමාවචරා. න රූපාවචරා. න අරූපාවචරා. අපරියාපන්‌නා. නිය්‍යානිකා. නියතා. අනුත්‌තරා. අරණාති.
430. Na hetū. Sahetukā. Hetusampayuttā. Na vattabbā hetū ceva sahetukā cāti, sahetukā ceva na ca hetū. Na vattabbā hetū ceva hetusampayuttā cāti, hetusampayuttā ceva na ca hetū. Na hetū sahetukā. Sappaccayā. Saṅkhatā. Anidassanā. Appaṭighā. Arūpā . Lokuttarā. Kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā. No āsavā. Anāsavā. Āsavavippayuttā. Na vattabbā āsavā ceva sāsavā cātipi, sāsavā ceva no ca āsavātipi. Na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttā cātipi, āsavasampayuttā ceva no ca āsavātipi. Āsavavippayuttā. Anāsavā. No saṃyojanā…pe… no ganthā…pe… no oghā…pe… no yogā…pe… no nīvaraṇā…pe… no parāmāsā…pe… sārammaṇā. No cittā. Cetasikā. Cittasampayuttā. Cittasaṃsaṭṭhā. Cittasamuṭṭhānā. Cittasahabhuno. Cittānuparivattino. Cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā. Cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno. Cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino. Bāhirā. No upādā. Anupādinnā. No upādānā…pe… no kilesā…pe… na dassanena pahātabbā. Na bhāvanāya pahātabbā. Na dassanena pahātabbahetukā. Na bhāvanāya pahātabbahetukā. Siyā savitakkā, siyā avitakkā . Siyā savicārā, siyā avicārā. Siyā sappītikā, siyā appītikā. Siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā. Siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā. Siyā upekkhāsahagatā, siyā na upekkhāsahagatā. Na kāmāvacarā. Na rūpāvacarā. Na arūpāvacarā. Apariyāpannā. Niyyānikā. Niyatā. Anuttarā. Araṇāti.
පඤ්‌හාපුච්‌ඡකං.
Pañhāpucchakaṃ.
සම්‌මප්‌පධානවිභඞ්‌ගො නිට්‌ඨිතො.
Sammappadhānavibhaṅgo niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / අභිධම්‌මපිටක (අට්‌ඨකථා) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / සම්‌මොහවිනොදනී-අට්‌ඨකථා • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
1. සුත්‌තන්‌තභාජනීයවණ්‌ණනා • 1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
2. අභිධම්‌මභාජනීයවණ්‌ණනා • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
3. පඤ්‌හාපුච්‌ඡකවණ්‌ණනා • 3. Pañhāpucchakavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / විභඞ්‌ග-මූලටීකා • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / 8. සම්‌මප්‌පධානවිභඞ්‌ගො • 8. Sammappadhānavibhaṅgo
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / විභඞ්‌ග-අනුටීකා • Vibhaṅga-anuṭīkā / 8. සම්‌මප්‌පධානවිභඞ්‌ගො • 8. Sammappadhānavibhaṅgo
