| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിഭങ്ഗപാളി • Vibhaṅgapāḷi |
൮. സമ്മപ്പധാനവിഭങ്ഗോ
8. Sammappadhānavibhaṅgo
൧. സുത്തന്തഭാജനീയം
1. Suttantabhājanīyaṃ
൩൯൦. ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ – ഇധ ഭിക്ഖു അനുപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം അനുപ്പാദായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി, ഉപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി, അനുപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഉപ്പാദായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി, ഉപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഠിതിയാ അസമ്മോസായ ഭിയ്യോഭാവായ വേപുല്ലായ ഭാവനായ പാരിപൂരിയാ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി.
390. Cattāro sammappadhānā – idha bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
൩൯൧. കഥഞ്ച ഭിക്ഖു അനുപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം അനുപ്പാദായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി? തത്ഥ കതമേ അനുപ്പന്നാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ? തീണി അകുസലമൂലാനി – ലോഭോ, ദോസോ, മോഹോ. തദേകട്ഠാ ച കിലേസാ. തംസമ്പയുത്തോ വേദനാക്ഖന്ധോ, സഞ്ഞാക്ഖന്ധോ, സങ്ഖാരക്ഖന്ധോ, വിഞ്ഞാണക്ഖന്ധോ, തംസമുട്ഠാനം കായകമ്മം വചീകമ്മം മനോകമ്മം – ഇമേ വുച്ചന്തി ‘‘അനുപ്പന്നാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ’’. ഇതി ഇമേസം അനുപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം അനുപ്പാദായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി.
391. Kathañca bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Tattha katame anuppannā pāpakā akusalā dhammā? Tīṇi akusalamūlāni – lobho, doso, moho. Tadekaṭṭhā ca kilesā. Taṃsampayutto vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ – ime vuccanti ‘‘anuppannā pāpakā akusalā dhammā’’. Iti imesaṃ anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
൩൯൩. വായമതീതി. തത്ഥ കതമോ വായാമോ? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ – അയം വുച്ചതി ‘‘വായാമോ’’. ഇമിനാ വായാമേന ഉപേതോ ഹോതി സമുപേതോ ഉപാഗതോ സമുപാഗതോ ഉപപന്നോ സമ്പന്നോ സമന്നാഗതോ. തേന വുച്ചതി ‘‘വായമതീ’’തി.
393. Vāyamatīti. Tattha katamo vāyāmo? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – ayaṃ vuccati ‘‘vāyāmo’’. Iminā vāyāmena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘vāyamatī’’ti.
൩൯൪. വീരിയം ആരഭതീതി. തത്ഥ കതമം വീരിയം? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ – ഇദം വുച്ചതി ‘‘വീരിയം’’. ഇമം വീരിയം ആരഭതി സമാരഭതി ആസേവതി ഭാവേതി ബഹുലീകരോതി. തേന വുച്ചതി ‘‘വീരിയം ആരഭതീ’’തി.
394. Vīriyaṃ ārabhatīti. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’. Imaṃ vīriyaṃ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘vīriyaṃ ārabhatī’’ti.
൩൯൫. ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതീതി. തത്ഥ കതമം ചിത്തം? യം ചിത്തം മനോ മാനസം…പേ॰… തജ്ജാമനോവിഞ്ഞാണധാതു – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം’’. ഇമം ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി സമ്പഗ്ഗണ്ഹാതി ഉപത്ഥമ്ഭേതി പച്ചുപത്ഥമ്ഭേതി. തേന വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതീ’’തി.
395. Cittaṃ paggaṇhātīti. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Imaṃ cittaṃ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti. Tena vuccati ‘‘cittaṃ paggaṇhātī’’ti.
൩൯൬. പദഹതീതി. തത്ഥ കതമം പധാനം? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ – ഇദം വുച്ചതി ‘‘പധാനം’’. ഇമിനാ പധാനേന ഉപേതോ ഹോതി…പേ॰… സമന്നാഗതോ. തേന വുച്ചതി ‘‘പദഹതീ’’തി.
396. Padahatīti. Tattha katamaṃ padhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘padhānaṃ’’. Iminā padhānena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘padahatī’’ti.
൩൯൭. കഥഞ്ച ഭിക്ഖു ഉപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി? തത്ഥ കതമേ ഉപ്പന്നാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ? തീണി അകുസലമൂലാനി – ലോഭോ, ദോസോ, മോഹോ. തദേകട്ഠാ ച കിലേസാ. തംസമ്പയുത്തോ വേദനാക്ഖന്ധോ, സഞ്ഞാക്ഖന്ധോ, സങ്ഖാരക്ഖന്ധോ, വിഞ്ഞാണക്ഖന്ധോ, തംസമുട്ഠാനം കായകമ്മം വചീകമ്മം മനോകമ്മം – ഇമേ വുച്ചന്തി ‘‘ഉപ്പന്നാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ’’. ഇതി ഇമേസം ഉപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി.
397. Kathañca bhikkhu uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Tattha katame uppannā pāpakā akusalā dhammā? Tīṇi akusalamūlāni – lobho, doso, moho. Tadekaṭṭhā ca kilesā. Taṃsampayutto vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ – ime vuccanti ‘‘uppannā pāpakā akusalā dhammā’’. Iti imesaṃ uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
൩൯൮. ഛന്ദം ജനേതീതി. തത്ഥ കതമോ ഛന്ദോ? യോ ഛന്ദോ ഛന്ദികതാ കത്തുകമ്യതാ കുസലോ ധമ്മച്ഛന്ദോ – അയം വുച്ചതി ‘‘ഛന്ദോ’’. ഇമം ഛന്ദം ജനേതി സഞ്ജനേതി ഉട്ഠപേതി സമുട്ഠപേതി നിബ്ബത്തേതി അഭിനിബ്ബത്തേതി. തേന വുച്ചതി ‘‘ഛന്ദം ജനേതീ’’തി.
398. Chandaṃ janetīti. Tattha katamo chando? Yo chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando – ayaṃ vuccati ‘‘chando’’. Imaṃ chandaṃ janeti sañjaneti uṭṭhapeti samuṭṭhapeti nibbatteti abhinibbatteti. Tena vuccati ‘‘chandaṃ janetī’’ti.
൩൯൯. വായമതീതി. തത്ഥ കതമോ വായാമോ? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ – അയം വുച്ചതി ‘‘വായാമോ’’. ഇമിനാ വായാമേന ഉപേതോ ഹോതി…പേ॰… സമന്നാഗതോ. തേന വുച്ചതി ‘‘വായമതീ’’തി.
399. Vāyamatīti. Tattha katamo vāyāmo? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – ayaṃ vuccati ‘‘vāyāmo’’. Iminā vāyāmena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘vāyamatī’’ti.
൪൦൦. വീരിയം ആരഭതീതി. തത്ഥ കതമം വീരിയം? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ – ഇദം വുച്ചതി ‘‘വീരിയം’’. ഇമം വീരിയം ആരഭതി സമാരഭതി ആസേവതി ഭാവേതി ബഹുലീകരോതി. തേന വുച്ചതി ‘‘വീരിയം ആരഭതീ’’തി.
400. Vīriyaṃ ārabhatīti. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’. Imaṃ vīriyaṃ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘vīriyaṃ ārabhatī’’ti.
൪൦൧. ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതീതി. തത്ഥ കതമം ചിത്തം? യം ചിത്തം മനോ മാനസം…പേ॰… തജ്ജാമനോവിഞ്ഞാണധാതു – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം’’. ഇമം ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി സമ്പഗ്ഗണ്ഹാതി ഉപത്ഥമ്ഭേതി പച്ചുപത്ഥമ്ഭേതി. തേന വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതീ’’തി.
401. Cittaṃ paggaṇhātīti. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Imaṃ cittaṃ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti. Tena vuccati ‘‘cittaṃ paggaṇhātī’’ti.
൪൦൨. പദഹതീതി. തത്ഥ കതമം പധാനം? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ – ഇദം വുച്ചതി ‘‘പധാനം’’. ഇമിനാ പധാനേന ഉപേതോ ഹോതി…പേ॰… സമന്നാഗതോ. തേന വുച്ചതി ‘‘പദഹതീ’’തി.
402. Padahatīti. Tattha katamaṃ padhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘padhānaṃ’’. Iminā padhānena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘padahatī’’ti.
൪൦൩. കഥഞ്ച ഭിക്ഖു അനുപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഉപ്പാദായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി? തത്ഥ കതമേ അനുപ്പന്നാ കുസലാ ധമ്മാ? തീണി കുസലമൂലാനി – അലോഭോ, അദോസോ, അമോഹോ. തംസമ്പയുത്തോ വേദനാക്ഖന്ധോ, സഞ്ഞാക്ഖന്ധോ, സങ്ഖാരക്ഖന്ധോ, വിഞ്ഞാണക്ഖന്ധോ. തംസമുട്ഠാനം കായകമ്മം, വചീകമ്മം, മനോകമ്മം – ഇമേ വുച്ചന്തി ‘‘അനുപ്പന്നാ കുസലാ ധമ്മാ’’. ഇതി ഇമേസം അനുപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഉപ്പാദായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി.
403. Kathañca bhikkhu anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Tattha katame anuppannā kusalā dhammā? Tīṇi kusalamūlāni – alobho, adoso, amoho. Taṃsampayutto vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho. Taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, manokammaṃ – ime vuccanti ‘‘anuppannā kusalā dhammā’’. Iti imesaṃ anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
൪൦൪. ഛന്ദം ജനേതീതി…പേ॰… വായമതീതി…പേ॰… വീരിയം ആരഭതീതി…പേ॰… ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതീതി…പേ॰… പദഹതീതി. തത്ഥ കതമം പധാനം? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ …പേ॰… സമ്മാവായാമോ – ഇദം വുച്ചതി ‘‘പധാനം’’. ഇമിനാ പധാനേന ഉപേതോ ഹോതി…പേ॰… സമന്നാഗതോ. തേന വുച്ചതി ‘‘പദഹതീ’’തി.
404. Chandaṃ janetīti…pe… vāyamatīti…pe… vīriyaṃ ārabhatīti…pe… cittaṃ paggaṇhātīti…pe… padahatīti. Tattha katamaṃ padhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho …pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘padhānaṃ’’. Iminā padhānena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘padahatī’’ti.
൪൦൫. കഥഞ്ച ഭിക്ഖു ഉപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഠിതിയാ അസമ്മോസായ ഭിയ്യോഭാവായ വേപുല്ലായ ഭാവനായ പാരിപൂരിയാ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി? തത്ഥ കതമേ ഉപ്പന്നാ കുസലാ ധമ്മാ? തീണി കുസലമൂലാനി – അലോഭോ, അദോസോ, അമോഹോ. തംസമ്പയുത്തോ വേദനാക്ഖന്ധോ, സഞ്ഞാക്ഖന്ധോ, സങ്ഖാരക്ഖന്ധോ, വിഞ്ഞാണക്ഖന്ധോ , തംസമുട്ഠാനം കായകമ്മം വചീകമ്മം മനോകമ്മം – ഇമേ വുച്ചന്തി ‘‘ഉപ്പന്നാ കുസലാ ധമ്മാ’’. ഇതി ഇമേസം ഉപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഠിതിയാ അസമ്മോസായ ഭിയ്യോഭാവായ വേപുല്ലായ ഭാവനായ പാരിപൂരിയാ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി.
405. Kathañca bhikkhu uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Tattha katame uppannā kusalā dhammā? Tīṇi kusalamūlāni – alobho, adoso, amoho. Taṃsampayutto vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho , taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ – ime vuccanti ‘‘uppannā kusalā dhammā’’. Iti imesaṃ uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
൪൦൬. ഠിതിയാതി. യാ ഠിതി സോ അസമ്മോസോ, യോ അസമ്മോസോ സോ ഭിയ്യോഭാവോ , യോ ഭിയ്യോഭാവോ തം വേപുല്ലം, യം വേപുല്ലം സാ ഭാവനാ, യാ ഭാവനാ സാ പാരിപൂരീ.
406. Ṭhitiyāti. Yā ṭhiti so asammoso, yo asammoso so bhiyyobhāvo , yo bhiyyobhāvo taṃ vepullaṃ, yaṃ vepullaṃ sā bhāvanā, yā bhāvanā sā pāripūrī.
൪൦൭. ഛന്ദം ജനേതീതി…പേ॰… വായമതീതി…പേ॰… വീരിയം ആരഭതീതി…പേ॰… ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതീതി…പേ॰… പദഹതീതി. തത്ഥ കതമം പധാനം? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ – ഇദം വുച്ചതി ‘‘പധാനം’’. ഇമിനാ പധാനേന ഉപേതോ ഹോതി…പേ॰… സമന്നാഗതോ. തേന വുച്ചതി ‘‘പദഹതീ’’തി.
407. Chandaṃ janetīti…pe… vāyamatīti…pe… vīriyaṃ ārabhatīti…pe… cittaṃ paggaṇhātīti…pe… padahatīti. Tattha katamaṃ padhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo – idaṃ vuccati ‘‘padhānaṃ’’. Iminā padhānena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘padahatī’’ti.
സുത്തന്തഭാജനീയം.
Suttantabhājanīyaṃ.
൨. അഭിധമ്മഭാജനീയം
2. Abhidhammabhājanīyaṃ
൪൦൮. ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ – ഇധ ഭിക്ഖു അനുപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം അനുപ്പാദായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി, ഉപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി, അനുപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഉപ്പാദായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി, ഉപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഠിതിയാ അസമ്മോസായ ഭിയ്യോഭാവായ വേപുല്ലായ ഭാവനായ പാരിപൂരിയാ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി.
408. Cattāro sammappadhānā – idha bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
൪൦൯. കഥഞ്ച ഭിക്ഖു അനുപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം അനുപ്പാദായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ ലോകുത്തരം ഝാനം ഭാവേതി നിയ്യാനികം അപചയഗാമിം ദിട്ഠിഗതാനം പഹാനായ പഠമായ ഭൂമിയാ പത്തിയാ വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി ദുക്ഖപടിപദം ദന്ധാഭിഞ്ഞം, തസ്മിം സമയേ അനുപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം അനുപ്പാദായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി.
409. Kathañca bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
൪൧൦. ഛന്ദം ജനേതീതി. തത്ഥ കതമോ ഛന്ദോ? യോ ഛന്ദോ ഛന്ദികതാ കത്തുകമ്യതാ കുസലോ ധമ്മച്ഛന്ദോ – അയം വുച്ചതി ‘‘ഛന്ദോ’’. ഇമം ഛന്ദം ജനേതി സഞ്ജനേതി ഉട്ഠപേതി സമുട്ഠപേതി നിബ്ബത്തേതി അഭിനിബ്ബത്തേതി. തേന വുച്ചതി ‘‘ഛന്ദം ജനേതീ’’തി.
410. Chandaṃ janetīti. Tattha katamo chando? Yo chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando – ayaṃ vuccati ‘‘chando’’. Imaṃ chandaṃ janeti sañjaneti uṭṭhapeti samuṭṭhapeti nibbatteti abhinibbatteti. Tena vuccati ‘‘chandaṃ janetī’’ti.
൪൧൧. വായമതീതി. തത്ഥ കതമോ വായാമോ? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ വീരിയസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ മഗ്ഗങ്ഗം മഗ്ഗപരിയാപന്നം – അയം വുച്ചതി ‘‘വായാമോ’’. ഇമിനാ വായാമേന ഉപേതോ ഹോതി സമുപേതോ ഉപാഗതോ സമുപാഗതോ ഉപപന്നോ സമ്പന്നോ സമന്നാഗതോ. തേന വുച്ചതി ‘‘വായമതീ’’തി.
411. Vāyamatīti. Tattha katamo vāyāmo? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘vāyāmo’’. Iminā vāyāmena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘vāyamatī’’ti.
൪൧൨. വീരിയം ആരഭതീതി. തത്ഥ കതമം വീരിയം? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ വീരിയസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ മഗ്ഗങ്ഗം മഗ്ഗപരിയാപന്നം – ഇദം വുച്ചതി ‘‘വീരിയം’’. ഇമം വീരിയം ആരഭതി സമാരഭതി ആസേവതി ഭാവേതി ബഹുലീകരോതി. തേന വുച്ചതി ‘‘വീരിയം ആരഭതീ’’തി.
412. Vīriyaṃ ārabhatīti. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’. Imaṃ vīriyaṃ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘vīriyaṃ ārabhatī’’ti.
൪൧൩. ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതീതി. തത്ഥ കതമം ചിത്തം? യം ചിത്തം മനോ മാനസം…പേ॰… തജ്ജാമനോവിഞ്ഞാണധാതു – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം’’. ഇമം ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി സമ്പഗ്ഗണ്ഹാതി ഉപത്ഥമ്ഭേതി പച്ചുപത്ഥമ്ഭേതി. തേന വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതീ’’തി.
413. Cittaṃ paggaṇhātīti. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Imaṃ cittaṃ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti. Tena vuccati ‘‘cittaṃ paggaṇhātī’’ti.
൪൧൪. പദഹതീതി. തത്ഥ കതമം സമ്മപ്പധാനം? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ വീരിയസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ മഗ്ഗങ്ഗം മഗ്ഗപരിയാപന്നം – ഇദം വുച്ചതി ‘‘സമ്മപ്പധാനം’’. അവസേസാ ധമ്മാ സമ്മപ്പധാനസമ്പയുത്താ.
414. Padahatīti. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
൪൧൫. കഥഞ്ച ഭിക്ഖു ഉപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ ലോകുത്തരം ഝാനം ഭാവേതി നിയ്യാനികം അപചയഗാമിം ദിട്ഠിഗതാനം പഹാനായ പഠമായ ഭൂമിയാ പത്തിയാ വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി ദുക്ഖപടിപദം ദന്ധാഭിഞ്ഞം, തസ്മിം സമയേ ഉപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി.
415. Kathañca bhikkhu uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
൪൧൬. ഛന്ദം ജനേതീതി…പേ॰… വായമതീതി…പേ॰… വീരിയം ആരഭതീതി…പേ॰… ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതീതി…പേ॰… പദഹതീതി. തത്ഥ കതമം സമ്മപ്പധാനം? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ വീരിയസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ മഗ്ഗങ്ഗം മഗ്ഗപരിയാപന്നം – ഇദം വുച്ചതി ‘‘സമ്മപ്പധാനം’’. അവസേസാ ധമ്മാ സമ്മപ്പധാനസമ്പയുത്താ.
416. Chandaṃ janetīti…pe… vāyamatīti…pe… vīriyaṃ ārabhatīti…pe… cittaṃ paggaṇhātīti…pe… padahatīti. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
൪൧൭. കഥഞ്ച ഭിക്ഖു അനുപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഉപ്പാദായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ ലോകുത്തരം ഝാനം ഭാവേതി നിയ്യാനികം അപചയഗാമിം ദിട്ഠിഗതാനം പഹാനായ പഠമായ ഭൂമിയാ പത്തിയാ വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി ദുക്ഖപടിപദം ദന്ധാഭിഞ്ഞം, തസ്മിം സമയേ അനുപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഉപ്പാദായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി.
417. Kathañca bhikkhu anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
൪൧൮. ഛന്ദം ജനേതീതി…പേ॰… വായമതീതി…പേ॰… വീരിയം ആരഭതീതി…പേ॰… ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതീതി…പേ॰… പദഹതീതി. തത്ഥ കതമം സമ്മപ്പധാനം? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ …പേ॰… സമ്മാവായാമോ വീരിയസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ മഗ്ഗങ്ഗം മഗ്ഗപരിയാപന്നം – ഇദം വുച്ചതി ‘‘സമ്മപ്പധാനം’’. അവസേസാ ധമ്മാ സമ്മപ്പധാനസമ്പയുത്താ.
418. Chandaṃ janetīti…pe… vāyamatīti…pe… vīriyaṃ ārabhatīti…pe… cittaṃ paggaṇhātīti…pe… padahatīti. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho …pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
൪൧൯. കഥഞ്ച ഭിക്ഖു ഉപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഠിതിയാ അസമ്മോസായ ഭിയ്യോഭാവായ വേപുല്ലായ ഭാവനായ പാരിപൂരിയാ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ ലോകുത്തരം ഝാനം ഭാവേതി നിയ്യാനികം അപചയഗാമിം ദിട്ഠിഗതാനം പഹാനായ പഠമായ ഭൂമിയാ പത്തിയാ വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി ദുക്ഖപടിപദം ദന്ധാഭിഞ്ഞം, തസ്മിം സമയേ ഉപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഠിതിയാ അസമ്മോസായ ഭിയ്യോഭാവായ വേപുല്ലായ ഭാവനായ പാരിപൂരിയാ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി.
419. Kathañca bhikkhu uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
൪൨൦. ഠിതിയാതി . യാ ഠിതി സോ അസമ്മോസോ, യോ അസമ്മോസോ സോ ഭിയ്യോഭാവോ, യോ ഭിയ്യോഭാവോ തം വേപുല്ലം, യം വേപുല്ലം സാ ഭാവനാ, യാ ഭാവനാ സാ പാരിപൂരീ.
420. Ṭhitiyāti . Yā ṭhiti so asammoso, yo asammoso so bhiyyobhāvo, yo bhiyyobhāvo taṃ vepullaṃ, yaṃ vepullaṃ sā bhāvanā, yā bhāvanā sā pāripūrī.
൪൨൧. ഛന്ദം ജനേതീതി. തത്ഥ കതമോ ഛന്ദോ? യോ ഛന്ദോ ഛന്ദികതാ കത്തുകമ്യതാ കുസലോ ധമ്മച്ഛന്ദോ – അയം വുച്ചതി ‘‘ഛന്ദോ’’. ഇമം ഛന്ദം ജനേതി സഞ്ജനേതി ഉട്ഠപേതി സമുട്ഠപേതി നിബ്ബത്തേതി അഭിനിബ്ബത്തേതി. തേന വുച്ചതി ‘‘ഛന്ദം ജനേതീ’’തി.
421. Chandaṃ janetīti. Tattha katamo chando? Yo chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando – ayaṃ vuccati ‘‘chando’’. Imaṃ chandaṃ janeti sañjaneti uṭṭhapeti samuṭṭhapeti nibbatteti abhinibbatteti. Tena vuccati ‘‘chandaṃ janetī’’ti.
൪൨൨. വായമതീതി. തത്ഥ കതമോ വായാമോ? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ വീരിയസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ മഗ്ഗങ്ഗം മഗ്ഗപരിയാപന്നം – അയം വുച്ചതി ‘‘വായാമോ’’. ഇമിനാ വായാമേന ഉപേതോ ഹോതി…പേ॰… സമന്നാഗതോ. തേന വുച്ചതി ‘‘വായമതീ’’തി.
422. Vāyamatīti. Tattha katamo vāyāmo? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘vāyāmo’’. Iminā vāyāmena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘vāyamatī’’ti.
൪൨൩. വീരിയം ആരഭതീതി. തത്ഥ കതമം വീരിയം? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ വീരിയസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ മഗ്ഗങ്ഗം മഗ്ഗപരിയാപന്നം – ഇദം വുച്ചതി ‘‘വീരിയം’’. ഇമം വീരിയം ആരഭതി സമാരഭതി ആസേവതി ഭാവേതി ബഹുലീകരോതി. തേന വുച്ചതി ‘‘വീരിയം ആരഭതീ’’തി.
423. Vīriyaṃ ārabhatīti. Tattha katamaṃ vīriyaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘vīriyaṃ’’. Imaṃ vīriyaṃ ārabhati samārabhati āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘vīriyaṃ ārabhatī’’ti.
൪൨൪. ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതീതി. തത്ഥ കതമം ചിത്തം? യം ചിത്തം മനോ മാനസം…പേ॰… തജ്ജാമനോവിഞ്ഞാണധാതു – ഇദം വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം’’. ഇമം ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി സമ്പഗ്ഗണ്ഹാതി ഉപത്ഥമ്ഭേതി പച്ചുപത്ഥമ്ഭേതി. തേന വുച്ചതി ‘‘ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതീ’’തി.
424. Cittaṃ paggaṇhātīti. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Imaṃ cittaṃ paggaṇhāti sampaggaṇhāti upatthambheti paccupatthambheti. Tena vuccati ‘‘cittaṃ paggaṇhātī’’ti.
൪൨൫. പദഹതീതി. തത്ഥ കതമം സമ്മപ്പധാനം? യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ വീരിയസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ മഗ്ഗങ്ഗം മഗ്ഗപരിയാപന്നം – ഇദം വുച്ചതി ‘‘സമ്മപ്പധാനം’’. അവസേസാ ധമ്മാ സമ്മപ്പധാനസമ്പയുത്താ.
425. Padahatīti. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
൪൨൬. തത്ഥ കതമം സമ്മപ്പധാനം? ഇധ ഭിക്ഖു യസ്മിം സമയേ ലോകുത്തരം ഝാനം ഭാവേതി നിയ്യാനികം അപചയഗാമിം ദിട്ഠിഗതാനം പഹാനായ പഠമായ ഭൂമിയാ പത്തിയാ വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി ദുക്ഖപടിപദം ദന്ധാഭിഞ്ഞം, യോ തസ്മിം സമയേ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ…പേ॰… സമ്മാവായാമോ വീരിയസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ മഗ്ഗങ്ഗം മഗ്ഗപരിയാപന്നം – ഇദം വുച്ചതി ‘‘സമ്മപ്പധാനം’’. അവസേസാ ധമ്മാ സമ്മപ്പധാനസമ്പയുത്താ.
426. Tattha katamaṃ sammappadhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, yo tasmiṃ samaye cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo vīriyasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – idaṃ vuccati ‘‘sammappadhānaṃ’’. Avasesā dhammā sammappadhānasampayuttā.
അഭിധമ്മഭാജനീയം.
Abhidhammabhājanīyaṃ.
൩. പഞ്ഹാപുച്ഛകം
3. Pañhāpucchakaṃ
൪൨൭. ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ – ഇധ ഭിക്ഖു അനുപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം അനുപ്പാദായ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി, ഉപ്പന്നാനം പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ…പേ॰… അനുപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഉപ്പാദായ…പേ॰… ഉപ്പന്നാനം കുസലാനം ധമ്മാനം ഠിതിയാ അസമ്മോസായ ഭിയ്യോഭാവായ വേപുല്ലായ ഭാവനായ പാരിപൂരിയാ ഛന്ദം ജനേതി വായമതി വീരിയം ആരഭതി ചിത്തം പഗ്ഗണ്ഹാതി പദഹതി.
427. Cattāro sammappadhānā – idha bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
൪൨൮. ചതുന്നം സമ്മപ്പധാനാനം കതി കുസലാ, കതി അകുസലാ, കതി അബ്യാകതാ…പേ॰… കതി സരണാ, കതി അരണാ?
428. Catunnaṃ sammappadhānānaṃ kati kusalā, kati akusalā, kati abyākatā…pe… kati saraṇā, kati araṇā?
൧. തികം
1. Tikaṃ
൪൨൯. കുസലായേവ . സിയാ സുഖായ വേദനായ സമ്പയുത്താ, സിയാ അദുക്ഖമസുഖായ വേദനായ സമ്പയുത്താ. വിപാകധമ്മധമ്മാ . അനുപാദിന്നഅനുപാദാനിയാ. അസംകിലിട്ഠഅസംകിലേസികാ. സിയാ സവിതക്കസവിചാരാ, സിയാ അവിതക്കവിചാരമത്താ, സിയാ അവിതക്കഅവിചാരാ. സിയാ പീതിസഹഗതാ, സിയാ സുഖസഹഗതാ, സിയാ ഉപേക്ഖാസഹഗതാ. നേവ ദസ്സനേന ന ഭാവനായ പഹാതബ്ബാ. നേവ ദസ്സനേന ന ഭാവനായ പഹാതബ്ബഹേതുകാ. അപചയഗാമിനോ. സേക്ഖാ. അപ്പമാണാ. അപ്പമാണാരമ്മണാ. പണീതാ. സമ്മത്തനിയതാ. ന മഗ്ഗാരമ്മണാ. മഗ്ഗഹേതുകാ. സിയാ മഗ്ഗാധിപതിനോ, സിയാ ന വത്തബ്ബാ മഗ്ഗാധിപതിനോതി. സിയാ ഉപ്പന്നാ, സിയാ അനുപ്പന്നാ, ന വത്തബ്ബാ ഉപ്പാദിനോതി. സിയാ അതീതാ, സിയാ അനാഗതാ, സിയാ പച്ചുപ്പന്നാ. ന വത്തബ്ബാ അതീതാരമ്മണാതിപി, അനാഗതാരമ്മണാതിപി, പച്ചുപ്പന്നാരമ്മണാതിപി. സിയാ അജ്ഝത്താ, സിയാ ബഹിദ്ധാ, സിയാ അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ. ബഹിദ്ധാരമ്മണാ. അനിദസ്സനഅപ്പടിഘാ.
429. Kusalāyeva . Siyā sukhāya vedanāya sampayuttā, siyā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttā. Vipākadhammadhammā . Anupādinnaanupādāniyā. Asaṃkiliṭṭhaasaṃkilesikā. Siyā savitakkasavicārā, siyā avitakkavicāramattā, siyā avitakkaavicārā. Siyā pītisahagatā, siyā sukhasahagatā, siyā upekkhāsahagatā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. Apacayagāmino. Sekkhā. Appamāṇā. Appamāṇārammaṇā. Paṇītā. Sammattaniyatā. Na maggārammaṇā. Maggahetukā. Siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggādhipatinoti. Siyā uppannā, siyā anuppannā, na vattabbā uppādinoti. Siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā. Na vattabbā atītārammaṇātipi, anāgatārammaṇātipi, paccuppannārammaṇātipi. Siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā. Bahiddhārammaṇā. Anidassanaappaṭighā.
൨. ദുകം
2. Dukaṃ
൪൩൦. ന ഹേതൂ. സഹേതുകാ. ഹേതുസമ്പയുത്താ. ന വത്തബ്ബാ ഹേതൂ ചേവ സഹേതുകാ ചാതി, സഹേതുകാ ചേവ ന ച ഹേതൂ. ന വത്തബ്ബാ ഹേതൂ ചേവ ഹേതുസമ്പയുത്താ ചാതി, ഹേതുസമ്പയുത്താ ചേവ ന ച ഹേതൂ. ന ഹേതൂ സഹേതുകാ. സപ്പച്ചയാ. സങ്ഖതാ. അനിദസ്സനാ. അപ്പടിഘാ. അരൂപാ . ലോകുത്തരാ. കേനചി വിഞ്ഞേയ്യാ, കേനചി ന വിഞ്ഞേയ്യാ. നോ ആസവാ. അനാസവാ. ആസവവിപ്പയുത്താ. ന വത്തബ്ബാ ആസവാ ചേവ സാസവാ ചാതിപി, സാസവാ ചേവ നോ ച ആസവാതിപി. ന വത്തബ്ബാ ആസവാ ചേവ ആസവസമ്പയുത്താ ചാതിപി, ആസവസമ്പയുത്താ ചേവ നോ ച ആസവാതിപി. ആസവവിപ്പയുത്താ. അനാസവാ. നോ സംയോജനാ…പേ॰… നോ ഗന്ഥാ…പേ॰… നോ ഓഘാ…പേ॰… നോ യോഗാ…പേ॰… നോ നീവരണാ…പേ॰… നോ പരാമാസാ…പേ॰… സാരമ്മണാ. നോ ചിത്താ. ചേതസികാ. ചിത്തസമ്പയുത്താ. ചിത്തസംസട്ഠാ. ചിത്തസമുട്ഠാനാ. ചിത്തസഹഭുനോ. ചിത്താനുപരിവത്തിനോ. ചിത്തസംസട്ഠസമുട്ഠാനാ. ചിത്തസംസട്ഠസമുട്ഠാനസഹഭുനോ. ചിത്തസംസട്ഠസമുട്ഠാനാനുപരിവത്തിനോ. ബാഹിരാ. നോ ഉപാദാ. അനുപാദിന്നാ. നോ ഉപാദാനാ…പേ॰… നോ കിലേസാ…പേ॰… ന ദസ്സനേന പഹാതബ്ബാ. ന ഭാവനായ പഹാതബ്ബാ. ന ദസ്സനേന പഹാതബ്ബഹേതുകാ. ന ഭാവനായ പഹാതബ്ബഹേതുകാ. സിയാ സവിതക്കാ, സിയാ അവിതക്കാ . സിയാ സവിചാരാ, സിയാ അവിചാരാ. സിയാ സപ്പീതികാ, സിയാ അപ്പീതികാ. സിയാ പീതിസഹഗതാ, സിയാ ന പീതിസഹഗതാ. സിയാ സുഖസഹഗതാ, സിയാ ന സുഖസഹഗതാ. സിയാ ഉപേക്ഖാസഹഗതാ, സിയാ ന ഉപേക്ഖാസഹഗതാ. ന കാമാവചരാ. ന രൂപാവചരാ. ന അരൂപാവചരാ. അപരിയാപന്നാ. നിയ്യാനികാ. നിയതാ. അനുത്തരാ. അരണാതി.
430. Na hetū. Sahetukā. Hetusampayuttā. Na vattabbā hetū ceva sahetukā cāti, sahetukā ceva na ca hetū. Na vattabbā hetū ceva hetusampayuttā cāti, hetusampayuttā ceva na ca hetū. Na hetū sahetukā. Sappaccayā. Saṅkhatā. Anidassanā. Appaṭighā. Arūpā . Lokuttarā. Kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā. No āsavā. Anāsavā. Āsavavippayuttā. Na vattabbā āsavā ceva sāsavā cātipi, sāsavā ceva no ca āsavātipi. Na vattabbā āsavā ceva āsavasampayuttā cātipi, āsavasampayuttā ceva no ca āsavātipi. Āsavavippayuttā. Anāsavā. No saṃyojanā…pe… no ganthā…pe… no oghā…pe… no yogā…pe… no nīvaraṇā…pe… no parāmāsā…pe… sārammaṇā. No cittā. Cetasikā. Cittasampayuttā. Cittasaṃsaṭṭhā. Cittasamuṭṭhānā. Cittasahabhuno. Cittānuparivattino. Cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā. Cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno. Cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino. Bāhirā. No upādā. Anupādinnā. No upādānā…pe… no kilesā…pe… na dassanena pahātabbā. Na bhāvanāya pahātabbā. Na dassanena pahātabbahetukā. Na bhāvanāya pahātabbahetukā. Siyā savitakkā, siyā avitakkā . Siyā savicārā, siyā avicārā. Siyā sappītikā, siyā appītikā. Siyā pītisahagatā, siyā na pītisahagatā. Siyā sukhasahagatā, siyā na sukhasahagatā. Siyā upekkhāsahagatā, siyā na upekkhāsahagatā. Na kāmāvacarā. Na rūpāvacarā. Na arūpāvacarā. Apariyāpannā. Niyyānikā. Niyatā. Anuttarā. Araṇāti.
പഞ്ഹാപുച്ഛകം.
Pañhāpucchakaṃ.
സമ്മപ്പധാനവിഭങ്ഗോ നിട്ഠിതോ.
Sammappadhānavibhaṅgo niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / അഭിധമ്മപിടക (അട്ഠകഥാ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / സമ്മോഹവിനോദനീ-അട്ഠകഥാ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
൧. സുത്തന്തഭാജനീയവണ്ണനാ • 1. Suttantabhājanīyavaṇṇanā
൨. അഭിധമ്മഭാജനീയവണ്ണനാ • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
൩. പഞ്ഹാപുച്ഛകവണ്ണനാ • 3. Pañhāpucchakavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / വിഭങ്ഗ-മൂലടീകാ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ൮. സമ്മപ്പധാനവിഭങ്ഗോ • 8. Sammappadhānavibhaṅgo
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / വിഭങ്ഗ-അനുടീകാ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ൮. സമ്മപ്പധാനവിഭങ്ഗോ • 8. Sammappadhānavibhaṅgo
