| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
५. सम्मसनञाणनिद्देसो
5. Sammasanañāṇaniddeso
४८. कथं अतीतानागतपच्चुप्पन्नानं धम्मानं सङ्खिपित्वा ववत्थाने पञ्ञा सम्मसने ञाणं?
48. Kathaṃ atītānāgatapaccuppannānaṃ dhammānaṃ saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ?
यं किञ्चि रूपं अतीतानागतपच्चुप्पन्नं अज्झत्तं वा बहिद्धा वा ओळारिकं वा सुखुमं वा हीनं वा पणीतं वा यं दूरे सन्तिके वा, सब्बं रूपं अनिच्चतो ववत्थेति एकं सम्मसनं, दुक्खतो ववत्थेति एकं सम्मसनं, अनत्ततो ववत्थेति एकं सम्मसनं।
Yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ aniccato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ, dukkhato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ, anattato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ.
या काचि वेदना…पे॰… या काचि सञ्ञा… ये केचि सङ्खारा… यं किञ्चि विञ्ञाणं अतीतानागतपच्चुप्पन्नं अज्झत्तं वा बहिद्धा वा ओळारिकं वा सुखुमं वा हीनं वा पणीतं वा यं दूरे सन्तिके वा, सब्बं विञ्ञाणं अनिच्चतो ववत्थेति एकं सम्मसनं, दुक्खतो ववत्थेति एकं सम्मसनं, अनत्ततो ववत्थेति एकं सम्मसनं।
Yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ aniccato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ, dukkhato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ, anattato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ.
चक्खुं…पे॰… जरामरणं अतीतानागतपच्चुप्पन्नं अनिच्चतो ववत्थेति एकं सम्मसनं, दुक्खतो ववत्थेति एकं सम्मसनं, अनत्ततो ववत्थेति एकं सम्मसनं।
Cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ, dukkhato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ, anattato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ.
रूपं अतीतानागतपच्चुप्पन्नं अनिच्चं खयट्ठेन, दुक्खं भयट्ठेन अनत्ता असारकट्ठेनाति सङ्खिपित्वा ववत्थाने पञ्ञा सम्मसने ञाणं। वेदना…पे॰… सञ्ञा…पे॰… सङ्खारा…पे॰… विञ्ञाणं…पे॰… चक्खु…पे॰… जरामरणं अतीतानागतपच्चुप्पन्नं अनिच्चं खयट्ठेन, दुक्खं भयट्ठेन, अनत्ता असारकट्ठेनाति सङ्खिपित्वा ववत्थाने पञ्ञा सम्मसने ञाणं।
Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena anattā asārakaṭṭhenāti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ. Vedanā…pe… saññā…pe… saṅkhārā…pe… viññāṇaṃ…pe… cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenāti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
रूपं अतीतानागतपच्चुप्पन्नं अनिच्चं सङ्खतं पटिच्चसमुप्पन्नं खयधम्मं वयधम्मं विरागधम्मं निरोधधम्मन्ति सङ्खिपित्वा ववत्थाने पञ्ञा सम्मसने ञाणं। वेदना…पे॰… सञ्ञा… सङ्खारा… विञ्ञाणं… चक्खु…पे॰… जरामरणं अतीतानागतपच्चुप्पन्नं अनिच्चं सङ्खतं पटिच्चसमुप्पन्नं खयधम्मं वयधम्मं विरागधम्मं निरोधधम्मन्ति सङ्खिपित्वा ववत्थाने पञ्ञा सम्मसने ञाणं।
Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammanti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ. Vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ… cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammanti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
जातिपच्चया जरामरणं, असति जातिया नत्थि जरामरणन्ति सङ्खिपित्वा ववत्थाने पञ्ञा सम्मसने ञाणं। अतीतम्पि अद्धानं… अनागतम्पि अद्धानं जातिपच्चया जरामरणं, असति जातिया नत्थि जरामरणन्ति सङ्खिपित्वा ववत्थाने पञ्ञा सम्मसने ञाणं। भवपच्चया जाति, असति…पे॰… उपादानपच्चया भवो, असति…पे॰… तण्हापच्चया उपादानं, असति…पे॰… वेदनापच्चया तण्हा, असति…पे॰… फस्सपच्चया वेदना, असति…पे॰… सळायतनपच्चया फस्सो, असति…पे॰… नामरूपपच्चया सळायतनं, असति…पे॰… विञ्ञाणपच्चया नामरूपं, असति…पे॰… सङ्खारपच्चया विञ्ञाणं, असति…पे॰… अविज्जापच्चया सङ्खारा, असति अविज्जाय नत्थि सङ्खाराति सङ्खिपित्वा ववत्थाने पञ्ञा सम्मसने ञाणं। अतीतम्पि अद्धानं… अनागतम्पि अद्धानं अविज्जापच्चया सङ्खारा, असति अविज्जाय नत्थि सङ्खाराति सङ्खिपित्वा ववत्थाने पञ्ञा सम्मसने ञाणं। तं ञातट्ठेन ञाणं, पजाननट्ठेन पञ्ञा। तेन वुच्चति – ‘‘अतीतानागतपच्चुप्पन्नानं धम्मानं सङ्खिपित्वा ववत्थाने पञ्ञा सम्मसने ञाणं’’।
Jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ. Bhavapaccayā jāti, asati…pe… upādānapaccayā bhavo, asati…pe… taṇhāpaccayā upādānaṃ, asati…pe… vedanāpaccayā taṇhā, asati…pe… phassapaccayā vedanā, asati…pe… saḷāyatanapaccayā phasso, asati…pe… nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, asati…pe… viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, asati…pe… saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, asati…pe… avijjāpaccayā saṅkhārā, asati avijjāya natthi saṅkhārāti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ avijjāpaccayā saṅkhārā, asati avijjāya natthi saṅkhārāti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘atītānāgatapaccuppannānaṃ dhammānaṃ saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ’’.
सम्मसनञाणनिद्देसो पञ्चमो।
Sammasanañāṇaniddeso pañcamo.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ५. सम्मसनञाणनिद्देसवण्णना • 5. Sammasanañāṇaniddesavaṇṇanā
