| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၆. သမ္မသသုတ္တံ
6. Sammasasuttaṃ
၆၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ကုရူသု ဝိဟရတိ ကမ္မာသဓမ္မံ နာမ ကုရူနံ နိဂမော။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝော’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘သမ္မသထ နော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, အန္တရံ သမ္မသ’’န္တိ 1။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဟံ ခော, ဘန္တေ, သမ္မသာမိ အန္တရံ သမ္မသ’’န္တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တ္ဝံ, ဘိက္ခု, သမ္မသသိ အန္တရံ သမ္မသ’’န္တိ? အထ ခော သော ဘိက္ခု ဗ္ယာကာသိ။ ယထာ သော ဘိက္ခု ဗ္ယာကာသိ န သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော စိတ္တံ အာရာဓေသိ။
66. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadhammaṃ nāma kurūnaṃ nigamo. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘sammasatha no tumhe, bhikkhave, antaraṃ sammasa’’nti 2. Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho, bhante, sammasāmi antaraṃ sammasa’’nti. ‘‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, bhikkhu, sammasasi antaraṃ sammasa’’nti? Atha kho so bhikkhu byākāsi. Yathā so bhikkhu byākāsi na so bhikkhu bhagavato cittaṃ ārādhesi.
ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧတသ္သ, ဘဂဝာ, ကာလော; ဧတသ္သ, သုဂတ, ကာလော; ယံ ဘဂဝာ အန္တရံ သမ္မသံ ဘာသေယ္ယ။ ဘဂဝတော သုတ္ဝာ ဘိက္ခူ ဓာရေသ္သန္တီ’’တိ။ ‘‘တေနဟာနန္ဒ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
Evaṃ vutte, āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etassa, bhagavā, kālo; etassa, sugata, kālo; yaṃ bhagavā antaraṃ sammasaṃ bhāseyya. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tenahānanda, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ဣဓ , ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္မသမာနော သမ္မသတိ အန္တရံ သမ္မသံ 3 – ‘ယံ ခော ဣဒံ အနေကဝိဓံ နာနပ္ပကာရကံ ဒုက္ခံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇရာမရဏံ။ ဣဒံ ခော ဒုက္ခံ ကိံနိဒာနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ, ကိသ္မိံ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’တိ? သော သမ္မသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ယံ ခော ဣဒံ အနေကဝိဓံ နာနပ္ပကာရကံ ဒုက္ခံ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဇရာမရဏံ။ ဣဒံ ခော ဒုက္ခံ ဥပဓိနိဒာနံ ဥပဓိသမုဒယံ ဥပဓိဇာတိကံ ဥပဓိပဘဝံ, ဥပဓိသ္မိံ သတိ ဇရာမရဏံ ဟောတိ, ဥပဓိသ္မိံ အသတိ ဇရာမရဏံ န ဟောတီ’တိ။ သော ဇရာမရဏဉ္စ ပဇာနာတိ ဇရာမရဏသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ ဇရာမရဏနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ ယာ စ ဇရာမရဏနိရောဓသာရုပ္ပဂာမိနီ ပဋိပဒာ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ တထာပဋိပန္နော စ ဟောတိ အနုဓမ္မစာရီ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ ပဋိပန္နော ဇရာမရဏနိရောဓာယ။
‘‘Idha , bhikkhave, bhikkhu sammasamāno sammasati antaraṃ sammasaṃ 4 – ‘yaṃ kho idaṃ anekavidhaṃ nānappakārakaṃ dukkhaṃ loke uppajjati jarāmaraṇaṃ. Idaṃ kho dukkhaṃ kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ, kismiṃ sati jarāmaraṇaṃ hoti, kismiṃ asati jarāmaraṇaṃ na hotī’ti? So sammasamāno evaṃ jānāti – ‘yaṃ kho idaṃ anekavidhaṃ nānappakārakaṃ dukkhaṃ loke uppajjati jarāmaraṇaṃ. Idaṃ kho dukkhaṃ upadhinidānaṃ upadhisamudayaṃ upadhijātikaṃ upadhipabhavaṃ, upadhismiṃ sati jarāmaraṇaṃ hoti, upadhismiṃ asati jarāmaraṇaṃ na hotī’ti. So jarāmaraṇañca pajānāti jarāmaraṇasamudayañca pajānāti jarāmaraṇanirodhañca pajānāti yā ca jarāmaraṇanirodhasāruppagāminī paṭipadā tañca pajānāti. Tathāpaṭipanno ca hoti anudhammacārī. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu sabbaso sammā dukkhakkhayāya paṭipanno jarāmaraṇanirodhāya.
‘‘အထာပရံ သမ္မသမာနော သမ္မသတိ အန္တရံ သမ္မသံ – ‘ဥပဓိ ပနာယံ ကိံနိဒာနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝော, ကိသ္မိံ သတိ ဥပဓိ ဟောတိ, ကိသ္မိံ အသတိ ဥပဓိ န ဟောတီ’တိ? သော သမ္မသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဥပဓိ တဏ္ဟာနိဒာနော တဏ္ဟာသမုဒယော တဏ္ဟာဇာတိကော တဏ္ဟာပဘဝော, တဏ္ဟာယ သတိ ဥပဓိ ဟောတိ, တဏ္ဟာယ အသတိ ဥပဓိ န ဟောတီ’တိ။ သော ဥပဓိဉ္စ ပဇာနာတိ ဥပဓိသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ ဥပဓိနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ ယာ စ ဥပဓိနိရောဓသာရုပ္ပဂာမိနီ ပဋိပဒာ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ တထာ ပဋိပန္နော စ ဟောတိ အနုဓမ္မစာရီ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ ပဋိပန္နော ဥပဓိနိရောဓာယ။
‘‘Athāparaṃ sammasamāno sammasati antaraṃ sammasaṃ – ‘upadhi panāyaṃ kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo, kismiṃ sati upadhi hoti, kismiṃ asati upadhi na hotī’ti? So sammasamāno evaṃ jānāti – ‘upadhi taṇhānidāno taṇhāsamudayo taṇhājātiko taṇhāpabhavo, taṇhāya sati upadhi hoti, taṇhāya asati upadhi na hotī’ti. So upadhiñca pajānāti upadhisamudayañca pajānāti upadhinirodhañca pajānāti yā ca upadhinirodhasāruppagāminī paṭipadā tañca pajānāti. Tathā paṭipanno ca hoti anudhammacārī. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu sabbaso sammā dukkhakkhayāya paṭipanno upadhinirodhāya.
‘‘အထာပရံ သမ္မသမာနော သမ္မသတိ အန္တရံ သမ္မသံ – ‘တဏ္ဟာ ပနာယံ ကတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ကတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတီ’တိ? သော သမ္မသမာနော ဧဝံ ဇာနာတိ – ယံ ခော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ ဧတ္ထေသာ တဏ္ဟာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ ။ ကိဉ္စ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ? စက္ခုံ လောကေ ပိယရူပံ, သာတရူပံ။ ဧတ္ထေသာ တဏ္ဟာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။ သောတံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ။ပေ.။ ဃာနံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ။ ဇိဝ္ဟာ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ။ ကာယော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ။ မနော လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ ဧတ္ထေသာ တဏ္ဟာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧတ္ထ နိဝိသမာနာ နိဝိသတိ။
‘‘Athāparaṃ sammasamāno sammasati antaraṃ sammasaṃ – ‘taṇhā panāyaṃ kattha uppajjamānā uppajjati, kattha nivisamānā nivisatī’ti? So sammasamāno evaṃ jānāti – yaṃ kho loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati . Kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ? Cakkhuṃ loke piyarūpaṃ, sātarūpaṃ. Etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Sotaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ…pe… ghānaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ… jivhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ… kāyo loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ… mano loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivisamānā nivisati.
‘‘ယေ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓာနံ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ နိစ္စတော အဒ္ဒက္ခုံ သုခတော အဒ္ဒက္ခုံ အတ္တတော အဒ္ဒက္ခုံ အာရောဂ္ယတော အဒ္ဒက္ခုံ ခေမတော အဒ္ဒက္ခုံ။ တေ တဏ္ဟံ ဝဍ္ဎေသုံ။ ယေ တဏ္ဟံ ဝဍ္ဎေသုံ တေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေသုံ။ ယေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေသုံ တေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေသုံ။ ယေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေသုံ တေ န ပရိမုစ္စိံသု ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒောမနသ္သေဟိ ဥပာယာသေဟိ, န ပရိမုစ္စိံသု ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒာမိ။
‘‘Ye hi keci, bhikkhave, atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ niccato addakkhuṃ sukhato addakkhuṃ attato addakkhuṃ ārogyato addakkhuṃ khemato addakkhuṃ. Te taṇhaṃ vaḍḍhesuṃ. Ye taṇhaṃ vaḍḍhesuṃ te upadhiṃ vaḍḍhesuṃ. Ye upadhiṃ vaḍḍhesuṃ te dukkhaṃ vaḍḍhesuṃ. Ye dukkhaṃ vaḍḍhesuṃ te na parimucciṃsu jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimucciṃsu dukkhasmāti vadāmi.
‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓာနံ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ နိစ္စတော ဒက္ခိသ္သန္တိ 5 သုခတော ဒက္ခိသ္သန္တိ အတ္တတော ဒက္ခိသ္သန္တိ အာရောဂ္ယတော ဒက္ခိသ္သန္တိ ခေမတော ဒက္ခိသ္သန္တိ။ တေ တဏ္ဟံ ဝဍ္ဎိသ္သန္တိ။ ယေ တဏ္ဟံ ဝဍ္ဎိသ္သန္တိ တေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎိသ္သန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎိသ္သန္တိ တေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎိသ္သန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎိသ္သန္တိ တေ န ပရိမုစ္စိသ္သန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒောမနသ္သေဟိ ဥပာယာသေဟိ, န ပရိမုစ္စိသ္သန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒာမိ။
‘‘Yepi hi keci, bhikkhave, anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ niccato dakkhissanti 6 sukhato dakkhissanti attato dakkhissanti ārogyato dakkhissanti khemato dakkhissanti. Te taṇhaṃ vaḍḍhissanti. Ye taṇhaṃ vaḍḍhissanti te upadhiṃ vaḍḍhissanti. Ye upadhiṃ vaḍḍhissanti te dukkhaṃ vaḍḍhissanti. Ye dukkhaṃ vaḍḍhissanti te na parimuccissanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccissanti dukkhasmāti vadāmi.
‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ နိစ္စတော ပသ္သန္တိ သုခတော ပသ္သန္တိ အတ္တတော ပသ္သန္တိ အာရောဂ္ယတော ပသ္သန္တိ ခေမတော ပသ္သန္တိ။ တေ တဏ္ဟံ ဝဍ္ဎေန္တိ ။ ယေ တဏ္ဟံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ န ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒောမနသ္သေဟိ ဥပာယာသေဟိ, န ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒာမိ။
‘‘Yepi hi keci, bhikkhave, etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ niccato passanti sukhato passanti attato passanti ārogyato passanti khemato passanti. Te taṇhaṃ vaḍḍhenti . Ye taṇhaṃ vaḍḍhenti te upadhiṃ vaḍḍhenti. Ye upadhiṃ vaḍḍhenti te dukkhaṃ vaḍḍhenti. Ye dukkhaṃ vaḍḍhenti te na parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccanti dukkhasmāti vadāmi.
‘‘သေယ္ယထာပိ , ဘိက္ခဝေ, အာပာနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော။ သော စ ခော ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပာသိတော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ – ‘အယံ တေ, အမ္ဘော ပုရိသ, အာပာနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော; သော စ ခော ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ သစေ အာကင္ခသိ ပိဝ။ ပိဝတော ဟိ ခော တံ ဆာဒေသ္သတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတ္ဝာ စ ပန တတောနိဒာနံ မရဏံ ဝာ နိဂစ္ဆသိ မရဏမတ္တံ ဝာ ဒုက္ခ’န္တိ။ သော တံ အာပာနီယကံသံ သဟသာ အပ္ပဋိသင္ခာ ပိဝေယ္ယ, နပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇေယ္ယ။ သော တတောနိဒာနံ မရဏံ ဝာ နိဂစ္ဆေယ္ယ မရဏမတ္တံ ဝာ ဒုက္ခံ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယေ ဟိ ကေစိ အတီတမဒ္ဓာနံ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ယံ လောကေ ပိယရူပံ။ပေ.။ အနာဂတမဒ္ဓာနံ။ပေ.။ ဧတရဟိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ နိစ္စတော ပသ္သန္တိ သုခတော ပသ္သန္တိ အတ္တတော ပသ္သန္တိ အာရောဂ္ယတော ပသ္သန္တိ ခေမတော ပသ္သန္တိ, တေ တဏ္ဟံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ တဏ္ဟံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ဝဍ္ဎေန္တိ တေ န ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒောမနသ္သေဟိ ဥပာယာသေဟိ, န ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒာမိ။
‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno. So ca kho visena saṃsaṭṭho. Atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ te, ambho purisa, āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno; so ca kho visena saṃsaṭṭho. Sace ākaṅkhasi piva. Pivato hi kho taṃ chādessati vaṇṇenapi gandhenapi rasenapi, pivitvā ca pana tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigacchasi maraṇamattaṃ vā dukkha’nti. So taṃ āpānīyakaṃsaṃ sahasā appaṭisaṅkhā piveyya, nappaṭinissajjeyya. So tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Evameva kho, bhikkhave, ye hi keci atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ…pe… anāgatamaddhānaṃ…pe… etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ niccato passanti sukhato passanti attato passanti ārogyato passanti khemato passanti, te taṇhaṃ vaḍḍhenti. Ye taṇhaṃ vaḍḍhenti te upadhiṃ vaḍḍhenti. Ye upadhiṃ vaḍḍhenti te dukkhaṃ vaḍḍhenti. Ye dukkhaṃ vaḍḍhenti te na parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccanti dukkhasmāti vadāmi.
‘‘ယေ စ ခော ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အတီတမဒ္ဓာနံ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော အဒ္ဒက္ခုံ ဒုက္ခတော အဒ္ဒက္ခုံ အနတ္တတော အဒ္ဒက္ခုံ ရောဂတော အဒ္ဒက္ခုံ ဘယတော အဒ္ဒက္ခုံ, တေ တဏ္ဟံ ပဇဟိံသု။ ယေ တဏ္ဟံ ပဇဟိံသု တေ ဥပဓိံ ပဇဟိံသု။ ယေ ဥပဓိံ ပဇဟိံသု တေ ဒုက္ခံ ပဇဟိံသု။ ယေ ဒုက္ခံ ပဇဟိံသု တေ ပရိမုစ္စိံသု ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒောမနသ္သေဟိ ဥပာယာသေဟိ, ပရိမုစ္စိံသု ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒာမိ။
‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ aniccato addakkhuṃ dukkhato addakkhuṃ anattato addakkhuṃ rogato addakkhuṃ bhayato addakkhuṃ, te taṇhaṃ pajahiṃsu. Ye taṇhaṃ pajahiṃsu te upadhiṃ pajahiṃsu. Ye upadhiṃ pajahiṃsu te dukkhaṃ pajahiṃsu. Ye dukkhaṃ pajahiṃsu te parimucciṃsu jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, parimucciṃsu dukkhasmāti vadāmi.
‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓာနံ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော ဒက္ခိသ္သန္တိ ဒုက္ခတော ဒက္ခိသ္သန္တိ အနတ္တတော ဒက္ခိသ္သန္တိ ရောဂတော ဒက္ခိသ္သန္တိ ဘယတော ဒက္ခိသ္သန္တိ, တေ တဏ္ဟံ ပဇဟိသ္သန္တိ။ ယေ တဏ္ဟံ ပဇဟိသ္သန္တိ။ပေ.။ ပရိမုစ္စိသ္သန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒာမိ။
‘‘Yepi hi keci, bhikkhave, anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ aniccato dakkhissanti dukkhato dakkhissanti anattato dakkhissanti rogato dakkhissanti bhayato dakkhissanti, te taṇhaṃ pajahissanti. Ye taṇhaṃ pajahissanti…pe… parimuccissanti dukkhasmāti vadāmi.
‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော ပသ္သန္တိ ဒုက္ခတော ပသ္သန္တိ အနတ္တတော ပသ္သန္တိ ရောဂတော ပသ္သန္တိ ဘယတော ပသ္သန္တိ, တေ တဏ္ဟံ ပဇဟန္တိ။ ယေ တဏ္ဟံ ပဇဟန္တိ တေ ဥပဓိံ ပဇဟန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ပဇဟန္တိ တေ ဒုက္ခံ ပဇဟန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ပဇဟန္တိ တေ ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒောမနသ္သေဟိ ဥပာယာသေဟိ, ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒာမိ။
‘‘Yepi hi keci, bhikkhave, etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ aniccato passanti dukkhato passanti anattato passanti rogato passanti bhayato passanti, te taṇhaṃ pajahanti. Ye taṇhaṃ pajahanti te upadhiṃ pajahanti. Ye upadhiṃ pajahanti te dukkhaṃ pajahanti. Ye dukkhaṃ pajahanti te parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, parimuccanti dukkhasmāti vadāmi.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာပာနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော။ သော စ ခော ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဃမ္မပရေတော ကိလန္တော တသိတော ပိပာသိတော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ – ‘အယံ တေ, အမ္ဘော ပုရိသ, အာပာနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော သော စ ခော ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ သစေ အာကင္ခသိ ပိဝ။ ပိဝတော ဟိ ခော တံ ဆာဒေသ္သတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ; ပိဝိတ္ဝာ စ ပန တတောနိဒာနံ မရဏံ ဝာ နိဂစ္ဆသိ မရဏမတ္တံ ဝာ ဒုက္ခ’န္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, တသ္သ ပုရိသသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘သက္ကာ ခော မေ အယံ သုရာပိပာသိတာ 7 ပာနီယေန ဝာ ဝိနေတုံ ဒဓိမဏ္ဍကေန ဝာ ဝိနေတုံ ဘဋ္ဌလောဏိကာယ 8 ဝာ ဝိနေတုံ လောဏသောဝီရကေန ဝာ ဝိနေတုံ, န တ္ဝေဝာဟံ တံ ပိဝေယ္ယံ, ယံ မမ အသ္သ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’တိ။ သော တံ အာပာနီယကံသံ ပဋိသင္ခာ န ပိဝေယ္ယ, ပဋိနိသ္သဇ္ဇေယ္ယ ။ သော တတောနိဒာနံ န မရဏံ ဝာ နိဂစ္ဆေယ္ယ မရဏမတ္တံ ဝာ ဒုက္ခံ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယေ ဟိ ကေစိ အတီတမဒ္ဓာနံ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော အဒ္ဒက္ခုံ ဒုက္ခတော အဒ္ဒက္ခုံ အနတ္တတော အဒ္ဒက္ခုံ ရောဂတော အဒ္ဒက္ခုံ ဘယတော အဒ္ဒက္ခုံ, တေ တဏ္ဟံ ပဇဟိံသု။ ယေ တဏ္ဟံ ပဇဟိံသု တေ ဥပဓိံ ပဇဟိံသု။ ယေ ဥပဓိံ ပဇဟိံသု တေ ဒုက္ခံ ပဇဟိံသု။ ယေ ဒုက္ခံ ပဇဟိံသု တေ ပရိမုစ္စိံသု ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒောမနသ္သေဟိ ဥပာယာသေဟိ, ပရိမုစ္စိံသု ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒာမိ။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno. So ca kho visena saṃsaṭṭho. Atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ te, ambho purisa, āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno so ca kho visena saṃsaṭṭho. Sace ākaṅkhasi piva. Pivato hi kho taṃ chādessati vaṇṇenapi gandhenapi rasenapi; pivitvā ca pana tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigacchasi maraṇamattaṃ vā dukkha’nti. Atha kho, bhikkhave, tassa purisassa evamassa – ‘sakkā kho me ayaṃ surāpipāsitā 9 pānīyena vā vinetuṃ dadhimaṇḍakena vā vinetuṃ bhaṭṭhaloṇikāya 10 vā vinetuṃ loṇasovīrakena vā vinetuṃ, na tvevāhaṃ taṃ piveyyaṃ, yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’ti. So taṃ āpānīyakaṃsaṃ paṭisaṅkhā na piveyya, paṭinissajjeyya . So tatonidānaṃ na maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Evameva kho, bhikkhave, ye hi keci atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ aniccato addakkhuṃ dukkhato addakkhuṃ anattato addakkhuṃ rogato addakkhuṃ bhayato addakkhuṃ, te taṇhaṃ pajahiṃsu. Ye taṇhaṃ pajahiṃsu te upadhiṃ pajahiṃsu. Ye upadhiṃ pajahiṃsu te dukkhaṃ pajahiṃsu. Ye dukkhaṃ pajahiṃsu te parimucciṃsu jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, parimucciṃsu dukkhasmāti vadāmi.
‘‘ယေပိ ဟိ ကေစိ, ဘိက္ခဝေ, အနာဂတမဒ္ဓာနံ။ပေ.။ ဧတရဟိ သမဏာ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဝာ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ တံ အနိစ္စတော ပသ္သန္တိ ဒုက္ခတော ပသ္သန္တိ အနတ္တတော ပသ္သန္တိ ရောဂတော ပသ္သန္တိ ဘယတော ပသ္သန္တိ, တေ တဏ္ဟံ ပဇဟန္တိ။ ယေ တဏ္ဟံ ပဇဟန္တိ တေ ဥပဓိံ ပဇဟန္တိ။ ယေ ဥပဓိံ ပဇဟန္တိ တေ ဒုက္ခံ ပဇဟန္တိ။ ယေ ဒုက္ခံ ပဇဟန္တိ တေ ပရိမုစ္စန္တိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒောမနသ္သေဟိ ဥပာယာသေဟိ, ပရိမုစ္စန္တိ ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒာမီ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။
‘‘Yepi hi keci, bhikkhave, anāgatamaddhānaṃ…pe… etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ aniccato passanti dukkhato passanti anattato passanti rogato passanti bhayato passanti, te taṇhaṃ pajahanti. Ye taṇhaṃ pajahanti te upadhiṃ pajahanti. Ye upadhiṃ pajahanti te dukkhaṃ pajahanti. Ye dukkhaṃ pajahanti te parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, parimuccanti dukkhasmāti vadāmī’’ti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၆. သမ္မသသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Sammasasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၆. သမ္မသသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Sammasasuttavaṇṇanā
