| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
6. සම්‌මසසුත්‌තං
6. Sammasasuttaṃ
66. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා කුරූසු විහරති කම්‌මාසධම්‌මං නාම කුරූනං නිගමො. තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘භික්‌ඛවො’’ති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච – ‘‘සම්‌මසථ නො තුම්‌හෙ, භික්‌ඛවෙ, අන්‌තරං සම්‌මස’’න්‌ති 1. එවං වුත්‌තෙ, අඤ්‌ඤතරො භික්‌ඛු භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අහං ඛො, භන්‌තෙ, සම්‌මසාමි අන්‌තරං සම්‌මස’’න්‌ති. ‘‘යථා කථං පන ත්‌වං, භික්‌ඛු, සම්‌මසසි අන්‌තරං සම්‌මස’’න්‌ති? අථ ඛො සො භික්‌ඛු බ්‍යාකාසි. යථා සො භික්‌ඛු බ්‍යාකාසි න සො භික්‌ඛු භගවතො චිත්‌තං ආරාධෙසි.
66. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadhammaṃ nāma kurūnaṃ nigamo. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘sammasatha no tumhe, bhikkhave, antaraṃ sammasa’’nti 2. Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho, bhante, sammasāmi antaraṃ sammasa’’nti. ‘‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, bhikkhu, sammasasi antaraṃ sammasa’’nti? Atha kho so bhikkhu byākāsi. Yathā so bhikkhu byākāsi na so bhikkhu bhagavato cittaṃ ārādhesi.
එවං වුත්‌තෙ, ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘එතස්‌ස, භගවා, කාලො; එතස්‌ස, සුගත, කාලො; යං භගවා අන්‌තරං සම්‌මසං භාසෙය්‍ය. භගවතො සුත්‌වා භික්‌ඛූ ධාරෙස්‌සන්‌තී’’ති. ‘‘තෙනහානන්‌ද, සුණාථ, සාධුකං මනසි කරොථ; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච –
Evaṃ vutte, āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etassa, bhagavā, kālo; etassa, sugata, kālo; yaṃ bhagavā antaraṃ sammasaṃ bhāseyya. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tenahānanda, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ඉධ , භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සම්‌මසමානො සම්‌මසති අන්‌තරං සම්‌මසං 3 – ‘යං ඛො ඉදං අනෙකවිධං නානප්‌පකාරකං දුක්‌ඛං ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජති ජරාමරණං. ඉදං ඛො දුක්‌ඛං කිංනිදානං කිංසමුදයං කිංජාතිකං කිංපභවං, කිස්‌මිං සති ජරාමරණං හොති, කිස්‌මිං අසති ජරාමරණං න හොතී’ති? සො සම්‌මසමානො එවං ජානාති – ‘යං ඛො ඉදං අනෙකවිධං නානප්‌පකාරකං දුක්‌ඛං ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජති ජරාමරණං. ඉදං ඛො දුක්‌ඛං උපධිනිදානං උපධිසමුදයං උපධිජාතිකං උපධිපභවං, උපධිස්‌මිං සති ජරාමරණං හොති, උපධිස්‌මිං අසති ජරාමරණං න හොතී’ති. සො ජරාමරණඤ්‌ච පජානාති ජරාමරණසමුදයඤ්‌ච පජානාති ජරාමරණනිරොධඤ්‌ච පජානාති යා ච ජරාමරණනිරොධසාරුප්‌පගාමිනී පටිපදා තඤ්‌ච පජානාති. තථාපටිපන්‌නො ච හොති අනුධම්‌මචාරී. අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සබ්‌බසො සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයාය පටිපන්‌නො ජරාමරණනිරොධාය.
‘‘Idha , bhikkhave, bhikkhu sammasamāno sammasati antaraṃ sammasaṃ 4 – ‘yaṃ kho idaṃ anekavidhaṃ nānappakārakaṃ dukkhaṃ loke uppajjati jarāmaraṇaṃ. Idaṃ kho dukkhaṃ kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ, kismiṃ sati jarāmaraṇaṃ hoti, kismiṃ asati jarāmaraṇaṃ na hotī’ti? So sammasamāno evaṃ jānāti – ‘yaṃ kho idaṃ anekavidhaṃ nānappakārakaṃ dukkhaṃ loke uppajjati jarāmaraṇaṃ. Idaṃ kho dukkhaṃ upadhinidānaṃ upadhisamudayaṃ upadhijātikaṃ upadhipabhavaṃ, upadhismiṃ sati jarāmaraṇaṃ hoti, upadhismiṃ asati jarāmaraṇaṃ na hotī’ti. So jarāmaraṇañca pajānāti jarāmaraṇasamudayañca pajānāti jarāmaraṇanirodhañca pajānāti yā ca jarāmaraṇanirodhasāruppagāminī paṭipadā tañca pajānāti. Tathāpaṭipanno ca hoti anudhammacārī. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu sabbaso sammā dukkhakkhayāya paṭipanno jarāmaraṇanirodhāya.
‘‘අථාපරං සම්‌මසමානො සම්‌මසති අන්‌තරං සම්‌මසං – ‘උපධි පනායං කිංනිදානො කිංසමුදයො කිංජාතිකො කිංපභවො, කිස්‌මිං සති උපධි හොති, කිස්‌මිං අසති උපධි න හොතී’ති? සො සම්‌මසමානො එවං ජානාති – ‘උපධි තණ්‌හානිදානො තණ්‌හාසමුදයො තණ්‌හාජාතිකො තණ්‌හාපභවො, තණ්‌හාය සති උපධි හොති, තණ්‌හාය අසති උපධි න හොතී’ති. සො උපධිඤ්‌ච පජානාති උපධිසමුදයඤ්‌ච පජානාති උපධිනිරොධඤ්‌ච පජානාති යා ච උපධිනිරොධසාරුප්‌පගාමිනී පටිපදා තඤ්‌ච පජානාති. තථා පටිපන්‌නො ච හොති අනුධම්‌මචාරී. අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සබ්‌බසො සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයාය පටිපන්‌නො උපධිනිරොධාය.
‘‘Athāparaṃ sammasamāno sammasati antaraṃ sammasaṃ – ‘upadhi panāyaṃ kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo, kismiṃ sati upadhi hoti, kismiṃ asati upadhi na hotī’ti? So sammasamāno evaṃ jānāti – ‘upadhi taṇhānidāno taṇhāsamudayo taṇhājātiko taṇhāpabhavo, taṇhāya sati upadhi hoti, taṇhāya asati upadhi na hotī’ti. So upadhiñca pajānāti upadhisamudayañca pajānāti upadhinirodhañca pajānāti yā ca upadhinirodhasāruppagāminī paṭipadā tañca pajānāti. Tathā paṭipanno ca hoti anudhammacārī. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu sabbaso sammā dukkhakkhayāya paṭipanno upadhinirodhāya.
‘‘අථාපරං සම්‌මසමානො සම්‌මසති අන්‌තරං සම්‌මසං – ‘තණ්‌හා පනායං කත්‌ථ උප්‌පජ්‌ජමානා උප්‌පජ්‌ජති, කත්‌ථ නිවිසමානා නිවිසතී’ති? සො සම්‌මසමානො එවං ජානාති – යං ඛො ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං එත්‌ථෙසා තණ්‌හා උප්‌පජ්‌ජමානා උප්‌පජ්‌ජති, එත්‌ථ නිවිසමානා නිවිසති . කිඤ්‌ච ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං? චක්‌ඛුං ලොකෙ පියරූපං, සාතරූපං. එත්‌ථෙසා තණ්‌හා උප්‌පජ්‌ජමානා උප්‌පජ්‌ජති, එත්‌ථ නිවිසමානා නිවිසති. සොතං ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං…පෙ.… ඝානං ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං… ජිව්‌හා ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං… කායො ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං… මනො ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං එත්‌ථෙසා තණ්‌හා උප්‌පජ්‌ජමානා උප්‌පජ්‌ජති එත්‌ථ නිවිසමානා නිවිසති.
‘‘Athāparaṃ sammasamāno sammasati antaraṃ sammasaṃ – ‘taṇhā panāyaṃ kattha uppajjamānā uppajjati, kattha nivisamānā nivisatī’ti? So sammasamāno evaṃ jānāti – yaṃ kho loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati . Kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ? Cakkhuṃ loke piyarūpaṃ, sātarūpaṃ. Etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati. Sotaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ…pe… ghānaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ… jivhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ… kāyo loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ… mano loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivisamānā nivisati.
‘‘යෙ හි කෙචි, භික්‌ඛවෙ, අතීතමද්‌ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා යං ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං තං නිච්‌චතො අද්‌දක්‌ඛුං සුඛතො අද්‌දක්‌ඛුං අත්‌තතො අද්‌දක්‌ඛුං ආරොග්‍යතො අද්‌දක්‌ඛුං ඛෙමතො අද්‌දක්‌ඛුං. තෙ තණ්‌හං වඩ්‌ඪෙසුං. යෙ තණ්‌හං වඩ්‌ඪෙසුං තෙ උපධිං වඩ්‌ඪෙසුං. යෙ උපධිං වඩ්‌ඪෙසුං තෙ දුක්‌ඛං වඩ්‌ඪෙසුං. යෙ දුක්‌ඛං වඩ්‌ඪෙසුං තෙ න පරිමුච්‌චිංසු ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්‌ඛෙහි දොමනස්‌සෙහි උපායාසෙහි, න පරිමුච්‌චිංසු දුක්‌ඛස්‌මාති වදාමි.
‘‘Ye hi keci, bhikkhave, atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ niccato addakkhuṃ sukhato addakkhuṃ attato addakkhuṃ ārogyato addakkhuṃ khemato addakkhuṃ. Te taṇhaṃ vaḍḍhesuṃ. Ye taṇhaṃ vaḍḍhesuṃ te upadhiṃ vaḍḍhesuṃ. Ye upadhiṃ vaḍḍhesuṃ te dukkhaṃ vaḍḍhesuṃ. Ye dukkhaṃ vaḍḍhesuṃ te na parimucciṃsu jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimucciṃsu dukkhasmāti vadāmi.
‘‘යෙපි හි කෙචි, භික්‌ඛවෙ, අනාගතමද්‌ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා යං ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං තං නිච්‌චතො දක්‌ඛිස්‌සන්‌ති 5 සුඛතො දක්‌ඛිස්‌සන්‌ති අත්‌තතො දක්‌ඛිස්‌සන්‌ති ආරොග්‍යතො දක්‌ඛිස්‌සන්‌ති ඛෙමතො දක්‌ඛිස්‌සන්‌ති. තෙ තණ්‌හං වඩ්‌ඪිස්‌සන්‌ති. යෙ තණ්‌හං වඩ්‌ඪිස්‌සන්‌ති තෙ උපධිං වඩ්‌ඪිස්‌සන්‌ති. යෙ උපධිං වඩ්‌ඪිස්‌සන්‌ති තෙ දුක්‌ඛං වඩ්‌ඪිස්‌සන්‌ති. යෙ දුක්‌ඛං වඩ්‌ඪිස්‌සන්‌ති තෙ න පරිමුච්‌චිස්‌සන්‌ති ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්‌ඛෙහි දොමනස්‌සෙහි උපායාසෙහි, න පරිමුච්‌චිස්‌සන්‌ති දුක්‌ඛස්‌මාති වදාමි.
‘‘Yepi hi keci, bhikkhave, anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ niccato dakkhissanti 6 sukhato dakkhissanti attato dakkhissanti ārogyato dakkhissanti khemato dakkhissanti. Te taṇhaṃ vaḍḍhissanti. Ye taṇhaṃ vaḍḍhissanti te upadhiṃ vaḍḍhissanti. Ye upadhiṃ vaḍḍhissanti te dukkhaṃ vaḍḍhissanti. Ye dukkhaṃ vaḍḍhissanti te na parimuccissanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccissanti dukkhasmāti vadāmi.
‘‘යෙපි හි කෙචි, භික්‌ඛවෙ, එතරහි සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා යං ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං තං නිච්‌චතො පස්‌සන්‌ති සුඛතො පස්‌සන්‌ති අත්‌තතො පස්‌සන්‌ති ආරොග්‍යතො පස්‌සන්‌ති ඛෙමතො පස්‌සන්‌ති. තෙ තණ්‌හං වඩ්‌ඪෙන්‌ති . යෙ තණ්‌හං වඩ්‌ඪෙන්‌ති තෙ උපධිං වඩ්‌ඪෙන්‌ති. යෙ උපධිං වඩ්‌ඪෙන්‌ති තෙ දුක්‌ඛං වඩ්‌ඪෙන්‌ති. යෙ දුක්‌ඛං වඩ්‌ඪෙන්‌ති තෙ න පරිමුච්‌චන්‌ති ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්‌ඛෙහි දොමනස්‌සෙහි උපායාසෙහි, න පරිමුච්‌චන්‌ති දුක්‌ඛස්‌මාති වදාමි.
‘‘Yepi hi keci, bhikkhave, etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ niccato passanti sukhato passanti attato passanti ārogyato passanti khemato passanti. Te taṇhaṃ vaḍḍhenti . Ye taṇhaṃ vaḍḍhenti te upadhiṃ vaḍḍhenti. Ye upadhiṃ vaḍḍhenti te dukkhaṃ vaḍḍhenti. Ye dukkhaṃ vaḍḍhenti te na parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccanti dukkhasmāti vadāmi.
‘‘සෙය්‍යථාපි , භික්‌ඛවෙ, ආපානීයකංසො වණ්‌ණසම්‌පන්‌නො ගන්‌ධසම්‌පන්‌නො රසසම්‌පන්‌නො. සො ච ඛො විසෙන සංසට්‌ඨො. අථ පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය ඝම්‌මාභිතත්‌තො ඝම්‌මපරෙතො කිලන්‌තො තසිතො පිපාසිතො. තමෙනං එවං වදෙය්‍යුං – ‘අයං තෙ, අම්‌භො පුරිස, ආපානීයකංසො වණ්‌ණසම්‌පන්‌නො ගන්‌ධසම්‌පන්‌නො රසසම්‌පන්‌නො; සො ච ඛො විසෙන සංසට්‌ඨො. සචෙ ආකඞ්‌ඛසි පිව. පිවතො හි ඛො තං ඡාදෙස්‌සති වණ්‌ණෙනපි ගන්‌ධෙනපි රසෙනපි, පිවිත්‌වා ච පන තතොනිදානං මරණං වා නිගච්‌ඡසි මරණමත්‌තං වා දුක්‌ඛ’න්‌ති. සො තං ආපානීයකංසං සහසා අප්‌පටිසඞ්‌ඛා පිවෙය්‍ය, නප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජෙය්‍ය. සො තතොනිදානං මරණං වා නිගච්‌ඡෙය්‍ය මරණමත්‌තං වා දුක්‌ඛං. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, යෙ හි කෙචි අතීතමද්‌ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා යං ලොකෙ පියරූපං…පෙ.… අනාගතමද්‌ධානං…පෙ.… එතරහි සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා යං ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං තං නිච්‌චතො පස්‌සන්‌ති සුඛතො පස්‌සන්‌ති අත්‌තතො පස්‌සන්‌ති ආරොග්‍යතො පස්‌සන්‌ති ඛෙමතො පස්‌සන්‌ති, තෙ තණ්‌හං වඩ්‌ඪෙන්‌ති. යෙ තණ්‌හං වඩ්‌ඪෙන්‌ති තෙ උපධිං වඩ්‌ඪෙන්‌ති. යෙ උපධිං වඩ්‌ඪෙන්‌ති තෙ දුක්‌ඛං වඩ්‌ඪෙන්‌ති. යෙ දුක්‌ඛං වඩ්‌ඪෙන්‌ති තෙ න පරිමුච්‌චන්‌ති ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්‌ඛෙහි දොමනස්‌සෙහි උපායාසෙහි, න පරිමුච්‌චන්‌ති දුක්‌ඛස්‌මාති වදාමි.
‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno. So ca kho visena saṃsaṭṭho. Atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ te, ambho purisa, āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno; so ca kho visena saṃsaṭṭho. Sace ākaṅkhasi piva. Pivato hi kho taṃ chādessati vaṇṇenapi gandhenapi rasenapi, pivitvā ca pana tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigacchasi maraṇamattaṃ vā dukkha’nti. So taṃ āpānīyakaṃsaṃ sahasā appaṭisaṅkhā piveyya, nappaṭinissajjeyya. So tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Evameva kho, bhikkhave, ye hi keci atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ…pe… anāgatamaddhānaṃ…pe… etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ niccato passanti sukhato passanti attato passanti ārogyato passanti khemato passanti, te taṇhaṃ vaḍḍhenti. Ye taṇhaṃ vaḍḍhenti te upadhiṃ vaḍḍhenti. Ye upadhiṃ vaḍḍhenti te dukkhaṃ vaḍḍhenti. Ye dukkhaṃ vaḍḍhenti te na parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, na parimuccanti dukkhasmāti vadāmi.
‘‘යෙ ච ඛො කෙචි, භික්‌ඛවෙ, අතීතමද්‌ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා යං ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං තං අනිච්‌චතො අද්‌දක්‌ඛුං දුක්‌ඛතො අද්‌දක්‌ඛුං අනත්‌තතො අද්‌දක්‌ඛුං රොගතො අද්‌දක්‌ඛුං භයතො අද්‌දක්‌ඛුං, තෙ තණ්‌හං පජහිංසු. යෙ තණ්‌හං පජහිංසු තෙ උපධිං පජහිංසු. යෙ උපධිං පජහිංසු තෙ දුක්‌ඛං පජහිංසු. යෙ දුක්‌ඛං පජහිංසු තෙ පරිමුච්‌චිංසු ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්‌ඛෙහි දොමනස්‌සෙහි උපායාසෙහි, පරිමුච්‌චිංසු දුක්‌ඛස්‌මාති වදාමි.
‘‘Ye ca kho keci, bhikkhave, atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ aniccato addakkhuṃ dukkhato addakkhuṃ anattato addakkhuṃ rogato addakkhuṃ bhayato addakkhuṃ, te taṇhaṃ pajahiṃsu. Ye taṇhaṃ pajahiṃsu te upadhiṃ pajahiṃsu. Ye upadhiṃ pajahiṃsu te dukkhaṃ pajahiṃsu. Ye dukkhaṃ pajahiṃsu te parimucciṃsu jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, parimucciṃsu dukkhasmāti vadāmi.
‘‘යෙපි හි කෙචි, භික්‌ඛවෙ, අනාගතමද්‌ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා යං ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං තං අනිච්‌චතො දක්‌ඛිස්‌සන්‌ති දුක්‌ඛතො දක්‌ඛිස්‌සන්‌ති අනත්‌තතො දක්‌ඛිස්‌සන්‌ති රොගතො දක්‌ඛිස්‌සන්‌ති භයතො දක්‌ඛිස්‌සන්‌ති, තෙ තණ්‌හං පජහිස්‌සන්‌ති. යෙ තණ්‌හං පජහිස්‌සන්‌ති…පෙ.… පරිමුච්‌චිස්‌සන්‌ති දුක්‌ඛස්‌මාති වදාමි.
‘‘Yepi hi keci, bhikkhave, anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ aniccato dakkhissanti dukkhato dakkhissanti anattato dakkhissanti rogato dakkhissanti bhayato dakkhissanti, te taṇhaṃ pajahissanti. Ye taṇhaṃ pajahissanti…pe… parimuccissanti dukkhasmāti vadāmi.
‘‘යෙපි හි කෙචි, භික්‌ඛවෙ, එතරහි සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා යං ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං තං අනිච්‌චතො පස්‌සන්‌ති දුක්‌ඛතො පස්‌සන්‌ති අනත්‌තතො පස්‌සන්‌ති රොගතො පස්‌සන්‌ති භයතො පස්‌සන්‌ති, තෙ තණ්‌හං පජහන්‌ති. යෙ තණ්‌හං පජහන්‌ති තෙ උපධිං පජහන්‌ති. යෙ උපධිං පජහන්‌ති තෙ දුක්‌ඛං පජහන්‌ති. යෙ දුක්‌ඛං පජහන්‌ති තෙ පරිමුච්‌චන්‌ති ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්‌ඛෙහි දොමනස්‌සෙහි උපායාසෙහි, පරිමුච්‌චන්‌ති දුක්‌ඛස්‌මාති වදාමි.
‘‘Yepi hi keci, bhikkhave, etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ aniccato passanti dukkhato passanti anattato passanti rogato passanti bhayato passanti, te taṇhaṃ pajahanti. Ye taṇhaṃ pajahanti te upadhiṃ pajahanti. Ye upadhiṃ pajahanti te dukkhaṃ pajahanti. Ye dukkhaṃ pajahanti te parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, parimuccanti dukkhasmāti vadāmi.
‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, ආපානීයකංසො වණ්‌ණසම්‌පන්‌නො ගන්‌ධසම්‌පන්‌නො රසසම්‌පන්‌නො. සො ච ඛො විසෙන සංසට්‌ඨො. අථ පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය ඝම්‌මාභිතත්‌තො ඝම්‌මපරෙතො කිලන්‌තො තසිතො පිපාසිතො. තමෙනං එවං වදෙය්‍යුං – ‘අයං තෙ, අම්‌භො පුරිස, ආපානීයකංසො වණ්‌ණසම්‌පන්‌නො ගන්‌ධසම්‌පන්‌නො රසසම්‌පන්‌නො සො ච ඛො විසෙන සංසට්‌ඨො. සචෙ ආකඞ්‌ඛසි පිව. පිවතො හි ඛො තං ඡාදෙස්‌සති වණ්‌ණෙනපි ගන්‌ධෙනපි රසෙනපි; පිවිත්‌වා ච පන තතොනිදානං මරණං වා නිගච්‌ඡසි මරණමත්‌තං වා දුක්‌ඛ’න්‌ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, තස්‌ස පුරිසස්‌ස එවමස්‌ස – ‘සක්‌කා ඛො මෙ අයං සුරාපිපාසිතා 7 පානීයෙන වා විනෙතුං දධිමණ්‌ඩකෙන වා විනෙතුං භට්‌ඨලොණිකාය 8 වා විනෙතුං ලොණසොවීරකෙන වා විනෙතුං, න ත්‌වෙවාහං තං පිවෙය්‍යං, යං මම අස්‌ස දීඝරත්‌තං හිතාය සුඛායා’ති. සො තං ආපානීයකංසං පටිසඞ්‌ඛා න පිවෙය්‍ය, පටිනිස්‌සජ්‌ජෙය්‍ය . සො තතොනිදානං න මරණං වා නිගච්‌ඡෙය්‍ය මරණමත්‌තං වා දුක්‌ඛං. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, යෙ හි කෙචි අතීතමද්‌ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා යං ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං තං අනිච්‌චතො අද්‌දක්‌ඛුං දුක්‌ඛතො අද්‌දක්‌ඛුං අනත්‌තතො අද්‌දක්‌ඛුං රොගතො අද්‌දක්‌ඛුං භයතො අද්‌දක්‌ඛුං, තෙ තණ්‌හං පජහිංසු. යෙ තණ්‌හං පජහිංසු තෙ උපධිං පජහිංසු. යෙ උපධිං පජහිංසු තෙ දුක්‌ඛං පජහිංසු. යෙ දුක්‌ඛං පජහිංසු තෙ පරිමුච්‌චිංසු ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්‌ඛෙහි දොමනස්‌සෙහි උපායාසෙහි, පරිමුච්‌චිංසු දුක්‌ඛස්‌මාති වදාමි.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno. So ca kho visena saṃsaṭṭho. Atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ te, ambho purisa, āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno so ca kho visena saṃsaṭṭho. Sace ākaṅkhasi piva. Pivato hi kho taṃ chādessati vaṇṇenapi gandhenapi rasenapi; pivitvā ca pana tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigacchasi maraṇamattaṃ vā dukkha’nti. Atha kho, bhikkhave, tassa purisassa evamassa – ‘sakkā kho me ayaṃ surāpipāsitā 9 pānīyena vā vinetuṃ dadhimaṇḍakena vā vinetuṃ bhaṭṭhaloṇikāya 10 vā vinetuṃ loṇasovīrakena vā vinetuṃ, na tvevāhaṃ taṃ piveyyaṃ, yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’ti. So taṃ āpānīyakaṃsaṃ paṭisaṅkhā na piveyya, paṭinissajjeyya . So tatonidānaṃ na maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Evameva kho, bhikkhave, ye hi keci atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ aniccato addakkhuṃ dukkhato addakkhuṃ anattato addakkhuṃ rogato addakkhuṃ bhayato addakkhuṃ, te taṇhaṃ pajahiṃsu. Ye taṇhaṃ pajahiṃsu te upadhiṃ pajahiṃsu. Ye upadhiṃ pajahiṃsu te dukkhaṃ pajahiṃsu. Ye dukkhaṃ pajahiṃsu te parimucciṃsu jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, parimucciṃsu dukkhasmāti vadāmi.
‘‘යෙපි හි කෙචි, භික්‌ඛවෙ, අනාගතමද්‌ධානං…පෙ.… එතරහි සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා යං ලොකෙ පියරූපං සාතරූපං තං අනිච්‌චතො පස්‌සන්‌ති දුක්‌ඛතො පස්‌සන්‌ති අනත්‌තතො පස්‌සන්‌ති රොගතො පස්‌සන්‌ති භයතො පස්‌සන්‌ති, තෙ තණ්‌හං පජහන්‌ති. යෙ තණ්‌හං පජහන්‌ති තෙ උපධිං පජහන්‌ති. යෙ උපධිං පජහන්‌ති තෙ දුක්‌ඛං පජහන්‌ති. යෙ දුක්‌ඛං පජහන්‌ති තෙ පරිමුච්‌චන්‌ති ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්‌ඛෙහි දොමනස්‌සෙහි උපායාසෙහි, පරිමුච්‌චන්‌ති දුක්‌ඛස්‌මාති වදාමී’’ති. ඡට්‌ඨං.
‘‘Yepi hi keci, bhikkhave, anāgatamaddhānaṃ…pe… etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ taṃ aniccato passanti dukkhato passanti anattato passanti rogato passanti bhayato passanti, te taṇhaṃ pajahanti. Ye taṇhaṃ pajahanti te upadhiṃ pajahanti. Ye upadhiṃ pajahanti te dukkhaṃ pajahanti. Ye dukkhaṃ pajahanti te parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, parimuccanti dukkhasmāti vadāmī’’ti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 6. සම්‌මසසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Sammasasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 6. සම්‌මසසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Sammasasuttavaṇṇanā
