| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៦. សម្មសសុត្តវណ្ណនា
6. Sammasasuttavaṇṇanā
៦៦. ឆដ្ឋេ អាមន្តេសីតិ កស្មា អាមន្តេសិ? យស្មាស្ស សុខុមា តិលក្ខណាហតា ធម្មទេសនា ឧបដ្ឋាសិ។ តស្មិំ កិរ ជនបទេ មនុស្សា សហេតុកា បញ្ញវន្តោ។ សិនិទ្ធានិ កិរេត្ថ ភោជនានិ, តានិសេវតោ ជនស្ស បញ្ញា វឌ្ឍតិ, តេ គម្ភីរំ តិលក្ខណាហតំ ធម្មកថំ បដិវិជ្ឈិតុំ សមត្ថា ហោន្តិ។ តេនេវ ភគវា ទីឃមជ្ឈិមេសុ មហាសតិបដ្ឋានានិ (ទី. និ. ២.៣៧២ អាទយោ) មហានិទានំ (ទី. និ. ២.៩៥ អាទយោ), អានេញ្ជសប្បាយំ (ម. និ. ៣.៦៦ អាទយោ), សំយុត្តកេ ចូឡនិទានាទិសុត្តន្តិ ឯវមាទីនិ អញ្ញានិ គម្ភីរានិ សុត្តានិ តត្ថេវ កថេសិ។ សម្មសថ នោតិ សម្មសថ នុ។ អន្តរំ សម្មសន្តិ អព្ភន្តរំ បច្ចយសម្មសនំ។ ន សោ ភិក្ខុ ភគវតោ ចិត្តំ អារាធេសីតិ បច្ចយាការវសេន ព្យាការាបេតុកាមស្ស ភគវតោ តថា អព្យាករិត្វា ទ្វត្តិំសាការវសេន ព្យាករោន្តោ អជ្ឈាសយំ គហេតុំ នាសក្ខិ។
66. Chaṭṭhe āmantesīti kasmā āmantesi? Yasmāssa sukhumā tilakkhaṇāhatā dhammadesanā upaṭṭhāsi. Tasmiṃ kira janapade manussā sahetukā paññavanto. Siniddhāni kirettha bhojanāni, tānisevato janassa paññā vaḍḍhati, te gambhīraṃ tilakkhaṇāhataṃ dhammakathaṃ paṭivijjhituṃ samatthā honti. Teneva bhagavā dīghamajjhimesu mahāsatipaṭṭhānāni (dī. ni. 2.372 ādayo) mahānidānaṃ (dī. ni. 2.95 ādayo), āneñjasappāyaṃ (ma. ni. 3.66 ādayo), saṃyuttake cūḷanidānādisuttanti evamādīni aññāni gambhīrāni suttāni tattheva kathesi. Sammasatha noti sammasatha nu. Antaraṃ sammasanti abbhantaraṃ paccayasammasanaṃ. Na so bhikkhu bhagavato cittaṃ ārādhesīti paccayākāravasena byākārāpetukāmassa bhagavato tathā abyākaritvā dvattiṃsākāravasena byākaronto ajjhāsayaṃ gahetuṃ nāsakkhi.
ឯតទវោចាតិ ទេសនា យថានុសន្ធិំ ន គតា, ទេសនាយ យថានុសន្ធិគមនត្ថំ ឯតទវោច។ តេនហានន្ទ, សុណាថាតិ ឥទំ តេបិដកេ ពុទ្ធវចនេ អសម្ភិន្នបទំ។ អញ្ញត្ថ ហិ ឯវំ វុត្តំ នាម នត្ថិ។ ឧបធិនិទានន្តិ ខន្ធុបធិនិទានំ។ ខន្ធបញ្ចកញ្ហេត្ថ ឧបធីតិ អធិប្បេតំ។ ឧប្បជ្ជតីតិ ជាយតិ។ និវិសតីតិ បុនប្បុនំ បវត្តិវសេន បតិដ្ឋហតិ។
Etadavocāti desanā yathānusandhiṃ na gatā, desanāya yathānusandhigamanatthaṃ etadavoca. Tenahānanda, suṇāthāti idaṃ tepiṭake buddhavacane asambhinnapadaṃ. Aññattha hi evaṃ vuttaṃ nāma natthi. Upadhinidānanti khandhupadhinidānaṃ. Khandhapañcakañhettha upadhīti adhippetaṃ. Uppajjatīti jāyati. Nivisatīti punappunaṃ pavattivasena patiṭṭhahati.
យំ ខោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបន្តិ យំ លោកស្មិំ បិយសភាវញ្ចេវ មធុរសភាវញ្ច។ ចក្ខុំ លោកេតិអាទីសុ លោកស្មិញ្ហិ ចក្ខាទីសុ មមត្តេន អភិនិវិដ្ឋា សត្តា សម្បត្តិយំ បតិដ្ឋិតា អត្តនោ ចក្ខុំ អាទាសាទីសុ និមិត្តគ្គហណានុសារេន វិប្បសន្នបញ្ចបសាទំ សុវណ្ណវិមានេ ឧគ្ឃាដិតមណិសីហបញ្ជរំ វិយ មញ្ញន្តិ, សោតំ រជតបនាឡិកំ វិយ បាមង្គសុត្តំ វិយ ច មញ្ញន្តិ, តុង្គនាសាតិ លទ្ធវោហារំ ឃានំ វដ្ដេត្វា ឋបិតហរិតាលវដ្ដិំ វិយ មញ្ញន្តិ, ជិវ្ហំ រត្តកម្ពលបដលំ វិយ មុទុសិនិទ្ធមធុររសទំ មញ្ញន្តិ, កាយំ សាលលដ្ឋិំ វិយ សុវណ្ណតោរណំ វិយ ច មញ្ញន្តិ, មនំ អញ្ញេសំ មនេន អសទិសំ ឧឡារំ មញ្ញន្តិ។
Yaṃ kho loke piyarūpaṃ sātarūpanti yaṃ lokasmiṃ piyasabhāvañceva madhurasabhāvañca. Cakkhuṃ loketiādīsu lokasmiñhi cakkhādīsu mamattena abhiniviṭṭhā sattā sampattiyaṃ patiṭṭhitā attano cakkhuṃ ādāsādīsu nimittaggahaṇānusārena vippasannapañcapasādaṃ suvaṇṇavimāne ugghāṭitamaṇisīhapañjaraṃ viya maññanti, sotaṃ rajatapanāḷikaṃ viya pāmaṅgasuttaṃ viya ca maññanti, tuṅganāsāti laddhavohāraṃ ghānaṃ vaṭṭetvā ṭhapitaharitālavaṭṭiṃ viya maññanti, jivhaṃ rattakambalapaṭalaṃ viya mudusiniddhamadhurarasadaṃ maññanti, kāyaṃ sālalaṭṭhiṃ viya suvaṇṇatoraṇaṃ viya ca maññanti, manaṃ aññesaṃ manena asadisaṃ uḷāraṃ maññanti.
និច្ចតោ អទ្ទក្ខុន្តិ និច្ចន្តិ អទ្ទសំសុ។ សេសបទេសុបិ ឯសេវ នយោ។ ន បរិមុច្ចិំសុ ទុក្ខស្មាតិ សកលស្មាបិ វដ្ដទុក្ខា ន បរិមុច្ចិំសុ។ ទក្ខិស្សន្តីតិ បស្សិស្សន្តិ។ អាបានីយកំសោតិ សរកស្ស នាមំ។ យស្មា បនេត្ថ អាបំ បិវន្តិ, តស្មា ‘‘អាបានីយោ’’តិ វុច្ចតិ។ អាបានីយោ ច សោ កំសោ ចាតិ អាបានីយកំសោ។ សុរាមណ្ឌសរកស្សេតំ នាមំ។ ‘‘វណ្ណសម្បន្នោ’’តិអាទិវចនតោ បន កំសេ ឋិតបានមេវ ឯវំ វុត្តំ។ ឃម្មាភិតត្តោតិ ឃម្មេន អភិតត្តោ។ ឃម្មបរេតោតិ ឃម្មេន ផុដ្ឋោ, អនុគតោតិ អត្ថោ។ បិវតោ ហិ ខោ តំ ឆាទេស្សតីតិ បិវន្តស្ស តំ បានីយំ វណ្ណាទិសម្បត្តិយា រុច្ចិស្សតិ, សកលសរីរំ វា ផរិត្វា តុដ្ឋិំ ឧប្បាទយមានំ ឋស្សតិ។ អប្បដិសង្ខាតិ អបច្ចវេក្ខិត្វា។
Niccato addakkhunti niccanti addasaṃsu. Sesapadesupi eseva nayo. Na parimucciṃsu dukkhasmāti sakalasmāpi vaṭṭadukkhā na parimucciṃsu. Dakkhissantīti passissanti. Āpānīyakaṃsoti sarakassa nāmaṃ. Yasmā panettha āpaṃ pivanti, tasmā ‘‘āpānīyo’’ti vuccati. Āpānīyo ca so kaṃso cāti āpānīyakaṃso. Surāmaṇḍasarakassetaṃ nāmaṃ. ‘‘Vaṇṇasampanno’’tiādivacanato pana kaṃse ṭhitapānameva evaṃ vuttaṃ. Ghammābhitattoti ghammena abhitatto. Ghammaparetoti ghammena phuṭṭho, anugatoti attho. Pivato hi kho taṃ chādessatīti pivantassa taṃ pānīyaṃ vaṇṇādisampattiyā ruccissati, sakalasarīraṃ vā pharitvā tuṭṭhiṃ uppādayamānaṃ ṭhassati. Appaṭisaṅkhāti apaccavekkhitvā.
ឯវមេវ ខោតិ ឯត្ថ ឥទំ ឱបម្មសំសន្ទនំ – អាបានីយកំសោ វិយ ហិ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ អារម្មណំ ទដ្ឋព្ពំ, ឃម្មាភិតត្តបុរិសោ វិយ វដ្ដនិស្សិតោ បុថុជ្ជនោ, អាបានីយកំសេន និមន្តនបុរិសោ វិយ លោកេ បិយរូបេន សាតរូបេន អារម្មណេន និមន្តកជនោ, អាបានីយកំសេ សម្បត្តិញ្ច អាទីនវញ្ច អារោចេន្តោ អាបានកមនុស្សោ វិយ អាចរិយុបជ្ឈាយាទិកោ កល្យាណមិត្តោ។ យថេវ ហិ តស្ស បុរិសស្ស អបលោកិតមនុស្សោ អាបានីយកំសេ គុណញ្ច អាទីនវញ្ច អារោចេតិ, ឯវមេវ អាចរិយោ វា ឧបជ្ឈាយោ វា ភិក្ខុនោ បញ្ចសុ កាមគុណេសុ អស្សាទញ្ច និស្សរណញ្ច កថេតិ។
Evameva khoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – āpānīyakaṃso viya hi loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ ārammaṇaṃ daṭṭhabbaṃ, ghammābhitattapuriso viya vaṭṭanissito puthujjano, āpānīyakaṃsena nimantanapuriso viya loke piyarūpena sātarūpena ārammaṇena nimantakajano, āpānīyakaṃse sampattiñca ādīnavañca ārocento āpānakamanusso viya ācariyupajjhāyādiko kalyāṇamitto. Yatheva hi tassa purisassa apalokitamanusso āpānīyakaṃse guṇañca ādīnavañca āroceti, evameva ācariyo vā upajjhāyo vā bhikkhuno pañcasu kāmaguṇesu assādañca nissaraṇañca katheti.
តត្ថ យថា អាបានីយកំសម្ហិ គុណេ ច អាទីនវេ ច អារោចិតេ សោ បុរិសោ បិយវណ្ណាទិសម្បទាយមេវ សញ្ជាតវេគោ ‘‘សចេ មរណំ ភវិស្សតិ, បច្ឆា ជានិស្សាមី’’តិ សហសា អប្បដិសង្ខាយ តំ បិវិត្វា មរណំ វា មរណមត្តំ វា ទុក្ខំ និគច្ឆតិ, ឯវមេវ, ភិក្ខុ, ‘‘បញ្ចសុ កាមគុណេសុ ទស្សនាទិវសេន ឧប្បន្នសោមនស្សមត្តមេវ អស្សាទោ, អាទីនវោ បន ទិដ្ឋធម្មិកសម្បរាយិកោ ពហុ នានប្បការោ, អប្បស្សាទា កាមា ពហុទុក្ខា ពហុបាយាសា’’តិ ឯវំ អាចរិយុបជ្ឈាយេហិ អានិសំសញ្ច អាទីនវញ្ច កថេត្វា – ‘‘សមណបដិបទំ បដិបជ្ជ, ឥន្ទ្រិយេសុ គុត្តទ្វារោ ភវ ភោជនេ មត្តញ្ញូ ជាគរិយំ អនុយុត្តោ’’តិ ឯវំ ឱវទិតោបិ អស្សាទពទ្ធចិត្តតាយ ‘‘សចេ វុត្តប្បការោ អាទីនវោ ភវិស្សតិ, បច្ឆា ជានិស្សាមី’’តិ អាចរិយុបជ្ឈាយេ អបសាទេត្វា ឧទ្ទេសបរិបុច្ឆាទីនិ ចេវ វត្តបដិបត្តិញ្ច បហាយ លោកាមិសកថំ កថេន្តោ កាមេ បរិភុញ្ជិតុកាមតាយ សិក្ខំ បច្ចក្ខាយ ហីនាយាវត្តតិ។ តតោ ទុច្ចរិតានិ បូរេន្តោ សន្ធិច្ឆេទនាទិកាលេ ‘‘ចោរោ អយ’’ន្តិ គហេត្វា រញ្ញោ ទស្សិតោ ឥធេវ ហត្ថបាទាទិឆេទនំ បត្វា សម្បរាយេ ចតូសុ អបាយេសុ មហាទុក្ខំ អនុភោតិ។
Tattha yathā āpānīyakaṃsamhi guṇe ca ādīnave ca ārocite so puriso piyavaṇṇādisampadāyameva sañjātavego ‘‘sace maraṇaṃ bhavissati, pacchā jānissāmī’’ti sahasā appaṭisaṅkhāya taṃ pivitvā maraṇaṃ vā maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ nigacchati, evameva, bhikkhu, ‘‘pañcasu kāmaguṇesu dassanādivasena uppannasomanassamattameva assādo, ādīnavo pana diṭṭhadhammikasamparāyiko bahu nānappakāro, appassādā kāmā bahudukkhā bahupāyāsā’’ti evaṃ ācariyupajjhāyehi ānisaṃsañca ādīnavañca kathetvā – ‘‘samaṇapaṭipadaṃ paṭipajja, indriyesu guttadvāro bhava bhojane mattaññū jāgariyaṃ anuyutto’’ti evaṃ ovaditopi assādabaddhacittatāya ‘‘sace vuttappakāro ādīnavo bhavissati, pacchā jānissāmī’’ti ācariyupajjhāye apasādetvā uddesaparipucchādīni ceva vattapaṭipattiñca pahāya lokāmisakathaṃ kathento kāme paribhuñjitukāmatāya sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Tato duccaritāni pūrento sandhicchedanādikāle ‘‘coro aya’’nti gahetvā rañño dassito idheva hatthapādādichedanaṃ patvā samparāye catūsu apāyesu mahādukkhaṃ anubhoti.
បានីយេន វា វិនេតុន្តិ សីតេន វារិនា ហរិតុំ។ ទធិមណ្ឌកេនាតិ ទធិមណ្ឌនមត្តេន។ ភដ្ឋលោណិកាយាតិ សលោណេន សត្តុបានីយេន។ លោណសោវីរកេនាតិ សព្ពធញ្ញផលកឡីរាទីនិ បក្ខិបិត្វា លោណសោវីរកំ នាម ករោន្តិ, តេន។
Pānīyena vā vinetunti sītena vārinā harituṃ. Dadhimaṇḍakenāti dadhimaṇḍanamattena. Bhaṭṭhaloṇikāyāti saloṇena sattupānīyena. Loṇasovīrakenāti sabbadhaññaphalakaḷīrādīni pakkhipitvā loṇasovīrakaṃ nāma karonti, tena.
ឱបម្មសំសន្ទនំ បនេត្ថ – ឃម្មាភិតត្តបុរិសោ វិយ វដ្ដសន្និស្សិតកាលេ យោគាវចរោ ទដ្ឋព្ពោ, តស្ស បុរិសស្ស បដិសង្ខា អាបានីយកំសំ បហាយ បានីយាទីហិ បិបាសស្ស វិនោទនំ វិយ ភិក្ខុនោ អាចរិយុបជ្ឈាយានំ ឱវាទេ ឋត្វា ឆទ្វារាទីនិ បរិគ្គហេត្វា អនុក្កមេន វិបស្សនំ វឌ្ឍេន្តស្ស អរហត្តផលាធិគមោ, បានីយាទីនិ ចត្តារិ បានានិ វិយ ហិ ចត្តារោ មគ្គា, តេសុ អញ្ញតរំ បិវិត្វា សុរាបិបាសិតំ វិនោទេត្វា សុខិនោ យេន កាមំ គមនំ វិយ ខីណាសវស្ស ចតុមគ្គបានំ បិវិត្វា តណ្ហំ វិនោទេត្វា អគតបុព្ពំ និព្ពានទិសំ គមនកាលោ វេទិតព្ពោ។ ឆដ្ឋំ។
Opammasaṃsandanaṃ panettha – ghammābhitattapuriso viya vaṭṭasannissitakāle yogāvacaro daṭṭhabbo, tassa purisassa paṭisaṅkhā āpānīyakaṃsaṃ pahāya pānīyādīhi pipāsassa vinodanaṃ viya bhikkhuno ācariyupajjhāyānaṃ ovāde ṭhatvā chadvārādīni pariggahetvā anukkamena vipassanaṃ vaḍḍhentassa arahattaphalādhigamo, pānīyādīni cattāri pānāni viya hi cattāro maggā, tesu aññataraṃ pivitvā surāpipāsitaṃ vinodetvā sukhino yena kāmaṃ gamanaṃ viya khīṇāsavassa catumaggapānaṃ pivitvā taṇhaṃ vinodetvā agatapubbaṃ nibbānadisaṃ gamanakālo veditabbo. Chaṭṭhaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៦. សម្មសសុត្តំ • 6. Sammasasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៦. សម្មសសុត្តវណ្ណនា • 6. Sammasasuttavaṇṇanā
