| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
४. समथक्खन्धकवण्णना
4. Samathakkhandhakavaṇṇanā
सम्मुखाविनयकथावण्णना
Sammukhāvinayakathāvaṇṇanā
१८६-१८७. यत्थ यत्थ कम्मवाचाय ‘‘अय’’न्ति वा ‘‘इमे’’ति वा सम्मुखानिद्देसनियमो अत्थि, सब्बं तं कम्मं सम्मुखाकरणीयमेव, न केवलं तज्जनीयादिपञ्चविधमेव। पञ्चविधस्सेव पन उद्धरित्वा दस्सनं कम्मक्खन्धके ताव तस्सेव पाळिआरुळ्हत्ता, चतुवीसतिया पाराजिकेसु विज्जमानेसु पाराजिककण्डे आगतानंयेव चतुन्नं उद्धरित्वा दस्सनं वियाति वेदितब्बं। तत्थ ‘‘पुग्गलस्स सम्मुखता हत्थपासूपगमनमेवा’’ति वुत्तं, तं कारणं सम्मुखाकरणीयस्सपि सम्मुखानिद्देसनियमाभावतो। कामं अयमत्थो कम्मक्खन्धकेयेव ‘‘तीहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति…पे॰… असम्मुखाकतं होती’’ति (चूळव॰ ४) वचनेनेव सिद्धो, तत्थ पन आपत्ति न दस्सिता। इध ‘‘यो करेय्य, आपत्ति दुक्कटस्सा’’ति तत्थ भवितब्बापत्तिदस्सनत्थं इदं आरद्धन्ति वेदितब्बं। ‘‘सम्मुखाविनयपतिरूपकेन वूपसन्तम्पि सम्मुखाविनयेनेव वूपसन्तगणनं गच्छतीति दस्सेतुं ‘अधम्मवादी पुग्गलो’तिआदि आरद्ध’’न्ति वुत्तं, लिखितञ्च। एवं वूपसन्तं सम्मुखाविनयपतिरूपकेन वूपसन्तं नाम होति, न सम्मुखाविनयेन च अञ्ञेन केनचीति दस्सेतुं इदमारद्धन्ति आचरियो।
186-187. Yattha yattha kammavācāya ‘‘aya’’nti vā ‘‘ime’’ti vā sammukhāniddesaniyamo atthi, sabbaṃ taṃ kammaṃ sammukhākaraṇīyameva, na kevalaṃ tajjanīyādipañcavidhameva. Pañcavidhasseva pana uddharitvā dassanaṃ kammakkhandhake tāva tasseva pāḷiāruḷhattā, catuvīsatiyā pārājikesu vijjamānesu pārājikakaṇḍe āgatānaṃyeva catunnaṃ uddharitvā dassanaṃ viyāti veditabbaṃ. Tattha ‘‘puggalassa sammukhatā hatthapāsūpagamanamevā’’ti vuttaṃ, taṃ kāraṇaṃ sammukhākaraṇīyassapi sammukhāniddesaniyamābhāvato. Kāmaṃ ayamattho kammakkhandhakeyeva ‘‘tīhi, bhikkhave, aṅgehi samannāgataṃ tajjanīyakammaṃ adhammakammañca hoti…pe… asammukhākataṃ hotī’’ti (cūḷava. 4) vacaneneva siddho, tattha pana āpatti na dassitā. Idha ‘‘yo kareyya, āpatti dukkaṭassā’’ti tattha bhavitabbāpattidassanatthaṃ idaṃ āraddhanti veditabbaṃ. ‘‘Sammukhāvinayapatirūpakena vūpasantampi sammukhāvinayeneva vūpasantagaṇanaṃ gacchatīti dassetuṃ ‘adhammavādī puggalo’tiādi āraddha’’nti vuttaṃ, likhitañca. Evaṃ vūpasantaṃ sammukhāvinayapatirūpakena vūpasantaṃ nāma hoti, na sammukhāvinayena ca aññena kenacīti dassetuṃ idamāraddhanti ācariyo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi
१. सम्मुखाविनयो • 1. Sammukhāvinayo
कण्हपक्खनवकं • Kaṇhapakkhanavakaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / सम्मुखाविनयकथा • Sammukhāvinayakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / सम्मुखाविनयकथावण्णना • Sammukhāvinayakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १. सम्मुखाविनयकथा • 1. Sammukhāvinayakathā
