Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation |
ទីឃ និកាយ ២៨
Long Discourses 28
សម្បសាទនីយសុត្ត
Inspiring Confidence
១។ សារិបុត្តសីហនាទ
1. Sāriputta’s Lion’s Roar
ឯវំ មេ សុតំ—ឯកំ សមយំ ភគវា នាឡន្ទាយំ វិហរតិ បាវារិកម្ពវនេ។ អថ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ ភគវន្តំ ឯតទវោច:
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Nāḷandā in Pāvārika’s mango grove. Then Sāriputta went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and said to him:
“ឯវំបសន្នោ អហំ, ភន្តេ, ភគវតិ, ន ចាហុ ន ច ភវិស្សតិ ន ចេតរហិ វិជ្ជតិ អញ្ញោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា ភគវតា ភិយ្យោភិញ្ញតរោ យទិទំ សម្ពោធិយន៑”តិ។
“Sir, I have such confidence in the Buddha that I believe there’s no other ascetic or brahmin—whether past, future, or present—whose direct knowledge is superior to the Buddha when it comes to awakening.”
“ឧឡារា ខោ តេ អយំ, សារិបុត្ត, អាសភី វាចា ភាសិតា, ឯកំសោ គហិតោ, សីហនាទោ នទិតោ: ‘ឯវំបសន្នោ អហំ, ភន្តេ, ភគវតិ; ន ចាហុ ន ច ភវិស្សតិ ន ចេតរហិ វិជ្ជតិ អញ្ញោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា ភគវតា ភិយ្យោភិញ្ញតរោ យទិទំ សម្ពោធិយន៑ៜតិ។
“That’s a grand and dramatic statement, Sāriputta. You’ve roared a definitive, categorical lion’s roar, saying: ‘I have such confidence in the Buddha that I believe there’s no other ascetic or brahmin—whether past, future, or present—whose direct knowledge is superior to the Buddha when it comes to awakening.’
កិំ តេ, សារិបុត្ត, យេ តេ អហេសុំ អតីតមទ្ធានំ អរហន្តោ សម្មាសម្ពុទ្ធា, សព្ពេ តេ ភគវន្តោ ចេតសា ចេតោ បរិច្ច វិទិតា: ‘ឯវំសីលា តេ ភគវន្តោ អហេសុំ ឥតិបិ, ឯវំធម្មា តេ ភគវន្តោ អហេសុំ ឥតិបិ, ឯវំបញ្ញា តេ ភគវន្តោ អហេសុំ ឥតិបិ, ឯវំវិហារី តេ ភគវន្តោ អហេសុំ ឥតិបិ, ឯវំវិមុត្តា តេ ភគវន្តោ អហេសុំ ឥតិបីៜ”តិ?
What about all the perfected ones, the fully awakened Buddhas who lived in the past? Have you comprehended their minds to know that those Buddhas had such ethics, or such qualities, or such wisdom, or such meditation, or such freedom?”
“នោ ហេតំ, ភន្តេ”។
“No, sir.”
“កិំ បន តេ, សារិបុត្ត, យេ តេ ភវិស្សន្តិ អនាគតមទ្ធានំ អរហន្តោ សម្មាសម្ពុទ្ធា, សព្ពេ តេ ភគវន្តោ ចេតសា ចេតោ បរិច្ច វិទិតា: ‘ឯវំសីលា តេ ភគវន្តោ ភវិស្សន្តិ ឥតិបិ, ឯវំធម្មា … ឯវំបញ្ញា … ឯវំវិហារី … ឯវំវិមុត្តា តេ ភគវន្តោ ភវិស្សន្តិ ឥតិបីៜ”តិ?
“And what about all the perfected ones, the fully awakened Buddhas who will live in the future? Have you comprehended their minds to know that those Buddhas will have such ethics, or such qualities, or such wisdom, or such meditation, or such freedom?”
“នោ ហេតំ, ភន្តេ”។
“No, sir.”
“កិំ បន តេ, សារិបុត្ត, អហំ ឯតរហិ អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ ចេតសា ចេតោ បរិច្ច វិទិតោ: ‘ឯវំសីលោ ភគវា ឥតិបិ, ឯវំធម្មោ … ឯវំបញ្ញោ … ឯវំវិហារី … ឯវំវិមុត្តោ ភគវា ឥតិបីៜ”តិ?
“And what about me, the perfected one, the fully awakened Buddha at present? Have you comprehended my mind to know that I have such ethics, or such qualities, or such wisdom, or such meditation, or such freedom?”
“នោ ហេតំ, ភន្តេ”។
“No, sir.”
“ឯត្ថ ច ហិ តេ, សារិបុត្ត, អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នេសុ អរហន្តេសុ សម្មាសម្ពុទ្ធេសុ ចេតោបរិយញាណំ នត្ថិ។ អថ កិំ ចរហិ តេ អយំ, សារិបុត្ត, ឧឡារា អាសភី វាចា ភាសិតា, ឯកំសោ គហិតោ, សីហនាទោ នទិតោ: ‘ឯវំបសន្នោ អហំ, ភន្តេ, ភគវតិ, ន ចាហុ ន ច ភវិស្សតិ ន ចេតរហិ វិជ្ជតិ អញ្ញោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា ភគវតា ភិយ្យោភិញ្ញតរោ យទិទំ សម្ពោធិយន៑ៜ”តិ?
“Well then, Sāriputta, given that you don’t comprehend the minds of Buddhas past, future, or present, what exactly are you doing, making such a grand and dramatic statement, roaring such a definitive, categorical lion’s roar?”
“ន ខោ មេ, ភន្តេ, អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នេសុ អរហន្តេសុ សម្មាសម្ពុទ្ធេសុ ចេតោបរិយញាណំ អត្ថិ។ អបិ ច មេ ធម្មន្វយោ វិទិតោ។ សេយ្យថាបិ, ភន្តេ, រញ្ញោ បច្ចន្តិមំ នគរំ ទឡ្ហុទ្ធាបំ ទឡ្ហបាការតោរណំ ឯកទ្វារំ។ តត្រស្ស ទោវារិកោ បណ្ឌិតោ ព្យត្តោ មេធាវី អញ្ញាតានំ និវារេតា, ញាតានំ បវេសេតា។ សោ តស្ស នគរស្ស សមន្តា អនុបរិយាយបថំ អនុក្កមមានោ ន បស្សេយ្យ បាការសន្ធិំ វា បាការវិវរំ វា អន្តមសោ ពិឡារនិក្ខមនមត្តម្បិ។ តស្ស ឯវមស្ស: ‘យេ ខោ កេចិ ឱឡារិកា បាណា ឥមំ នគរំ បវិសន្តិ វា និក្ខមន្តិ វា, សព្ពេ តេ ឥមិនាវ ទ្វារេន បវិសន្តិ វា និក្ខមន្តិ វាៜតិ។
“Sir, though I don’t comprehend the minds of Buddhas past, future, and present, still I understand this by inference from the teaching. Suppose there were a king’s frontier citadel with fortified embankments, ramparts, and arches, and a single gate. And it has a gatekeeper who is astute, competent, and clever. He keeps strangers out and lets known people in. As he walks around the patrol path, he doesn’t see a hole or cleft in the wall, not even one big enough for a cat to slip out. They’d think, ‘Whatever sizable creatures enter or leave the citadel, all of them do so via this gate.’
ឯវមេវ ខោ មេ, ភន្តេ, ធម្មន្វយោ វិទិតោ។ យេ តេ, ភន្តេ, អហេសុំ អតីតមទ្ធានំ អរហន្តោ សម្មាសម្ពុទ្ធា, សព្ពេ តេ ភគវន្តោ បញ្ច នីវរណេ បហាយ ចេតសោ ឧបក្កិលេសេ បញ្ញាយ ទុព្ពលីករណេ ចតូសុ សតិបដ្ឋានេសុ សុប្បតិដ្ឋិតចិត្តា, សត្ត សម្ពោជ្ឈង្គេ យថាភូតំ ភាវេត្វា អនុត្តរំ សម្មាសម្ពោធិំ អភិសម្ពុជ្ឈិំសុ។ យេបិ តេ, ភន្តេ, ភវិស្សន្តិ អនាគតមទ្ធានំ អរហន្តោ សម្មាសម្ពុទ្ធា, សព្ពេ តេ ភគវន្តោ បញ្ច នីវរណេ បហាយ ចេតសោ ឧបក្កិលេសេ បញ្ញាយ ទុព្ពលីករណេ ចតូសុ សតិបដ្ឋានេសុ សុប្បតិដ្ឋិតចិត្តា, សត្ត សម្ពោជ្ឈង្គេ យថាភូតំ ភាវេត្វា អនុត្តរំ សម្មាសម្ពោធិំ អភិសម្ពុជ្ឈិស្សន្តិ។ ភគវាបិ, ភន្តេ, ឯតរហិ អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ បញ្ច នីវរណេ បហាយ ចេតសោ ឧបក្កិលេសេ បញ្ញាយ ទុព្ពលីករណេ ចតូសុ សតិបដ្ឋានេសុ សុប្បតិដ្ឋិតចិត្តោ សត្ត សម្ពោជ្ឈង្គេ យថាភូតំ ភាវេត្វា អនុត្តរំ សម្មាសម្ពោធិំ អភិសម្ពុទ្ធោ។
In the same way, I understand this by inference from the teaching: ‘All the perfected ones, fully awakened Buddhas—whether past, future, or present—give up the five hindrances, corruptions of the heart that weaken wisdom. Their mind is firmly established in the four kinds of mindfulness meditation. They correctly develop the seven awakening factors. And they wake up to the supreme perfect awakening.’
ឥធាហំ, ភន្តេ, យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំ ធម្មស្សវនាយ។ តស្ស មេ, ភន្តេ, ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ ឧត្តរុត្តរំ បណីតបណីតំ កណ្ហសុក្កសប្បដិភាគំ។ យថា យថា មេ, ភន្តេ, ភគវា ធម្មំ ទេសេសិ ឧត្តរុត្តរំ បណីតបណីតំ កណ្ហសុក្កសប្បដិភាគំ តថា តថាហំ តស្មិំ ធម្មេ អភិញ្ញា ឥធេកច្ចំ ធម្មំ ធម្មេសុ និដ្ឋមគមំ; សត្ថរិ បសីទិំ: ‘សម្មាសម្ពុទ្ធោ ភគវា, ស្វាក្ខាតោ ភគវតា ធម្មោ, សុប្បដិបន្នោ សាវកសង្ឃោៜតិ។
Sir, once I approached the Buddha to listen to the teaching. He explained Dhamma with its higher and higher stages, with its better and better stages, with its dark and bright sides. When I directly knew a certain principle of those teachings, in accordance with how I was taught, I came to a conclusion about the teachings. I had confidence in the Teacher: ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’
១។១។ កុសលធម្មទេសនា
1.1. Teaching Skillful Qualities
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ កុសលេសុ ធម្មេសុ។ តត្រិមេ កុសលា ធម្មា សេយ្យថិទំ—ចត្តារោ សតិបដ្ឋានា, ចត្តារោ សម្មប្បធានា, ចត្តារោ ឥទ្ធិបាទា, បញ្ចិន្ទ្រិយានិ, បញ្ច ពលានិ, សត្ត ពោជ្ឈង្គា, អរិយោ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ។ ឥធ, ភន្តេ, ភិក្ខុ អាសវានំ ខយា អនាសវំ ចេតោវិមុត្តិំ បញ្ញាវិមុត្តិំ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, កុសលេសុ ធម្មេសុ។ តំ ភគវា អសេសមភិជានាតិ, តំ ភគវតោ អសេសមភិជានតោ ឧត្តរិ អភិញ្ញេយ្យំ នត្ថិ, យទភិជានំ អញ្ញោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា ភគវតា ភិយ្យោភិញ្ញតរោ អស្ស, យទិទំ កុសលេសុ ធម្មេសុ។
And moreover, sir, how the Buddha teaches skillful qualities is unsurpassable. This consists of such skillful qualities as the four kinds of mindfulness meditation, the four right efforts, the four bases of psychic power, the five faculties, the five powers, the seven awakening factors, and the noble eightfold path. By these a bhikkhu realizes the undefiled freedom of heart and freedom by wisdom in this very life. And they live having realized it with their own insight due to the ending of defilements. This is unsurpassable when it comes to skillful qualities. The Buddha understands this without exception. There is nothing to be understood beyond this whereby another ascetic or brahmin might be superior in direct knowledge to the Buddha when it comes to skillful qualities.
១។២។ អាយតនបណ្ណត្តិទេសនា
1.2. Describing the Sense Fields
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ អាយតនបណ្ណត្តីសុ។ ឆយិមានិ, ភន្តេ, អជ្ឈត្តិកពាហិរានិ អាយតនានិ។ ចក្ខុញ្ចេវ រូបា ច, សោតញ្ចេវ សទ្ទា ច, ឃានញ្ចេវ គន្ធា ច, ជិវ្ហា ចេវ រសា ច, កាយោ ចេវ ផោដ្ឋព្ពា ច, មនោ ចេវ ធម្មា ច។ ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, អាយតនបណ្ណត្តីសុ។ តំ ភគវា អសេសមភិជានាតិ, តំ ភគវតោ អសេសមភិជានតោ ឧត្តរិ អភិញ្ញេយ្យំ នត្ថិ, យទភិជានំ អញ្ញោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា ភគវតា ភិយ្យោភិញ្ញតរោ អស្ស យទិទំ អាយតនបណ្ណត្តីសុ។
And moreover, sir, how the Buddha teaches the description of the sense fields is unsurpassable. There are these six interior and exterior sense fields. The eye and sights, the ear and sounds, the nose and smells, the tongue and tastes, the body and touches, and the mind and thoughts. This is unsurpassable when it comes to describing the sense fields. The Buddha understands this without exception. There is nothing to be understood beyond this whereby another ascetic or brahmin might be superior in direct knowledge to the Buddha when it comes to describing the sense fields.
១។៣។ គព្ភាវក្កន្តិទេសនា
1.3. The Conception of the Embryo
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ គព្ភាវក្កន្តីសុ។ ចតស្សោ ឥមា, ភន្តេ, គព្ភាវក្កន្តិយោ។
And moreover, sir, how the Buddha teaches the conception of the embryo is unsurpassable. There are these four kinds of conception.
ឥធ, ភន្តេ, ឯកច្ចោ អសម្បជានោ មាតុកុច្ឆិំ ឱក្កមតិ; អសម្បជានោ មាតុកុច្ឆិស្មិំ ឋាតិ; អសម្បជានោ មាតុកុច្ឆិម្ហា និក្ខមតិ។ អយំ បឋមា គព្ភាវក្កន្តិ។
Firstly, someone is unaware when conceived in their mother’s womb, unaware as they remain there, and unaware as they emerge. This is the first kind of conception.
បុន ចបរំ, ភន្តេ, ឥធេកច្ចោ សម្បជានោ មាតុកុច្ឆិំ ឱក្កមតិ; អសម្បជានោ មាតុកុច្ឆិស្មិំ ឋាតិ; អសម្បជានោ មាតុកុច្ឆិម្ហា និក្ខមតិ។ អយំ ទុតិយា គព្ភាវក្កន្តិ។
Furthermore, someone is aware when conceived in their mother’s womb, but unaware as they remain there, and unaware as they emerge. This is the second kind of conception.
បុន ចបរំ, ភន្តេ, ឥធេកច្ចោ សម្បជានោ មាតុកុច្ឆិំ ឱក្កមតិ; សម្បជានោ មាតុកុច្ឆិស្មិំ ឋាតិ; អសម្បជានោ មាតុកុច្ឆិម្ហា និក្ខមតិ។ អយំ តតិយា គព្ភាវក្កន្តិ។
Furthermore, someone is aware when conceived in their mother’s womb, aware as they remain there, but unaware as they emerge. This is the third kind of conception.
បុន ចបរំ, ភន្តេ, ឥធេកច្ចោ សម្បជានោ មាតុកុច្ឆិំ ឱក្កមតិ; សម្បជានោ មាតុកុច្ឆិស្មិំ ឋាតិ; សម្បជានោ មាតុកុច្ឆិម្ហា និក្ខមតិ។ អយំ ចតុត្ថា គព្ភាវក្កន្តិ។
Furthermore, someone is aware when conceived in their mother’s womb, aware as they remain there, and aware as they emerge. This is the fourth kind of conception.
ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, គព្ភាវក្កន្តីសុ។
This is unsurpassable when it comes to the conception of the embryo.
១។៤។ អាទេសនវិធាទេសនា
1.4. Ways of Revealing
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ អាទេសនវិធាសុ។ ចតស្សោ ឥមា, ភន្តេ, អាទេសនវិធា។
And moreover, sir, how the Buddha teaches the different ways of revealing is unsurpassable. There are these four ways of revealing.
ឥធ, ភន្តេ, ឯកច្ចោ និមិត្តេន អាទិសតិ: ‘ឯវម្បិ តេ មនោ, ឥត្ថម្បិ តេ មនោ, ឥតិបិ តេ ចិត្តន៑ៜតិ។ សោ ពហុញ្ចេបិ អាទិសតិ, តថេវ តំ ហោតិ, នោ អញ្ញថា។ អយំ បឋមា អាទេសនវិធា។
Firstly, someone reveals by means of a sign, ‘This is what you’re thinking, such is your thought, and thus is your state of mind.’ And even if they reveal this many times, it turns out exactly so, not otherwise. This is the first way of revealing.
បុន ចបរំ, ភន្តេ, ឥធេកច្ចោ ន ហេវ ខោ និមិត្តេន អាទិសតិ។ អបិ ច ខោ មនុស្សានំ វា អមនុស្សានំ វា ទេវតានំ វា សទ្ទំ សុត្វា អាទិសតិ: ‘ឯវម្បិ តេ មនោ, ឥត្ថម្បិ តេ មនោ, ឥតិបិ តេ ចិត្តន៑ៜតិ។ សោ ពហុញ្ចេបិ អាទិសតិ, តថេវ តំ ហោតិ, នោ អញ្ញថា។ អយំ ទុតិយា អាទេសនវិធា។
Furthermore, someone reveals after hearing it from humans or non-humans or deities, ‘This is what you’re thinking, such is your thought, and thus is your state of mind.’ And even if they reveal this many times, it turns out exactly so, not otherwise. This is the second way of revealing.
បុន ចបរំ, ភន្តេ, ឥធេកច្ចោ ន ហេវ ខោ និមិត្តេន អាទិសតិ, នាបិ មនុស្សានំ វា អមនុស្សានំ វា ទេវតានំ វា សទ្ទំ សុត្វា អាទិសតិ។ អបិ ច ខោ វិតក្កយតោ វិចារយតោ វិតក្កវិប្ផារសទ្ទំ សុត្វា អាទិសតិ: ‘ឯវម្បិ តេ មនោ, ឥត្ថម្បិ តេ មនោ, ឥតិបិ តេ ចិត្តន៑ៜតិ។ សោ ពហុញ្ចេបិ អាទិសតិ, តថេវ តំ ហោតិ, នោ អញ្ញថា។ អយំ តតិយា អាទេសនវិធា។
Furthermore, someone reveals by hearing the sound of thought spreading as someone thinks and considers, ‘This is what you’re thinking, such is your thought, and thus is your state of mind.’ And even if they reveal this many times, it turns out exactly so, not otherwise. This is the third way of revealing.
បុន ចបរំ, ភន្តេ, ឥធេកច្ចោ ន ហេវ ខោ និមិត្តេន អាទិសតិ, នាបិ មនុស្សានំ វា អមនុស្សានំ វា ទេវតានំ វា សទ្ទំ សុត្វា អាទិសតិ, នាបិ វិតក្កយតោ វិចារយតោ វិតក្កវិប្ផារសទ្ទំ សុត្វា អាទិសតិ។ អបិ ច ខោ អវិតក្កំ អវិចារំ សមាធិំ សមាបន្នស្ស ចេតសា ចេតោ បរិច្ច បជានាតិ: ‘យថា ឥមស្ស ភោតោ មនោសង្ខារា បណិហិតា។ តថា ឥមស្ស ចិត្តស្ស អនន្តរា ឥមំ នាម វិតក្កំ វិតក្កេស្សតីៜតិ។ សោ ពហុញ្ចេបិ អាទិសតិ, តថេវ តំ ហោតិ, នោ អញ្ញថា។ អយំ ចតុត្ថា អាទេសនវិធា។
Furthermore, someone comprehends the mind of a person who has attained the immersion that’s free of placing the mind and keeping it connected. They understand, ‘Judging by the way this person’s intentions are directed, immediately after this mind state, they’ll think this thought.’ And even if they reveal this many times, it turns out exactly so, not otherwise. This is the fourth way of revealing.
ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, អាទេសនវិធាសុ។
This is unsurpassable when it comes to the ways of revealing.
១។៥។ ទស្សនសមាបត្តិទេសនា
1.5. Attainments of Vision
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ ទស្សនសមាបត្តីសុ។ ចតស្សោ ឥមា, ភន្តេ, ទស្សនសមាបត្តិយោ។
And moreover, sir, how the Buddha teaches the attainments of vision is unsurpassable. There are these four attainments of vision.
ឥធ, ភន្តេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ បធានមន្វាយ អនុយោគមន្វាយ អប្បមាទមន្វាយ សម្មាមនសិការមន្វាយ តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ ឥមមេវ កាយំ ឧទ្ធំ បាទតលា អធោ កេសមត្ថកា តចបរិយន្តំ បូរំ នានប្បការស្ស អសុចិនោ បច្ចវេក្ខតិ: ‘អត្ថិ ឥមស្មិំ កាយេ កេសា លោមា នខា ទន្តា តចោ មំសំ ន្ហារុ អដ្ឋិ អដ្ឋិមិញ្ឹ វក្កំ ហទយំ យកនំ កិលោមកំ បិហកំ បប្ផាសំ អន្តំ អន្តគុណំ ឧទរិយំ ករីសំ បិត្តំ សេម្ហំ បុព្ពោ លោហិតំ សេទោ មេទោ អស្សុ វសា ខេឡោ សិង្ឃានិកា លសិកា មុត្តន៑ៜតិ។ អយំ បឋមា ទស្សនសមាបត្តិ។
Firstly, some ascetic or brahmin—by dint of keen, resolute, committed, and diligent effort, and right application of mind—experiences an immersion of the heart of such a kind that they examine their own body up from the soles of the feet and down from the tips of the hairs, wrapped in skin and full of many kinds of filth. ‘In this body there is head hair, body hair, nails, teeth, skin, flesh, sinews, bones, bone marrow, kidneys, heart, liver, diaphragm, spleen, lungs, intestines, mesentery, undigested food, feces, bile, phlegm, pus, blood, sweat, fat, tears, grease, saliva, snot, synovial fluid, urine.’ This is the first attainment of vision.
បុន ចបរំ, ភន្តេ, ឥធេកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ …បេ… តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ ឥមមេវ កាយំ ឧទ្ធំ បាទតលា អធោ កេសមត្ថកា តចបរិយន្តំ បូរំ នានប្បការស្ស អសុចិនោ បច្ចវេក្ខតិ: ‘អត្ថិ ឥមស្មិំ កាយេ កេសា លោមា …បេ… លសិកា មុត្តន៑ៜតិ។ អតិក្កម្ម ច បុរិសស្ស ឆវិមំសលោហិតំ អដ្ឋិំ បច្ចវេក្ខតិ។ អយំ ទុតិយា ទស្សនសមាបត្តិ។
Furthermore, some ascetic or brahmin attains that and goes beyond it. They examine a person’s bones with skin, flesh, and blood. This is the second attainment of vision.
បុន ចបរំ, ភន្តេ, ឥធេកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ …បេ… តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ ឥមមេវ កាយំ ឧទ្ធំ បាទតលា អធោ កេសមត្ថកា តចបរិយន្តំ បូរំ នានប្បការស្ស អសុចិនោ បច្ចវេក្ខតិ: ‘អត្ថិ ឥមស្មិំ កាយេ កេសា លោមា …បេ… លសិកា មុត្តន៑ៜតិ។ អតិក្កម្ម ច បុរិសស្ស ឆវិមំសលោហិតំ អដ្ឋិំ បច្ចវេក្ខតិ។ បុរិសស្ស ច វិញ្ញាណសោតំ បជានាតិ, ឧភយតោ អព្ពោច្ឆិន្នំ ឥធ លោកេ បតិដ្ឋិតញ្ច បរលោកេ បតិដ្ឋិតញ្ច។ អយំ តតិយា ទស្សនសមាបត្តិ។
Furthermore, some ascetic or brahmin attains that and goes beyond it. They understand of a person that their stream of consciousness is consistent on both sides: established in both this world and the next. This is the third attainment of vision.
បុន ចបរំ, ភន្តេ, ឥធេកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ …បេ… តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ ឥមមេវ កាយំ ឧទ្ធំ បាទតលា អធោ កេសមត្ថកា តចបរិយន្តំ បូរំ នានប្បការស្ស អសុចិនោ បច្ចវេក្ខតិ: ‘អត្ថិ ឥមស្មិំ កាយេ កេសា លោមា …បេ… លសិកា មុត្តន៑ៜតិ។ អតិក្កម្ម ច បុរិសស្ស ឆវិមំសលោហិតំ អដ្ឋិំ បច្ចវេក្ខតិ។ បុរិសស្ស ច វិញ្ញាណសោតំ បជានាតិ, ឧភយតោ អព្ពោច្ឆិន្នំ ឥធ លោកេ អប្បតិដ្ឋិតញ្ច បរលោកេ អប្បតិដ្ឋិតញ្ច។ អយំ ចតុត្ថា ទស្សនសមាបត្តិ។
Furthermore, some ascetic or brahmin attains that and goes beyond it. They understand of a person that their stream of consciousness is consistent on both sides: not established in either this world or the next. This is the fourth attainment of vision.
ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, ទស្សនសមាបត្តីសុ។
This is unsurpassable when it comes to attainments of vision.
១។៦។ បុគ្គលបណ្ណត្តិទេសនា
1.6. Descriptions of Individuals
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ បុគ្គលបណ្ណត្តីសុ។ សត្តិមេ, ភន្តេ, បុគ្គលា។ ឧភតោភាគវិមុត្តោ បញ្ញាវិមុត្តោ កាយសក្ខិ ទិដ្ឋិប្បត្តោ សទ្ធាវិមុត្តោ ធម្មានុសារី សទ្ធានុសារី។ ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, បុគ្គលបណ្ណត្តីសុ។
And moreover, sir, how the Buddha teaches the description of individuals is unsurpassable. There are these seven individuals. One freed both ways, one freed by wisdom, a personal witness, one attained to view, one freed by faith, a follower of the teachings, a follower by faith. This is unsurpassable when it comes to the description of individuals.
១។៧។ បធានទេសនា
1.7. Kinds of Striving
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ បធានេសុ។ សត្តិមេ, ភន្តេ, សម្ពោជ្ឈង្គា សតិសម្ពោជ្ឈង្គោ ធម្មវិចយសម្ពោជ្ឈង្គោ វីរិយសម្ពោជ្ឈង្គោ បីតិសម្ពោជ្ឈង្គោ បស្សទ្ធិសម្ពោជ្ឈង្គោ សមាធិសម្ពោជ្ឈង្គោ ឧបេក្ខាសម្ពោជ្ឈង្គោ។ ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, បធានេសុ។
And moreover, sir, how the Buddha teaches the kinds of striving is unsurpassable. There are these seven awakening factors: the awakening factors of mindfulness, investigation of principles, energy, rapture, tranquility, immersion, and equanimity. This is unsurpassable when it comes to the kinds of striving.
១។៨។ បដិបទាទេសនា
1.8. Ways of Practice
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ បដិបទាសុ។
And moreover, sir, how the Buddha teaches the ways of practice is unsurpassable.
ចតស្សោ ឥមា, ភន្តេ, បដិបទា ទុក្ខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា,
Painful practice with slow insight,
ទុក្ខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា,
painful practice with swift insight,
សុខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា,
pleasant practice with slow insight, and
សុខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញាតិ។
pleasant practice with swift insight.
តត្រ, ភន្តេ, យាយំ បដិបទា ទុក្ខា ទន្ធាភិញ្ញា, អយំ, ភន្តេ, បដិបទា ឧភយេនេវ ហីនា អក្ខាយតិ ទុក្ខត្តា ច ទន្ធត្តា ច។ តត្រ, ភន្តេ, យាយំ បដិបទា ទុក្ខា ខិប្បាភិញ្ញា, អយំ បន, ភន្តេ, បដិបទា ទុក្ខត្តា ហីនា អក្ខាយតិ។ តត្រ, ភន្តេ, យាយំ បដិបទា សុខា ទន្ធាភិញ្ញា, អយំ បន, ភន្តេ, បដិបទា ទន្ធត្តា ហីនា អក្ខាយតិ។ តត្រ, ភន្តេ, យាយំ បដិបទា សុខា ខិប្បាភិញ្ញា, អយំ បន, ភន្តេ, បដិបទា ឧភយេនេវ បណីតា អក្ខាយតិ សុខត្តា ច ខិប្បត្តា ច។
Of these, the painful practice with slow insight is said to be inferior both ways: because it’s painful and because it’s slow. The painful practice with swift insight is said to be inferior because it’s painful. The pleasant practice with slow insight is said to be inferior because it’s slow. But the pleasant practice with swift insight is said to be superior both ways: because it’s pleasant and because it’s swift.
ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, បដិបទាសុ។
This is unsurpassable when it comes to the ways of practice.
១។៩។ ភស្សសមាចារាទិទេសនា
1.9. Behavior in Speech
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ ភស្សសមាចារេ។ ឥធ, ភន្តេ, ឯកច្ចោ ន ចេវ មុសាវាទុបសញ្ហិតំ វាចំ ភាសតិ ន ច វេភូតិយំ ន ច បេសុណិយំ ន ច សារម្ភឹ ជយាបេក្ខោ; មន្តា មន្តា ច វាចំ ភាសតិ និធានវតិំ កាលេន។ ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, ភស្សសមាចារេ។
And moreover, sir, how the Buddha teaches behavior in speech is unsurpassable. It’s when someone doesn’t use speech that’s connected with lying, or divisive, or backbiting, or aggressively trying to win. They speak only wise counsel, valuable and timely. This is unsurpassable when it comes to behavior in speech.
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ បុរិសសីលសមាចារេ។ ឥធ, ភន្តេ, ឯកច្ចោ សច្ចោ ចស្ស សទ្ធោ ច, ន ច កុហកោ, ន ច លបកោ, ន ច នេមិត្តិកោ, ន ច និប្បេសិកោ, ន ច លាភេន លាភំ និជិគីសនកោ, ឥន្ទ្រិយេសុ គុត្តទ្វារោ, ភោជនេ មត្តញ្ញូ, សមការី, ជាគរិយានុយោគមនុយុត្តោ, អតន្ទិតោ, អារទ្ធវីរិយោ, ឈាយី, សតិមា, កល្យាណបដិភានោ, គតិមា, ធិតិមា, មតិមា, ន ច កាមេសុ គិទ្ធោ, សតោ ច និបកោ ច។ ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, បុរិសសីលសមាចារេ។
And moreover, sir, how the Buddha teaches a person’s ethical behavior is unsurpassable. It’s when someone is honest and faithful. They don’t use deceit, flattery, hinting, or belittling, and they don’t use material possessions to chase after other material possessions. They guard the sense doors and eat in moderation. They’re fair, dedicated to wakefulness, tireless, energetic, and meditative. They have good memory, eloquence, range, retention, and thoughtfulness. They’re not greedy for sensual pleasures. They are mindful and alert. This is unsurpassable when it comes to a person’s ethical behavior.
១។១០។ អនុសាសនវិធាទេសនា
1.10. Responsiveness to Instruction
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ អនុសាសនវិធាសុ។ ចតស្សោ ឥមា, ភន្តេ, អនុសាសនវិធា—
And moreover, sir, how the Buddha teaches the different degrees of responsiveness to instruction is unsurpassable. There are these four degrees of responsiveness to instruction.
ជានាតិ, ភន្តេ, ភគវា អបរំ បុគ្គលំ បច្ចត្តំ យោនិសោមនសិការា ‘អយំ បុគ្គលោ យថានុសិដ្ឋំ តថា បដិបជ្ជមានោ តិណ្ណំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា សោតាបន្នោ ភវិស្សតិ អវិនិបាតធម្មោ និយតោ សម្ពោធិបរាយណោៜតិ។ ជានាតិ, ភន្តេ, ភគវា បរំ បុគ្គលំ បច្ចត្តំ យោនិសោមនសិការា: ‘អយំ បុគ្គលោ យថានុសិដ្ឋំ តថា បដិបជ្ជមានោ តិណ្ណំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា រាគទោសមោហានំ តនុត្តា សកទាគាមី ភវិស្សតិ, សកិទេវ ឥមំ លោកំ អាគន្ត្វា ទុក្ខស្សន្តំ ករិស្សតីៜតិ។ ជានាតិ, ភន្តេ, ភគវា បរំ បុគ្គលំ បច្ចត្តំ យោនិសោមនសិការា: ‘អយំ បុគ្គលោ យថានុសិដ្ឋំ តថា បដិបជ្ជមានោ បញ្ចន្នំ ឱរម្ភាគិយានំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា ឱបបាតិកោ ភវិស្សតិ តត្ថ បរិនិព្ពាយី អនាវត្តិធម្មោ តស្មា លោកាៜតិ។ ជានាតិ, ភន្តេ, ភគវា បរំ បុគ្គលំ បច្ចត្តំ យោនិសោមនសិការា: ‘អយំ បុគ្គលោ យថានុសិដ្ឋំ តថា បដិបជ្ជមានោ អាសវានំ ខយា អនាសវំ ចេតោវិមុត្តិំ បញ្ញាវិមុត្តិំ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរិស្សតីៜតិ។
The Buddha knows by rationally applying the mind to another individual: ‘By practicing as instructed this individual will, with the ending of three fetters, become a stream-enterer, not liable to be reborn in the underworld, bound for awakening.’ The Buddha knows by rationally applying the mind to another individual: ‘By practicing as instructed this individual will, with the ending of three fetters, and the weakening of greed, hate, and delusion, become a once-returner. They will come back to this world once only, then make an end of suffering.’ The Buddha knows by rationally applying the mind to another individual: ‘By practicing as instructed this individual will, with the ending of the five lower fetters, be reborn spontaneously. They will be extinguished there, and are not liable to return from that world.’ The Buddha knows by rationally applying the mind to another individual: ‘By practicing as instructed this individual will realize the undefiled freedom of heart and freedom by wisdom in this very life, and live having realized it with their own insight due to the ending of defilements.’
ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, អនុសាសនវិធាសុ។
This is unsurpassable when it comes to the different degrees of responsiveness to instruction.
១។១១។ បរបុគ្គលវិមុត្តិញាណទេសនា
1.11. The Knowledge and Freedom of Others
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ បរបុគ្គលវិមុត្តិញាណេ។ ជានាតិ, ភន្តេ, ភគវា បរំ បុគ្គលំ បច្ចត្តំ យោនិសោមនសិការា: ‘អយំ បុគ្គលោ តិណ្ណំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា សោតាបន្នោ ភវិស្សតិ អវិនិបាតធម្មោ និយតោ សម្ពោធិបរាយណោៜតិ។ ជានាតិ, ភន្តេ, ភគវា បរំ បុគ្គលំ បច្ចត្តំ យោនិសោមនសិការា: ‘អយំ បុគ្គលោ តិណ្ណំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា រាគទោសមោហានំ តនុត្តា សកទាគាមី ភវិស្សតិ, សកិទេវ ឥមំ លោកំ អាគន្ត្វា ទុក្ខស្សន្តំ ករិស្សតីៜតិ។ ជានាតិ, ភន្តេ, ភគវា បរំ បុគ្គលំ បច្ចត្តំ យោនិសោមនសិការា: ‘អយំ បុគ្គលោ បញ្ចន្នំ ឱរម្ភាគិយានំ សំយោជនានំ បរិក្ខយា ឱបបាតិកោ ភវិស្សតិ តត្ថ បរិនិព្ពាយី អនាវត្តិធម្មោ តស្មា លោកាៜតិ។ ជានាតិ, ភន្តេ, ភគវា បរំ បុគ្គលំ បច្ចត្តំ យោនិសោមនសិការា: ‘អយំ បុគ្គលោ អាសវានំ ខយា អនាសវំ ចេតោវិមុត្តិំ បញ្ញាវិមុត្តិំ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរិស្សតីៜតិ។ ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, បរបុគ្គលវិមុត្តិញាណេ។
And moreover, sir, how the Buddha teaches the knowledge and freedom of other individuals is unsurpassable. The Buddha knows by rationally applying the mind to another individual: ‘With the ending of three fetters this individual will become a stream-enterer, not liable to be reborn in the underworld, bound for awakening.’ The Buddha knows by rationally applying the mind to another individual: ‘With the ending of three fetters, and the weakening of greed, hate, and delusion, this individual will become a once-returner. They will come back to this world once only, then make an end of suffering.’ The Buddha knows by rationally applying the mind to another individual: ‘With the ending of the five lower fetters, this individual will be reborn spontaneously. They will be extinguished there, and are not liable to return from that world.’ The Buddha knows by rationally applying the mind to another individual: ‘This individual will realize the undefiled freedom of heart and freedom by wisdom in this very life, and live having realized it with their own insight due to the ending of defilements.’ This is unsurpassable when it comes to the knowledge and freedom of other individuals.
១។១២។ សស្សតវាទទេសនា
1.12. Eternalism
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ សស្សតវាទេសុ។ តយោមេ, ភន្តេ, សស្សតវាទា។
And moreover, sir, how the Buddha teaches eternalist doctrines is unsurpassable. There are these three eternalist doctrines.
ឥធ, ភន្តេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ …បេ… តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។ សេយ្យថិទំ—ឯកម្បិ ជាតិំ ទ្វេបិ ជាតិយោ តិស្សោបិ ជាតិយោ ចតស្សោបិ ជាតិយោ បញ្ចបិ ជាតិយោ ទសបិ ជាតិយោ វីសម្បិ ជាតិយោ តិំសម្បិ ជាតិយោ ចត្តាលីសម្បិ ជាតិយោ បញ្ញាសម្បិ ជាតិយោ ជាតិសតម្បិ ជាតិសហស្សម្បិ ជាតិសតសហស្សម្បិ អនេកានិបិ ជាតិសតានិ អនេកានិបិ ជាតិសហស្សានិ អនេកានិបិ ជាតិសតសហស្សានិ, ‘អមុត្រាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ អមុត្រ ឧទបាទិំ; តត្រាបាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ ឥធូបបន្នោៜតិ។ ឥតិ សាការំ សៅទ្ទេសំ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។ សោ ឯវមាហ: ‘អតីតម្បាហំ អទ្ធានំ ជានាមិ—សំវដ្ដិ វា លោកោ វិវដ្ដិ វាតិ។ អនាគតំបាហំ អទ្ធានំ ជានាមិ—សំវដ្ដិស្សតិ វា លោកោ វិវដ្ដិស្សតិ វាតិ។ សស្សតោ អត្តា ច លោកោ ច វញ្ឈោ កូដដ្ឋោ ឯសិកដ្ឋាយិដ្ឋិតោ។ តេ ច សត្តា សន្ធាវន្តិ សំសរន្តិ ចវន្តិ ឧបបជ្ជន្តិ, អត្ថិ ត្វេវ សស្សតិសមន៑ៜតិ។ អយំ បឋមោ សស្សតវាទោ។
Firstly, some ascetic or brahmin—by dint of keen, resolute, committed, and diligent effort, and right application of mind—experiences an immersion of the heart of such a kind that they recollect many hundreds of thousands of past lives, with features and details. They say, ‘I know that in the past the cosmos expanded or contracted. I don’t know whether in the future the cosmos will expand or contract. The self and the cosmos are eternal, barren, steady as a mountain peak, standing firm like a pillar. They remain the same for all eternity, while these sentient beings wander and transmigrate and pass away and rearise.’ This is the first eternalist doctrine.
បុន ចបរំ, ភន្តេ, ឥធេកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ …បេ… តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។ សេយ្យថិទំ—ឯកម្បិ សំវដ្ដវិវដ្ដំ ទ្វេបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ តីណិបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ ចត្តារិបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ បញ្ចបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ ទសបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ, ‘អមុត្រាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ អមុត្រ ឧទបាទិំ; តត្រាបាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ ឥធូបបន្នោៜតិ។ ឥតិ សាការំ សៅទ្ទេសំ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។ សោ ឯវមាហ: ‘អតីតម្បាហំ អទ្ធានំ ជានាមិ សំវដ្ដិ វា លោកោ វិវដ្ដិ វាតិ។ អនាគតំបាហំ អទ្ធានំ ជានាមិ សំវដ្ដិស្សតិ វា លោកោ វិវដ្ដិស្សតិ វាតិ។ សស្សតោ អត្តា ច លោកោ ច វញ្ឈោ កូដដ្ឋោ ឯសិកដ្ឋាយិដ្ឋិតោ។ តេ ច សត្តា សន្ធាវន្តិ សំសរន្តិ ចវន្តិ ឧបបជ្ជន្តិ, អត្ថិ ត្វេវ សស្សតិសមន៑ៜតិ។ អយំ ទុតិយោ សស្សតវាទោ។
Furthermore, some ascetic or brahmin—by dint of keen, resolute, committed, and diligent effort, and right application of mind—experiences an immersion of the heart of such a kind that they recollect their past lives for as many as ten eons of the expansion and contraction of the cosmos, with features and details. They say, ‘I know that in the past the cosmos expanded or contracted. I don’t know whether in the future the cosmos will expand or contract. The self and the cosmos are eternal, barren, steady as a mountain peak, standing firm like a pillar. They remain the same for all eternity, while these sentient beings wander and transmigrate and pass away and rearise.’ This is the second eternalist doctrine.
បុន ចបរំ, ភន្តេ, ឥធេកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ …បេ… តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។ សេយ្យថិទំ—ទសបិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ វីសម្បិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ តិំសម្បិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ ចត្តាលីសម្បិ សំវដ្ដវិវដ្ដានិ, ‘អមុត្រាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ អមុត្រ ឧទបាទិំ; តត្រាបាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ ឥធូបបន្នោៜតិ។ ឥតិ សាការំ សៅទ្ទេសំ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។ សោ ឯវមាហ: ‘អតីតម្បាហំ អទ្ធានំ ជានាមិ សំវដ្ដិបិ លោកោ វិវដ្ដិបីតិ; អនាគតំបាហំ អទ្ធានំ ជានាមិ សំវដ្ដិស្សតិបិ លោកោ វិវដ្ដិស្សតិបីតិ។ សស្សតោ អត្តា ច លោកោ ច វញ្ឈោ កូដដ្ឋោ ឯសិកដ្ឋាយិដ្ឋិតោ។ តេ ច សត្តា សន្ធាវន្តិ សំសរន្តិ ចវន្តិ ឧបបជ្ជន្តិ, អត្ថិ ត្វេវ សស្សតិសមន៑ៜតិ។ អយំ តតិយោ សស្សតវាទោ,
Furthermore, some ascetic or brahmin—by dint of keen, resolute, committed, and diligent effort, and right application of mind—experiences an immersion of the heart of such a kind that they recollect their past lives for as many as forty eons of the expansion and contraction of the cosmos, with features and details. They say, ‘I know that in the past the cosmos expanded or contracted. I don’t know whether in the future the cosmos will expand or contract. The self and the cosmos are eternal, barren, steady as a mountain peak, standing firm like a pillar. They remain the same for all eternity, while these sentient beings wander and transmigrate and pass away and rearise.’ This is the third eternalist doctrine.
ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, សស្សតវាទេសុ។
This is unsurpassable when it comes to eternalist doctrines.
១។១៣។ បុព្ពេនិវាសានុស្សតិញាណទេសនា
1.13. Recollecting Past Lives
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ បុព្ពេនិវាសានុស្សតិញាណេ។ ឥធ, ភន្តេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ …បេ… តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។ សេយ្យថិទំ—ឯកម្បិ ជាតិំ ទ្វេបិ ជាតិយោ តិស្សោបិ ជាតិយោ ចតស្សោបិ ជាតិយោ បញ្ចបិ ជាតិយោ ទសបិ ជាតិយោ វីសម្បិ ជាតិយោ តិំសម្បិ ជាតិយោ ចត្តាលីសម្បិ ជាតិយោ បញ្ញាសម្បិ ជាតិយោ ជាតិសតម្បិ ជាតិសហស្សម្បិ ជាតិសតសហស្សម្បិ អនេកេបិ សំវដ្ដកប្បេ អនេកេបិ វិវដ្ដកប្បេ អនេកេបិ សំវដ្ដវិវដ្ដកប្បេ, ‘អមុត្រាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ អមុត្រ ឧទបាទិំ; តត្រាបាសិំ ឯវំនាមោ ឯវង្គោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ ឥធូបបន្នោៜតិ។ ឥតិ សាការំ សៅទ្ទេសំ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។ សន្តិ, ភន្តេ, ទេវា, យេសំ ន សក្កា គណនាយ វា សង្ខានេន វា អាយុ សង្ខាតុំ។ អបិ ច យស្មិំ យស្មិំ អត្តភាវេ អភិនិវុដ្ឋបុព្ពោ ហោតិ យទិ វា រូបីសុ យទិ វា អរូបីសុ យទិ វា សញ្ញីសុ យទិ វា អសញ្ញីសុ យទិ វា នេវសញ្ញីនាសញ្ញីសុ។ ឥតិ សាការំ សៅទ្ទេសំ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ។ ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, បុព្ពេនិវាសានុស្សតិញាណេ។
And moreover, sir, how the Buddha teaches the knowledge of recollecting past lives is unsurpassable. It’s when some ascetic or brahmin—by dint of keen, resolute, committed, and diligent effort, and right application of mind—experiences an immersion of the heart of such a kind that they recollect their many kinds of past lives. That is: one, two, three, four, five, ten, twenty, thirty, forty, fifty, a hundred, a thousand, a hundred thousand rebirths; many eons of the world contracting, many eons of the world expanding, many eons of the world contracting and expanding. They remember: ‘There, I was named this, my clan was that, I looked like this, and that was my food. This was how I felt pleasure and pain, and that was how my life ended. When I passed away from that place I was reborn somewhere else. There, too, I was named this, my clan was that, I looked like this, and that was my food. This was how I felt pleasure and pain, and that was how my life ended. When I passed away from that place I was reborn here.’ And so they recollect their many kinds of past lives, with features and details. Sir, there are gods whose life span cannot be reckoned or calculated. Still, no matter what incarnation they have previously been reborn in—whether physical or formless or percipient or non-percipient or neither percipient nor non-percipient—they recollect their many kinds of past lives, with features and details. This is unsurpassable when it comes to the knowledge of recollecting past lives.
១។១៤។ ចុតូបបាតញាណទេសនា
1.14. Death and Rebirth
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ សត្តានំ ចុតូបបាតញាណេ។ ឥធ, ភន្តេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ …បេ… តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ ទិព្ពេន ចក្ខុនា វិសុទ្ធេន អតិក្កន្តមានុសកេន សត្តេ បស្សតិ ចវមានេ ឧបបជ្ជមានេ ហីនេ បណីតេ សុវណ្ណេ ទុព្ពណ្ណេ សុគតេ ទុគ្គតេ យថាកម្មូបគេ សត្តេ បជានាតិ: ‘ឥមេ វត ភោន្តោ សត្តា កាយទុច្ចរិតេន សមន្នាគតា វចីទុច្ចរិតេន សមន្នាគតា មនោទុច្ចរិតេន សមន្នាគតា អរិយានំ ឧបវាទកា មិច្ឆាទិដ្ឋិកា មិច្ឆាទិដ្ឋិកម្មសមាទានា។ តេ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបាយំ ទុគ្គតិំ វិនិបាតំ និរយំ ឧបបន្នា។ ឥមេ វា បន ភោន្តោ សត្តា កាយសុចរិតេន សមន្នាគតា វចីសុចរិតេន សមន្នាគតា មនោសុចរិតេន សមន្នាគតា អរិយានំ អនុបវាទកា សម្មាទិដ្ឋិកា សម្មាទិដ្ឋិកម្មសមាទានា។ តេ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុគតិំ សគ្គំ លោកំ ឧបបន្នាៜតិ។ ឥតិ ទិព្ពេន ចក្ខុនា វិសុទ្ធេន អតិក្កន្តមានុសកេន សត្តេ បស្សតិ ចវមានេ ឧបបជ្ជមានេ ហីនេ បណីតេ សុវណ្ណេ ទុព្ពណ្ណេ សុគតេ ទុគ្គតេ យថាកម្មូបគេ សត្តេ បជានាតិ។ ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, សត្តានំ ចុតូបបាតញាណេ។
And moreover, sir, how the Buddha teaches the knowledge of the death and rebirth of sentient beings is unsurpassable. It’s when some ascetic or brahmin—by dint of keen, resolute, committed, and diligent effort, and right application of mind—experiences an immersion of the heart of such a kind that with clairvoyance that is purified and superhuman, they see sentient beings passing away and being reborn— inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. They understand how sentient beings are reborn according to their deeds: ‘These dear beings did bad things by way of body, speech, and mind. They spoke ill of the noble ones; they had wrong view; and they chose to act out of that wrong view. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell. These dear beings, however, did good things by way of body, speech, and mind. They never spoke ill of the noble ones; they had right view; and they chose to act out of that right view. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a good place, a heavenly realm.’ And so, with clairvoyance that is purified and superhuman, they see sentient beings passing away and being reborn—inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. They understand how sentient beings are reborn according to their deeds. This is unsurpassable when it comes to the knowledge of death and rebirth.
១។១៥។ ឥទ្ធិវិធទេសនា
1.15. Psychic Powers
អបរំ បន, ភន្តេ, ឯតទានុត្តរិយំ, យថា ភគវា ធម្មំ ទេសេតិ ឥទ្ធិវិធាសុ។ ទ្វេមា, ភន្តេ, ឥទ្ធិវិធាយោ—អត្ថិ, ភន្តេ, ឥទ្ធិ សាសវា សៅបធិកា, ‘នោ អរិយាៜតិ វុច្ចតិ។ អត្ថិ, ភន្តេ, ឥទ្ធិ អនាសវា អនុបធិកា ‘អរិយាៜតិ វុច្ចតិ។ កតមា ច, ភន្តេ, ឥទ្ធិ សាសវា សៅបធិកា, ‘នោ អរិយាៜតិ វុច្ចតិ? ឥធ, ភន្តេ, ឯកច្ចោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា អាតប្បមន្វាយ …បេ… តថារូបំ ចេតោសមាធិំ ផុសតិ, យថាសមាហិតេ ចិត្តេ អនេកវិហិតំ ឥទ្ធិវិធំ បច្ចនុភោតិ—ឯកោបិ ហុត្វា ពហុធា ហោតិ, ពហុធាបិ ហុត្វា ឯកោ ហោតិ; អាវិភាវំ តិរោភាវំ តិរោកុដ្ដំ តិរោបាការំ តិរោបព្ពតំ អសជ្ជមានោ គច្ឆតិ សេយ្យថាបិ អាកាសេ; បថវិយាបិ ឧម្មុជ្ជនិមុជ្ឹ ករោតិ សេយ្យថាបិ ឧទកេ; ឧទកេបិ អភិជ្ជមានេ គច្ឆតិ សេយ្យថាបិ បថវិយំ; អាកាសេបិ បល្លង្កេន កមតិ សេយ្យថាបិ បក្ខី សកុណោ; ឥមេបិ ចន្ទិមសូរិយេ ឯវំមហិទ្ធិកេ ឯវំមហានុភាវេ បាណិនា បរាមសតិ បរិមជ្ជតិ; យាវ ព្រហ្មលោកាបិ កាយេន វសំ វត្តេតិ។ អយំ, ភន្តេ, ឥទ្ធិ សាសវា សៅបធិកា, ‘នោ អរិយាៜតិ វុច្ចតិ។
And moreover, sir, how the Buddha teaches psychic power is unsurpassable. There are these two kinds of psychic power. There are psychic powers that are accompanied by defilements and attachments, and are said to be ignoble. And there are psychic powers that are free of defilements and attachments, and are said to be noble. What are the psychic powers that are accompanied by defilements and attachments, and are said to be ignoble? It’s when some ascetic or brahmin—by dint of keen, resolute, committed, and diligent effort, and right application of mind—experiences an immersion of the heart of such a kind that they wield the many kinds of psychic power: multiplying themselves and becoming one again; appearing and disappearing; going unimpeded through a wall, a rampart, or a mountain as if through space; diving in and out of the earth as if it were water; walking on water as if it were earth; flying cross-legged through the sky like a bird; touching and stroking with the hand the sun and moon, so mighty and powerful; controlling the body as far as the Brahmā realm. These are the psychic powers that are accompanied by defilements and attachments, and are said to be ignoble.
កតមា បន, ភន្តេ, ឥទ្ធិ អនាសវា អនុបធិកា, ‘អរិយាៜតិ វុច្ចតិ? ឥធ, ភន្តេ, ភិក្ខុ សចេ អាកង្ខតិ: ‘បដិកូលេ អប្បដិកូលសញ្ញី វិហរេយ្យន៑ៜតិ, អប្បដិកូលសញ្ញី តត្ថ វិហរតិ។ សចេ អាកង្ខតិ: ‘អប្បដិកូលេ បដិកូលសញ្ញី វិហរេយ្យន៑ៜតិ, បដិកូលសញ្ញី តត្ថ វិហរតិ។ សចេ អាកង្ខតិ: ‘បដិកូលេ ច អប្បដិកូលេ ច អប្បដិកូលសញ្ញី វិហរេយ្យន៑ៜតិ, អប្បដិកូលសញ្ញី តត្ថ វិហរតិ។ សចេ អាកង្ខតិ: ‘បដិកូលេ ច អប្បដិកូលេ ច បដិកូលសញ្ញី វិហរេយ្យន៑ៜតិ, បដិកូលសញ្ញី តត្ថ វិហរតិ។ សចេ អាកង្ខតិ: ‘បដិកូលញ្ច អប្បដិកូលញ្ច តទុភយំ អភិនិវជ្ជេត្វា ឧបេក្ខកោ វិហរេយ្យំ សតោ សម្បជានោៜតិ, ឧបេក្ខកោ តត្ថ វិហរតិ សតោ សម្បជានោ។ អយំ, ភន្តេ, ឥទ្ធិ អនាសវា អនុបធិកា ‘អរិយាៜតិ វុច្ចតិ។ ឯតទានុត្តរិយំ, ភន្តេ, ឥទ្ធិវិធាសុ។ តំ ភគវា អសេសមភិជានាតិ, តំ ភគវតោ អសេសមភិជានតោ ឧត្តរិ អភិញ្ញេយ្យំ នត្ថិ, យទភិជានំ អញ្ញោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា ភគវតា ភិយ្យោភិញ្ញតរោ អស្ស យទិទំ ឥទ្ធិវិធាសុ។
But what are the psychic powers that are free of defilements and attachments, and are said to be noble? It’s when, if a bhikkhu wishes: ‘May I meditate perceiving the unrepulsive in the repulsive,’ that’s what they do. If they wish: ‘May I meditate perceiving the repulsive in the unrepulsive,’ that’s what they do. If they wish: ‘May I meditate perceiving the unrepulsive in the repulsive and the unrepulsive,’ that’s what they do. If they wish: ‘May I meditate perceiving the repulsive in the unrepulsive and the repulsive,’ that’s what they do. If they wish: ‘May I meditate staying equanimous, mindful and aware, rejecting both the repulsive and the unrepulsive,’ that’s what they do. These are the psychic powers that are free of defilements and attachments, and are said to be noble. This is unsurpassable when it comes to psychic powers. The Buddha understands this without exception. There is nothing to be understood beyond this whereby another ascetic or brahmin might be superior in direct knowledge to the Buddha when it comes to psychic powers.
១។១៦។ អញ្ញថាសត្ថុគុណទស្សន
1.16. The Four Absorptions
យំ តំ, ភន្តេ, សទ្ធេន កុលបុត្តេន បត្តព្ពំ អារទ្ធវីរិយេន ថាមវតា បុរិសថាមេន បុរិសវីរិយេន បុរិសបរក្កមេន បុរិសធោរយ្ហេន, អនុប្បត្តំ តំ ភគវតា។ ន ច, ភន្តេ, ភគវា កាមេសុ កាមសុខល្លិកានុយោគមនុយុត្តោ ហីនំ គម្មំ បោថុជ្ជនិកំ អនរិយំ អនត្ថសំហិតំ, ន ច អត្តកិលមថានុយោគមនុយុត្តោ ទុក្ខំ អនរិយំ អនត្ថសំហិតំ។ ចតុន្នញ្ច ភគវា ឈានានំ អាភិចេតសិកានំ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារានំ និកាមលាភី អកិច្ឆលាភី អកសិរលាភី។
The Buddha has achieved what should be achieved by a faithful gentleman by being energetic and strong, by human strength, energy, vigor, and exertion. The Buddha doesn’t indulge in sensual pleasures, which are low, crude, ordinary, ignoble, and pointless. And he doesn’t indulge in self-mortification, which is painful, ignoble, and pointless. He gets the four jhānas—blissful meditations in the present life that belong to the higher mind—when he wants, without trouble or difficulty.
១។១៧។ អនុយោគទានប្បការ
1.17. On Being Questioned
សចេ មំ, ភន្តេ, ឯវំ បុច្ឆេយ្យ: ‘កិំ នុ ខោ, អាវុសោ សារិបុត្ត, អហេសុំ អតីតមទ្ធានំ អញ្ញេ សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ភគវតា ភិយ្យោភិញ្ញតរា សម្ពោធិយន៑ៜតិ, ឯវំ បុដ្ឋោ អហំ, ភន្តេ, ‘នោៜតិ វទេយ្យំ។ ‘កិំ បនាវុសោ សារិបុត្ត, ភវិស្សន្តិ អនាគតមទ្ធានំ អញ្ញេ សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ភគវតា ភិយ្យោភិញ្ញតរា សម្ពោធិយន៑ៜតិ, ឯវំ បុដ្ឋោ អហំ, ភន្តេ, ‘នោៜតិ វទេយ្យំ។ ‘កិំ បនាវុសោ សារិបុត្ត, អត្ថេតរហិ អញ្ញោ សមណោ វា ព្រាហ្មណោ វា ភគវតា ភិយ្យោភិញ្ញតរោ សម្ពោធិយន៑ៜតិ, ឯវំ បុដ្ឋោ អហំ, ភន្តេ, ‘នោៜតិ វទេយ្យំ។
Sir, if they were to ask me, ‘Friend Sāriputta, is there any other ascetic or brahmin—whether past, future, or present—whose direct knowledge is superior to the Buddha when it comes to awakening?’ I would tell them ‘No.’
សចេ បន មំ, ភន្តេ, ឯវំ បុច្ឆេយ្យ: ‘កិំ នុ ខោ, អាវុសោ សារិបុត្ត, អហេសុំ អតីតមទ្ធានំ អញ្ញេ សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ភគវតា សមសមា សម្ពោធិយន៑ៜតិ, ឯវំ បុដ្ឋោ អហំ, ភន្តេ, ‘ឯវន៑ៜតិ វទេយ្យំ។ ‘កិំ បនាវុសោ សារិបុត្ត, ភវិស្សន្តិ អនាគតមទ្ធានំ អញ្ញេ សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ភគវតា សមសមា សម្ពោធិយន៑ៜតិ, ឯវំ បុដ្ឋោ អហំ, ភន្តេ, ‘ឯវន៑ៜតិ វទេយ្យំ។ ‘កិំ បនាវុសោ សារិបុត្ត, អត្ថេតរហិ អញ្ញេ សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ភគវតា សមសមា សម្ពោធិយន៑ៜតិ, ឯវំ បុដ្ឋោ អហំ, ភន្តេ, ‘នោៜតិ វទេយ្យំ។
But if they were to ask me, ‘Friend Sāriputta, is there any other ascetic or brahmin—whether past or future—whose direct knowledge is equal to the Buddha when it comes to awakening?’ I would tell them ‘Yes.’ But if they were to ask: ‘Friend Sāriputta, is there any other ascetic or brahmin at present whose direct knowledge is equal to the Buddha when it comes to awakening?’ I would tell them ‘No.’
សចេ បន មំ, ភន្តេ, ឯវំ បុច្ឆេយ្យ: ‘កិំ បនាយស្មា សារិបុត្តោ ឯកច្ចំ អព្ភនុជានាតិ, ឯកច្ចំ ន អព្ភនុជានាតីៜតិ, ឯវំ បុដ្ឋោ អហំ, ភន្តេ, ឯវំ ព្យាករេយ្យំ: ‘សម្មុខា មេតំ, អាវុសោ, ភគវតោ សុតំ, សម្មុខា បដិគ្គហិតំ: “អហេសុំ អតីតមទ្ធានំ អរហន្តោ សម្មាសម្ពុទ្ធា មយា សមសមា សម្ពោធិយន៑”តិ។ សម្មុខា មេតំ, អាវុសោ, ភគវតោ សុតំ, សម្មុខា បដិគ្គហិតំ: “ភវិស្សន្តិ អនាគតមទ្ធានំ អរហន្តោ សម្មាសម្ពុទ្ធា មយា សមសមា សម្ពោធិយន៑”តិ។ សម្មុខា មេតំ, អាវុសោ, ភគវតោ សុតំ សម្មុខា បដិគ្គហិតំ: “អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ ឯកិស្សា លោកធាតុយា ទ្វេ អរហន្តោ សម្មាសម្ពុទ្ធា អបុព្ពំ អចរិមំ ឧប្បជ្ជេយ្យុំ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី”ៜតិ។
But if they were to ask me, ‘But why does Venerable Sāriputta grant this in respect of some but not others?’ I would answer them like this, ‘Friends, I have heard and learned this in the presence of the Buddha: “The perfected ones, fully awakened Buddhas of the past were equal in awakening to myself.” And I have heard and learned this in the presence of the Buddha: “The perfected ones, fully awakened Buddhas of the future will be equal in awakening to myself.” And I have also heard and learned this in the presence of the Buddha: “It’s impossible for two perfected ones, fully awakened Buddhas to arise in the same solar system at the same time.”’
កច្ចាហំ, ភន្តេ, ឯវំ បុដ្ឋោ ឯវំ ព្យាករមានោ វុត្តវាទី ចេវ ភគវតោ ហោមិ, ន ច ភគវន្តំ អភូតេន អព្ភាចិក្ខាមិ, ធម្មស្ស ចានុធម្មំ ព្យាករោមិ, ន ច កោចិ សហធម្មិកោ វាទានុវាទោ គារយ្ហំ ឋានំ អាគច្ឆតី”តិ?
Answering this way, I trust that I repeated what the Buddha has said, and didn’t misrepresent him with an untruth. I trust my explanation was in line with the teaching, and that there are no legitimate grounds for rebuke or criticism.”
“តគ្ឃ ត្វំ, សារិបុត្ត, ឯវំ បុដ្ឋោ ឯវំ ព្យាករមានោ វុត្តវាទី ចេវ មេ ហោសិ, ន ច មំ អភូតេន អព្ភាចិក្ខសិ, ធម្មស្ស ចានុធម្មំ ព្យាករោសិ, ន ច កោចិ សហធម្មិកោ វាទានុវាទោ គារយ្ហំ ឋានំ អាគច្ឆតី”តិ។
“Indeed, Sāriputta, in answering this way you repeat what I’ve said, and don’t misrepresent me with an untruth. Your explanation is in line with the teaching, and there are no legitimate grounds for rebuke or criticism.”
២។ អច្ឆរិយអព្ភុត
2. Incredible and Amazing
ឯវំ វុត្តេ, អាយស្មា ឧទាយី ភគវន្តំ ឯតទវោច: “អច្ឆរិយំ, ភន្តេ, អព្ភុតំ, ភន្តេ, តថាគតស្ស អប្បិច្ឆតា សន្តុដ្ឋិតា សល្លេខតា។ យត្រ ហិ នាម តថាគតោ ឯវំមហិទ្ធិកោ ឯវំមហានុភាវោ, អថ ច បន នេវត្តានំ បាតុករិស្សតិ។ ឯកមេកញ្ចេបិ ឥតោ, ភន្តេ, ធម្មំ អញ្ញតិត្ថិយា បរិព្ពាជកា អត្តនិ សមនុបស្សេយ្យុំ, តេ តាវតកេនេវ បដាកំ បរិហរេយ្យុំ។ អច្ឆរិយំ, ភន្តេ, អព្ភុតំ, ភន្តេ, តថាគតស្ស អប្បិច្ឆតា សន្តុដ្ឋិតា សល្លេខតា។ យត្រ ហិ នាម តថាគតោ ឯវំមហិទ្ធិកោ ឯវំមហានុភាវោ។ អថ ច បន នេវត្តានំ បាតុករិស្សតី”តិ។
When he had spoken, Venerable Udāyī said to the Buddha, “It’s incredible, sir, it’s amazing! The Realized One has so few wishes, such contentment, such self-effacement! For even though the Realized One has such power and might, he will not make a display of himself. If the wanderers following other religions were to see even a single one of these qualities in themselves they’d carry around a banner to that effect. It’s incredible, sir, it’s amazing! The Realized One has so few wishes, such contentment, such self-effacement! For even though the Realized One has such power and might, he will not make a display of himself.”
“បស្ស ខោ ត្វំ, ឧទាយិ, ‘តថាគតស្ស អប្បិច្ឆតា សន្តុដ្ឋិតា សល្លេខតា។ យត្រ ហិ នាម តថាគតោ ឯវំមហិទ្ធិកោ ឯវំមហានុភាវោ, អថ ច បន នេវត្តានំ បាតុករិស្សតិៜ។ ឯកមេកញ្ចេបិ ឥតោ, ឧទាយិ, ធម្មំ អញ្ញតិត្ថិយា បរិព្ពាជកា អត្តនិ សមនុបស្សេយ្យុំ, តេ តាវតកេនេវ បដាកំ បរិហរេយ្យុំ។ បស្ស ខោ ត្វំ, ឧទាយិ, ‘តថាគតស្ស អប្បិច្ឆតា សន្តុដ្ឋិតា សល្លេខតា។ យត្រ ហិ នាម តថាគតោ ឯវំមហិទ្ធិកោ ឯវំមហានុភាវោ, អថ ច បន នេវត្តានំ បាតុករិស្សតីៜ”តិ។
“See, Udāyī, how the Realized One has so few wishes, such contentment, such self-effacement. For even though the Realized One has such power and might, he will not make a display of himself. If the wanderers following other religions were to see even a single one of these qualities in themselves they’d carry around a banner to that effect. See, Udāyī, how the Realized One has so few wishes, such contentment, such self-effacement. For even though the Realized One has such power and might, he will not make a display of himself.”
អថ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ សារិបុត្តំ អាមន្តេសិ: “តស្មាតិហ ត្វំ, សារិបុត្ត, ឥមំ ធម្មបរិយាយំ អភិក្ខណំ ភាសេយ្យាសិ ភិក្ខូនំ ភិក្ខុនីនំ ឧបាសកានំ ឧបាសិកានំ។ យេសម្បិ ហិ, សារិបុត្ត, មោឃបុរិសានំ ភវិស្សតិ តថាគតេ កង្ខា វា វិមតិ វា, តេសមិមំ ធម្មបរិយាយំ សុត្វា តថាគតេ កង្ខា វា វិមតិ វា, សា បហីយិស្សតី”តិ។
Then the Buddha said to Venerable Sāriputta, “So Sāriputta, you should frequently speak this exposition of the teaching to the monks, nuns, laymen, and laywomen. Though there will be some foolish people who have doubt or uncertainty regarding the Realized One, when they hear this exposition of the teaching they’ll give up that doubt or uncertainty.”
ឥតិ ហិទំ អាយស្មា សារិបុត្តោ ភគវតោ សម្មុខា សម្បសាទំ បវេទេសិ។ តស្មា ឥមស្ស វេយ្យាករណស្ស សម្បសាទនីយន្ត្វេវ អធិវចនន្តិ។
That’s how Venerable Sāriputta declared his confidence in the Buddha’s presence. And that’s why the name of this discussion is “Inspiring Confidence”.
សម្បសាទនីយសុត្តំ និដ្ឋិតំ បញ្ចមំ។
The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]