| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
६. सम्पयुत्तवारवण्णना
6. Sampayuttavāravaṇṇanā
३९२-४००. सम्पयुत्तवारे कुसलं धम्मं सम्पयुत्तोति कुसलं धम्मं सम्पयुत्तपच्चयं कत्वाति अत्थो। सेसमेत्थ संसट्ठवारे वुत्तनयेनेव वेदितब्बं। अवसाने पनस्स ‘‘संसट्ठत्तं नाम सम्पयुत्तत्तं, सम्पयुत्तत्तं नाम संसट्ठत्त’’न्ति इदं उभिन्नम्पि एतेसं वारानं अत्थतो निन्नानाकरणभावदस्सनत्थं वुत्तं। अत्थतो हि एतेपि पटिच्चसहजाता विय पच्चयनिस्सया विय च निन्नानाकरणा। एवं सन्तेपि अञ्ञमञ्ञस्स अत्थनियमनत्थं वुत्ता। ‘‘संसट्ठा योजिता हया’’तिआदीसु (जा॰ २.२२.७०) हि असम्पयुत्तम्पि संसट्ठन्ति वुच्चति। ‘‘या सा वीमंसा कोसज्जसहगता कोसज्जसम्पयुत्ता’’तिआदीसु (सं॰ नि॰ ५.८३२) असंसट्ठं वोकिण्णम्पि सम्पयुत्तन्ति। इति संसट्ठवारेन एकुप्पादलक्खणस्स सम्पयुत्तस्स संसट्ठभावं सम्पयुत्तवारेन च संसट्ठस्स एकुप्पादादिलक्खणस्स सम्पयुत्तभावं नियमेतुं उभोपेते वुत्ता। अपिच तथा बुज्झनकानं अज्झासयवसेन देसनाविलासेन निरुत्तिपटिसम्भिदापभेदजाननवसेन चापि एते उभोपि वुत्ताति।
392-400. Sampayuttavāre kusalaṃ dhammaṃ sampayuttoti kusalaṃ dhammaṃ sampayuttapaccayaṃ katvāti attho. Sesamettha saṃsaṭṭhavāre vuttanayeneva veditabbaṃ. Avasāne panassa ‘‘saṃsaṭṭhattaṃ nāma sampayuttattaṃ, sampayuttattaṃ nāma saṃsaṭṭhatta’’nti idaṃ ubhinnampi etesaṃ vārānaṃ atthato ninnānākaraṇabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ. Atthato hi etepi paṭiccasahajātā viya paccayanissayā viya ca ninnānākaraṇā. Evaṃ santepi aññamaññassa atthaniyamanatthaṃ vuttā. ‘‘Saṃsaṭṭhā yojitā hayā’’tiādīsu (jā. 2.22.70) hi asampayuttampi saṃsaṭṭhanti vuccati. ‘‘Yā sā vīmaṃsā kosajjasahagatā kosajjasampayuttā’’tiādīsu (saṃ. ni. 5.832) asaṃsaṭṭhaṃ vokiṇṇampi sampayuttanti. Iti saṃsaṭṭhavārena ekuppādalakkhaṇassa sampayuttassa saṃsaṭṭhabhāvaṃ sampayuttavārena ca saṃsaṭṭhassa ekuppādādilakkhaṇassa sampayuttabhāvaṃ niyametuṃ ubhopete vuttā. Apica tathā bujjhanakānaṃ ajjhāsayavasena desanāvilāsena niruttipaṭisambhidāpabhedajānanavasena cāpi ete ubhopi vuttāti.
सम्पयुत्तवारवण्णना।
Sampayuttavāravaṇṇanā.
एतेसु पन छसु वारेसु अत्थि कोचि पच्चयो एकन्तं अनुलोमतो न तिट्ठति, पच्चनीकतोव तिट्ठति; अत्थि एकन्तं पच्चनीकतो न तिट्ठति, अनुलोमतोव तिट्ठति; अत्थि अनेकन्तं अनुलोमतो चेव तिट्ठति, पच्चनीकतो चाति इदं पकिण्णकं वेदितब्बं। तत्थ पठमो पञ्हो पच्छाजातस्स, दुतियो महाचतुक्कस्स, ततियो युज्जमानकानं सेसानं वसेन वेदितब्बोति।
Etesu pana chasu vāresu atthi koci paccayo ekantaṃ anulomato na tiṭṭhati, paccanīkatova tiṭṭhati; atthi ekantaṃ paccanīkato na tiṭṭhati, anulomatova tiṭṭhati; atthi anekantaṃ anulomato ceva tiṭṭhati, paccanīkato cāti idaṃ pakiṇṇakaṃ veditabbaṃ. Tattha paṭhamo pañho pacchājātassa, dutiyo mahācatukkassa, tatiyo yujjamānakānaṃ sesānaṃ vasena veditabboti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / पट्ठानपाळि • Paṭṭhānapāḷi / १. कुसलत्तिकं • 1. Kusalattikaṃ
