| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā |
สํสฎฺฐวาราทิวณฺณนา
Saṃsaṭṭhavārādivaṇṇanā
๓๐๖. อธิกรณานํ วูปสโมว สมโถ นาม, โส อธิกรณํ วินา นตฺถิ, ตสฺมา น จ ลพฺภา วินิภุชฺชิตฺวา นานากรณํ กาตุํฯ
306. Adhikaraṇānaṃ vūpasamova samatho nāma, so adhikaraṇaṃ vinā natthi, tasmā na ca labbhā vinibhujjitvā nānākaraṇaṃ kātuṃ.
๓๐๙-๓๑๐. สมถา สมเถหิ สมฺมนฺตีติ เอตฺถ สมฺมนฺตีติ สมฺปชฺชนฺติฯ อธิกรณา วา ปน สมฺมนฺติ วูปสมฺมนฺตีติ อโตฺถ, ตสฺมา ‘‘เยภุยฺยสิกา สมฺมุขาวินเยน สมฺมตี’’ติ อิมาย สมฺมุขาวินเยน สทฺธิํ สมฺปชฺชติ, น สติวินยาทีหิ เตสํ ตสฺสา อนุปการตฺตาติ อโตฺถฯ สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺตีติ เอตฺถ สมถา อภาวํ คจฺฉนฺตีติ อโตฺถฯ
309-310.Samathā samathehi sammantīti ettha sammantīti sampajjanti. Adhikaraṇā vā pana sammanti vūpasammantīti attho, tasmā ‘‘yebhuyyasikā sammukhāvinayena sammatī’’ti imāya sammukhāvinayena saddhiṃ sampajjati, na sativinayādīhi tesaṃ tassā anupakārattāti attho. Samathā adhikaraṇehi sammantīti ettha samathā abhāvaṃ gacchantīti attho.
๓๑๑. ‘‘สมฺมุขาวินโย วิวาทาธิกรเณน น สมฺมตี’’ติ ปาโฐฯ เยภุยฺยสิกาย สมานภาวโต จ อวสาเน ‘‘สมฺมุขาวินโย น เกนจิ สมฺมตี’’ติ (ปริ. ๓๑๓) วุตฺตตฺตา จ สมฺมุขาวินโย สยํ สมเถน วา อธิกรเณน วา สเมตโพฺพ น โหตีติ กตฺวา วุโตฺตฯ สติวินโย กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติฯ อมูฬฺหวินยตสฺสปาปิยสิกติณวตฺถารกาปิ กิจฺจาธิกรเณน สมฺมนฺติฯ
311. ‘‘Sammukhāvinayo vivādādhikaraṇena na sammatī’’ti pāṭho. Yebhuyyasikāya samānabhāvato ca avasāne ‘‘sammukhāvinayo na kenaci sammatī’’ti (pari. 313) vuttattā ca sammukhāvinayo sayaṃ samathena vā adhikaraṇena vā sametabbo na hotīti katvā vutto. Sativinayo kiccādhikaraṇena sammati. Amūḷhavinayatassapāpiyasikatiṇavatthārakāpi kiccādhikaraṇena sammanti.
๓๑๓. วิวาทาธิกรณํ กิจฺจาธิกรเณน สมฺมตีติ ‘‘สุณาตุ เม, ภเนฺต…เป.… ปฐมํ สลากํ นิกฺขิปามี’’ติ เอวํ วิวาทาธิกรณํ กิจฺจาธิกรเณน สมฺมติฯ อนุวาทาธิกรณอาปตฺตาธิกรณาปิ กิจฺจาธิกรเณน สมฺมนฺติฯ ‘‘‘อกตํ กมฺมํ ทุกฺกฎํ กมฺม’นฺติ เอวํ กิจฺจาธิกรณมฺปิ กิจฺจาธิกรเณน สมฺมตีติ เอวํ ปาโฐ เวทิตโพฺพ’’ติ ลิขิตํฯ อญฺญตรสฺมิํ ปน คณฺฐิปเท ‘‘‘สมถา อธิกรเณหิ สมฺมนฺตี’ติ เอตฺถ ยสฺมา สเพฺพ สมถา กิจฺจาธิกรเณน สมฺมนฺติ, ตสฺมา ‘สมถา กิจฺจาธิกรเณน สมฺมนฺตี’ติ ปาโฐ คเหตโพฺพ’’ติ วุตฺตํฯ
313.Vivādādhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇena sammatīti ‘‘suṇātu me, bhante…pe… paṭhamaṃ salākaṃ nikkhipāmī’’ti evaṃ vivādādhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇena sammati. Anuvādādhikaraṇaāpattādhikaraṇāpi kiccādhikaraṇena sammanti. ‘‘‘Akataṃ kammaṃ dukkaṭaṃ kamma’nti evaṃ kiccādhikaraṇampi kiccādhikaraṇena sammatīti evaṃ pāṭho veditabbo’’ti likhitaṃ. Aññatarasmiṃ pana gaṇṭhipade ‘‘‘samathā adhikaraṇehi sammantī’ti ettha yasmā sabbe samathā kiccādhikaraṇena sammanti, tasmā ‘samathā kiccādhikaraṇena sammantī’ti pāṭho gahetabbo’’ti vuttaṃ.
๓๑๔. วิวาทาธิกรณํ กตมํ อธิกรณํ สมุฎฺฐาเปตีติ ‘‘นายํ ธโมฺม’’ติ วุตฺตมเตฺตน กิญฺจิ อธิกรณํ น สมุฎฺฐาเปติฯ
314.Vivādādhikaraṇaṃkatamaṃ adhikaraṇaṃ samuṭṭhāpetīti ‘‘nāyaṃ dhammo’’ti vuttamattena kiñci adhikaraṇaṃ na samuṭṭhāpeti.
๓๑๘-๙. ‘‘กตมาธิกรณปริยาปนฺน’’นฺติ ปาโฐฯ วิวาทาธิกรณํ วิวาทาธิกรณํ ภชตีติ ปฐมุปฺปนฺนวิวาทํ ปจฺฉา อุปฺปโนฺน ภชติฯ วิวาทาธิกรณํ เทฺว สมเถ ภชตีติ ‘‘อิมํ วูปสเมตุํ สมตฺถา ตุเมฺห’’ติ วทนฺตํ วิย ภชติ ‘‘มยํ ตํ วูปสเมสฺสามา’’ติ วทเนฺตหิ วิย ทฺวีหิ สมเถหิ สงฺคหิตํฯ
318-9. ‘‘Katamādhikaraṇapariyāpanna’’nti pāṭho. Vivādādhikaraṇaṃ vivādādhikaraṇaṃ bhajatīti paṭhamuppannavivādaṃ pacchā uppanno bhajati. Vivādādhikaraṇaṃ dve samathe bhajatīti ‘‘imaṃ vūpasametuṃ samatthā tumhe’’ti vadantaṃ viya bhajati ‘‘mayaṃ taṃ vūpasamessāmā’’ti vadantehi viya dvīhi samathehi saṅgahitaṃ.
สมถเภทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Samathabhedavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi
๑๖. สํสฎฺฐวาโร • 16. Saṃsaṭṭhavāro
๑๙. สมถาธิกรณวาโร • 19. Samathādhikaraṇavāro
๒๐. สมุฎฺฐาปนวาโร • 20. Samuṭṭhāpanavāro
๒๑. ภชติวาโร • 21. Bhajativāro
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā
สํสฎฺฐวารกถาวณฺณนา • Saṃsaṭṭhavārakathāvaṇṇanā
สมถาธิกรณวารกถาวณฺณนา • Samathādhikaraṇavārakathāvaṇṇanā
สมุฎฺฐาปนวารกถาวณฺณนา • Samuṭṭhāpanavārakathāvaṇṇanā
ภชติวารกถาวณฺณนา • Bhajativārakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā
สํสฎฺฐวาราทิวณฺณนา • Saṃsaṭṭhavārādivaṇṇanā
ภชติวารวณฺณนา • Bhajativāravaṇṇanā
