| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā |
សំសដ្ឋវារាទិវណ្ណនា
Saṃsaṭṭhavārādivaṇṇanā
៣០៦. អធិករណន្តិ វា សមថាតិ វា ឥមេ ធម្មា សំសដ្ឋាតិអាទិ សមថានំ អធិករណេសុ ឯវ យថារហំ បវត្តិំ, អធិករណានិ វិនា តេសំ វិសុំ អដ្ឋានញ្ច ទស្សេតុំ វុត្តំ។ វិនិព្ភុជិត្វា នានាករណំ បញ្ញាបេតុន្តិ អធិករណតោ សមថេហិ វិយោជេត្វា អសំសដ្ឋេ កត្វា នានាករណំ អញ្ញមញ្ញំ អសំសដ្ឋតាយ ឋិតភាវសង្ខាតំ នានត្តំ បញ្ញាបេតុំ អធិករណវូបសមក្ខណេ ឯវ តេសំ អសំសគ្គំ បញ្ញាបេតុំ កិំ សក្កាតិ បុច្ឆតិ។
306.Adhikaraṇantivā samathāti vā ime dhammā saṃsaṭṭhātiādi samathānaṃ adhikaraṇesu eva yathārahaṃ pavattiṃ, adhikaraṇāni vinā tesaṃ visuṃ aṭṭhānañca dassetuṃ vuttaṃ. Vinibbhujitvā nānākaraṇaṃ paññāpetunti adhikaraṇato samathehi viyojetvā asaṃsaṭṭhe katvā nānākaraṇaṃ aññamaññaṃ asaṃsaṭṭhatāya ṭhitabhāvasaṅkhātaṃ nānattaṃ paññāpetuṃ adhikaraṇavūpasamakkhaṇe eva tesaṃ asaṃsaggaṃ paññāpetuṃ kiṃ sakkāti pucchati.
អធិករណន្តិអាទិ គារយ្ហវាទទស្សនំ។ សោ មា ហេវន្តិ យោ ឯវំ វទតិ, សោ ‘‘មា ឯវំ វទា’’តិ វចនីយោ អស្ស, ន ច លព្ភតិ សមថានំ អញ្ញត្រ អធិករណា វូបសមលក្ខណន្តិ បហានាវត្ថានសង្ខាតំ នានាករណំ បដិក្ខិបតិ។ លក្ខណតោ បន អធិករណេហិ សមថានំ នានាករណំ អត្ថេវាតិ ទដ្ឋព្ពំ។ សមថា អធិករណេហិ សម្មន្តីតិ អបលោកនាទីហិ ចតូហិ កិច្ចាធិករណេហិ សព្ពេបិ សមថា និដ្ឋានំ គច្ឆន្តិ, នាញ្ញេហីតិ ឥមមត្ថំ សន្ធាយ វុត្តំ។ តេនេវ វក្ខតិ ‘‘សម្មុខាវិនយោ វិវាទាធិករណេន ន សម្មតិ។ អនុវាទ…បេ.… អាបត្តាធិករណេន ន សម្មតិ, កិច្ចាធិករណេន សម្មតី’’តិអាទិ (បរិ. ៣១១)។
Adhikaraṇantiādi gārayhavādadassanaṃ. So mā hevanti yo evaṃ vadati, so ‘‘mā evaṃ vadā’’ti vacanīyo assa, na ca labbhati samathānaṃ aññatra adhikaraṇā vūpasamalakkhaṇanti pahānāvatthānasaṅkhātaṃ nānākaraṇaṃ paṭikkhipati. Lakkhaṇato pana adhikaraṇehi samathānaṃ nānākaraṇaṃ atthevāti daṭṭhabbaṃ. Samathā adhikaraṇehi sammantīti apalokanādīhi catūhi kiccādhikaraṇehi sabbepi samathā niṭṭhānaṃ gacchanti, nāññehīti imamatthaṃ sandhāya vuttaṃ. Teneva vakkhati ‘‘sammukhāvinayo vivādādhikaraṇena na sammati. Anuvāda…pe… āpattādhikaraṇena na sammati, kiccādhikaraṇena sammatī’’tiādi (pari. 311).
៣០៧-៣១៣. វិវាទាធិករណំ កតិហិ សមថេហិ សម្មតីតិអាទិកោ សម្មតិវារោ។ តទនន្តរោ សម្មតិនសម្មតិវារោ ច អធិករណេហិ សមថានំ សំសដ្ឋតំ, វិសំសដ្ឋតញ្ច ទស្សេតុំ វុត្តោ។ សមថា សមថេហិ សម្មន្តីតិអាទិកោ សមថាធិករណវារោ សមថានំ អញ្ញមញ្ញំ, អធិករណេហិ ច អធិករណានញ្ច អញ្ញមញ្ញំ, សមថេហិ ច វូបសមាវូបសមំ ទស្សេតុំ វុត្តោ។
307-313.Vivādādhikaraṇaṃ katihi samathehi sammatītiādiko sammativāro. Tadanantaro sammatinasammativāro ca adhikaraṇehi samathānaṃ saṃsaṭṭhataṃ, visaṃsaṭṭhatañca dassetuṃ vutto. Samathā samathehi sammantītiādiko samathādhikaraṇavāro samathānaṃ aññamaññaṃ, adhikaraṇehi ca adhikaraṇānañca aññamaññaṃ, samathehi ca vūpasamāvūpasamaṃ dassetuṃ vutto.
៣១៤. សមុដ្ឋាបេតិវារោ បន អធិករណេហិ អធិករណានំ ឧប្បត្តិប្បការទស្សនត្ថំ វុត្តោ។ ន កតមំ អធិករណន្តិ អត្តនោ សម្ភវមត្តេន ឯកម្បិ អធិករណំ ន សមុដ្ឋាបេតីតិ អត្ថោ។ កថញ្ចរហិ សមុដ្ឋាបេតីតិ អាហ ‘‘អបិ ចា’’តិអាទិ។ តត្ថ ជាយន្តីតិ អនន្តរមេវ អនុប្បជ្ជិត្វា បរម្បរបច្ចយា ជាយន្តីតិ អធិប្បាយោ។ ‘‘ធម្មោ អធម្មោ’’តិអាទិនា ឧភិន្នំ បុគ្គលានំ វិវាទបច្ចយា អញ្ញមញ្ញខេមភង្គា ហោន្តិ, តប្បច្ចយា តេសំ បក្ខំ បរិយេសនេន កលហំ វឌ្ឍន្តានំ វិវាទោ កញ្ចិ មហាបរិសំ សង្ឃបរិណាយកំ លជ្ជិំ អាគម្ម វូបសមំ គច្ឆតិ។ តថា អវូបសមន្តេ បន វិវាទោ កមេន វឌ្ឍិត្វា សកលេបិ សង្ឃេ វិវាទំ សមុដ្ឋាបេតិ, តតោ អនុវាទាទីនីតិ ឯវំ បរម្បរក្កមេន វូបសមការណាភាវេ ចត្តារិ អធិករណានិ ជាយន្តិ។ តំ សន្ធាយាហ ‘‘សង្ឃោ វិវទតិ វិវាទាធិករណ’’ន្តិ។ សង្ឃស្ស វិវទតោ យោ វិវាទោ, តំ វិវាទាធិករណំ ហោតីតិ អត្ថោ។ ឯស នយោ សេសេសុបិ។
314. Samuṭṭhāpetivāro pana adhikaraṇehi adhikaraṇānaṃ uppattippakāradassanatthaṃ vutto. Na katamaṃ adhikaraṇanti attano sambhavamattena ekampi adhikaraṇaṃ na samuṭṭhāpetīti attho. Kathañcarahi samuṭṭhāpetīti āha ‘‘api cā’’tiādi. Tattha jāyantīti anantarameva anuppajjitvā paramparapaccayā jāyantīti adhippāyo. ‘‘Dhammo adhammo’’tiādinā ubhinnaṃ puggalānaṃ vivādapaccayā aññamaññakhemabhaṅgā honti, tappaccayā tesaṃ pakkhaṃ pariyesanena kalahaṃ vaḍḍhantānaṃ vivādo kañci mahāparisaṃ saṅghapariṇāyakaṃ lajjiṃ āgamma vūpasamaṃ gacchati. Tathā avūpasamante pana vivādo kamena vaḍḍhitvā sakalepi saṅghe vivādaṃ samuṭṭhāpeti, tato anuvādādīnīti evaṃ paramparakkamena vūpasamakāraṇābhāve cattāri adhikaraṇāni jāyanti. Taṃ sandhāyāha ‘‘saṅgho vivadati vivādādhikaraṇa’’nti. Saṅghassa vivadato yo vivādo, taṃ vivādādhikaraṇaṃ hotīti attho. Esa nayo sesesupi.
សំសដ្ឋវារាទិវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Saṃsaṭṭhavārādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi
១៦. សំសដ្ឋវារោ • 16. Saṃsaṭṭhavāro
១៧. សម្មតិវារោ • 17. Sammativāro
១៨. សម្មន្តិ ន សម្មន្តិវារោ • 18. Sammanti na sammantivāro
១៩. សមថាធិករណវារោ • 19. Samathādhikaraṇavāro
២០. សមុដ្ឋាបនវារោ • 20. Samuṭṭhāpanavāro
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā
សំសដ្ឋវារកថាវណ្ណនា • Saṃsaṭṭhavārakathāvaṇṇanā
សមថាធិករណវារកថាវណ្ណនា • Samathādhikaraṇavārakathāvaṇṇanā
សមុដ្ឋាបនវារកថាវណ្ណនា • Samuṭṭhāpanavārakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / សំសដ្ឋវារាទិវណ្ណនា • Saṃsaṭṭhavārādivaṇṇanā
