| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā |
සංසට්‌ඨවාරාදිවණ්‌ණනා
Saṃsaṭṭhavārādivaṇṇanā
306. අධිකරණන්‌ති වා සමථාති වා ඉමෙ ධම්‌මා සංසට්‌ඨාතිආදි සමථානං අධිකරණෙසු එව යථාරහං පවත්‌තිං, අධිකරණානි විනා තෙසං විසුං අට්‌ඨානඤ්‌ච දස්‌සෙතුං වුත්‌තං. විනිබ්‌භුජිත්‌වා නානාකරණං පඤ්‌ඤාපෙතුන්‌ති අධිකරණතො සමථෙහි වියොජෙත්‌වා අසංසට්‌ඨෙ කත්‌වා නානාකරණං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං අසංසට්‌ඨතාය ඨිතභාවසඞ්‌ඛාතං නානත්‌තං පඤ්‌ඤාපෙතුං අධිකරණවූපසමක්‌ඛණෙ එව තෙසං අසංසග්‌ගං පඤ්‌ඤාපෙතුං කිං සක්‌කාති පුච්‌ඡති.
306.Adhikaraṇantivā samathāti vā ime dhammā saṃsaṭṭhātiādi samathānaṃ adhikaraṇesu eva yathārahaṃ pavattiṃ, adhikaraṇāni vinā tesaṃ visuṃ aṭṭhānañca dassetuṃ vuttaṃ. Vinibbhujitvā nānākaraṇaṃ paññāpetunti adhikaraṇato samathehi viyojetvā asaṃsaṭṭhe katvā nānākaraṇaṃ aññamaññaṃ asaṃsaṭṭhatāya ṭhitabhāvasaṅkhātaṃ nānattaṃ paññāpetuṃ adhikaraṇavūpasamakkhaṇe eva tesaṃ asaṃsaggaṃ paññāpetuṃ kiṃ sakkāti pucchati.
අධිකරණන්‌තිආදි ගාරය්‌හවාදදස්‌සනං. සො මා හෙවන්‌ති යො එවං වදති, සො ‘‘මා එවං වදා’’ති වචනීයො අස්‌ස, න ච ලබ්‌භති සමථානං අඤ්‌ඤත්‍ර අධිකරණා වූපසමලක්‌ඛණන්‌ති පහානාවත්‌ථානසඞ්‌ඛාතං නානාකරණං පටික්‌ඛිපති. ලක්‌ඛණතො පන අධිකරණෙහි සමථානං නානාකරණං අත්‌ථෙවාති දට්‌ඨබ්‌බං. සමථා අධිකරණෙහි සම්‌මන්‌තීති අපලොකනාදීහි චතූහි කිච්‌චාධිකරණෙහි සබ්‌බෙපි සමථා නිට්‌ඨානං ගච්‌ඡන්‌ති, නාඤ්‌ඤෙහීති ඉමමත්‌ථං සන්‌ධාය වුත්‌තං. තෙනෙව වක්‌ඛති ‘‘සම්‌මුඛාවිනයො විවාදාධිකරණෙන න සම්‌මති. අනුවාද…පෙ.… ආපත්‌තාධිකරණෙන න සම්‌මති, කිච්‌චාධිකරණෙන සම්‌මතී’’තිආදි (පරි. 311).
Adhikaraṇantiādi gārayhavādadassanaṃ. So mā hevanti yo evaṃ vadati, so ‘‘mā evaṃ vadā’’ti vacanīyo assa, na ca labbhati samathānaṃ aññatra adhikaraṇā vūpasamalakkhaṇanti pahānāvatthānasaṅkhātaṃ nānākaraṇaṃ paṭikkhipati. Lakkhaṇato pana adhikaraṇehi samathānaṃ nānākaraṇaṃ atthevāti daṭṭhabbaṃ. Samathā adhikaraṇehi sammantīti apalokanādīhi catūhi kiccādhikaraṇehi sabbepi samathā niṭṭhānaṃ gacchanti, nāññehīti imamatthaṃ sandhāya vuttaṃ. Teneva vakkhati ‘‘sammukhāvinayo vivādādhikaraṇena na sammati. Anuvāda…pe… āpattādhikaraṇena na sammati, kiccādhikaraṇena sammatī’’tiādi (pari. 311).
307-313. විවාදාධිකරණං කතිහි සමථෙහි සම්‌මතීතිආදිකො සම්‌මතිවාරො. තදනන්‌තරො සම්‌මතිනසම්‌මතිවාරො ච අධිකරණෙහි සමථානං සංසට්‌ඨතං, විසංසට්‌ඨතඤ්‌ච දස්‌සෙතුං වුත්‌තො. සමථා සමථෙහි සම්‌මන්‌තීතිආදිකො සමථාධිකරණවාරො සමථානං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං, අධිකරණෙහි ච අධිකරණානඤ්‌ච අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං, සමථෙහි ච වූපසමාවූපසමං දස්‌සෙතුං වුත්‌තො.
307-313.Vivādādhikaraṇaṃ katihi samathehi sammatītiādiko sammativāro. Tadanantaro sammatinasammativāro ca adhikaraṇehi samathānaṃ saṃsaṭṭhataṃ, visaṃsaṭṭhatañca dassetuṃ vutto. Samathā samathehi sammantītiādiko samathādhikaraṇavāro samathānaṃ aññamaññaṃ, adhikaraṇehi ca adhikaraṇānañca aññamaññaṃ, samathehi ca vūpasamāvūpasamaṃ dassetuṃ vutto.
314. සමුට්‌ඨාපෙතිවාරො පන අධිකරණෙහි අධිකරණානං උප්‌පත්‌තිප්‌පකාරදස්‌සනත්‌ථං වුත්‌තො. න කතමං අධිකරණන්‌ති අත්‌තනො සම්‌භවමත්‌තෙන එකම්‌පි අධිකරණං න සමුට්‌ඨාපෙතීති අත්‌ථො. කථඤ්‌චරහි සමුට්‌ඨාපෙතීති ආහ ‘‘අපි චා’’තිආදි. තත්‌ථ ජායන්‌තීති අනන්‌තරමෙව අනුප්‌පජ්‌ජිත්‌වා පරම්‌පරපච්‌චයා ජායන්‌තීති අධිප්‌පායො. ‘‘ධම්‌මො අධම්‌මො’’තිආදිනා උභින්‌නං පුග්‌ගලානං විවාදපච්‌චයා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤඛෙමභඞ්‌ගා හොන්‌ති, තප්‌පච්‌චයා තෙසං පක්‌ඛං පරියෙසනෙන කලහං වඩ්‌ඪන්‌තානං විවාදො කඤ්‌චි මහාපරිසං සඞ්‌ඝපරිණායකං ලජ්‌ජිං ආගම්‌ම වූපසමං ගච්‌ඡති. තථා අවූපසමන්‌තෙ පන විවාදො කමෙන වඩ්‌ඪිත්‌වා සකලෙපි සඞ්‌ඝෙ විවාදං සමුට්‌ඨාපෙති, තතො අනුවාදාදීනීති එවං පරම්‌පරක්‌කමෙන වූපසමකාරණාභාවෙ චත්‌තාරි අධිකරණානි ජායන්‌ති. තං සන්‌ධායාහ ‘‘සඞ්‌ඝො විවදති විවාදාධිකරණ’’න්‌ති. සඞ්‌ඝස්‌ස විවදතො යො විවාදො, තං විවාදාධිකරණං හොතීති අත්‌ථො. එස නයො සෙසෙසුපි.
314. Samuṭṭhāpetivāro pana adhikaraṇehi adhikaraṇānaṃ uppattippakāradassanatthaṃ vutto. Na katamaṃ adhikaraṇanti attano sambhavamattena ekampi adhikaraṇaṃ na samuṭṭhāpetīti attho. Kathañcarahi samuṭṭhāpetīti āha ‘‘api cā’’tiādi. Tattha jāyantīti anantarameva anuppajjitvā paramparapaccayā jāyantīti adhippāyo. ‘‘Dhammo adhammo’’tiādinā ubhinnaṃ puggalānaṃ vivādapaccayā aññamaññakhemabhaṅgā honti, tappaccayā tesaṃ pakkhaṃ pariyesanena kalahaṃ vaḍḍhantānaṃ vivādo kañci mahāparisaṃ saṅghapariṇāyakaṃ lajjiṃ āgamma vūpasamaṃ gacchati. Tathā avūpasamante pana vivādo kamena vaḍḍhitvā sakalepi saṅghe vivādaṃ samuṭṭhāpeti, tato anuvādādīnīti evaṃ paramparakkamena vūpasamakāraṇābhāve cattāri adhikaraṇāni jāyanti. Taṃ sandhāyāha ‘‘saṅgho vivadati vivādādhikaraṇa’’nti. Saṅghassa vivadato yo vivādo, taṃ vivādādhikaraṇaṃ hotīti attho. Esa nayo sesesupi.
සංසට්‌ඨවාරාදිවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Saṃsaṭṭhavārādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / පරිවාරපාළි • Parivārapāḷi
16. සංසට්‌ඨවාරො • 16. Saṃsaṭṭhavāro
17. සම්‌මතිවාරො • 17. Sammativāro
18. සම්‌මන්‌ති න සම්‌මන්‌තිවාරො • 18. Sammanti na sammantivāro
19. සමථාධිකරණවාරො • 19. Samathādhikaraṇavāro
20. සමුට්‌ඨාපනවාරො • 20. Samuṭṭhāpanavāro
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā
සංසට්‌ඨවාරකථාවණ්‌ණනා • Saṃsaṭṭhavārakathāvaṇṇanā
සමථාධිකරණවාරකථාවණ්‌ණනා • Samathādhikaraṇavārakathāvaṇṇanā
සමුට්‌ඨාපනවාරකථාවණ්‌ණනා • Samuṭṭhāpanavārakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / සංසට්‌ඨවාරාදිවණ්‌ණනා • Saṃsaṭṭhavārādivaṇṇanā
